Naim Frashëri

[White_Angel]

# 4


I dashur' i Perendise,
Qish miku i njerezise
Kart' i dergoj Mavijese
Asaj bushtre te pabese
Po i bir i Syfjanit
S'ju pergjigj t'et te Hasanit
Amr' i Asit i pabese
Ish armiku i Mavijese
Ish njeri i mallekuar
E fort shume i djallezuar
S'kish nga njerezija pjese,
Po desh t'i vij Mavijese,
Te bijt' e tij nuk e lane
Te dy menjehere i thane:
"Mos u bej me Mavijene
Qe ka rrjepur memedhene,
Te behemi me Aline
Qe eshte me Perendine".
Amri u tha:" Mavijese
Do t'i vet' e te marr pjese
Nga c'ka marre e do te marre
Kete pune shoh te mbare!"
Mavijeja e pat bere
kete, q'sihte djall i tere
Shume te math e te pare,
Se po shum' i kishte ngjare,
E pyetne dhe degjonte
Pune pa ate s'punonte.
I thote:" Tani c'te bejme
E c'ngaje valle te gjejme?"
Kshu tha i bir' I Syfjanit.
Ay tha: "gjakn' e Osmanit!
Ate neve te kerkojme
Kurrete mos e harrojme
Linjene me gjak ta nxjerim
E ijet tona t'i cjerrim
Duke thirrur nate e dite
Dhe me te dhen' e me mite
T'i xegitim mbreterine".
Keto punera punuan,
Njerezine e marruan
Kushdo q'ishte i pabese,
I vate pas mavijese
Ca me frike, ca me mite,
I mbaruan djallezite
Humbi fare urtesija,
E drejta e njerezija!
C'erdhi nje e zeza dite
Qe s'vlenine miresite
Aliu lufte po s'donte
Po keto gjith i mesonte
U dergoj fjale te vine
Edhe mblodhi ushterine,
Prej Meq' e prej Medineje
Prej Basre e prej Qofeje
Papo j'u derth Mavijese
Asaj dhelpre se pabese.
O moj dhelpera dinake!
Te vertetene e flake
Edhe te rremene e prure
E ne vent' t'asaj e vure!
Njerezine e shkretove
Dhe besen e truperove!
Syfjanisite u ngrine*
Mblodhe gjithe ushterine
Mavijeja vu te pare
Amrine mi ushtare.
Amri, nga ata qe mblodhi,
Nje mije te forte zgjodhi
Mbi ata vuri Verdane,
Edhe i dergoj menjane
Pas ati dhe Amri vete
U nis me mije tridhjet;
Pas atij dhe Mavijeja
Dolli me rremet si reja!
Aliu nis Kambere
me dy-tri mije te tjere
Vu mbi te tjer' ushtetare
Te bir' e Nasirt te pare,
Dhe i nxori nga qyteti
Vete me te tjere mbeti
Pastaj dhe vete s'qendrojti,
Nga ur' e Beskese shkojti
Mavijeja dhe te tjere
Dergoj me Ebu-Avere!
Aliu kundrejt Averit
Nisi te bir' e Eshterit
Kete trimne vu te pare
Permbi gjithe ushtetare.



u ngrine*---- u ngriten

[White_Angel]

Nga nj'ane vinte Averi,
Nga tjatra Maliq-Eshteri
Papo te dy ushterite
U aferuan nje dite
Nje me nj'ane e nje me nj'ane
Pertej e perketej rane
Neper bregore u hodhe
Ndenje nje dite e u clodhe
Dergoj i bir i Eshterit
Nje kart' e i shkroj Averit;
"Nuke ardhme te leftojme
Kemi asrdhur te gjykojme,
Njerezija te mos vritet
Gjaku te mos perseritet;
Nuk' i do Zot' i vertete
Te keqijat ne jete
Ka besuar Perendine
Ay qe e do Aline;
Ne dashte bota t'i mbese
Kejo pune Mavijese
Edhe neve ndryshe s'themi
E nga erthme prape vemi,
Po njerezija e dine
Nuk e ckembejme Aline,
Gjithekush po do te shohe
Te drejten do ta njohe."
Maliq-Eshteri kshu shkrojti
Shpejt kartene ja dergojti
Aliu u kishte thene,
Lufte kurre te mos zene
Po te dergojn' e ta thrresin
Te qendrojne e ta presin
Ay luftene s'e donte
Gjak e dem nuke kerkonte
I vij keq per njerezine
E kish te tine te tine.
Ja dhane kartene Averit
Pa i shkroj Maliq- Eshterit;
"Neve erthme te leftojme
Pa te ketila s'degjojme
Duan lufte, nuku fjale
Kush eshte burre, te dale!
Maliqi duke kenduar
Kartene i zemeruar
Me vrap e nisi nje djale
Averit i dergoj fjale:
"Ne te mos vim'e te vemi
Keto sy per sy t'i themi"
Averi kete se deshi
Degjoj fjalene dhe qeshi
Ahere u ashpersua
Hipi dhe u aferua
Maliq' I bir i Eshterit
Papo i thirri Averit:
"Del, i tha , del te leftojme
Ne te dy mos menojme,
Se kam turp nga Perndija
Te vritene njerezija,
Jane vellezerit tane
Keta neve faj s'na kane."
Keshtu tha Maliq-Eshteri.


----

[White_Angel]

Birruni, thirri Averi
Averi i venger ishte
Mendjen te verber e kishte
Gjith ushtaret qe qene
Si grerat u perzjene
U ther', u prene , u vrane
Me mijera te vrare rane!
Maliqi kordhene e hoqi
Armikete gjith i ndoqi
Te shumet syresh i preu
Dhe te tjeret i theu
Burr', o i bir' i Eshterit!
C'i dhe derrmene Averit!
Averi domosdo iku
Se me s'qendroj dot armiku
Ne siffin vate Averi Aty mbet Maliq-Eshteri
Averi me shoke vene
Gjen' atje Mavijene
Aliu duke arritur
E nga kali duke zbritur
I dergoj fjale ta prese
Me nje djale Mavijese.
Po Mavijeja s'degjonte
Ne jete njeri s'peshonte
Ushteri e Mavijese
Balt' e Shamit e pabese
Ane lumit kishte rene
Ujete e kishin zene
Shoket e Aliut vane
Dhe pertej atyre rane
U be e madhe rremuje
Se s'donin t'u epin uje!
Keta per uje po vinin
Ata s'donine t'i linin!
Aliu te gjith' i mblodhi
Paresin' e pleqte zgjodhi
Pa ja dergoj Mavijese
Tha:" Ujet te mos e prese
Ketu as ay , as une
Nuke erthme per kete pune;
Ne mest tane gjgj kemi
Po armike nuke jemi
Ne mest tene s'ka te ndare
Dhe te pastajm' e te pare*
Pleqesija le ta ngjejne
Te zgjedhne ke te pelqeje
Neve s'erthme per rremuje
E te zihemi per uje;
S'vuajme per vehten tene
Se keshtu s'na kane thene
Po vetem per njerezine
Se besojme Perendine;
Per udhet te Perendise
Pas ligjes se urtesise
Per komb'* e per memedhene
Per bes' e per Muhamene
Mavije zemereguri
Pleqesine e perzuri
U tha; "Prape te mos vini
Uje nga une ju s'kini!"



Dhe pastajm' e te pare *----- Jemi te barabarte
Komb*--- ne origjinal Komp'

[White_Angel]

Kshu tha djall' i mallekuar!
Maliqi me te degjuar
Kete fjal', u ashpersua
Dhe u be posi dragua
S'kishte nge per te mejtuar
Se ish shum' i zemeruar
Hoqi kordhen, u leshua
Mi armiket si fajkua
I ndoqi si shqipja* zokne,
Me s'e pane shoku shokne
Te gjithe ne arme erdhe
Shume gjakera u derdhne!
Armikete i perzune
Edhe perpara i vune
Maliqi ujet e zuri
Ushterin atje e shpuri
Keta etjen e shuan
U prehne u qetuan
Ushteri e Mavijese
Mbeti pa uj' e shprese
Mavijeja pleqesine
E dergoj dhe pa Aline
Perpara soje qendruan
Edhe uje i kerkuan
Aliu tha:"Le te vine
Te maren' uj e te pine,
Neve ujete se zeme
Pa ate juve su leme
Uji eshte i Perndsie
Nuk' eshte i njerezise
C'bete ju neve s'e bejme
Se ate lig' e gjejme
Nje qe beson Perendine
S'e mundon kurre njerine
Shithin' e shtijeni vete
Lumen' e bejen rrekete
Lumi qe vjen vale-vale
Edhe can fushen e male
Del te nginje njerezine
Dhe kafshet e bagetine
Edhe ay zogth i qete
Pi e ngre syte perpjete
Po ju le ta kujtoni
Kurre te mos e harroni!"
Me te thene kete fjale
Lott' i vane posi vale!
Pa veshtroj* Fyran e shkrete*
Edhe tha: Zot i vertet!
Se atje tek ay lume
Do te ngjasin pune shume!
Fyrati rrjedh dhe tanine
Njerezit ven' e s'vine
Po te drejten te themi
Si ay dhe neve vemi;
Ay vet' e vjen ne det
Edhe ne tek i verteti:
Sikunder nuke shtron* lumi
Kshu dhe njeri brengeshumi!
Lum kush eshte zemreqeruar
Posi kume i kulluar
Mjere kush vete i ngarkuar
Si lumi i turbulluar.



shqipja*---- ne origjinal : shqipia
veshtroj*----- ne origjinal : veshtoj
Fyratn'*------ lumin Eufrat me tej e gjejme : Frat
shtron*----- qetesohet

[White_Angel]

Katr' a pese dite shkuan
Qe ndenjn' e nuke luftuan
Aliu nisi Beshere
Me shtat' a tete te tjere,
Keta pleq te mire vane
E Mavijese i thane:
" C'po ben kshu ti , o i gjore?
Pendohu dhe hiq dore
Se te Zoti kur te vemi
Ne te mjerete s't'i themi?
Pa nuke do Perendija
Te vritete njerezija
Te rrish pak e te mentohesh
Nga keto do te pendohesh
Ti te zihesh me Aline
E te mundosh njerezine!
S'ke frike nga Perendija
Edhe turp nga njerezija?"
Kshu i thane pleqt' e ndjere
Ay kthehet me njehere:
"Duame gjakn' e Osmanit!"
U thot ' i bir' i Syfjanit!
P'ati i thote Besheri:
"Dhelperite tani leri,
Jak' u bej mik me Aline
Hidhe poshte djallezine
Pa ay gjyq do te shihet
Dh'e verteta do te njihet"
Si ja zune gjithe shtigjet
Mavijeja u pergjigjet:
"Duame gjakn' e Osmanit!"
Kshu tha i bir' i Syfjanit!
Pa tha :"Kordha do ta ndanje,
Gjaku gjakne do ta lanje!"
Kjo fjal' e zemroj plakne
Tha : "Nga kush kerkon gjakne?"
"Ate le ta gjenj Aliu"
Tha Mavija faqeziu
Kete fjale e degjuan
Pleqte, dhe s'ndennje po shkuan
Alit van' i thane:
"Qellim per paq' ata s'kane;
Gjithe duan te leftojne
Dhe se dine c'gje kerkojne!"
Pas kesaj luftene zune.


--------

[White_Angel]

Opopo! e madhe pune!
Perpiqeshin ushterite
E leftonine per dite!
U vran ' u theren , u prene
U shuane e me s'bene*
Kater muaj ushterite
Leftonin nat' e dite
Qene tetedhjet' e shtate
Luftera, me te mbedhate
Aliu luften e preu
Prape pleqesin e kreu
Van' i thane Mavijese:
"Ne ke Perendi e bese!
Fjalet e te parit tene
Nuk i mban ment , qe te ka thene?
Ti c'kerkon ne kete jete
Duke qen'Aliu vete?
Pa hiqu per Perendine!
Mos e vra keshu njerezine!"
Kshu i thane Mavijese
Pleqte e urte pacin ndjese!
Mavijeja u tha:"mua
Valle me pandehe grua
Apo te mitur e djale
Te me genjeni me fjale?"
Pleqte Aliut i vane
Te gjitha c'u tha ja thane
Aliu tha:"Une donja
Keto pune t'i drejtonja
Me fjale e me te mire
Per lufte s'kisha deshire
Me mire le paresine
Se te shuanj njerezine
Po e shoh qe qenka thene
Dhe s'eshte ne doren tene
Nuk e le dot Mavijene
Qe ta prishi memedhene.
Ja rrefej gjakn' e Osmanit
Une te birt te Syfjanit"
Kshu tha, pa zu luft' e zeze
Vdekja zbriti posi reze
Leftonin dit' e nate
Mbreteront' e shkreta shpate
Gjersa vane dhe Amare
Plakn' e urte, kordhetare!
Dolli edhe fjal' e thene
E ati parit tene:
"Ana qe te vras'Amare
Nemen e ka per te marre"
Oh! c'u vra Amar Jasiri*
Ra i vdekure i miri!
Amar e doj Muhameti
Aliu dhe rremeti
Aliu kur pa Amare
Plakn' e varfere te vrare
Qau shum' e psheretiti
Dhe syte perpjet i ngriti
Deti p'an u turbullua
Edhe shume u ashpersua!
Tha:"Kordhe s'donja te zinja
E mi djemt' e mi te shtinja
Po me qaf' i paste' armiku!
Se zemere ma pshiku"





Bene- mbene- mbeten
Amar Jasiri*----- Iasiri

[White_Angel]

#5


Me neseret me te gdhire
U ngrit ay zot i mire
U fal me Zotn'e vertete
Dhe hipi e dolli vete.
Kal' i tij kur hingelliti
Gjithesine'e trenditi!
U tremb shume nga dyldyli*
Mavije zemerfyli
Se s'e kish pare me pare
Permbi krye Zylfikare!
aqe shume ju tremb syri
Sa brenda ne tendet hyri
Dhjete mije e rrethuan
Me kordhe ne dore' e ruan
"Sillni, tha kalen te hipenj
Se me s'ri dot, pa do t'i ikenj!
Si lepuri ishte bere
Edhe po dridhej i tere
Amri prej krahu e zuri
E me vrap ne vent e vuri
I tha:"Pa qendro njehere
Aliu s'vjen te na bjere".
Mavijeja u qetua
Aliu u aferua
Tha:"Pa i thoni te dale
Se dua t'i them dy fjale:
Ku esht'i bir i Syfjanit
Qe kerkon gjakn'e Osmanit?"
Armikete ze si bene
S'gjenin fjale per te thene
"Del, tha , pa del, o Mavije!
Se une me tjater s'shtije.
Neve te dy leftojme
Njerezine ta shpetojme
Se s'na ka faj njerezija
A e gjec nga Perendija"!
Mavijeja vdiq nga frika
S'u pergjigj i ra pika
Dyldyli i ashperua
U ngjeth u harbua
Dy-tri here hingelliti
Papo me vrap u leshua
Armiku u temerrua!
Gjithe shokete u derdhe
Bashke me Aline erdhe
Edhe hyn' e u perzjene
Aliu do Mavijene
Pa Maliqi me Avere
Dhe te tjere u there!
Ate dit' e ate nate
Mbreteroj lufta me shpate
Sa u be vendi kenete!
Thoshnje bije gjak nga rete!
Me nesert duke gdhire
U ndez prape lufta mire,
Ushteri e mavijese
Me nuke kishin shprese;


dyldyli*--- kali

[White_Angel]

vazhdojme per dashamiresit e Naim Frasherit mbas nje shkeputje te gjate ........


Iken e muarren dhene
Edh' e lane Mavijene,
Pesedhjet mij' u vrane
Te Mavijese m'at ane,
Dhe ketej njezet e pese
Mije rane , miq me bese.
Mavijeja ish qetuar
Rrij si lepur i mbuluar
Amrit i thote: Na zune!
Nga te ikim ti dhe une?
Nga te rejme te mejtojme
Mase me ate shpetojme!"
Amri thirri shtare,
Ne na kane per te vrare!
Po lini shigjet' e palle
Se po na zene te gjalle!
Vini me ushta Kurane
Se te shumete na lane!
Ata kuranete vune
Dhe ulerimat zune!
Se ish ahere kurani
Q'e pat mbledhure Osmani
Keta e pane kurane
Edhe lufterat i lane!
Thane:"Ky le te ndanje
Edhe te likne ta shanje!
Ati ne i prume bese
Zihjen ay le ta prese!"*
Aliu tha:"O te marre,
Pse se benine me pare?
Ket' e bene si munte
Edh' e pane te lik funtne
Ketu s'ka gje te vertet
Esht' e rreme kjo e shkrete
Sa gjakera u derdhe
Punet gjer ketu sa erdhe!
Ne me fjale po kerkonim
Edhe ne gjygj te mbaronim
Ata luftene zune,
Me kete shkalle e prune
Tani genjeshtere gjene
Si e pane qe me s'mbene
I besoni Mavijese!
Ka ay fe edhe bese
Te rremen Amri e gjeti
Juve mbi ata po pshteti;
E bene sa te shpetojne
Po prape do te leftojne
Keta juve u genjejne
E te tilla u rrefejne
Po juve mos i besoni
Ngrini me vrap e leftoni
Doni fjalen e vertet?
Njeriu eshte kuran vete
Besa eshte ne krahruar
Nuk ' eshte ne karte e shkruar!"


Zihjen ay le ta prese*-- Ta ndaloj grindjen , luften

[White_Angel]

Kshu njeriu i vertete
Tha, dhe hodhi nje shigjete
Po shoket u zemeruan
Dhe gjithe' u ngrene' e ndaluan
Po u tha :"Qenki te marre,
Te tille njerez s'kam pare
Mezi punen e mbaruam
Pa menjeher' e rrezuam,"
Keshtu u tha. Ata thane:
"S'e godijme dot kurane."
Thirre dhe Maliq-Eshtere
T'i ler' e te mos u bjere
Kshu thane, se djallezite
Ua kalle ate dite
A moj djallezite e shkrete
Te shofte Zot' i vertet!
Maliqi dhe po leftonte
Te rremete s'i degjonte
Keta gjithe u zemeruan
Dhe Maliqne e ndaluan
Popo , tha Maliqi-Eshteri:
"Me shpetoj nga dura derri
do ta zinja Mavijene
e ta ngorthnja posi qene",
Maliqi vjen dhe u thote:
"A u turperuat ne bote
Si i vram' e si vrane
pastaj nxuarre kurane!
Une gjall s'e kisha lene!
C'bet' a mos u qofte thene!
Derthme gjak edhe leftuam
Me se fundi gje s'fituam!
Njerezin' e gjor' e vrame
E fajtorete i lame!
Qysh u mundi dhelperija
E u humbi marrezija!"
Kshu u tha Maliq-Eshteri
E me lot qau i mjeri!
Ata tjatre fjale s'thane
Po " S'e godijme Kurane
Keta tani po u fale
Ta gjejme punen me fjale!"
Maliqi tha: "Qenka thene
S'qenka ne doret tene!
T'i ben Zoti, s'me haj malli
Po jane pune prej djalli"
Kshu tha trimi dhe pushojti
Prane Aliut qendrojti
Kshu u mahnit ushterija
Se i hyri djallezija
Njeri me nuke degjonin
Punene s'e kupetonin
Genjeshtres' i prune bese
Dhe Amrit e Mavijese!

****

[White_Angel]

Aliu nis pleqerine
Ta pyese faqezine
Punete si do ta bejne
E c'menyre do te gjejne
"Kurani qysh dot i ndanje
E te keqijat t'i lanje
Dhe fjala ku do te mbese?"
Kshu i thane Mavijese
Mavijeja tha: "Ne jemi
Vellezer' e nuke kemi
Armiqesi ne mes tene
Po kjo pune kshu ish thene!
Tani dy njerez te veme
Dhe ne doret t'ua leme
Te atyre kete pune
papo Amrine ve une
Vini dhe ju ke doni
Po nxitoni mos menoni!"
Pleqte u kthyen e vane
Aliut keto fjale i thane
Ata q'ishin te kthyer
Dy te marre e te genjyer
Menjehere gjithe thane:
"Te veme Ebu-Musane!"
Aliu tha :"Ju te tere
At ' e dini c'na ka bere!"
Po ata me perdhune
Prape Ebu-Musane vune!
Hyri ne mest t'ushterise
Marrezi e djallezise!
Njeri me nuke degjonin
Benine sinderkur donin!
E lidhe fjalen' e thane:
"Amri me Ebu-Musane
Edhe gjithe pleqt e tjere
Qe jane t'urt e te ndjere
Pas dhjete muajsh te mblidhen
Ne Xhendel gjithe te hidhen
Ata te dy te gjykojne
Te tjerete te degjojne
Ata te dy si ta gjejne
Te tjerete ta pelqejne"
Maliqi me shoket s'donin
Po te marrete s'degjonin
Aliu tha:"Kur e thoni
Le te behete si te doni
Se une per ju perpiqem
Mundimite nuk i hiqem
Po, ta dini : kete pune
Nuk' e pelqejne kurre une"
Keto bene e keshtu thane
Edhe me pastaj u ndane
Ne Qofe erdhi Aliu
Ne Shame vate faqeziu
Aliu shoket i ndjeu
Edhe grate i perdelleu
Qe qanine e s'pushonin
Se te vrarete kujtonin
Kush te bir' e cila t'ane
Kush te shoqne a te vellane
njeri mikn' a kusherine
E sicilido te tine!
Po ca nga ata q'u kthyen
Nga te marret q'u genjyen
Si erdh' aty u pendohne
Fajne pas kohe e njohne
Vin' e Aline e shtrengojne
Dhe duane te leftojne
Edhe i thone te dale!
Aliu tha:"Dhame fjale
Tani nuke ben ta kthejme
E marrezi te rrefejme
Une per mire s'e pashe
Dhe qe ahere u thashe
E bete me te perdhune
Tani si t'ua benj une!




.......


: