Arlind Farizi

[Davius]

Një heshtje e njëqind lehje…

Pavetëdijshëm shkëputet edhe ky fragment nga një inercion frike i ngulitur në vetëcenzurën e një krijuesi të ri që përfaqëson një pjesë të letërsisë së kritikuar sot e gjithë ditën gjithmonë prej gjithkujt.

Sa është ora në letërsi?
Një heshtje e një qind lehje…

1.Njeriu i Ri

Njeriu i ri lindet brenda krijuesit. Ai e zgjoi atë. E shkundi mirë. Dhe, krijuesi i ri u bind se nuk mjafton vrapi i tij për t’i rënë përqark globit, u bind se nuk mjafton kurioziteti i tij për t’i zgjidhur gjitha enigmat e kësaj bote. U bind nuk është i kapluar prej kurrfar “çmendurie krijuese”, se nuk është në zotërim të asnjë profecie apo misioni nga lart, se nuk ka tel të shenjtë në kokë. U bind se poetët nuk e kanë forcën të transformojnë gjërat (punë alkimistësh!), e as më pak të krijojnë (punë Zoti!)… Krijuesi i ri, u bind se iku për fat koha e poetëve si ndezës zemrash, si këmbana të kryengritjeve, si përçues optimizmi apo nxitës. Njeriu i ri që u lind brenda krijuesit e ngjoi atë, e shkundi, e bindi se heshtja është veçori e frikacakut…

2. Sajese mediatike

Një ditë, krijuesit të ri i shkoi mendja të shkruaj Polemikë. Edhe për këtë e nxiti NJERIU I RI, e zgjoi, e shkundi, e bindi se dhe ti je pjesë e SISTEMIT PERIODIK LETRAR dhe se dhe Ti ke vend në të. Nga pakënaqësia e renditjes së krijuesve sipas kriterit të miqësisë (jo sipas vlerave), në këtë sistem sheh atë që s’ta sheh syri tjetër kund; Idhuj - poet që krijohen sipas nevojave të disa njerëzve, sipas përmasës së idealizuar të aspiratave të tyre dhe mbetja nga ky përpjestim i drejtë është IDHUJ ME INTERES RELATIV… Më i squllti përfaqësues i species së mediokërve, që dreqi e di se për ç’cilësi të paepur biologjikisht ia del të pozoj aq krenarisht kësaj rradhe shigjetohet nga një krijues i ri. Sajesë mediatike. Polemikë. Llaf. Arsye. Aspak fyerje. Gërvishtje. Zbulim. Frikë. Ikje. Poshtërim…

Mendimi alernativ supozohet se gjithmonë ka frymëzim apo nxitje të fshehtë armiqësore. Liria e mendimit dhe e të menduarit ndryshe për do burra që mendojnë se opinioni publik janë ata, është më e pafalshme se krimi i vrasjes. Ndërsa “njerëzit vazhdojnë të vlerësohen jo sipas cilësisë së punës, por sipas aftësisë për të ulur kokën dhe për të mos bërë probleme” (Ardian Marashi). NJERIU I RI që lindi brenda krijuesit e nxiti, e shkundi, e bindi krijuesin se nuk duhet vuajtur më nga vetëdija e pafuqisë se s’duhet me qenë më në nivelin e MENDJEROBËRUARVE të Çesllav Milloshit, se duhet shkelur shtigje të reja, se, se, se… Polemika shqetësoi grupin e Heliumit - viktimës marrë në shënjestër. Dhe vetë vdekshi gjeti kohë t’i kthejë përgjigjen këtij krijuesi pa emër e pa nam, duke e vendosur emrin e tij në thonjoza. “Kohë e keqe për letra dashurie”, i dikton krijesa me tis mistik. “Shkruaj libër patritik kuq e zi” i sugjeron! Krijuesin e ri e lëshon takati. Shan veten pse u kllum kot në këtë KIK BOKS fjalësh, por NJERIU I RI, e nxiti, e shkundi, e bindi se s’duhet dorëzuar, se dobësi ëshë nëse dorëzohesh…

3. Kuq e zi

Gjak të kuq e mëkat të zi, Miqt e mi. Në këta truall të mëkatit ejani të mbjellim një mollë. Se dhe unë bëra mëkat si dielli që përsësit gabimin e të perënduarit. Bëra gabim, miqt e mi, kritkova NJË TË MADH!, Unë?!, Njeriu i vogël, Unë?, Krimbi! Unë vetë vetja ime, padroni i kundërshtisë së pafund, i kundërshtisë së arsyeshme. Unë aspak poeti shajta idhullin më të prekshëm të grupit të mediokërve me valencë të njëjtë shpirtërore. Unë i këndova një elegji letërsisë më fjalët e një korbi zëndalur e me flatra sinqeriteti. Nuk pata asnjë pretendim për t’u bërë faktor. Shkrimi qe më shumë se një informacion, qe një tentim për të gërvisht fluskën e një të vërtete, qe një ulurimë drite… Heshtja mbetet balerinë që sillet rreth e përqark bisedova tona mbi letërsinë. A duhet heshtur në kësi rastesh? Me trego ti NJERI I RI që linde brenda meje, më nxit, më shkund, më bind në të kundërtën… Njeriu i ri heshti!…

[Davius]

Sistemi periodik letrar

Arlind FARIZI

1.
Çdo ditë e më shumë po bëhen të njohur emra dhe mbiemra, iniciale e pseudonimesh shkrimtarësh duke mbushur kështu sistemin periodik letrar. Mbeten bosh vetëm disa vende për zbulime të reja. Këtij sistemi i prin Heliumi - Kryetari i LSHSHM- së. Personalitet i njohur ky. Ka një mjekërr plot ferra ashtu si dhe mendimet e tij. Ka një kapelë rokerësh, por s’është roker. Mandej dhe çantën e ka më të madhe se Profi im, ku i ruan në xhepa të veçantë budallakitë poetike, të cilat ne, lexuesit, do i shohim nesër të botuara në librat e tij shumëfletësh dhe me kopertina seksi… Është i vrazhdë në shkrimet e tij, glamuroz, andaj dhe lexuesin e bën të tillë. Ai e projekton veten në vend të një bageri artistik që më forcën e mendimit të rrënojë Kështjellën e Tabuve. Ai s’ka frikë nga gërvishtjet që mund t’i shkaktojë guximi i ndërmarrë sepse ka nën kontroll Milicinë e kulturës e cila ia mbron denjësishtë të drejtat e sigurinë si të një Intelektuali të pa-varur. Dhe prej se u emërua si Kryetar i Lidhjes së Kalemxhinjëve ai siguroi mandat të përjetshëm, sepse angazhohet pra, posi (!?) si nuk angazhohet në arritjen e sukseseve së si të ecet përpara. Dhe Letërsia angazhohet bashkë më të… Atë e nxeh pazari i llafeve mbi letërsinë që krijohet nga krijues të krahut të shituar keq të letërsisë kombëtare. Saherë kur faji hudhet mbi të ai e mohon atë më shkelm prej kali duke e gjuajtur drejt shtëpive botuese që veprojnë një: ilegalisht dhe dy: që botojnë antivlera…

Ai ka shum shokë. Grupi që e përfaqson ai karakterizohet me veti dhe valencë të njëjtë shpirtërore. Ata rrijnë dhe kuvendojnë me muhabete pas shpinë për çështjen e pazgjidhur të letërsisë. Ata zgjidhjen dhe shpresën e fundit të shpetimit e shohin tek talentët e rinj të cilat duan t’i nxjerrin para kohe nga barku shtatzëne i letërsisë. Zakonisht një kohë i mbajnë në inkubatorë artistik ku i ushqejnë më infuzione ëndrrësh. Pastaj ato do nisin rritën duke u mbajtur patericave të pasigurta sepse lindën ta papjekur. Lindën me shpejtësinë e dëshirës për ta rasur letësinë dhe sistemin periodik letrar me telenta të pazbuluar. Librat e tyre do botohen nga para të marra hua nga kryeredaktori me qëllim të përfitimit të popullit. Pra, populli fiton nga sasitë e konsiderueshme e jo nga cilësitë e nevojshme.

2.
Përderisa shikoja sistemin periodik letrar sytë e mendjes ndalen tek disa elemente paksa të heshtura. Këto elemente i karakterizon numri i vogël dhe kooperativiteti vëllazëror. Këto njërëz janë shumë modest. Folin rrallë. Më shumë heshtin. Shkruajnë natën. Ditën janë pjesë e margjinave. Pinë shumë cigare, tymosin mërzinë dhe avullojnë trutë ne erën e këndshmë të salepit. Flasin për Përkryerje për Ideal. Mësojnë edhe nga më të vegjlit. Janë shumë të sinqertë. Sinqeriteti është dobësia dhe përparsia e tyre. Shkruajnë poezi të pakuptimta, me pak fjalë. Ashtu janë, të fshehtën e ruajnë si gurin më të çmuar mbrenda vetes. U ndihmojnë krijuesve të rinjë, por jo të gjithëve. Vetem atyre që e kanë arritur pjekurinë krijuese. Kritikojnë më të drejtë...

3.
Them këto janë ata që na duhen, ata që duhet t’i prijnë sistemit periodik letrar, por fatkeqsisht zërat e tyre heshten nga nallçat e armatës së mediokërve që s’dinë që ç’ështtë arti dhe letërsia. Për hir të së bukurës, për hir të brezave që vijnë, për hir të së vërtetës, të së mirë, së resë, të largohen Heliumat nga kariket e Lidhjes së Shkrimtarëve shqiptarë të Maqedonisë, përndryshe do rëndojë mbi ju mallkimi për Infektimin dhe Përbuzjen e Letërsisë dhe Artit dhe se do dënohëni për shkaktrim dhe sakatshmëri artistike, për gjymtim të asaj që është më e nevojshme për lëtersinë, mëkëmbjen e Krijuesve të rinjë me paterica estetike…

[Davius]

L e t ë r v e t v e t e s

Arlind FARIZI

… do doja këtë letër t’ia dërgoja dikujt, ndonjë shkrimtari, ndonjë insititucioni, apo ndonjë kali që njeh mirë artin, ndonjë statuje që di të qaje.., po s’e bëj dot. Andaj këtë letër me një stil akrepi po ia drejtoj kokës sime. Dhe i them: “O KOKA IME”, kupto më shumë! Thelloe mendimin! Hyn labirintheve ku ke strehuar frikën dhe nxire jashtë! Jepi zë heshtjes! Heshtja është cilësi e frikacakut dhe e të zhgënjyerit! “O KOKA IME”, mos lejo të të tallin pleshtat për kokëboshësinë tënde! Bindu se kësaj bote i duhet guximi, guximi i mendimit artistik dhe estetik.

“O KOKA IME”, e di se të dhemb koka kur sheh se si lindin krijuesit si këpurdhat pas shiut. Ashtu, të rinjë ( të reja), të trembur(a), të lagur(a) më spermën edukuese të redaktorëve të tyre, fillojnë ritën nën përkujdesjen fikse: infektim dhe asgjësim të çdo gjëje që është e bukur. Dhe në vend të tyre të mbijnë veprën e tyre si “lule të së keqes” dhe për ta bërë letërsinë xhungul bodleriane. “O KOKA IME”, në kësi kushtesh ndodh fenomeni I vetizolimit dhe i vetmjaftueshmërisë të krijuesve.

Pse? Shumë thjesht, letërsia klanizohet dhe monopolizohet… Elita e rreme e krijuar nga mbretëria e mediokërve prodhon krizë në seri për letërsinë dhe shkul pamëshirshëm vlerat e heshtura të krijuesve të rinjë dhe të talentuar. "O KOKA IME”, bindu se ndër shkrimtarët është ngritur sismtemi i gënjeshtërt i vlerave. Në mendjet e njerëzve servohet tabu, plagjiatur, kiç, mite e fetishe. Formimi i keq estetik dhe etik i disa autorëve të rijnë që po e rasin letërsinë dhe lavdet e ngritura deri në qiell nga redaktorët më përfitim reciproke - materiale kanë marrë huxhumin e atij lumit të përdalur, të tërbuar. Kjo vjen si pasojë e anarkisë insititucionale, konfuzitetit estetik dhe moral, shundit poetik që inicon komercializimin e kulturës.

“O KOKA IME”, leri pazaret e llafeve të kalemxhijnëve, ata debate vullgare plot fantazi e fjalë të tymta. Leri ata që të mbajnë në gjumë me ninullat perverse të të njëjtave ide të flashkëta, të kënduara dikur nga dikushi, leri bejtet për “grate azgane”, leri shkrimet me moral didaktik-politik, s’të duhen! Mëso dhe nga “fati i ginkallës”, mëso dhe nga më të mëdhenjtë, mëso dhe prej vetes… “O KOKA IME”, ti duhet t’i harosh përgjithmonë lavdet e mjerueshme. Krijuesi i mirëfilltë nuk konkuron me trimat e mëhallës aritistike. Ai konkuron veten…

“O KOKA IME”, e njeh ti Kritikën? Kritika jonë kutërbon erë makiatoje të pirë miqësisht… Pa dashur të bëhem orakull i së keqes, pa dashur që të imponoj zgjidhjen për daljen ng kauza e letërsisë,(as vet s’e di!), më lejoni të bëhëm alarm për shpirtrat e atyre që rrinë nën hijen e perspektivës, se erdhi koha t’i zgjërojmë kufinjtë e fjalës, të flasim pak më SERIOZISHT për letërsinë, tek e fundit t’i mbrojmë ata pak vlera të reja që i kemi. Klima e letërsisë ndryshon, para jush marshon nje brez plot vizion.. Këtë letër do e dërgoj në ajër, si kujtesë, si dëshmi e mjegullt, si shkak, si pasojë, si mbeturinë e mendimit, si asgjë, si lutje…

[Davius]

Arlind FARIZI

Më fal Baba

(Rekuiem per Francin)

I harruar nga vetja jam

i dashur vetëm prej djallit jam

unë linda plak

fëmijëria më vdiq në lindje

Baba,

100 vjet vetmi kam,

vetmi plot njerëz,

se i makondës jam

Gabon kojshi e kam

Baba,

përpiqu të dëgjosh qetësinë e zezë të natës

dëgjoe këtë korb ëgërrsisht të drojtur

unë të dua,

me indiferencen time më të madhe të dua

Baba,

dëgjoj organonet e ndjenjave të mia

bien shpejt, si simfonia e Lamtumirës

Jam në Trans Patetik...

desha vetëm të shikoj si duken parajsat artificiale...

Më Fal Baba,

Ti më akuzon pse pij,

unë nuk pij,

jam një i dehur dashurie

me shishen e pikëllimit në dorë

nuk vdesa njeriu

pa i provuar shijen e likerëve të idhtë mëkatit.

Baba,

mos ndjell keq,

orakull i së keqës mos e bë

beso në mua,

si vetes,

se unë jam pasqyra ku ti sheh thellë jetën tënde.

besoj misionit tim

unë jam besimtar arti

kam pak prirje poeti,

ti, Ajo, askush

nuk ka për ta kuptuar Prognozën tim për Muzgun

Bodler, Ti herët të morrën vesh...

Baba,

unë jam dashnor i papërkulur

se e di sigurt se gjitha ata që Diellin deshen

e deshtën dhe vetminë e tij, vetminë diellore.

Baba, pastërtia është e përlyer...

shpirti i femrës është i zi...


Baba,

ti s'e ke haberin sa vret fjala

ti s'e di çka mund të theje pakujdesia e fjalës

fjala yte sa një mallkim perëndie ështe...

po përderisa jam në çatinë tënde

jam nën pushtetin tënd

jashtë murreve të saj nis jeta për mua,

unë ëndërroj detin

këtë pamje të xhamtë

ku shoh shëmtinë time dhe gabimet,

shpresat, iluzionet, tw shoh veten...

Baba,

një shpirt vezufi kam

mos më ngacmo,

lërmë me dhimbjen time

se dhe unë skam faj

një vajzë më bën të vuaj...

Baba,

ti kurrë s'ke për të zbuluar fshëhtësitë e mia

as buzëqshjet e mia, keto kristale të çiltërta

unë i lutem vet një ikone

vet ajo di çdo gjë për mua

vetëm ajo i di pengjet e mia...

Baba,

trego nëse të kam lënduar më indiferencën time

se kam qenë i ftohtë,

unë pres të më mëshirosh

të më përkdhelësh me duart e njëlmta dëshire.

Baba,

ti sillesh me jetën si një Tiran

betejat me fjalë nuk fitohen

dhe mua mos më shih për armik

se luftoj më fjalë e letra të bardha...

Baba,

e ftohtë është fotografia jote

ka ngjyre zhgënjimi,

ka ngjyrë lodhje,

I shoh rrathët e tymtë të dhimbjes

ti nxin shpirtin me nikotinë

dhe mendon se unë kurrë s'do bëhëm...

Baba,

dëgjoj këto thirje këmbane

janë këmbana shpese,

thirrje për armëpushim.

jeta më është më e mërzitshme

se një ligjerat e profesorëve të mi.

i lodhur nga fjalët jam

s'dua të bërtitura

fjalët mikluese më mungojnë...

Baba,

më fal baba pse pij,

çdo ditë është e shpikur për dehje

mashtrim idiotësisht i bukur

infuzion më lëng ëndëre,

ikje nga vetja e djeshme...

Baba,

unë e di se do ndryshoj

se do e gris këtë gabim

si këtë poezi të pakuptimtë

më fal Baba,

dua të dëgjoj klithmën e fundit

të poetit të mbrëmë...

Baba, gëzimet e jetës më kanë ngrirë

dimër bën në shpirtin tim

se u largua qenia më e sinqertë e vetë njeriu

Ajo, Baba, Ajo është fajtorja

Baba, vështirë të jetosh pa gjysmën e vetes,

lehtë të vdesësh...

Baba,

gjithçka në mua po rrëzohet, pushtohet

si një Trojë e pambrojtur,

dhe tavani më sheh me nënçmim

më janë thinjur fjalët

më janë lodhur mendimet

dhe vdes për ditë nga pak

se jeta një ditë e humbur është...

Vetëm dashuritë digjën në muzg

kur ne thinjemi

e kujtimet i varrosim në poezi

që era do i lexoj si një mbishkrim varri...

Baba,

do të shërohet kjo gjendja mes nesh

do e mësojmë abetaren e dashurisë

ti do kthehësh i urritur në qëtësinë tënde,

unë do kthehem i penduar për indiferencën time

Baba, sa vetmitare kemi qenë

Eja të hipim mbi urën e të sotmes

të shohim përtej, larg shumë larg...

T'i çelim derën mirëkuptimit

me çelësin e besimit

Baba,

unë nënshtrimin s'e pranova

Ti mbete kolonel arogant

por, se lëshove tët bir

që sado i keq që është, kushton sa një botë,

se vetëm mua ka si gjel ngushëllimi

e unë vet atë e kam babë...

Unë në këtë poezi të pakuptimtë

s'e rrefeva veten,

po Francin, Franc Kafkën,

a e njihni, Ai jam Unë...

[Davius]

Sytë e ndjekjes

Sytë e kokalltë të ndjekjes
Shohin gjithçka në ty
Virus i të ndjekurit
Komunizëm-ndjekje
Ndjekje-përvdekje
Pis ndjekje,
Sytë e mëdhenj të ndjekjes
Ngjiten si muti n’këpucën e një ikësi
Syve të tillë s’u shpëton
As maratonisti, alkimisti,
As pisi i pisit,
As hija e pisit të pistë,

As vetë ndjekësi
Ndjekësi pa sy
Por me koncept ndjekjeje
Ti vjell zorrët
Të shpiunon legeni.
Ti bën dashuri
Të shpiunon e dashuria
Mashtrimi të cilit i dyfish i besove
Gjithçka ka aromë ndjekje
Dhe jeta prej ndjekje është.
Vetëm vdekja i shpëton ndjekjes.
Vdekja vret planet e ndjekjes
Shkoç çdo tendencë për ndjekje
Dhe lë ndërgjegjen t’qetohet n’parajsë.
Sytë e ndjekjes
S’janë sytë e Zotit
Zoti kahër është verbuar.
Sytë e ndjekjes janë sy njerëzish meskin
Sy veses të këqija
Sy mentalitetesh të verbëta…
Sy mace ka Ndjekja.
Sy të terrtë plot vezull ndjekje.
Sy të pagjum shkaku i një ndjekje.
Ndjekjet vijnë pas gabimeve

Unë s’dua të ndiqem
Por, si t’ua mësoj të tjerëve artin
E të jetuarit me gabime.
Sytë e ndjekjes janë vetëtima ndëshkimesh
Janë rebeshe shikimesh plot nervozë
Janë dhëmbë që duan të çajnë një shpresë
Janë pranga…
Sytë e ndjekjes duan viktima gabimesh
Duan nxënës të dëgjueshem
Per në ligjeratën e ndjekjes
Në amfitetrin më profesor Ndjekësin
Duan fëmijë të habitur

Që lëhtësisht t’ua rasin programin e ndjekjes
Më Usb në trurin e tyre pa haber ndjekje.
Ndjeka përvetson çdo gjë
Por jo shpirtin.
Shpirti është desntinim i ndjekjes
Si gjaku për një vampir.
Ndjekja ka këmbë të shpejta e duar të gjata
Ndjekje s’është çdo vëzhgim, çdo përcjellje
Ndjekjen e bën ndjekje
Koncepti të ndjekurit
Për të viktimizuar një fatprerë,
Për të vrarë një të vërtete…
Ndjekja është leckë e zezë
Të mbyll gojën dhe shpirtin
Ndjekja mua kur s’do të më zë.