Nato Dhe Roli I Saj Global

[Ibrahimfeimi]

IBRAHIM FEIMI
University of Pristina
Faculty of Law
Master-Department of Criminal

NATO DHE ROLI I SAJ GLOBAL

Mbrojta dhe sigurimi i lirisë ,zgjidhja paqësore e konflikteve, mbrojta e vlerave dhe të drejtat e njeriut ishin disa nga prioritetet dhe detyrat te cilat do ti garantonte dhe mbronte Organizata e Traktatit te Atlantikut e cila ishte një Aleancë e 26 vendeve nga Amerika e Veriut dhe Europa për të përmbushur qëllimet e Traktatit të nënshkruar po atë vit në 4 Prill të 1949 .
Roli i kësaj organizate ka qënë me shumë ndikim në fushën e sigurisë dhe në mbrojtjen e popujve . Sipas Traktatit roli i NATO-s është mbrojtja e lirisë dhe sigurisë së vendeve anëtare më anë të mjeteve politike dhe ushtarake.Ajo mbron vlerat e përbashkëta të demokracisë së aleatëve , lirinë e individit, rendin ligjor, zgjidhjen paqësore të konflikteve dhe nxit përhapjen e vlerave nëpër të gjithë zonën Euro Atlantike.Vendet anëtare këshillohen së bashku për çështje të sigurisë më interest ë përgjithshëm dhe të ndërrmarin veprime të përbashkëta .
Themeli i NATO-s janë marrdhëniet ndërmjet vendeve aleate të Amerikës së Veriut dhe të Europës.Këto vende janë të angazhuara dhe respektojnë të njëjtat vlera jetësore dhe interesa për ruajtjen e parimeve demokratike duke e bërë të pandashme sigurine e Europës dhe të Amerikës së Veriut.
Si organizatë ushtarake Aleanca është e vendosur për mbrojtjen e shteteve anëtare kundër agresionit ose kërcënimit si dhe të parimit se një sulm kundër njëri tjetrit , apo disa anëtarëve do të konsiderohet sulm ndaj të gjithëve.
Nato si një organizate unike vendimet i merr bashkarisht nga vendet anëtare mbi bazën e konsensusit.Organi më i rëndësishëm vendimarrës i NATO-s është Këshilli i Atlantikut të Veriut i cili bashkon përfaqësuesit e të gjithe shteteve anëtare në nivel ambasadorësh , minstrash , apo kryetar të shteteve apo qeverive. Karakteristikë e veçantë është është se secili vend anëtar është i gjithpërfshirë në procesin e vendimarrjes , mbi bazën e barazisë pavarësisht nga fuqia politike ushtarake, apo ekonomike. Këtë organizim më së mire e demonstron fakti ne vendimet e marra për të siguruar mbështetjen e shteteve të Bashkuara pas sulmeve të 11 shtatorit 2001. Dhe kjo ishte hera e pare që NATO iu drejtua nenit 5 të Traktatit në të cilin është paraparë se: sulmi i armatosur kundër njërit apo më shumë anëtarëve të Aleancës do të konsiderohet sulm i armatosur kundër të gjithëve .Te gjitha shtet e Aleancës dënuan me forcë goditjet dhe siguruan mbështetje për shtetet e Bashkuara .
Sic u theksua dhe më sipër roli i Natos është i vecantë si në planin kombëtar por edhe atë global. Për këtë qëllim ajo ka në dispozicion një sërë mekanizmash që realizojnë planin e mbrojtjes dhe proceset e planifikimit të burimeve. Këto mekanizma formojnë bazën e nevojshme të bashkëpunimit brenda Aleancës , zbatimi i zotimeve poltike, përsosjen e aftësive dhe një strukture ushtarake që është e aftë të ndërthurë funksionet e një organizate planëzimi forcash shumëkombëshe, me një sisitem mjaft të gjerë të Aleancës të drejtimit dhe të komandimit të forcave ushtarake të caktuara për të. Pra një pjesë e rëndësishme e rolit të NATO-s është që të veprojë si katalizator për përfitimin e forcave të nevojshme , për tua dalë kërkesave për të lehtësuar pjesmarrjen e vendeve anëtare. Në operacionet e administrimit të krizave gjë të cilën këto vende nuk mund ta realizojnë mëvetësisht.
Roli i Nato-s gjithherë ka qënë i rëndëshishëm, dialogu dhe bashkëpunimi më vendet jashtë Nato-s ka ndihmuar atë në kapërcimin e Luftës së Ftohtë dhe në zgjerimin e sigurisë dhe të stabilitetit përtej kufijëve te NATO-s .Nqse do i referohemi zhvillimeve të fundit do të shohim rolin global të NATO-s ku Aleanca po thellon zgjerimin e bashkëpunimit me Rusinë dhe Ukrainën dhe me vendet e tjera partnere , disa prej të cilave tashmë janë bëra anëtare , si dhe me vendet në programin e dialogut Mesdhetar dhe të Lindjes së Mesme e me gjërë. Gjithashtu ajo po fuqizon bashkëpunimin me organizata të tjera ndërkombëtare dhe në vëcanti me Bashkimin Europian me të cilin po zhvilon partneritet strategjik
NATO si organizatë e cila garanton sigurinë vendimin historik të saj e ka ndermarrë pas ngjarjeve të 11 shtatorit e cila shënoi një fillim të ri në procesin e shndërimit të NATO-s .Një proces i tillë do të prekte pak a shumë cdo aspekt të veprimtarisë së saj.
Përvec luftës kundër terrorizmit , një mori faktorësh të tjerë kanë përforcuar nevojën për përshtatjen e poltikave dhe të strukturave të Aleancës . Këto përfshijnë kërcënimin në ritje që mbartin armët e dëmtimit në masë dhe nevojën për aftësi të reja operative .
Kërkesat për zgjerimin e NATO-s kanë pasur gjithashtu ndikimin e tyre, ashtu sikurse edhe roli zhvillues i partneriteteve me Rusinë , Ukrainën dhe vendet e tjera e Dialogut Mesdhetar . Roli udhëheqës i NATO-s në Forcën Ndihmëse të Sigurisë Ndërkombëtare në Afganistan dhe roli i saj i vazhdueshëm në Ballkan , kanë ndikuar gjithashtu që organizata të përshtatet me kërkesat e këtyre operacioneve , gjë e cila u vu re në misionet e saj në Irak Sudan dhe në perpjektjet e saj ndihmuese në Pakistan. Në takimin e Pragës së NATO-s më 21 – 22 nëntor 2002 të cilat u vazhduan me Takimin e Stambollit , më 28 – 29 qershor 2004 u ndërmorën shumë ndryshime për të cuar përpara procesin e transformimit
Nje prej qëlimeve të Alenacës është dhe zgjerimi i NATO-s gjë e cila do të mundësonë një zgjerim dhe anëtarësim më të madh të shteteve ku paja do të merrte përmasa globale. Përfshirja në NATO e tre vendeve të para evropianolindore , më 1999, përkoi me 50 vjetorin e Alenacës që u përkutua në takimin e Uashingtonit në prill po atij viti. Kjo u pasurua në vitin 2004 , me valën më të madhe të zgjerimit të NATO-s prej fillim të saj, kur u pranuan dhe shtatë anëtarë të rinj . Ishte pikerisht Takimi i Stambollit , ku udhëheqësit e 26 vendeve anëtare u mblodhën për here të parë që nga cikli i pestë i zgjerimit të NATO-s .Udhëheqësit e vendeve aleate raportuan se dyert e Natos do te mbeteshin te hapura për demokracite e vendeve evropiane që do të ishin të gatshme dhe të afëta për të marrë përsipër përgjegjësitë dhe detyrimety e anëtarësisë , në përputhje me Nenin 10 të Traktatit të Ushingtonit.

Prej vitit 1999 u ndërrmorën një sërë reformash duke filluar nga ndertimi i godinave te reja dhe me të mëdha , por edhe një sërë refromash të brendshmë për të përshtatur Shtabin Ndërkombëtar Ushtarak më përparesitë dhe përgjegjësitë e reja të Aleancës.Në të njëten kohë u riorganizua tërësisht struktura e komandës ushtarake të Natos duke pasqyruar një ndryshim rrënjësor në konceptin e Aleancës . Por gjithsesi roli i saj është të ndihmojë Aleancën që ajo të sigurohet që i ka aftësitë e nevojshme për zbatimin e detyrave të veta dhe se forcat që nevojiten për t’iu përgjigjur angazhimeve të reja , janë në dispozicion të NATO-s në kohë të shpejtë dhe në mënyrë të sigurt.

Nga vet karakteri i Aleancës sfera e veprimeve luftarake tëq ndërrmara nga NATO është zgjeruar dukshëm qysh prej përfshirjes së saj të parë për rivendosjen e stabilitetit në Bosnjë dhe Hercegovinë , në fillimiet e viteve 1990. Që prej asaj kohe ,Nato është përfshirë në disa operacione paqëruajtse Brenda dhe jashtë zonës së saj tradicionale të përgjigjësise dhe i ka shtuar përpjekjet në luftën kundër kërcënimit në rritje nga terrorizmi.
Rol të rendeshishëm është dhe ndihma në stabilizimin e Ballkanit ku natyra e përfshirjes së NATO-s në ish- Jugosllavi po ndryshon ndonëse angazhimi i saj për një stabilitet afatgjatë në të gjithë Europën mbetet i fuqishëm si më parë. Qëllimi është që ky rajon të rikthehet në një mjedis të sigurt dhe të punohet me partnerët e vet për ta integruar Europën Juglindore ne strukturat Euro-Atlantike, gjë e cila kërkon ndërtimin e demokracise shumëetnike, të qëndrueshme, çrrënjosjen e krimit të organizuar, e të korrupsionit, dhe vendosjen e rendit ligjor, bashkëpunimin rajonal dhe në përputhje të plotë me detyrimet ndërkombëtare.
NATO tashmë një forca e madhe ushtarake vitet e fundit e ka shtrire dhe funksionimin e saj jashte kufijve të saj tradicionalë, ku mund të përmendet ndërhyrja në Irak, Pakistan , Afganistan ku Alenaca është angazhuar për luftimin e terrorizmit. Gjithashtu reformat e shumta të ndërmarra duke filluar nga ato administrative dhe deri në modernizmin e aftësive ushtarake e bejnë këtë Aleancë një fuqi të madhe dhe balancë të paqës .
Nato ka qënë dhë ështe e angazhuar duke u nisur nga nevoja e nje solidariteti të madh në mjedisin e sigurisë së sotme vecanërisht në drejtim të luftës kundër terorizmit dhe përhapjes së armëve të dëmtimit në masë , poltikat e partneritetrit të NATO-s janë zgjeruar në mënyrë të përshkallëzuar , me
Synimin për të ndërtyar marrdhënie të ngushta dhe më të fuqishme me një varg vendësh dhe institucionesh ndërkombëtare.Këtu hyjnë vendet partnenere në zonën Euro –Atlantike , vendet në rajonin e Lindjes së Mesme e më gjërë, “vendet e kontaktit” si Japonia , Australia , Pakistani, Kina dhe organizata ndërkombetare si Bashkimi evopian OKB, Rusi, vendet Mesdhetare dhe organizata ndërkombetare.

NATO si një organizatë ndërqeveritare me vlera të përbashkëta . , me vendosmëri të njesuar për mbrijten dhe më ndërrmarrjen e atyre masave që thellojnë aftësitë e domsdoshme dhe shfrytëzimin e tyre kudo që të jetë e nevojshme NATO është në gjendje të përqëndrohet në sfidat e sotme të sigurisë .Operacionet që ajo po drejton në Ballkan dhe Afganistan dhe për të tjera ku po jepet ndihmesë, si në Irak dhe ne Drafur , të ndërthurura me fuqinë në rritje të partneriteteve të veta dypaleshe e shumëpalëshe , me vendet jashtë NATO-s dhe me organizata të tjera, tregonë efektshmërinë e saj të vazhdueshme. Megjithatë përballimi i sfidave mbete një detyrë për të ardhmen ku Nato me rolin e saj do te jetë e gatshme për ti zgjidhur sikurse ka qënë i sukseshëm ndikimi i saj deri tani .

IBRAHIM FEIMI
University of Pristina
Faculty of Law
Master-Department of Criminal
email: ibrahimfeimi@hotmail.com

[Brari]

OPINION

Estonia turpërohet nga spiuni që shiti NATO-n te rusët

21-11-2008 /

Armand Plaka

Skandali në vendin e vogël balltik, vë në alarm shërbimet inteligjente të Aleancës Veriatlantike. Vlerësohet si rasti më i bujshëm i spiunazhit në favor të rusëve, pas atij të ish-shefit të kundërzbulimit të CIA-s, Aldrich Ames, në vitin 1994.


Jehona e Luftës së ftohtë është rikthyer në Selinë e NATO-s në Bruksel, pasi një gjeneral estonez u zbulua ditët e fundit si një “agjent i fjetur” që kishte kaluar në favor të Moskës, informacione “top-secret” të Aleancës veriatlantike. 61-vjeçari Herman Simm, një ish-zyrtar i lartë në pension, në Ministrinë e Mbrojtjes të Estonisë, është arrestuar sëbashku me të shoqen, me dyshimin se ata kishin qenë rekrutuar nga oficerët e KGB-së vite para se ish-Bashkimit Sovjetik të shpërbëhej.
Prokurorët e shtetit tashmë besojnë se Simm ka mbajtur kontakte të rregullta përgjatë gjithë kohës pas shpalljes së pavarësisë së Estonisë që nga viti 1991 e këtej, edhe me pasardhësen e agjencisë së shërbimit të jashtëm të KGB-së, që njihet me inicialet “SVR”.

Spiunit iu besua rrjeti i sigurisë
Shefi i dikurshëm i policisë ishte dhe gjetja e duhur për rusët: mes viteve 1995 - 2006 ai ndihmoi në ngritjen e një sistemi sigurie të nivelit të lartë për trajtimin e të gjitha dokumenteve sekrete që kishin të bënin me Nato-n, ndërsa Estonia ishte në prag të anëtarësimit në Aleancën Perëndimore në vitin 2004.
Lajmi ka alarmuar aleatët e Estonisë në Nato, të cilët po diskutojnë tashmë rrjedhjen më të madhe të shërbimeve të saj të inteligjencës, qëkurse shefi i kundërzbulimit amerikan të CIA-s, Aldrich Ames, u zbulua si spiun i sovjetikëve në vitin 1994.
Jaanus Rahumägi, kryetar i Komisionit Parlamentar estonez të Sigurisë Kombëtare, ka pranuar ndërkohë për mediat, se spiuni në fjalë ka shkaktuar një “dëmtim historik” për Aleancën Veriatlantike. “Ne po analizojmë aspekte të ndryshme të aktiviteteve të Herman Simm, sistemin aktual të sigurisë dhe gjithashtu mënyrën se si të ruajmë më mirë sekret tona shtetërore”, tha ai.

Si u zbulua agjenti i rusëve?
Ai pohoi ndërkohë se ekipe të specializuara të NATO-s nga Brukseli, kanë mbërritur në Estoni për të bërë hetimet e duhura. Pasi kishte inspektuar dosjen në fjalë dhe ishte njohur paraprakisht me çështjen, një zyrtar gjerman e përshkroi situatën si “katastrofale”. Ndërkohë një zyrtar tjetër i cituar nga revista prestigjoze gjermane “Der Spiegel” e përshkroi Simm si një “peshk të madh” që “u jepte rusëve praktikisht çdo gjë që kishte lidhje me NATO-n dhe BE-në”.
Zyrtarët estonezë në fakt janë shfaqur shumë të tërhequr në dhënien e detajeve rreth çështjes në fjalë, por mediat estoneze kanë spekuluar se detaje të planit amerikan të mbrojtjes raketore, tashmë është e sigurt se mund të jenë plotësisht në duart e rusëve.
Kontaktet e spiunit Simm me KGB-në besohet se janë mbajtur me anë të një agjenti tashmë të FSB-së, me një pseudonim që ngjan të jetë si emër spanjoll. Kur ky agjent u përpoq të rekrutonte një tjetër njeri në një dikaster të mbrojtjes në një nga vendet e reja anëtare të NATO-s, kjo u raportua direkt në Selinë e Aleancës, duke çuar në zbulimin e Simm-it nga oficerët e kundërzbulimit të Aleancës Perëndimore.
Ai do të shkojë tashmë drejt gjyqit - në pranverë të vitit të ardhshëm – dhe me shumë gjasa rrezikon më shumë se 15 vjet burg për tradhëti e veprimtari agjenturore, bëjnë të ditur mediat vendase .

Spiuni, prona, ferma e vila në Talin
Hetuesit që po kërkojnë për një motiv konkret për veprimet e spiunit të rusëve në Estoni, kanë zbuluar ndërkohë se Simm, tashmë në pension, ishte në zotërim të një tufë pronash e pasurish të patundshme në Talin, si dhe të nje vile e një ferme pranë kryeqytetit të republikës së vogël balltike.
Zyrtarët e hetuesisë estoneze kanë bërë gjithashtu të ditur se Herman Simm, kishte qenë nën vëzhgim për muaj të tërë dhe u arrestua në fakt që në muajin shtator nga organet e tyre, pasi dyshohej për konakte me një njeri me identitet të dyshimtë. Por pas disa javësh hezitim, më në fund, dyshimi u qartësua e ai u shpall zyrtarisht i ndaluar me një akuzë konkrete.
Në shtëpinë e tij, hetuesit gjetën gjithashtu një radio të vjetër, të cilën ata besojnë se spiuni e përdorte për t’ u vënë në kontakt me rusët. Specialistët vlerësojnë se metodat e përdorura prej tij për të mbajtur gjallë kontaktet me shefat punëdhënës e kolegët e e tij rusë, ishin primitive krahasuar me ato që përdoren tashmë në shekullin e 21-të. Ai vlerësohet se megjithatë kishte krijuar më shumë akses në sekretet më të rëndësishme shtetërore, se sa çdo lloj tjetër spiuni i kohës së Luftës së Ftohtë më parë, i pajisur me mjetet më moderne.

Estonia, “njëshi” i elektronikës në NATO
Estonia, njëra nga vendet më të zhvilluara në fushën e elektronikës, së fundmi kishte bërë të ditur se kishte dixhitalizuar gjithë sistemin e saj të informacionit qeveritar, duke eliminuar letrat e dosjet e vjetra, por duke u ekspozuar kësisoj në mënyrë potenciale tek hakerat e internetit. Republika e vogël balltike ishte përshkruar nga Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jaap de Hoop Scheffer, kohë më parë si “kombi me njohuri më të thella në informatikë i Aleancës”. Por rrjedhja në sektorin e Sigurisë Kombëtare - me shumë gjasa - i jep fund kështu shpresës së Estonisë për t’ u bërë vendi ku do kishte selinë, Qendra Kibernetike e NATO-s.

Tensionet mes Rusisë e Estonisë
Tensionet mes Estonisë e Rusisë kanë njohur acarime qëkurse Talini zyrtar mori vendimin për të hequr një statujë bronxi që përkujtonte të rënët e Ushtrisë së Kuqe gjatë asaj që rusët e konsiderojnë si “çlirimi nga nazizmi” dhe që për shumicën e estonezëve etnikë, nuk ishte gjë tjetër veçse “pushtimi nga sovjetët” dhe fillimi i një ere të re vuajtjesh nën Stalinin dhe shovinizmin rus. Por, Juri Kivimae, kreu i një universiteti për studime estoneze në Toronto të Kanadasë, thotë se rasti i spiunit në fjalë, nuk është veçse njëri nga të shumtët nga manovrat që aplikohen në territorin e vendit të tij dhe që ndërthurin problemet mes Rusisë e Perëndimit.
"Të gjithë balltikët, edhe më parë kanë qenë rrjete të vërteta spiunësh për vende të ndryshme", tha ai duke shtuar se "Unë besoj se ky rast do të shkaktojë tashmë edhe më shumë dëme në marrëdhëniet ruso-estoneze".
"Është me të vërtetë me interes për Moskën të mbajë gjallë akoma disa rrjete me aktivitete spiunazhi", thotë ndërkohë Olga Oliker, një analiste me përvojë e politikave ndërkombëtare për një mediat perëndimore. "Tashmë, sigurisht se kemi diçka të ndryshme në krahasim me Luftën e Ftohtë, por Moskës i intereson shumë të ketë dijeni se çfarë planifikojnë e mendojnë vendet e tjera".
...

55