Ali Pashë Tepelena, Luani i Janinës

[EncounterAL]

Dy dokumente ne web per A. Tepelenen
--------------------------------------
1.
Dok_1 vjen nga Rev. George Waddington
dhe eshte
komunikata zyrtare e portes per fundin e A. Tepelenes

----- skeda e librit -----

NAME(S):*Waddington, George, 1793-1869
TITLE(S): A visit to Greece in 1823 and 1824
EDITION: 2d ed.
PUBLISHER: London, J. Murray, 1825.
DESCRIPTION: [4], lix, 248 p. ; front. (fold. map) fold. plan. 19 cm.

---------------------------------------------------------------------
Adresa e librit ne www eshte:
http://books.google.com/books?id=SX82AAAAMAAJ
faqe_232,


****************************************
2.
Dok_2 vjen nga Rev. Robert Walsh
dhe eshte
komunikata qe porta ekspozoi ne Konstantinopoje ku spjegon
aresyen e denimit.

----------------- Libri vijon -------------
Narrative of a journey from Constantinople to England
By Robert Walsh
Edition: 2
Published by Frederick Westley and A. H. Davis, 1828
Original from the University of Michigan
Digitized May 7, 2008
445 pages
-----------------------------------------
Adresa web e librit vijon:
http://books.google.com/books?id=_lp...d=3_1#PPP13,M1
---------------------------------------

[Bizantin]

është e vërtetë që ali pashë tepelena u pagëzua ortodoks para se të vdiste?

[skender76]

Ali Pashe Tepelena qe mendohet te kete lindur diku mes intervalit te 1740 deri me 1750, ishte bir i nje familje aristokrate Shqiptare nga Tepelena.
Permbledhje nga: Olsi Jazexhi[/COLOR][/SIZE]

Necky, pershnetje!

N.q.se munesh me m'heq paqrtesi qe kam n'lidhje me Ali Pash Tepelenen.
Historianet egjiptian e kan cilsu si themeluesi i Egjiptit modern.
Dhe se dinastia e shqiptarve ka zgjat 150 vjet (perfundoi ne 1952)

Pytjet jan kto:
- Duke konsideru rolin e M.A.P.Tepelenes ne histori, perse n'Shqipri ka qen fol shum pak per te?
- Ku mundem me gjet historin e vertet?


Pres pergjigje edhe nga te tjere.
Faleminderit.
skenderi.

[Kreksi]

Pershendetje,
Meqense nuk me jeni drejtuar mua, do mundohem te ju udhezoj se cilen rruge duhet te merrni...;

Se pari duhet te percaktoheni rrethe asaj qe kerkoni.
Tema ketu eshte per Ali pashen e Tepelenes qe tjeret popuj e quajne edhe ndryshe "pasha i janines" etj/:
Kurse Ali Mehmet Pasha eshet tjetri Ali qe u prokllamua si pash i egjiptit, tani nuk kemi vend ketu qe te flasim per te dy Alia-jt por po ju garantoj se keta dy personazhe te ndryshem...

Sot kemi internetin, se besoj se nuk mund te gjesh burime te mjaftushme, jo per nje pasha por per te dy pashallaret, interneti ti bene te mundeshme te gjitha...mjafton te shkruash deh te bejch : kerkim !

shendet

[skender76]

Kreksi, shum faleminers per sqarimin!
Pasi, un i merrja per t'njejtin person, duke u bazu n'periudhen e lindjes dhe n'emer...
I vija fajin info-ve, duke menu qe nuk ishin aq t'sakta..

Edhe niher, t'falenderoj.
skenderi.

[labi i maleve]

Hakmarrja ndaj Kardhiqoteve
Si Shqiptar i ndershem dhe me gjak qe ishte, Aliu qe nga vegjelia e tij, mbajti me vete gjithnje nje enderr ne vete, ate te marrjes se hakut per nenen dhe motren e tij qe ishin c’nderuar nga Kardhiqotet kur ai ishte ende i vogel. Deri në shtratin e vdekjes Hankoja, e ema, i kujtonte Aliut turpin qe i kishin vene Kardhiqotet asaj dhe i kerkonte atij qe tia vinte nderin ne vend. Dhe momenti i venjes se nderit ne vend i erdhi Aliut me 1812, mbi 40 vjet pas turperimit qe Kardhiqotet i kishin bere familjes se tij.
TP22[22]PT Fleeming, 1999, 168


Per kete ai rrethoi Kardhiqin dhe ekzekutoi 60 vete te cilet i kishte marre peng. Me pas Aliu hyri në qytet në krye të ushtrise dhe iu kërkoi që të gjithe burrat ti përuleshin. Gjashteqind burra të çarmatosur i shkuan atij përpara dhe i ofruan njohjen si sundimtar te tyre, te nje Han jashte Kardhiqit (Hani i Valias, ndermjet Kardhiqit dhe Janines). Aliu i quajti Kardhiqiotet vellezër dhe djem të tij, dhe i fali. Por mes fytyrave te atyre qe ai pa ne ate tubim, ai njohu ata që i kishin poshteruar nenën. I ndezur nga ndjenja e hakmarrjes, Aliu u dha urdhër ushtarve të tij qe ta rrethonin hanin dhe të masakronin te gjashteqind burrat. Por ushtarët e Aliut rrefuzuan me qelluar mbi njerez të çarmatosur. Per kete arsye, disa Greker të kryesuar nga Thanas Vaja, e kryen gjakmarrjen kunder gjashteqind Kardhiqiotve.
Renia e

Ky studim a shkrim cfaredo qofte eshte teper qesharak.
I gjthe informacioni eshte teper i pasakte dhe me deformime te jashtezakonshme.
Aliu ishte shqiptar,por vetem i ndershem qe nuk mund te quhej.
Sa per dijeni ai kur i rrembyen hankon nuk ishte 10 vjec por plot 23 vjec dhe kishte rreth 5 vjet qe vazhdonte aktivitetet e tij kriminal dhe hajduterite deri sa u be komandant i grykave te jugut e me pas pasha.
Kardhiqi aso kohe ishte qytet i madh e me pasuri te shumta pasi kardhiqotet ishn tregetare te zote.
Qyteti numeronte rreth 1300 shtepi 2 kateshe te gjitha familje te soit dhe dhe nje kala fortese ku ndodhej garnizon me trupat kardhiqote te udhehequr nga Hasan Dosti qe ishte kreu u qytetit.
Per nga rendesia si qytet ja kalonte edhe Delvines se atehershme.Banda e aliut i kishte sulmuar e vjedhur shpesh karvanet e kardhiqit prandaj edhe ata morren hak duke i rrembyer nenen dhe motren.
Ka dy versione nje qe thote se ata i trajtuan njerezisht at dhe tjtri qe mbeshtet tezen e keqtrajtimit.
Gjithesesi shkaku ishte ne te drejten e kardhiqoteve per hakmarrje.
Pas lufimesh per vite te Ali ***** me kardhiqotet te cilet ishin gjithashtu leber dhe shume te zot ne luftime aliu nuk ja dej dot ti mposhti keshtu qe i fton per vllazeri sic e donte zakoni dhe mblidhen ne hanin e VAlarese(jo te Valias sic thuhet me siper).Aty po sipas zakonit burrat e Kardhiqit i len armet per te festuar me "vellezerit" e pales tjeter por ketu realizohet dhe endra e aliut i cili kishte ndryshe nga cdo lab karakteristike pabesine dhe i fut 700 burra kardhiqot te carmatosur ne ferra e driza de vdisnin me vuajtje dhe urdhrin per ta bere nuk ja zbatoi garnizoni i leberve por ai i Mirditasve.
Nderkohe qe ne Kardhiqin tashme te pa mbrojtur dergoi nje garnizon me armatolle te cilet e dogjen dhe e shkrumbuan kryeqytetin e laberise.Te njejten gje beri Aliu me vone edhe me Sulin pak a shume duke futur armiqesine mes shqiptareve dhe duke i dhene krahe grekeve per tu bere tmerri i atyre qe ju dhane pamvaresine duke pushtuar pothuaj gjithe jugun.
Ai ali muti nuk luftoi per shqiperi por per pushtetin e tij.
Ja si i kendon populli i krahines se Kardhiqit kesaj ngjarje turpi:

Tek hani i Valarese,
i biri Hanko kapese(kurves),
vrau 705,
ua beri me te pabese.

Kardhiq pse sben me lule,
qan te zone qe ta vrane,
Ali banditi me zagare.

C'eshte nje vend ne Laberi,
nje qytet plote pasuri?
E ka emrin Kardhiqi,
i nxuar ujin e zi,
nje kusar me emrin Ali.

Pas kesaj gjeme popullsia e keti qyteti u shpernda ne fshatrat Prongji,Plesat,Mashkullore e Zhulat.Kardhiqi mbeti nje fshat i vogel dhe e humbirendesine.Te gjitha keto nga ai Aliu qe ka luftuar zonat me patriotike dhe liridashese,e ka goditur ne zemer popullsine shqiptare kudo qe ngrinte koke.
Pa me thoni nje rast te vetem ku aliu goditi grekt,asnjehere madje i trajtonte me mire nga te gjithe.
Shqiptaret i donte vetem per ti futur ne ushtri se qen trima dhe te vriteshin per te dhe i vinte te vrisnin po shqiptare,pervecse kur i erdhi mandata nga turku qe u detyrua te luftoj turqine pa as qe i plaste per shqiperi,madje nuk e dinte se cdo te thoshte.
Po mos ti kishte luftuar ai tani suliotet do i kishim ne krahun ketej te kufirit,sepse sdo ishin genjyer kure nga dogmat e grekut qe pamvaresine e mori prej shqiptarevet qe aliu hodhi ne lufte por nuk i coi per shqiperine,i beri te luftonin per greqine.... se skishte kohe te luftonte per shqiperi ngaqe duhej te zhdukte me par eSuliote,Kardhiqote e Himariote.....
Laberia dhe Shqiperia e vleresoi vetem kur iu hodh turkut se derri me ate kohe e kishte mallkuar qumshtin qe i dha hanko kurva.
Dhe sa per dijeni edhe Hormoven ai e kishte ina pasi e ema e tij bridhte si kurve qe qe me Caushin,priftin e Hormoves.Atehere Aliu derkoi krye xhandarin e tij Qafzezin dhe e poqi ne hell priftin ne syrin e Hankos e cila me kurverine e saj hapi shume hasmerira.

[labi i maleve]

Plako e dimë fare mirë që Ali Pashë Tepelena është një figurë e rëndësishme e historisë sonë.

Por ke parasysh 3 gjëra:

1. Kur për Aliun shkruan Olsi Jazexhiu, veçsa ia zbeh imazhin e ndritshëm që ka pasur.

2. Aliu nuk ishte më i rëndësishmi, por dikund aty mes të rëndësishmëve.

3. Ke pasur referenca tjera për të shkruar për Aliun, (jo nga Olsi Jazexhiu që është deklaruar arab)

Jam plotesisht dakord.

[tom preni]

sa i perket ali pashes munde te them se esht nje nder figurat me te randesishme te kombit edhe perse ai gjith fuqine e ti ushtarake,intelektuale e financiare je kishte qperqendruar ne nje rajon ku ne si komb nuk e keshim shum perfitime

[Obgyn]

Aty po sipas zakonit burrat e Kardhiqit i len armet per te festuar me "vellezerit" e pales tjeter por ketu realizohet dhe endra e aliut i cili kishte ndryshe nga cdo lab karakteristike pabesine dhe i fut 700 burra kardhiqot te carmatosur ne ferra e driza de vdisnin me vuajtje dhe urdhrin per ta bere nuk ja zbatoi garnizoni i leberve por ai i Mirditasve.

Nje pasaktesi e madhe. Ne te vertete mirditasit u urdheruan t'a kryenin kete krim te tmerrshem por ata refuzuan te egzekutonin burrat e Kardhiqit te cilet ishin te paarmatosur. Ata i kerkuan Ali Pashes qe te armatoste burrat e Kardhiqit dhe ata do te ishin te nderuar te luftonin e te vdisnin per te.


I pari nga mirditasit qe me ndermjetesi te abatit e me porosi te Preng LLeshit shkoj me nje tube mirditasish ne ushtrine e Ali Pashe Tepelenes,qe Ndrek Gazulli,kusheri i abatit IM ZOT PRENG Doçit.Ali Pasha e cakton komandant dhe i jep titullin,, Kapidan,, .Qene pikerisht keta mirditas qe ne vitin 1812 bene aq shume emer, sepse tek Hani i Valarase kundershtuan urdherin e vezirit, Ali Pashe Tepelenes,per te masakruar e vrare Kordhiqet e lidhur. Francizi Samson Lefter ish gjeneral ne ushtrine e Ali Pashe Tepelenes me emrin Ibrahim Manzur Efendi,qe shoqeronte ate dite Ali Pashen e pershkruan keshtu kete ngjarje:
Aliu ngarkon mirditoret me detyre te vrasin nje tufe burrash Kordhiqiote te lidhur. U degjuan pershperitje ne radhet e tyne.Aliu kujtoj se po bisedonin per shperblim dhe vuri veshin mire.
Ndreka komandanti i tyre doli perpara dhe me ze te larte e te sigurt tha: "Ali Pasha, urdhnat tuja ne na fyejne rane. Na nuk jemi tarmatosun t 'luftojme kunder njerezve te çarmatosun e te lidhun.Leni te dalin Kardhiqotet, jepu armet e tyne, te njoftohen per tu mbrojtun e te zane pozicionet dhe ne do te dime te luftojm me ta si burrat.
Mirditoret dhe une marrim paret tuaja per te qene ushtaret tu e jo per tu zhburrnu e sherby si xhelate.
Pas ketyre fjaleve ai hyri ne rrjesht me te tjeret. Aliut iu ngrit damari ne balle qe tregonte kulmin e zemerimit, por menjehere e mori veten e ndryshoi pamje.Mirditasve iu ben shenje me dore qe te largoheshin e ta benin pushim ate dite, ndersa Thanas Vajes i nep urdherin e kobshem per ti vrare gjashte e nga gjashte.
Fama e mirditoreve mori dhene. Pas kesaj ngjarje Kole Prenga paraqitet tek Ali Pasha si prijesi me ne ze. Aliu i dha edhe ketij titullin Kapidan . Pas kesaj ngjarje mirditasit ishin njerezit me te respektuar ne ushtrine e Ali Pashes, por dhe vete Aliu i respektonte i privilegjonte dhe i paguante dyfish me te tjeret.

(Marre nga "Mirdita, vater e qendreses antiosmane")

[Obgyn]

1812, një lumë gjaku


"…Asgjë nuk e prishi qetësinë në tri ditët e para. Selim Bej Koka me të shoqen kishin vrarë veten. Krerët e tjerë të Delvinës, Gjirokastrës e Kardhiqit me Mustafa Pashën e Demir Dostin me familjet e tyre, nja gjashtëdhjetë veta, Aliu i nisi për në Janinë… Të nesërmen doli rrëzë kalasë së Shën Triadhës. Do të kalonin para tij meshkujt gjashtëmbëdhjetë vjeç e lart nga Kardhiqi, Delvina e Gjirokastra të zënë rob, tetëqind veta. Ashtu si në Prevezë katërmbëdhjetë vjet më parë, i pa robërit një për një në fytyrë. Një pjesë, më të vjetrit në moshë, i njihte falë kujtesës tij të përbindshme. Të tjerët i pyeti për emrin dhe për fisin. Në krye të tri orëve, gjatë të cilave qëndroi në këmbë pa ndier lodhje, veçoi njëqind e tridhjetë veta, nga më të rinjtë në moshë dhe që nuk i përkisnin ndonjë fisi të shquar. Të tjerët, gjashtëqind e shtatëdhjetë burra, i lidhi e i nisi për te Hani i Bariagës në Valare. Sikur të shtrohej ndonjë gosti, ashtu do t‘i kishte ndarë qehajai mysafirët: parinë e madhe në Janinë, burrat e sërës së dytë në han, të tjerët, ata që s‘kishin ndonjë vlerë, jashtë në fushë, të shkonin nga të donin. Ata që po shkonin te hani, ecën në varg, të heshtur. E dinin mirë ç‘i kishte gjetur hormovitët kohë më parë…

…Veziri iu soll hanit rrotull, si për të parë lartësinë e fortësinë e mureve dhe erdhi qëndroi prapë para portës si Veziri i çdo dite, ndërsa rreth e qark rrinte ushtria pa lëvizur, U dëgjuan zëra që prapa mureve, dikush thirri fort: "Ç‘është kështu?! Ne u dorëzuam, pse na mbyllin këtu si cjeptë?!" Po shtohej trazira, mbase po lironin duart t‘u ngjiteshin mureve e të hapnin portën. U duk sikur Aliu atë po priste. U kthye nga rojat dhe i tha njërit:

- A e dëgjon trazirën? Pse nuk shtie me armën që të kanë dhënë?

Roja nuk foli. Heshtja sundoi në radhët e ushtarëve e u shtri edhe brenda në han. U afrua me dorën në zemër kapedani i rojave mirditase dhe foli me zë të ulët:

-Nuk mundemi me vra njerëz të lidhur, o Vezir i Lartë. Jepu atyre armët dhe na po grihemi me ta në sytë e tu.- Ndenji i përkulur, me dorën prapë në zemër. - Ti na paguen rrogën e të kemi borxh bukën, veç jepu armët, - tha duke kërkuar pajtim me zërin e nënshtruar.

Më shumë se fjalët, folën sytë e tij. Ndenji me mjekrën varur në gjoks, i gatshëm të pranonte edhe vdekjen, po nuk do të prapsej nga lutja që bëri.

…Aliu u kthye nga karroca dhe u ul me derën hapur, mori karabinën në duar, e pa nga të dyja anët dhe thirri fort:

- Bëni detyrën! Të pushkatohen me grupe nga pesëmbëdhjetë, te hendeku!

E zbrazi karabinën në erë, duke treguar se nuk do të lejonte një fjalë më tej dhe se ai që nuk do të zbatonte urdhrin, do të linte kokën. Çuhadarët, rojat dhe armatolët, të drejtuar nga Thanasi, Tahiri e Griva, që u quajt "Kardhiqoti", hapën portën e hanit dhe filluan të nxirrnin të dënuarit në grupe nga pesëmbëdhjetë. Në oborr dhe në kthinat e hanit po bëhej trazirë. Një pjesë u vranë aty brenda duke u mbrojtur me duar. Ushtria jashtë rrinte në heshtje. Të gjithë ndiheshin pjesëmarrës në atë që po ndodhte, sepse s‘ka ndonjë ndryshim të madh ndërmjet atij që zbraz pushkën dhe atij që rri duke parë"

(Kardhiqi, fshati i masakruar nga Ali Pasha- G Shqip)