St Anthony nuk ishte nje vendbanim aq I pakendshem . Pa dyshim qe

kishte hekura ne dritare , nuk mundeshim te shkonim e te vinim sipas

qefit , por mund te kishte qene shume me keq . Gjithmone I kisha

perfytyruar azilet psikiatrike si vende pak frikesuese .

Pershkrimet letrare qe u perkasin ketyre lloj institucionesh te lene shume

per te deshiruar . Ato jane te populluara vetem me ekzekutues sadist ,

vetem me rrethana mesjetare . Nuk ishte fare keshtu .

Kisha nje dhome te teren per veten , me nje dritare qe shihte nga

pamja me e bukur e parkut . Pronesia ishte e zbukuruar me shume

akacie dhe me kaēube te kendshme , per te cilat do te zihesha ngushte

nese do t’u gjeja emrat . Pergjate momenteve te mia te vetmise , mund

te vezhgoja kopshtarin duke shkuar e duke ardhur nga nje cep i lendines

ne tjetrin , mbrapa nje korreseje te madhe bari . Por sigurisht qe nuk e

kaloja tere kohen ne dhomen time – ne birucen time , nese preferoni .

Njefare jete ne komunitet ishte e parashikuar – ore bisedash me te

semuret e tjere , loje te pafundme ping pongu , etj . Per sa i perket

sherimit me ane te punes , ishte nje nder preokupimet me te medha te

ekzistences ne St Anthony . Fabrikova keshtu ato pjata te vogla koti prej

qeramike , thura shporta , kam bere vazo . Mendoj se kjo metode ishte

goxha efikase . Fakti I thjeshte qe te perqendrohesh thellesisht mbi nje

objet krejt te ēfardoshem duhet te kete nje vlere terapeutike ne nje rast

si i imi – te njejten vlere padyshim qe kane manite per njerezit normal .



Patjeter qe do jeni duke pyetur veten per ē’arsye kam qene pjese e St

Anthony . Eshte shume e thjeshte . Nje dite te bukur pa re , ne shtator ,

lashe zyren per ca minuta mbasdite ; qeshe ne banked dhe terhoqa me

ēek dy mije dollare . Pasi u saktesova qe deshiroja dyqind prerje te reja

fringo dhjete dollareshe , m’i dorezuan pa veshtirsi . Atehere u largova

me nje te ecur shetitjeje . Duke kaluar dy blloqe ndertesash , ndalova ne

nje kryqezim te frekuentuar disi . nese kujtesa ime eshte e sakte ne cepin

e rruges Euklid dhe Pein – por ky detaj eshte vertet pa rendesi .



Atje , nisa te shes kartmonedhat e bankes . I ndaloja kalimtaret , u

ofroja kartmonedha per pesedhjet cent , ose i kembeja me cigare , ose

me mire akoma ua beja dhurate si falenderim per nje fjale te mire . Mbaj

mend qe ja bleva nje tipi kravaten per pesembedhjete dollare ,

megjithese nuk ishte e paster . Nuk do ishit te cuditur qe shumica e

njerezve kane refuzuar te kene te bejne me mua . Mendoj se supozonin

se parate e mia ishin fallco .



Ne me pak se gjysem ore , me zune . Policia gjithashtu , imagjinonte

qe kartmonedhat te ishin fallco . Nuk ishin fallco . Ndersa policet me

shoqeronin per ne komisariat , gajasesha plot zhurme duke hedhur

perpjete kartmonedhat dhjete dollarshe . Spektakli qe krijohej nga

mbrojtesit e denje te ligjit qe ndiqnin ne te gjitha drejtimet kartmonedhat

e mia fringo qe I merrte era , ishte nder me komiket . Qesh me te madhe

akoma kur e kujtoj .


Kur u futa ne qeli , e fiksoja gjithcka qe me rrethonte me nje sy te

verber . Kembengulja duke mos folur . Meri nuk vonoi qe te paraqitej ,

duke terhequr pas vetes si rimorkio , nje avokat dhe nje mjek . Ajo qau

pamase ne nje shami te vogel e te bukur , megjithate mund te dal garant

qe asaj i pelqente shume roli i saj i ri . Eksperience e mrekullueshme e

nje martireje – ajo ishte shnderruar ne bashkeshorten e dashur te nje

burri qe truri kishte nisur t’i rridhte . Kete rol ajo e luajti persosmerisht

prej fillimit ne fund .


Sapo e dallova , dola prej letargjise . Nisa te godas histerikisht mbi

hekurat e qelise . E mbusha me emrat me te ndyre . Ajo shpertheu ne

psheretima . Ata e larguan . Dikush me dha diēka per te pire – nje

qetesues mendoj , dhe rashe ne gjume .


Ate here nuk me ēuan ne St Anthony . Ndenja ne burg per tre dite –

nen vezhgim mesa duket . pas kesaj fillova te vij ne vete . Me rrethonte

serisht bota reale . Me ra qielli ne koke kur degjova rrefimin e gjithe

ngjarjes . Pyesja gardianet , ku ndodhesha dhe perse . Kujtimet e mia

ishin te mjegullta . Mundohesha te mblidhja pjese dhe copa te asaj qe

kishte ngjare : e gjithe kjo per mua mbetej pa me te voglin shpjegim .


Pata shume takime me psikiatrin e burgut . I thashe qe punoja

zakonisht shume , deri ne piken qe kjo kthehej ne obsesion . Kjo

deklarate atij ju duk teper interesante . Shitja e kartmonedhave dhjete

dollarshe ishte nje reaksion i dukshem kunder ketij obsesioni te punes .

Nje refuzim simbolik i frytit te punes time . Luftoja ne imagjinate kunder

punes se teperme duke hedhur poshte frytet e kesaj pune te tepert .

Diskutuam per ēeshtjen deri ne fund , ai mbajti me kujdes shenime , dhe

ishte gjithēka . Meqenese nuk kisha bere asgje vecanerisht te

jashtligjshme , e kote te merreshin me ndonje akuze . U lirova .



Dy muaj me vone , mora makinen e shkrimit dhe e hodha nga dritarja

e zyres time . Ajo ra si gur ne rruge , duke mos e qelluar per pak gje ,

koken tullace te nje trompetisti te ushtrise .Flaka nje tavell cigaresh pas

makines , e nisa edhe stilolapsin ne te njejten rruge , shkula kravaten

time dhe e leshova poshte . Ju afrova dritares : isha ne piken qe do

kerceja pas makines , kravates , tavlles se cigares dhe stilolapsit kur tre

nepunes te mi me mberthyen dhe me mbajten – kjo beri qe te vihem me

hare ne terbim .


Qellova sekretaren time – nje femer e shkelqyer , e ndershme dhe

puntore ne shpirt – ne nofull , duke ja thyer keqas nje dhemb te parme .

Me nje shkelm , ja zura ndihmesit nen mjeker . E mbeshtolla me force ne

bark ortakun tim . Isha i harbuar . Ata paten shume telashe per te me

kontrolluar .


Pak kohe me pas , isha I rehatuar ne nje dhome te St Anthony .


Siē e thashe , nuk ishte aspak nje vendbanim i pakendshem . Ne ca

momente , me pelqente shume . Ishim krejtesisht te papergjegjshem .

Cdokush qe nuk ka jetuar ne nje azil te ketij lloji ( apo te ndonje lloji

tjeter ) nuk mund ta imagjinoje sa e madhe eshte kjo papergjegjshmeri .

Kjo do te thote qe jo vetem nuk kisha asgje per te bere , eshte shume me

e holle se kaq .


Do te mundohem te shpjegohem . Mund te isha ai qe kisha deshire te

jem . Nuk kisha nevoje te krijoja nje sjellje . Asnje detyrim per te qene i

sjellshem , sipas zakoneve , apo i dashur . Nese kishim qef t’i thoshim

infermieres te shkonte ne djall , nuk hezitonim , ja thonim . Nese kishim

qef , pa ndonje arsye , per te urinuar ne dysheme , nuk hezitonim , e

benim . Ishim te ēliruar nga ēdo perpjekje per t’u dukur normal . Po te

isha normal , tek e fundit , nuk do te me kishin mbyllur ne St Anthony qe

ne rastin me te pare .



Cdo te merkure , Meri vinte ne vizite . Ishte nje arsye e mjaftueshme

per ta konsideruar St Anthony si nje vendbanim ideal – jo sepse e shihja

gruan time nje here ne jave , por sepse gjashte dite ne jave isha i liruar

nga prezenca e saj . Kam kaluar dyzet e kater vjet mbi kete toke – gjate

njezet e nje vjetesh kam qene bashkeshorti i Merit . Me vitet qe shkonin ,

jeta e perbashket ishte bere sa vjen e me shume e padurueshme . Nje

dite – shume vjet me pare – mendova mundesine per te divorcuar .

Cmimi do te ishte marramendes . Sipas avokatit qe konsultova , ajo do

t’ja kishte hedhur me shtepine , makinen , pjesen me te madhe te anes

time materiale mbi toke , plus nje pension ushqimor te mjaftueshem per

te me mbajtur ne varferi deri ne ditet e fundit te jetes . Keshtu qe , nuk u

divorcuam .



Siē e thashe , ēdo te merkure , Meri vinte ne vizite . Une tregohesha

krejtesisht i qete . Nga ana tjeter , qeshe i qete te gjithe kohen qe zgjati

ndejtja ime ne St Anthony – me perjashtim te disa shfaqjesh te humorit te

keq . Por kisha frike , se armiqsia ime ndaj Merit , binte ne sy . Here pas

here , shprehja disa tendenca paranoiake , duke e akuzuar se me kishte

mbyllur per kete apo ate motiv dashakeq , duke e fajsuar per intriga

imagjinare me miqte e mi ( sikur me i humburi prej tyre te kishte

mundur te deshironte ate shemtaraqe te vjeter ) ose duke u treguar i

poshter ndaj saj , me dhjetra menyra te tjera , me nje kenaqsi te paster .

Por ajo nguli kembe duke ardhur , ēdo te merkure , si ndonje qen i

verremlosur qe ju ngjitet .



Per sa i perket takimeve te mia me psikiatrin ( jo se ishte psikipatri im

privat , por psikiatri vendor qe vendoste per rastin tim ) , u zhvilluan ne

menyren me te mire te mundshme . Ky psikiater ishte nje njeri brilant ,

qe e merrte shume seriozisht profesionin e tij ; koha e kaluar ne

shoqerine e tij ishte shumee kendshme . Ne me te shumten e rasteve ,

tregohesha me nje llogjike te persosur ne diskutimet tona . Ai e evitonte

analizen ne thellesi – sinqerisht , ne nuk kishim kohe , sepse ai ishte i

mbingarkuar me pune . Ai provonte me shume te saktesonte shkakun e

vertete te depresioneve te mia nervore dhe mbi te gjitha ai kerkonte

mjetin per t’i kontrolluar me mire . Ne beme qe te perparonte goxha mire

kjo ēeshtje . Arrita permirsime te vlefshme , ne krahasim me ndonje

renie te vogel kohe pas kohe . Ne i eksploruam shkaqet e armiqsise time

kunder Merit . Ne i diskutuam gjerat deri ne fund .



Me kujtohet shume mire dita kur me leshuan prej St Anthony . Nuk isha

zyrtarisht i sheruar – eshte nje fjale paksa e veshtire per t’u perdorur per

rastet e ketij lloji te vecante . Ata deklaruan qe isha <<i pershtatur

serisht >> ose diēka e tille – dhe I gatshem te rimerrja vendin tim ne

shoqeri . Terminologjia e tyre ishte biles nje ēik me e komplikuar se kjo .

Nuk me mbahen mend frazat apo fjalet , por kuptimi aty brenda eshte .



Ate dite te shenuar , ajri ishte i fresket dhe qielli i mbuluar lehte me re .

Nje fllad i lehte kalonte . Meri kishte ardhur per te me marre , ne dukje

nervoze . Mbase kishte frike nga une , por u tregova shume i bute dhe i

sjellshem me te . E mora per krahu . Kaluam porten dhe u drejtuam per

tek makina . Zura vendin ne timon – ajo priti nje ēast , mendoj se ajo do

kishte preferuar qe ne ate rast t’i jepte vete . Isha une qe i dhashe ama .

Nxora veturen nga rrethimi kryesor dhe mora drejtimin e shtepise sone .


- Oh , I dashur , tha ajo . Ti je mire tani apo jo ?


- Jam shume mire , ju pergjigja une .




U bene pese muaj qe jam i lire . Ne fillim ishte shume me e veshtire

jashte se sa brenda mbrojtjes se mureve te trasha prej guri te St Anthony.

Njerezit nuk dinin se si te me drejtoheshin mua . Ata dukeshin se

kishin frike se do behesha i terbuar nga nje moment ne tjetrin . Provuan

te flisnin me mua si me nje njeri normal , por nuk dinin se me cilet terma

ta sillnin biseden tek aksidenti im . E gjithe kjo ishte jo pak qesharake .



Njerezit tregoheshin te ngrohte por , ne te njeten kohe , dukeshin se

nuk ishin asnjehere te qete . Atehere kur isha normal , gati ne ēdo

kendveshtrim . disa nga zakonet e mia mbeteshin acaruese , eshte me e

pakta qe mund te thuhet . Ne disa momente pershembull , me shihnin

duke murmuritur vetem , ne nje menyre te pallogjikshme . Ne raste te

tjera i pergjigjesha pyetjeve para se te m’i benin , ose nese me pyesnin i

lija pa pergjigje . Nje dite , gjate nje mbremjeje qe isha i ftuar , nisa te

shkoj drejt magnetofonit , e nxora kompakt diskun dhe e fluturova nga

dritarja e hapur , perpara se te vendosja nje tjeter per te degjuar .

Ndodhi te tilla te rastesishme ishin te ēuditshme , ato i luanin mendsh

njerezit , por nuk i benin ne te vertete keq askujt .



Opinioni i pergjithshem ndaj meje dukej se ishte ky : isha pak i

ēakerdisur , por jo i rrezikshem dhe dukesha se permirsohesha me

kalimin e kohes . Me e rendesishmja : isha ne gjendje te mbaja vendin

tim ne bote , autonom . Isha i afte te fitoja jeten time , i afte te jetoja ne

paqe dhe ne mirkuptim me gruan time dhe miqte e mi . Isha mbase

komplet i ēmendur , por kjo nuk bezdiste askend .



Te shtunen , Meri dhe une , jemi te ftuar ne nje mbremje . Ne do te

shkojme tek disa miq shume te mire qe i njohim , te pakten , prej

pesembedhjete vjetesh . Do te kete atje tete apo dhjete ēifte , te gjithe

miq te tille po ashtu .


Kohet kane ndryshuar , ajo qe duhet te ndodhte do ndodhe .


Ju duhet ta kuptoni qe ēeshtja paraqiste , ne fillim , veshtirsi te medha

. Komedia kartmonedhave te dhjete dollareve psh : jam mjaft i kursimtar

, si natyre , dhe sjellja ime shkonte ekzaktesisht ne te kundert te

zakoneve te mia te mira . Kur hodha makinen e shkrimit nga dritarja ,

ishte akoma me e veshtire . Nuk doja ta plagosja sekretaren me te cilen

kam pasur gjithmone miqesi , aq me pak , nuk doja te godisja ata djem

shume te mire te zyres . Por kjo kishte ndodhur , me sa duket . Kishte

ndodhur shume mire , ne teresi .




Te shtunen mbrema pra , ne ate feste , nuk do ta hap gojen . Do te

qendroj i ulur ne nje kolltuk , anash vatres , duke perkedhelur te njejten

gote pergjate nje ore ose dy . Kur njerezit do te me flasin , do t’i fiksoj

me nje sy miop , pa ju pergjigjur . Do kem ngerdheshje te vogla te

pandergjegjshme , tike nervore ose kontraktime ēfardo .


Befasisht do te ngrihem , do t’a qelloj me gote pasqyren e madhe

perballe vatres , me aq force sa per t’a thyer gotten , xhamin apo te

gjitha bashke . Ndonje do te shpejtoje te me ndaloje . Kushdo qofte ,

burre apo grua , do t’a qelloj me tere forcen . Me pas duke share si djall ,

do te hidhem drejt vatres per te kapur mashen e rende .


Me nje goditje mashe do ta shperthej kafken e Merit .


E bukura e kesaj eshte : asnje gabim i mundshem ne rast te ndjekjes

penale . Hyrja ne ēmenduri mund te jete e veshtire per t’u denuar ne disa

rrethana ; nuk ka problem kur vrasesi ka nje te kaluar te paqendrueshme

psiqike . Jam shtruar ne spital per depression nervor .


Kam kaluar nje kohe shume te gjate ne nje institucion te semuresh

mendor . Rrjedha e ngjarjeve ishte krejt e qarte , do te ndalohesha dhe

menjehere do te me nisnin per ne St Anthony .



Supozoj qe do te me mbajne rreth nje vit . Sigurisht , kete here , do t’i

le te me sherojne plotesisht . Pse jo ? Nuk kam asnje qellim te vras

ndokend tjeter , keshtu qe nuk kam me plane per te thurur . Gjithēka qe

do kem per te bere do te jete qe te arrij permirsime te rregullta deri ne

diten qe ata do te me deklarojne perseri te denje te rimarr vendin tim ne

bote . Por kur ajo dite do te vije , Meri nuk do te jete me aty poshte per

te me pritur ne dalje . Meri do te jete e vdekur si duhet .



Qe tani e ndjej eksitimin te me pushtoje . Tensionin , emocionin e asaj

qe pergatit . Ndihem tek rreshkas ne rolin e te terbuarit , e perballoj

momentin suprem . Gota pellcet pas pasqyres , trupi im avancon si nje

mekanizem i rregulluar mire , kam mashen ne dore, kafka e Merit

therrmohet si nje levozhge veze .


Ju duhet te mendoni qe jam me te vertete i ēmendur . Dhe kjo sjell

bukurine e asaj qe ndodh , e keni parasysh , qe te gjithe mendojne po

ashtu .