Naim Frashëri

[White_Angel]

Nga mengjezi i gezuan
Se po nga frika shpetuan,
Nata ka te rende hije,
Ne te madhe frike bije;
Kur vjen e shkreteza nate,
Drurete duken lugate!
Gjithe te vdekurit ngrihen
E prapa gureve pshihen!
Here qajne, here qeshin,
Here llerete perveshin!
Keto i ben frik' e shkrete
Pa s'esht' asnje e vertet
Te dy djemthit u clodhe,
Dhe mendjene pak' e mblodhe,
Te varferite c'i gjeti
Erdhe prape te qyteti!
Ne nje kopshe hyn' u pshehne,
Dhe qent' i pan e s'u lehne!
Se qeni eshte m'i mire
Nga njeriu pa meshire
Kur nje plake sherbetore
Erth' e i mori perdore
Dhe tek zonja i shpuri,
Brenda ne nje dhome i vuri.
Vate zonja dhe i biri,
Dhe sherbetor i miri,
Te dy engjellit' i pane
Dhe uj' e bukez u dhane.
Qau zonj' e shtepise
Per brenget e foshnjerise.
Mbremanet i shoqi erdhi
Helmine nga goja derdhi!
Tha :" Na u shua qyteti
Njeri nga trimate s'mbeti,
Ate te madhe e vrane,
Po s'di djemt' e tij ku vane!
Brenge te madhe na prune
Nuk' e di dot a i zune;
Pa e zeza do t'i prese!"
Kshu tha Harith' i pabese!
Femijen e kish te mire,
E vet' ish shpirt shellire,
Qysh ish mbledhur perendija
Me nje vent , dhe djallezija!
Te keqe enderre pane
Djemt' e varfere pa qane;
I paudhi i degjojti
Dhe punene e kupetojti!
U ngrit e me nat' i mori
N'anet te lumit i nxorri
Qiti kordhene t'i priste!
Edhe ish gati t'i vriste.
Po djali me sherbetore
Erdhe pas ata te gjore
Dhe e shoqja duke qare
Per Ibrahimn' e Myhtare
Edh' e zun' e nuk ' e linin,
Duarte mu djemt' i vinin,
Ay djall ' u zemerua
Edhe aq' u keqesua,
Sa , si pa qe s' hiqnin dore,
Pret djalen e sherbetore!
Dhe gruan e plagosi,
Punen' e atyr' e sosi!
Pa djemet koken u preu
Djalle nuk' e piu dheu!
Trupat i hodhi ne lume,
Oh, e keq' e madhe shume!
Popo , c'beri faqeziu!
S'ishte pune prej njeriu!


*****

[White_Angel]

Kokete Ybejdullahut
Ja pruri si zoqt' e gjahut!
Ybejdi u zemerua
I tha:" Pa pyetur mua,
Pse e bere kete pune?
Te tille emre* s'dhashe une
Pse i vrave? Pa me thua?
Djemt' une nga ti i dua!"
"Merreni , tha mos e lini!
Nxirreni jasht' edh' e vrini!"
Njerezit me vrap e zune
Tek kish vrar' ata e shpune
Kur pane dhe dy te tjere
Atje te vrar' e te ndere,
Pan' dhe gruane e vrare,
Mesuane c'gje kish ngjare
Pa shume u zemeruan
E nemne dh' e mallekuan
Pasandaj te gjith' i rane
Atje tek kish vrare e vrane!
Hiqu, djall, nga njerezija;
Me te shofte Perendija!
Djall' eshte njeriu vete,
Kur nuk' eshte i vertete,
Te tera c'jane anembane
Te njeriu gjithe jane!
Zot' i math me miresite.
Dhe djalli me djallezite.



emre*----- Urdher , porosi

[White_Angel]

#9


Qasuni, shoke , te qajme,
E zi pasketaj te mbajme
Per dhembbjet t'Ali-Abase
Se ju qasme Qerbelase!
Thote peshe* Qerbelaja
Edhe te ngjaret' e saja
Njerezine e peshojne
Te vertetene tregojne;
Kejo e rrefen njerine
Miresin' e ligesine;
Me nj'ane ' eshte Perendija
E drejta dhe njerezija,
M'anet tjatre djallezija
Turpete e ligesite;
Njeri esht' Zot i vertete
E tjatri djalli vete
jane mbledhure te tere
ke te duash, ata zere.
Ay, qe merr ligesite
Nuke del kurre ne drite.
Zot' i vertete me djalle
Behene nje kurre valle?
E mira eshte Perendija
Djalli eshte ligesija
Keto ngjarje na rrefejne
E mira dh' e liga c'vlejne;
S'dalene balle-per-balle
Judha dhe Krisht' i gjalle
Syfjani me Muhamene
Aliu me Mavijene
E Mervani me Hasane;
Pa ngjarje ne mest po s'kane
Hinduja me Fatimene
E Jeziti me Hysene
Ligesija me te miren
E drita me erresiren .
Po gjith' i jane mesime
Njerezise per durime;
C'hoqne zoterinjte tane
Ne mesime na i lane:
Te keqijat t'i durojme
E ne te mos i punojme;
Se ata nuk' i punuan
Dhe hoqne shum' e duruan.
Zoterinj! u qofsha fale;
Qe e ndate me nje fjale,
Ligesise nem' i dhate
Miresis' i dhat' urate.


Thote peshe*----- Peshon shume

[White_Angel]

Jeziti i mallekuar
ishte dehur' e terbuar,
Ish i zi posi kercuri
Dhe zemren e kish prej guri,
Ishte shum' i shemetuar,
Dhe fare i pamesuar
Shum' i lik ish i ndyre
Qe djalli n'ate fytyre!
Syfjanasit e mesuan,
Se djajt' atyre u shkruan,
Q'e la imami Meqene
E vate te zij Qofene,
I mblidhi gjithe Jeziti
Botene ne kemb' e ngriti;
Ybejdullahut i shkruan
Me levdata e mburruan
Shum' fjale gje e mite,
Dhe te gjitha madherite
E terbuan fare qene
Qe te vrit imam Hysene!
Ushteri mblodh' e derguan,
Fuqine shume ja shtuan!
Ymer' i Sadi Vekasit
Ish i lik si Amir' i Asit
I doj shume madherite
Andaj genjehej me mite.
Ybejdi me shok' e thirri
I tha:" Ti , qe je m'i miri
Te marc shume ushtetare
E te jesh mi gjith' i pare,
Te vec e te zesh Hysene,
Ne do qe ta kesh mik mbrene".


****

[White_Angel]

Ymeri s'deshi t'a marre
permbi vehte kete barre,
Tha:" Kete s'e bej dot une ,
Shum' e madh' eshte kjo pune;
Kam frike nga Perendija
Edhe turp nga njerezija,
S'munt ta nxinj faqene time,
Shpirtin ta hedh ner mundime".
Keta Ymerit i dhane
Rijen' e Taberistane,
Te tija ato t'i kete
E nen' urdhere perjete!
Nga e verteta u kthye,
I nemuri u genjye!
Ty, o lakemim i shkrete,
Te shofte Zotth' i vertete!
Mbi mijera ushtetare
U be Ymeri i pare,
Edhe me s'e nxij qyteti
Ish ngrihure posi mbreti!
U leshuan nga shtepija,
Pa i thote djal' i tija:
"Ti te vrac imam Hysene,
S'bere ti me shoket bene?
Edhe karte nuk' i shkrove?
Te vij ketu s'e kerkove?
Mos je foshnje sot a djale ,
Qe te kethesh bes' e fjale!
Per ta fituar gjene,
Te na ndysh farene tene!
Te na mbese mallekimi
Perjete edhe mundimi!
Turp te math ke per te lene
Edhe neme ne fis tene
Se djalen' e fatimese
Per te bir' e Mavijese!
Sa e doj yt' at' Aline!
E kishte si Perendine!
Kurre nuke ndahej soje,
Gjithenje e zinte ngoje.
Le besen e Perendine
Edhe ze makuterine,
Qe eshte gje e peshtire
Kurre fundi s'i del mire!"
Keto fjale i tha i biri,
Se ndryshe po s'thot' i miri.



****

[White_Angel]

Djali tjatere i thote :
"C'e degjon kete! flet kote,
Ti veshtro punene tende,
Se po te fale dy vende."
Ymeri me s'u mejtua
Tha, "Ju mos me mesoni mua"
Kshu e mbyti babezija
La menjane Perendine
Edhe mori ushterine;
Ndau dy mij' ushtetare
Pa Hyrre vuri te pare
Dhe te tjere njerez vuri
Gjithe vendete i zuri,
Udhet te tera i prene
Te mos' vine' e te mos vene
Ushterin' e kishte ndare
Hyrre e dergoj te pare.
Imam Hyseni po vinte
Njerezija mbas i vinte,
Edhe foshnjate dhe grate,
Plakate edhe te rate
Ati zoti pas i rane
Prej gezimit me lot qane.
Ish i bir' i Fatimese
Q'i kishine prure bese,
Ishte drit' e Perendise
Mburronjes i njerezise
Te vertetene mburronte,
Njerine doj t'a shpetonte.
Pa Firisdik vjershetore
E gjet' mb'udh' imamn ' i gjori
J'u fal' e shume u gezua
Qau me lot posi grua
I tha :"Drite e gjithesise
Hij' e lart' e Perendise
Mos i sill bese Qofese,
Jane njerez te pabese".
Imami kartera shkrojti
Njeri ne Qofe dergojti
Ate te varfer' e zune,
Ybejdullahut ja shpune,
E nxuarre duke share
Pa pyeture e vare!
Imami hoqi Zehire
Q'ishte njeri shum' i mire
Kish besuar Perendine
Dhe doj Muhamet-Aline
Imam Hysene Zehiri
Duke pare , me gaz thirri ,
Pa i tha : " Vinj prej Meqeje
E pasketaj s'ndahem teje".
Kshu tha njeriu me bese,
Se kish njerezije pjese.


*******

[White_Angel]

Andej ne Sheik arritne,
Ate nate atje zbritne
Ymer Sadi kish derguar
Njeri e karte kish shkruar,
Kete njeri qe vinte
E gjeme te madhe shpinte
Me neseret mb'udh' e hasne
Dhe te zoti yn' e qasne,
I dha karteren ne dore
Ne zemert i vu debore!
Karta thosh:" MYslimn e vrane
Dhe miqt' e tij ja shperndane
Koken ne Sham ia derguan
Dhe djemt' e tij shume vuan;
Pastaj armiket i gjene
Te dyve kryet u prene
Pune shume kane ngjare,
Shume njerez jane vrare!
Tani merzite Qofene
Dhe mos e lere Meqene
Myslimi kshu pat thene
Pa prere gojen e zene".
Keshtu thoshte kart' e shkrete
Imami me ze te qete
Kerkoj kartene dhe mbeti
Pa tha "Opop, c'na gjeti!"
Dhe qau me ngasherime
Ne zemret ndjeu nje lime
E tere femija qane
Dhe ne zi te madhe rane!
Per djemthit' e per Myslime
S'e mbanin dot mallengjimne!
Vashat e djemt' e Myslimit
Nga dhembjet' e hidherimit
Qanine me ngasherime
Me lot e me psheretime!
C'u prune te madhe gjeme
Armikete, pacin neme.
Njerezija erdh' e vane
Imam Hysejne e pane,
Dhe i kishin dhene bese;
Sicili me te te mbese
Posa u hap keto fjale
Te shumet muarren male;
Ata te liqte u ndane,
E sicili shkoj menjane
Te miret pas i rane
Edhe vetem nuk' e lane
Imami u tha:" Te shkoni,
Nuke dua te qendroni,
Kush e merr ne sy te vdese,
Ay me mua te mbese".
Papo te shumete shkuan
E te pakete qendruan.
Kshu shkuan dy a tri dite
Sa u ndane miresite;
Edhe ligesit' u ndane
E me tjatre ane vane.
Shume njerez erdh' i thane:
"Armikete shume jane
Dhe vendet i kane zene
Asnje udhe s'kane lene,
Po vine si mizerija
Nem' u dhente perendija
Kthehu prape nga Meqeja
Se s'eshte nd'udhe Qofeja".
Ata gjithe kshu i thane
Se rrezikne mir'e pane
Po nuk' e lij vetedija
"Si ta benje Perendija,
Tha, " Se une s'munt te kthehem
Si foshnje nuku rrefehem".


*****

[White_Angel]

Kshu tha imam' i vertet
Ay ish Aliu vete,
Muarre udh' e pake
Prej Qofeje fill' e flake
Hyrri me gjithe ushterine
Imamit kundrejt i vine,
Dhe posa ja zuri syri
U gezua shume Hyrri,
I la shokete merguar
Dhe erdhi duke gezuar
Imam' i tha: "Pa me thua
Erdhe te leftoc me mua?
A per ndihm' e per te mire?
Me c'qellim e me c'deshire?"
Ay i tha : "Jam mik une,"
Dhe ju derth i puthi gjune
Pa i tha: "Besonj Aline,
Si besonj dhe Perendine,
Po te lutem, kthehu prape,
Pa Zoti si te ta ape;
Nxirre nga mendja Qofene,
Hiq serish zere meqene,
Se njerezit e Qofese
Kurre s'mbajne fjal' e bese
ndryshe, dhe po jane vrare
Kete her' edhe me pare
Njeri s'ka mbetur me bese
Pasketaj te mos kesh shprese!
Mua me vjen shume frike
Te lutem , kthehu dhe ike;
Se po vine mizerija
Qe i shofte Perendija!"
Hyrrit imami i thote:
S'kthehem, se qeshem ne bote,
S'jam kthyer praptazi kurre,
Do te vdes ketu si burre!
Nga udh' e Zotit n'u u kthefsha,
Kembene mb' udhez' e thefsha!
Per te verteten po digjem,
Per udhet te Perendise,
Per shpetimt te njerezije!
Vdekjen perpara e kemi ,
Perjete ketu po s'jemi,
Nje her' as po do te vdesim?
Sonte! ne per se te mbesim?
Se me syt' e mij sot une,
Nuk' e shoh dot kete pune!
A do te shpetonj njerine,
Te ve bese njerezine
Apo ketu do te bije
Njeriut kshu i ka hije."



*********

[White_Angel]

Kshu tha imam i vertete
Me zemere shume te qete.
Hyrri tha : "Kjo esht' e vertete,
Po sot s'mbeti gje ne jete
Te mirene nuk' e njohin
Te vertetene s'e shohin
Po mbreteron marrezija,
Nuke ka duk urtesija,
Thuaj fjale sa te duash
Dem' e kote do te vuash!
I ka verbuare frika
Edhe u ka rene pika!
Hiq' e me zere Meqene
Leri, ne djallt le te vene
Ta mbarojne c'kane zene
Se keshtu qeneka thene!
Je me gra e me femije
Po kejo pune s'ka shije
Perpara nje mizerije
E ndaj kaqe ligesije
C'munt te benje e verteta?
Eshte permbysure jeta!
Me derguane per te zene
Mua, nuke per te lene;
Po ne me te bere nate
Nuke bijem ketu njate,
Do ta mergonj ushterine,
Punene te mos e dine;
Ju ngrihi prem' e mos flini
Dhe ikeni e mos rrini."
Kshu i tha dh' e bindi Hyrri,
Fjalene ja hengri syri
Me te ngrysure u ngrine
U kthyene dhe po vine
Lane udhen e Qofese
E j'u kthyen Meqese
Po nat' e shkret' ishte sterre
Edhe qielli sketerre
Ne te zi ishine veshur;
Ishin vrenjtur, s'kishin qeshur!
Qiejte me lot po qanin
Edhe yjte zine mbanin
Hena ish pshjelle ne reze,
Jeta ish e ter' e zeze!
Vec vetetima ju ndinte
Ne t'erret fare s'i linte
Vetetimate po ndrinin,
Zemerate psheretinin!
Edhe gjemimi kercitte
Gjithe dhene e trenditte!



*******

[White_Angel]

I ishin nisur Meqese ,
Femijez' e Fatimese
Po ne ate erresire
Udhene s'e gjejne mire!
Pa me tjater' udhe rane
E vane me tjater ane!
S'kishin marre udhe mire,
Nata ishte me te gdhire
Kal' i imamit qendrojti!
Nguli kembet' e me s'shkojti
Dhe sa mundi shkrefetiti;
Me ze te math hingelliti!
O mos kafshez' e uruar
E thena te ka ndaluar!
Aty n'ate vent u bene
Punerate q'ishin thene!
Zoti yne s'di c'permendi
Tha , : " C' i thone keti vendi?"
"Keti vendi anembane
Qerbela ! i thane
Tha :" Zoti paste levdate !
Fjala qe ka then' im ate!"
Ahere me nuku priti
Po me vrap nga kali zbriti!
Ngriti kryete perpjete
Edhe tha : " Zot' i vertete,
Urdheri yt u mbarofte
Edhe fjala jote shkofte!"
Kshu tha edhe puthi dhene
Shokete e pane dhe mbene!
Atje i shpu Perendija!
Pa zbriti gjithe femija
Po dhe ne Meqe te vinte
Armiku nuk e linte!
I vellaj , q'u hoq menjane
Perse te gjalle s'e lane?
C'u beri imam Hasani,
Q'i dha helmine Mervani ?!
Kudo t'ish e c'do te bente
E dij q'ajo do ta gjente!
Popo , se c'kane punuar
Armikete e mallekuar
Per djemthit e Fatimese,
Kurre mos pacin ndjese!
Dita ishte duke hapur
Edhe drita duke capur,
Erresira ish mbaruar
Se u bene s'ishin shkruar!
Dielli nga mali dolli
Ditene mbi dhet' e solli
Dielli nga ajo dite
Me te mos dheneke drite!
Te perendonte perjete!
Qielli te mbetej shkrete
E dita me te mos vinte
Dheu ne t ' erret te binte
Yjte te qene perpjekur,
Njerezit te kishin vdekur!
O moj hene jetegjate
Ti, kur s'ndrite ate nate
Me te mos ndritkeshe kurre,
Po te nxiheshe si ure
Gjellimi te kish pushuar
Jeta te ish mbaruar
Zot' i math, perse duronje
As po gjith' i pervelojne;
S'e pandeh te jesh i gjore
E te mos kesh gje ne dore
Edhe e tere kjo jete
Te jete pa zot, e shkrete.
Drit' e lart' e miresise
Shtyll' e gjithe njerezise
Bashke me shokete e tija
U fale te Perendija.



********