Ligji "kundra" duhanit

[Edvin83]

Si u katandis ligji kundra duhanit dhe si u katandisen jodunahxhijte. Lexoni kete shkrim nga gazeta shqip:

Tri genjeshtra dhe nje ligj

Armir Shkurti

Në pesëmbëdhjetë metrat katrorë të kafenesë, dyzetë gojë e dyzet hundë nxjerrin tym duhani, duke e bërë barin të duket më tepër si qebaptore në orën pik të pjekjes së qofteve e shishqebapeve. Thëllimi i janarit të jep guxim për t‘u zhytur në atë dhomë gazi, por mjaftojnë vetëm dy frymëmarrje për të kuptuar se sa shtrenjtë të kushton kjo aventurë. Sytë të djegin dhe hundët të kullojnë më keq se prej acarit përjashta, ndërsa flokët, duart, rrobat (deri të brendshmet) të marrin një herë e mirë erën e athët të nikotinës. Askujt nëpër tryeza nuk i bën syri tërr që hyre ti, që ata vetë po denden me gaz e po qelben me tym, që janë duke shkelur me vetëdije të plotë ligjin, por vazhdojnë pa e çarë kokën të thithin cigaret. I vetmi që je i tepërt në gjithë këtë mesele, je ti, ti që je ne rregull me ligjin. Ashtu si gjahtarët e kunadheve, të dyzetë shkelësit të nxjerrin nga strofkulla me tym. Teksa vetë shijojnë kafenë me duhan, ti, i ngrati, shtrëngohesh të dalësh në mes të ngricës, të ulesh në një karrige kallkan në trotuar (nëse vazhdon vërtet të duash ta pish atë të uruar kafe).

Urtësia popullore se "çudia më e madhe tri ditë zgjat" u vërtetua edhe me ligjin kundër duhanit. Kur ai hyri në fuqi, para nja shtatë muajsh, si duhanxhinjtë, ashtu edhe dyqanxhinjtë qeshën dhe pritën me durim sa të kalonte vala. Në ditët e para nëpër kafene, kamerierët të sillnin si fillim një filxhan me ujë a një pjatë filxhani ku ti të shkundje hirin. Madje, ky lloj konspiracioni u bë aq përkëdhelës, sa edhe joduhanxhinjve u vinte si zili ta ndiznin një herë, sa për t‘u bërë edhe ata pjesë e lojës. Ky lloj solidariteti popullor i ka rrënjët shumë më të thella se "antiduhani". Në traditën e tij, shteti shqiptar shpesh ka qenë i padrejtë dhe arbitrar, ndaj edhe njerëzve u është dashur të mbrojnë njëri-tjetrin, si dhe vetveten. Po në traditën e tij, shteti shqiptar përgjithësisht nuk ka qenë serioz. Sot e kësaj dite punohet me fushata, sidomos javët e para të marrjes së pushtetit, të emërimit të ndonjë drejtori a ministri të ri. Le të kujtojmë aksionin e para nja dy viteve, kur policë të të gjitha llojeve rrekeshin të disiplinonin kalimtarët në shëtitoren "Dëshmorët e Kombit" për të kaluar me rregull vijat e bardha kur ndizej jeshilja.

Në fillim u tha se kundërvajtësit do të ndëshkoheshin. Më pas, policët u ankuan se nuk vinin dot gjoba, pasi shkelësit nuk kishin lekë me vete. Pastaj doli se shumica e shqiptarëve nuk kishte as dokumente identifikimi (kuptohet, se ende nuk i ka bërë asnjëra qeveri), kështu që në fund fare aksioni u quajt "pilot" dhe me qëllim edukativ e u la fare. Tani secili ecën si të dojë nëpër udhë, njëlloj si më parë, por këtë radhë me bindjen se as shteti nuk ka takat t‘u japë mend se si e kur duhet ta kalojnë rrugën. E njëjta punë edhe me duhanin. Nëse para 26 majit 2007 ti kishe gojë t‘i luteshe dikujt ta fikte cigare se të bezdiste, kishte gjasa që tjetri për mirësjellje të të dëgjonte e ta shuante në çast. Ndërsa në e bëfsh këtë gabim sot, jo vetëm që nuk ta var kush, por do të të shohin gjithë përçmim, me të njëjtën neveri që shihet një përfaqësues i shtetit dhe i ligjit te ne, siç u panë vëngër e më pas u dëbua ajo duzinë inspektorësh të shëndetit publik që duhej të ndesheshin me çdo mejhanexhi e pijanec në të katër anët e Tiranës.

Edhe kur ata guxuan të vënë gjoba, ligji nuk e thotë se si të merren paratë, kështu që u la fare kjo punë dhe inspektorët u zhdukën një herë e mirë nga qarkullimi, për të mos u tallur a linçuar në ndonjë lagje të kryeqytetit. Në pyetsh një që pi cigare a e lë dot, pa një pa dy do marrësh përgjigjen e gatshme: "Pa bukë rri e pa duhan jo". Madje, as vdekja nuk ka mjaftueshëm pushtet mbi këtë ves. Mjaft të shkosh në spital e të shohësh të sëmurë me një këmbë në varr që fshehtas a haptas e tymosin pa pyetur në gdhihen a jo të nesërmen.

Ndaj dhe lufta e çdo shteti me këtë ves ka qenë kafshatë e madhe. Në një pjesë të Perëndimit ajo ka nisur gradualisht nja dy dekada më parë. Diku u ndanë lokalet në mes, veç për ata që tymosin, veçmas për të tjerët. Tjetërkund ndanë kthina të posaçme në vendet e punës, në trena, stacione e mjedise publike, vetëm për duhanpirësit. Ndërsa qeveria jonë e preu me thikë, pa e vrarë mendjen se sa gati qenë shqiptarët. As kjo nuk është çudi, pasi fryma e mungesës së respektit për grupet e interesit në përgjithësi dhe për popullin në veçanti, përshkon si fill i kuq gjithë historinë e shtetit tonë, si ai i pushtuesve, ashtu edhe ai shqiptarëve. Pa u zhytur thellë në histori, mjafton të kujtojmë sesi e sjell dhe e heq KESH energjinë pa i dhënë hesap fare këtij mileti. Pra, në një shtet që nuk respekton ligjet që nxjerr vetë, që nuk respekton (hera-herës as nuk e përfaqëson) popullin që qeveris dhe me një popull që nuk ka besim në shtetin e tij dhe, që tradicionalisht e ka ndjerë shtetin si sundimtar e jo përfaqësues, gënjeshtra e parë është ndaj vetvetes. Me ligje të tilla që nuk ua vërshëllen askush, se kështu janë gatuar, si qeveria, si Kuvendi rreken t‘i mbushin mendjen vetes dhe neve se këtu po bëhet një punë e madhe.

Mjaft t‘u vësh mend raportimeve të kryeministrave dhe kryetarëve të Kuvendit që e shesin punën e tyre të shkëlqyer o përmes numrit të ligjeve e vendimeve të miratuara ose me tituj konventash e marrëveshjesh, që komentohen si "plotësim i kuadrit ligjor", "afrim me standardet evropiane" e të tjera si këto. Ndërkohë, në këto shtatëmbëdhjetë vjet nuk mbaj mend të kem dëgjuar një koment për të qenë se sa të mira apo dëme do t‘i sjellë akësh ligj një zone apo të gjithë vendit.

Gënjeshtra e dytë në këtë mesele është ndaj të huajve. Sa herë vjen këtu ndonjë kokë e madhe nga Evropa, Amerika, NATO e të tjera si këto, apo sa herë kokat tona të mëdha udhëtojnë matanë kufirit, ne skuqemi deri në vesh në odën tonë kur shohim në ekran sesi e gënjejnë këta tanët burrin e huaj pa iu dridhur qerpiku. Nga Presidenti e teposhtë deklarojnë se "i tregova mikut të nderuar për progresin e madh që ka bërë Shqipëria në rrugën e integrimit, për plotësimin e kuadrit ligjor..." dhe për pasojë kemi edhe gënjeshtrën e tretë: atë që të huajt na bëjnë neve. Ka të paktën pesëmbëdhjetë vjet që çdo i huaj, i cili vjen në vendin tonë, na thotë: "keni mbështetjen e vendit tim në proceset e integrimit", "keni bërë hapa përpara në rrugën drejt BE dhe NATO", pa na thënë se sa hapa larg janë këto të dyja dhe se mos, ndërkohë që ne bëjmë një hap drejt tyre, ata bëjnë dy larg nesh...

Ka të ngjarë që na e kanë pirë lëngun me kohë dhe bëjnë edhe ata gallatë me ne kur denden me rrenat tona. Unë besoj se një të dërguari nga Brukseli do t‘i mjaftonte të pinte një kafe te një bar çfarëdo i Tiranës, të shohë dyzet hundët e gojët që shfryjnë tym nën tabelat "Ndalohet duhani", të shohë tavllat e filxhanët plot me hi, të pyesë në ka një ligj për këtë punë ... Të tjerat i di vetë pastaj.

[Ujku'80]

Sapo u ktheva nga Shqip dhe gjeja e pare qe me beri pershtypje ishte pikerisht moszbatimi i ketij ligji ne asnje ambient publik, jo vetem bare e restorante por as institucione publike etj, qeveria jone e dashur nxjerr shume ligji por as qe nuk e vret mendjen per zbatimin e tij. E njejta gje ka ndodhur dhe me te famshin ligj antiskaf, kete vere ne plazhet e shaiperise te mbytnin skafet dhe motorrat e ujit nga te gjitha anet, kto jane thjesht ligje farse sa per ti mbushur mendjen europes se po bejme reforma. E vetmja reforme qe kjo qeveri ka bere eshte ne xhepat e tyre......

[Duaje Siveten]

E vetmja reforme qe kjo qeveri ka bere eshte ne xhepat e tyre......

...

qeveria jone e dashur nxjerr shume ligji por as qe nuk e vret mendjen per zbatimin e tij

Jo mer mik, gjeverria e vret mendjen per te "zbatuar' ligjet qe nxjerr, siç ishte rasti i vendosjes se rruspave mbikalimit te Zogut te Zi, apo ne Bregun e Himares - çfare ishin ato, rastesi, show, apo marifete te nje shteti dallkauk obskurantist tip saliu e fatosi?

[Ujku'80]

Shuperka: Ministri të shkarkojë nga puna drejtuesit që lejojnë cigaren në punë

Ligji antiduhan duhet të nisë zbatimin nga institucionet shëndetësore. Nëse ky ligj nuk arrihet të zbatohet në vendet ku ka mjekë, specialistë, inspektorë të shëndetësisë, atëherë nuk do të gjejë zbatim as në popullatë. Me nisjen e vitit të ri, iniciatori i projektligjit "Për mbrojtjen nga produktet e duhanit", deklaroi se do të ketë masa edhe më të rrepta për të gjithë ata që nuk duan të zbatojnë ligjin. "Vetë ministri i Shëndetësisë duhet të kërkojë në fillim zbatimin e ligjit në institucionet shëndetësore dhe më pas të vazhdojnë kontrollet në të gjithë ambientet publike. Zbatimi i ligjit duhet të fillojë nga vetja, duke nisur nga shëndetësia", sqaroi formuluesi i projektligjit dhe specialist i Shëndetit Publik, Roland Shuperka. Sipas tij, ministri i Shëndetësisë duhet të marrë masa dhe penalizime të rrepta duke bërë edhe shkarkime nga puna për të gjithë ata drejtues të institucioneve shëndetësore që nuk arrijnë të kontrollojnë vartësit e tyre për zbatimin e ligjit. "Jemi të predispozuar që këtë ligj ta çojmë drejt zbatimit edhe me ndryshimet që priten të aprovohen edhe më tej", sqaroi Shuperka.

Disa nga ndryshimet e kërkuara në mbledhjen fundit të Komisionit të Shëndetësisë ishte edhe përfshirja e policisë në kontrollet e ambienteve publike për zbatimin e ligjit. Sipas sugjerimeve dhe diskutimeve, mendohet që një rol të rëndësishëm në vendosjen e gjobave dhe kontrollin për zbatimin e ligjit të ketë edhe policia. Sipas Drejtorisë së Shëndetit Publik, një mungesë që ka ligji aktual është pjesa e vjeljes së gjobave. Aktualisht, gjobat e vendosura nga inspektorët duhet të vilen nga pushteti vendor, i cili nuk është shumë aktiv për të nxitur zbatimin e ligjit. Për këtë dhe pika të tjera ku ka pasur ngërç pritet të ketë disa ndryshime të rëndësishme në ligjin aktual "Për mbrojtjen nga produktet e duhanit".

[MaDaBeR]

Eh, keshtu kemi qene gjithmone ne Shqiptaret, ndaj dhe ecim perpara me hapa shume te ngadalte. Te gjithe ne Shqiperi, ose pothuajse shumica e popullsise nuk e respekton ligjin dhe mendon se eshte mbi ligjin. Po ashtu, dhe ata qe jane ruajtesit dhe zbatuesit e ligjit, shpeshehere, ose thuajse ne shumicen e rasteve bejne nje sy qorr dhe nje vesh shurdh kur ligji shkelet. Mjafton te permend nje rast. Nje djale i ri, kishte sjelle nje Benz shume te bukur ne Tr, te blloku. Si ajo makine, mund te numerohen me gishtat e njeres dore akoma ne Shqiperi, dhe e parkon ne mes te rruges duke bllokuar gjith rrugen dhe duke krijuar nje trafik te papare. Nderkohe, polici rrugor afrohet afer makines me nje bllok ne dore, dhe djali i bertet, i thote çfare ke qe afrohesh, jo thot polici nuk kam gje, thjesht po shikoja kilometrazhin.

Bera nje hyrje pak sa te gjate duke permendur nje shembull krejt tjeter por qe ne fakt ka lidhje me temen. Mire beri qeveria, e miratoi ligjin, por perse nuk krijoi nje institucion qe te merej vetem me kete ligj, ose t'ia atakonte kete ligj vetem nje institucioni i cili do te mbante pergjegjesi direkte per thyerjen e ketij ligji. Pra, moszbatimi i ligjit anti-duhan, eshte nje e mete e qeverise, e cila vetem sa e ka miratuar si ligj, por nuk shprehet qarte se kush do te jene mbrojtesit e ketij ligji. Pra, gjobat vendosen nga Inspektoriati i Drejtorise se Shendetit Publik, por keto gjoba duhen mbledhur nga Bashkia. Qe ketu fillon calimi, pasi institucionet nuk rakordohen asnjehere me njeri tjetrin dhe ata qe perfitojne ne kete mes, jane duhanpiresit dhe pronaret e lokaleve, qe e kane shume te lehte qe te dalin mbi ligjin. Ky eshte shkaku kryesor sipas mendimit tim perse ky ligj ka deshtuar deri tani. Duhen mare dhe disa masa ose qeveria duhet te nxjerre disa akte nenligjore per rregullimin e ligjit "Anti Duhan" ne menyre qe ky ligj te jete efikas.

[Dr Rieux]

Ne Shqiperi e kishin zgjidh me ne fund problemin e duhanit neper kafene te pakten, ata qe nuk durojne tymin e duhanit kane mundesi ta pine kafen perjashte.

[Edvin83]

Shenohet je fitore e re ne luften kundra duhanit: cmimi i paketave te duhanit do te dyfishohet duke filluar nga marsi i ketij viti. Shqiperia humb cdo vit 320 milion euro nga duhani pa llogaritur koston gjigande qe duhet te perballoje si pasoje e demtimit te shendetit dhe qe duhet te paguhet po prape nga buxheti~xhepat e qytetareve. Shpresojme qe kjo te frenoje sado pak te pakten pirjen nga adoleshentet qe dihet qe nuk kane shume para ne dispozicion.

[KaLajsi]

Ne Shqiperi e kishin zgjidh me ne fund problemin e duhanit neper kafene te pakten, ata qe nuk durojne tymin e duhanit kane mundesi ta pine kafen perjashte.

ka lezet kshu , ne dimer ato qe se pin ta rrin perjashta nee ver te futen ta pin brenda se rrim ne qe e pim perjashta

[Borix]

C'ligj! Ketu tek ne nuk zbatohen ligjet me themelore (ne kuptimin qe ngrenia e kokes se fqinjit nga fqinji eshte "he se do kaloje"), ju kerkoni zbatim te ligjit te duhanit!

[Flori]

Vëzhgimi nëpër bar-kafe dhe konfliktet inspektorë-pronarë

Përpjekja e Ministrisë së Shëndetësisë për të ndaluar pirjen e duhanit në vende publike ishte jetëshkurtër. Ligji antiduhan tashmë duket se po harrohet. Në asnjë lokal dhe ambient tjetër publik në Shqipëri nuk zbatohet ligji antiduhan.

"Fiks Fare" dëshmoi sesi një ligj i miratuar nga Kuvendi i Shqipërisë nuk zbatohet, nën indiferencën e të gjithëve, por sidomos të strukturave shtetërore. Ky ligj parashikon masa ndëshkimore për të gjithë subjektet private, por vetëm për pirësin e duhanit, që shkel çdo rregull të vendosur nga lokalet, nuk parashikon asnjë masë ndëshkimore.

Pirja e duhanit në vende publike dhe reklamimi i markave të cigareve që nga muaji maj i vitit të kaluar, është ndaluar me ligj. Nëpër shkolla, zyra, spitale, lokale, mjete të transportit publik nuk duhet të shihet askush duke pirë duhan. Por vëzhgimi i djeshëm i "Fiks Fare" vërtetoi se ky ligj, si shumë ligje të tjerë, mbeti i shënuar në letër. Madje, edhe në lokale që janë kthyer edhe në qendra argëtimi për fëmijë, prindërit pinë të qetë duhan pa u shqetësuar as për respektimin e ligjit dhe as për shëndetin e fëmijëve të tyre. Ligji, që deri më sot duket se shkelet kudo, parashikon deri në 3 milionë lekë gjobë në rastet e reklamimin të duhanit dhe po kaq dënohen edhe prodhuesit dhe importuesit që nuk e zbatojnë ligjin. Një inspektor dhe një ndihmësinspektor shëtisin në të gjitha lokalet dhe nëse konstatojnë që klientët tymosin cigare, atëherë pronari i lokalit është i detyruar të paguajë gjobën, që nis nga 50 deri në 300 mijë lekë të reja, por kjo gjë nuk ka ndodhur deri më tani. Pothuajse të gjitha gjobat e vendosura nga inspektorët e Shëndetit Publik, nuk janë mbledhur në kohë. E ndërsa gjobat vendosen për subjektet private, pirësi i duhanit nuk gjobitet, sepse ligji nuk e parashikon një gjë të tillë. Drejtori i DSHP- së, z. Gjergji Ndoja, thotë se nuk e ka mbështetjen e policive dhe strukturave të shtetit për të zbatuar ligjin. Inspektorët kanë vënë gjoba, madje janë konfliktuar edhe fizikisht me pronarët e lokaleve, ndërkohë që kryesisht policia bashkiake, por edhe ajo e rendit dhe tatimorja, nuk vjelin taksat. Në të dyja krahët e politikës vërejmë se nuk e ka fajin ligji, por shteti që nuk e vë në zbatim. Kryetari i komisionit parlamentar të Shëndetësisë, z Tritan Shehu, është i mendimit që ligji të plotësohet, p.sh., të vendoset një numër telefoni pa pagesë, në mënyrë që gjithkush të denoncojë shkelësit e ligjit. Nga ana tjetër, ai fajëson Ministrinë e Shëndetësisë që nuk ka punuar siç duhet për të kryer një fushatë publicitare për hyrjen në fuqi të këtij ligji. Edhe nënkryetari i këtij komisioni, z. Albert Çaçi, është i të njëjtit mendim. Nuk është faji i ligjit. Si ligj nuk ka dështuar, por ka dështuar zbatimi i tij.

Duhani njihet si shkaktari kryesor i 25 sëmundjeve të rrezikshme, një pjesë e të cilave ka një përfundim fatal. Në botë duhani shkakton 5 milionë vdekje në vit, shifër e cila pritet që të rritet në 10 milionë në vitin 2030, nëse do të vazhdojë kjo shkallë përdorimi. Mbi 70% e tyre do të ndodhin në vendet e varfra dhe në vendet në zhvillim. Gjendja në Shqipëri është alarmante, sepse është rritur edhe përqindja e njerëzve që pinë cigare, sidomos në grupmoshat nga 14-25 vjeç nëpër gjimnaze dhe në universitete. Një hob ky që shkatërron organizmin e këtyre të rinjve. Sipas mjekëve të spitalit të sanatoriumit, 95% e pacientëve që vijnë në këtë spital vuajnë nga sëmundje të mushkërive të shkaktuara nga pirja e duhanit, qoftë kjo edhe pirje pasive. Tritan Shehu, kryetar i Komisionit Parlamentar të Shëndetësisë shpjegon se "si ligj është shumë i mirë, por duhet të plotësohet, sepse ka mangësitë e veta. Duhet vendosur edhe një linjë telefonike pa pagesë, ku të denoncohen të gjithë shkelësit e këtij ligji. Gjithashtu ka edhe një problem tjetër. Ministria e Shëndetësisë nuk ka bërë asnjë spot publicitar për të sensibilizuar qytetarët për zbatimin e ligjit antiduhan". Albert Çaçi, nënkryetar i Komisionit Parlamentar të Shëndetësisë shpjegon se "ligji nuk ka dështuar, por zbatimi i tij ka dështuar plotësisht. Miratohen ligje, por nuk zbatohen".

Gazeta Shqip