Mendova qe Kryeministri aktual e meriton nje vend ne eliten kombetare pavarsisht kritikave te ashpra keto kohet e fundit, dhe po e hap nje teme te tille
Lindur me 15 tetor, 1944, Sali Berisha u diplomua me rezultate tė shkėlqyera nė Fakultetin e Mjekėsisė, Universiteti i Tiranės nė vitin 1967. Ai u specializua nė degėn kardiologji dhe mė pas u emėrua si asistent/profesor mjekėsie nė tė njėjtin universitet dhe mjek kardiolog nė Spitalin e Pėrgjithshėm tė Tiranės.
Gjatė viteve ’70, z. Berisha u dallua pėr punėn kėrkimore nė fushėn e kardiologjisė nė Shqipėri dhe u emėrua profesor kardiologjie nė universitetin e Tiranės. Nė vitin 1978 ai fitoi njė bursė nėntė muajore nga UNESCO pėr studime tė avancuara dhe trainime nė Paris.
Pas kthimit nė Shqipėri, Berisha filloi njė program kėrkimor pėr homodinamikėn qė tėrhoqi vėmendjen e shumė kolegėve europianė. Nė vitin 1986 u zgjodh anėtar i Komitetit Europian pėr Kėrkime Mjeksore me qendėr nė Kopenhagėn, me tė cilin punoi pėr pėrpunimin e strategjive kėrkimore shkencore “Shėndet pėr tė gjithė”. Studimet shkencore ndėrkombėtare nė kardiologji tė z. Berisha ishin origjinale dhe tė rėndėsishme; ato u botuan nė gazeta dhe revista mjekėsore prestigjoze nė Europėn Perėndimore. Nė vitin 1989 iu dha titulli Profesor nė Universitetin e Tiranės.
Me vdekjen e diktatorit Enver Hoxha nė vitin 1985, Sali Berisha shpresonte se udhėheqėsi i ri i vendit, Ramiz Alia do tė ndryshonte rrugėn e paraardhėsit tė tij dhe politikės Staliniste dhe do tė inkurajonte ndryshimin. Por, sė bashku me njė numėr qė rritej dita-ditės intelektualėsh, studentėsh dhe punėtorėsh tė rinj, ai u zhgėnjye kur kėto shpresa nuk i’u realizuan. Nė vitin 1989, ndėrkohė qė vendet e Europės Lindore filluan tė braktisnin komunizmin, z. Berisha dhe avokatė tė tjerė tė reformės u bėnė mė tė hapur nė thirrjet e tyre pėr ndryshim nė Shqipėri.
Nė tetor 1989 nė njė intervistė nė Televizionin Shqiptar, z. Berisha e nxiti regjimin tė fillonte njė program tė gjerė liberalizimi por intervista e regjistruar nuk u lejua tė transmetohej. Tė fillim tė vitit 1990, Berisha e nxiti regjimin tė zgjeronte qėllimin e reformave pėrfshi dhe krijimin e njė sistemi politik demokratik shumėpartiak dhe tė njė ekonomie tregu. Nė fillim tė viteve ‘90, z. Berisha ishte dalluar si njė nga personat mė respektuar tė lėvizjes pėr reformė nė Shqipėri.
Nė njė intervistė pėr gazetėn e Lidhjes sė Shkrimtarėve Shqiptarė, intervistė e cila u botua gjithashtu dhe nė shtypin ndėrkombėtar, Berisha kėrkoi qė tė merrnin fund barrierat e mbetura ndaj lirisė sė mendimit dhe shprehjes, qė shqiptarėve t’u garantohej e drejta tė udhėtonin lirisht brenda dhe jashtė vendit, dhe qė Shqipėria tė braktiste politikėn e saj tė jashtme izoluese. Nė gusht tė vitit 1990 nė njė takim tė intelektualėve tė vendit tė mbledhur nga Presidenti Ramiz Alia, z. Berisha e nxiti Partinė e Punės sė Shqipėrisė tė hiqte nenin 3 tė Kushtetutės komuniste i cili sanksiononte qė Partia e Punės kishte pushtet tė plotė, tė njihte Kartėn e tė Drejtave tė Njeriut, tė hartonte njė Kushtetute tė re demokratike, dhe tė hiqte tė gjitha monumentet e Stalinit nė tė gjithė vendin.
Nė njė artikull tė botuar nė gazetėn “Bashkimi” me 17 shtator tė vitit 1990, z. Berisha dėnoi, ato qė ai i quajti “reforma kozmetike” tė regjimit tė Ramiz Alisė, tė cilat i kishin shėrbyer vetėm pėrkeqėsimit tė gjendjes nė vend. Pa pluralizėm politik, argumentoi ai, nuk mund tė ketė demokraci tė vėrtetė nė Shqipėri.
Nė dhjetor tė vitit 1990, z. Berisha u bashkua qė ditėn e parė me demonstratat e studentėve qė detyruan qeverinė tė miratonte krijimin e njė sistemi shumėpartiak. Z. Berisha u bė drejtuesi i Partisė Demokratike (PD), partia e parė dhe mė e madhja e opozitės sė re. Ai u zgjodh zyrtarisht kryetar i PD-sė nė shkurt tė vitit 1991 nė kongresin e parė kombėtar tė partisė. Megjithėse PD-ja nuk ishte nė gjendje tė krahasohej me burimet financiare dhe organizative tė PPSH-sė, nė zgjedhjet parlamentare nė mars tė vitit 1991 fitoi 39% tė votave popullore dhe doli si partia kryesore e opozitės nė Kuvendin Popullor.
Megjithatė kur qeveria e re e PPSH-sė nuk ishte nė gjendje tė qeveriste vendin pas shpėrthimit tė grevave tė pėrgjithshme tė organizuara nga bashkimi i sindikatave jo-komuniste, PD-ja ra dakort tė merrte pjesė nė njė qeveri koalicioni tė mandatuar pėr tė zgjidhur problemet dhe tė pėrgatitej pėr zgjedhje tė reja. Nė dhjetor tė vitit 1991 z. Berisha dhe PD-ja, tė shqetėsuar nga pėrkeqėsimi i ekonomisė, mosfunksionimi i ligjit dhe rregullit dhe raportet pėr korrupsion zyrtar, u tėrhoqėn nga koalicioni qeverisės dhe kėrkuan zgjedhje tė reja. Zgjedhjet parlamentare tė marsit tė vitit 1992 rezultuan nė njė ndryshim dramatik tė rezultateve tė vitit tė mėparshėm, ku Partia Demokratike fitoi 62% tė votave popullore dhe 92 nga 140 vende nė Kuvendin Popullor. Pas dorėheqjes sė Presidentit Alia, Kuvendi Popullor i dominuar nga PD-ja, me 8 prill 1992, zgjodhi Sali Berishėn si Presidentin e parė tė shtetit post-komunist.
Pas zgjedhjes sė tij si President i Republikės sė Shqipėrisė, z. Sali Berisha dhe qeveria e re demokratike u pėrfshinė nė njė gamė tė gjerė reformash politike, ekonomike, institucionale, legjislative dhe reformash tė gjithanshme.
Kėshtu, privatizimi i plotė i tokės dhe banesave, si dhe i kompanive shtetėrore tė vogla dhe tė mesme u krye gjatė periudhės ’92-’96; ēmimet dhe kursi i kėmbimit u liberalizuan plotėsisht dhe Shqipėria ndryshoi nga njė vend me shkallė inflacioni 3 shifror dhe nje rėnie tė rritjes ekonomike me -20%, nė njė vend me shkallė inflacioni njė shifror dhe me njė mesatare tė rritjes ekonomike prej 9% nė vitin 1992 dhe ku nė ’93 –’96, 75% e GDP-sė arrihej nga sektori privat.
Shqipėria u hap ndaj perėndimit; ajo u bė anėtare e Kėshillit tė Europės nė vitin 1995; nėnshkroi Marrėshveshjen pėr Paqe dhe Partneritet nė vitin 1993 dhe vendosi bashkėpunim tė ngushtė me vendet e BE-sė dhe SHBA-nė.
Tė gjitha ligjet e diktaturės komuniste u zėvėndėsuan me ligje tė reja tė standarteve europiane dhe u krijuan njė seri institucionesh, tė cilat nuk ekzistonin mė parė, si Gjykata Kushtetuese dhe Kėshilli i Lartė i Drejtėsisė.
Nė vitin ’97, menjėherė pas revoltave tė organizuara nga ish-komunistėt, tė cilėt pėrfituan nga rėnia e skemave mashtruese piramidale, z. Berisha dha dorėheqjen nga Zyra e Presidentit, dhe PD-ja kaloi nė parti opozitare nė zgjedhjet parlamentare. Mė pas ai u zgjodh Kryetar i Partisė Demokratike dhe kėtė pozicion e mban nga viti ’97 deri mė sot, i rizgjedhur nė prill 2005.
Z. Berisha drejtoi koalicionin e partive tė qendrės sė djathtė nė zgjedhjet e pėrgjithshme politike tė mbajtura nė pesė raunde nė periudhėn qershor-gusht 2001. Megjithėse misioni vėzhgues ndėrkombėtar OSBE/ODIHR i quajti kėto zgjedhje tė manipuluara, koalicioni fitoi 37% tė votave.
Me 3 korrik 2005, Sali Berisha drejtoi koalicionin e pesė partive tė qėndrės sė djathtė, tė cilat fituan njė mazhorancė prej 74 deputetėsh nga 140 gjithsej nė Kuvend. Ai u emėrua Kryeministėr i Shqipėrisė me 8 shtator 2005, mė njė shumicė prej 81 votash nė parlament.
Ai ėshtė i martuar me znj. Liri Berisha, e cila ėshtė pediatre dhe kanė dy fėmijė, njė vajzė, Argitėn, dhe njė djalė, Shkėlzenin. Ai zotėron mirė gjuhėn angleze, frėnge, italiane dhe ruse.
Ruaj Lidhjet