Shprehja latine "Naturalia non sunt turpia"

[Vesel Hysa]

Tani ta marrim vesh mendimin tend, lotta u evolua ne luptus, apo e kunderta sepse disa postime me perpara, shkrove qe homologja shqip e lotta-s(lufta) ka ardhur nga luptus?

Fjala "luftë" në gjuhën tonë dhe në gjuhët e tjera neolatine vjen nga fjala e vjetër LUCTA( lexo: lukta) që i përkiste gjuhës latine vulgare(popullore) në periudhën e Perandorisë( shih te fjalori LE PETIT ROBERT,dictionnaire alphabetique et analogique de la langue française, page 1474).

[Scion]

Fjala "luftë" në gjuhën tonë dhe në gjuhët e tjera neolatine vjen nga fjala e vjetër LUCTA( lexo: lukta) që i përkiste gjuhës latine vulgare(popullore) në periudhën e Perandorisë( shih te fjalori LE PETIT ROBERT,dictionnaire alphabetique et analogique de la langue française, page 1474).

Lucta - Mundje, Ndeshje ...

Arsyetimi juaj z. Vesel, nuk qendron sepse shqipja e ka Fjalen Mundje dhe sipas jush ka huazuar nje fjale tjeter sepse i mungonte, Lufta.

Kjo ska ndodhur per nje arsye, sepse Mundja eshte nga sportet me te vjetra qe e praktikonin iliret (Mos them qe vjen nga po keta) ... Pra ata dinin te dallonin nje mundje nga nje lufte.

Ne asnje rast, ne baze te rregullave fonetike te gjuheve ... aq me teper dhe teorike, nuk ka nje kalim nga C (K- Latine) ne F (Ph-Latine) neper gjuhet neolatine.

Me e mundshme do qe kalimi nga P (ph) ne F (ph) (Lupt -> Lupt * Por qe u argumentua se nuk eshte i sakte) sesa C (K) ne F (Ph).

Referenca qe ke sjelle nuk eshte gje pos nje kapje per bishti pa arsye...

Sic e kam shprehur dhe me lart, Lufta ndan te njejtin substrat me fjalen Lutta-Lotta popullore-latine (Frenge-Italiane) dhe ska nevoje ta ndezesh dhe nje here debatin.

[Vesel Hysa]

Lucta - Mundje, Ndeshje ...

Arsyetimi juaj z. Vesel, nuk qendron sepse shqipja e ka Fjalen Mundje dhe sipas jush ka huazuar nje fjale tjeter sepse i mungonte, Lufta.

Kjo ska ndodhur per nje arsye, sepse Mundja eshte nga sportet me te vjetra qe e praktikonin iliret (Mos them qe vjen nga po keta) ... Pra ata dinin te dallonin nje mundje nga nje lufte.

Ne asnje rast, ne baze te rregullave fonetike te gjuheve ... aq me teper dhe teorike, nuk ka nje kalim nga C (K- Latine) ne F (Ph-Latine) neper gjuhet neolatine.

Me e mundshme do qe kalimi nga P (ph) ne F (ph) (Lupt -> Lupt * Por qe u argumentua se nuk eshte i sakte) sesa C (K) ne F (Ph).

Referenca qe ke sjelle nuk eshte gje pos nje kapje per bishti pa arsye...

Sic e kam shprehur dhe me lart, Lufta ndan te njejtin substrat me fjalen Lutta-Lotta popullore-latine (Frenge-Italiane) dhe ska nevoje ta ndezesh dhe nje here debatin.

Referenca kapje "për bishti"? Referencat në trajtime shkencore janë të domosdoshme. Gjykimet me hamendje dhe pa referenca mund të jenë më shumë "kapje për bishti". Përveç kësaj, kur s'është i përmbyllur njëmendësisht e bindshëm, shqyrtimi s'është i dëmshëm të vazhdojë për t'u bërë problemi që trajtohet i zbërthyeshëm dhe për lexuesit i kuptueshëm e i qartë.
Shqyrtimet e ndryshme në portalin tonë janë, me sa shoh unë, më tepër të karakterit informativ e argëtues se sa shkencor. Jo rrallë po ndodh që jo pak prej nesh s'e kuptojmë thelbin e çështjes në shqyrtim, kurse, në anën tjetër rrahin gjoks "UNË them...", UNË mendoj...( nuk po aludoj në ju tani). Ku e mbështetni pohimin tuaj se sportin e mundjes e paskan ushtruar ilirët dhe se kjo fjalë na paska arritur deri në ditët tona pa pësuar asnjë ndryshim? Si e dimë ne sot se ata e dallonin nocionin "luftë" si veprim sulmi a mbrojtjeje nga nocioni "mundje" si aktivitet për kalitje fizike? Në cilin shekull a epokë ka ndodhur kjo? Unë nuk thashë asgjë më shumë se ç'ka shënuar në vprën e vet kapitale gjuhëtari i famshëm Paul Robert.

[Scion]

Kapje bishti eshte kur mundohesh te gjesh etimologjine e nje emri shqip nepermjet gjuhes frenge ... Aq me teper kur vepren qe citon, nuk eshte as fjalor etimologjik!

Kjo eshte njesoj sikur une te hap tani fjalorin e gjuhes se sotme letrare dhe te them qe fjala Amerike vjen nga "Ha merr ik"

Mundje, te kujton gje? Ke pare ndonjehere mundje klasike ne fushe? Praktikohet akoma nder shqiptare ... ashtu sic na vjen nga lashtesia ...



Te tjerat qe ke shkruar jane mambo xhambo pazari ... smarr mundimin te te replikoj!

[Vesel Hysa]

Kapje bishti eshte kur mundohesh te gjesh etimologjine e nje emri shqip nepermjet gjuhes frenge ... Aq me teper kur vepren qe citon, nuk eshte as fjalor etimologjik!

Kjo eshte njesoj sikur une te hap tani fjalorin e gjuhes se sotme letrare dhe te them qe fjala Amerike vjen nga "Ha merr ik"

Mundje, te kujton gje? Ke pare ndonjehere mundje klasike ne fushe? Praktikohet akoma nder shqiptare ... ashtu sic na vjen nga lashtesia ...



Te tjerat qe ke shkruar jane mambo xhambo pazari ... smarr mundimin te te replikoj!

Së pari, të gjithë ne do të dëshironim që fjala jonë"luftë" (dhe aq shumë të tjera që mund të shpjegohen vetëm nëpërmjet latinishtes, sepse janë huazime të moçme latine) të ishte nënshtresë e asaj "lucta", por fatkeqësisht është e kundërta. Kjo fjalë e latinishtes popullore( fr. (le) bas latin), nëpërmjet asimilimit në kontakt, ka dhënë trajtën " lutta ~ lutte, duke e shndërruar edhe a-në e theksuar fundore në e të patheksuar për t'u krijuar trajta e sotme në frëngjisht "lutte", rrjedhimisht në gjuhën shqipe "luftë", që në kuptimin figurativ do të thotë edhe "mundje", por edhe "konflikt"( Shih te NOUVEAU DICTIONNAIRE ETYMOLOGIQUE ET HISTORIQUE ,autorë: A.Dauzat, J. DUBOIS, H.MITTERAND, Larousse, Paris,1964 dhe HISTOIRE D'UNE LANGUE: LE FRANÇAIS, autor: Marcel Cohen, EDITIONS SOCIALES, Paris 1973.
Hulumtimet e derisotme historike, arkeologjike e linguistike nuk na sjellin të dhëna të mjaftueshme që ne sot lehtësisht, krenarisht e bindshëm të mburremi me lashtësinë tonë; kjo s'është tezë as e shpifur, as e panjohur. Mirëpo, megjithëkëtë, ne s'reshtim së përpjekuri për të gjetur fakte që ta dëshmojmë se jemi ata që dëshirojmë të jemi, vetëm se jo me hamendje e pa baza të qëndrueshme shkencore.
Së dyti, s'm'u përgjigjët në asnjërën nga pyetjet që jua bëra.
Së treti, ju falemnderit për pamjen e mundësve të antikës , se " s'i kam parë deri tani", por ishin pa legjendë për të ditur, në janë dardanë, ardianë, taulantë, molosë, albanë, enkeleas, ... labeatë apo dalmatë.
Të tjerat s'janë për t'u diskutuar, por s'them se janë mambo xhambo pazari.

[Scion]

Do desha te me kuptonit, por besoj qe kendveshtimi yt ndaj gjuhes shqipe eshte i ngurtesuar, dhe nuk kam aspak deshire te te bej te mendosh ndryshe

Kur thuhet qe filan fjale rrjedh nga gjuha latine, gjuhetaret e sotem te gjuhes shqipe per hir te objektivitetit, mundohen te argumentojne lashtesine e formave gjuhesore nepermjet huazimit. Psh kur themi qe eshte huazuar nga latinishtja, gjuha shqipe automatikisht behet 2000 vjecare (200-300 P.E.S periudha e pushtimeve romake). E njejta gje vlen dhe per Helenishten e vjeter, sadopak terma por tregon qe gjuha shqipe ka qene ne kontakt me kolonistet helene dhe shtyhet faza ne 2500 vite.

Une nuk kam asnje objeksion ndaj kesaj metode, eshte metode pergjithsisht e mire ... objektive dhe reale per tua bere qefin komshinjeve tane ( me prejadhje Anadollake-turke qe vodhi e bastardoi cdo gje ne gadishullin ilirik e permbledhur rreth nje teorie deshtake Gjermane te quajtur Helenizem)

Por ka dhe nje perqasje tjeter, ku jo cdo gje kalon neper dyert greke dhe romake por bazohet ne gjuhet me substrat te perbashket. Pergjithsisht ketu hyne teorite e formacioneve gjuhesore te quajtura Indo-Evropiane.
Me objektive dhe e pranueshme nga qarqet moderne akademike. Te themi qe na i ben qefin paksa neve si shqiptare por ne te njejten kohe ben nje ndarje te bazuar ne aspekte raciale-gjenetike.

Po brenda kesaj, kemi dhe nga ata qe perkufizojne gjuhen shqipe si relike autentike e nje substrati perpara-shqip qe dominonte ne te gjith ballkanin. Pergjithsisht si Baskishtja, qe eshte nje relike e vetme e nje popullsie jo-indo-evropiane.

Disa postime me lart duke ju pergjigjur Gjinokastres, isha po une qe solla lutte/lutta si forma krahasuese per fjalen Lufte, dhe argumentova qe "Ndajne te njejten rrenje" dhe thash qe lufta eshte me afer me lutta/lotta sesa me Lupt, edhe pse kjo e fundit nga aspekti fonetik ka me shume gjasa te shenderrohet ne luft (lexo ketu kalimin P->Ph->F)

Dhe disa rrjeshta me poshte kam shkruar:

Dhe per te vazhduar me tej me llatincen

Lucta - qe perdoret per Ndeshje apo dhe Mundje

Kundershtimi im ndaj argumentimit tuaj, nuk eshte ndaj mundimit qe ke marre per te na ndricuar mendjet tona, por nga aspekti metodik. Thene thjeshte, ne asnje rast asnje gjuhtar nuk eshte munduar per te spjeguar gjuhen shqipe nepermjet fjaloreve te frengjishtes, per nje arsye te vetme ... sepse gjuha shqipe nuk eshte gjuhe ROMANCE, nuk ka qene as Latinisht-Vulgare, por ka qene gjuhe e masave, e pashkruar por e folur.

Nese argumentin tend e solle per krahasim (nuk do te kisha kundershtim ketu), duhet ja paraqisje si fakt krahasues e jo si me poshte:

Fjala "luftë" në gjuhën tonë dhe në gjuhët e tjera neolatine vjen nga fjala e vjetër LUCTA( lexo: lukta)"

Ne pamje te pare, termi eshte shume i ngjashem por a perfundon me kaq? Jo aspak, sepse nuk kishim nevoje te shkonim tek "Lucta" kur kemi "Lotta/Lutta" qe jane po prape prezente ne dy gjuhe romance te latinishtes.

Nga aspekti fonetik, eshte me shume e mundshme qe bashtingellorja F ne rastin e Lufta te eliminohet me kalimin e kohes sesa te krijohet si e tille. Nese ti mendon ndryshe te lutem paraqite se ne crast kemi krijim F mes fjaleve me shembuj krahasues.

Aq me teper, nuk me ke sqaruar se c'dreq ben ajo "C" mes gjith atyre shkronjave dhe cdreqin i ndodhi qe u shnderrua ne "F" ne gjuhen shqipe.

Sa per pyetjet qe me ke bere; Kam dy menyra per te tu pergjigjur ... gjate dhe shkurt ...

Shkurt:

Edhe tek pyetja trego mencuri,

Gjate:

Te pyesesh se kur/cfar/si u be dallimi mes Lufte dhe Mundje, eshte njesoj sikur te pyesesh kur filloi dallimi mes "Lengut" dhe "ujit", une nuk e di kur filloi kjo por mund te te them qe nuk kam asnje dyshim ne aftesine e ilireve per te dalluar "Veren" nga "Uji".



Me respekt,

[dias10]

Gabimi thelbesor qe bejne keta persona, eshte ai qe zbulojne origjinen e cdo fjale nga huazimet prej latinishtes(ne disa raste greqishtes, sllavishtes, turqishtes etj), duke e paraqitur gjuhen shqipe nje hapesire boshe, qe huazon majtas e djathtas terma per sende dhe fenomene te perhershme. Pastaj kur zgjedhin latinishten, si "furnizuesin' kryesor te shqipes me terma qe ne shqip nuk kane arsye pse te mungojne, bejne nje gabim te dyte, shqipja eshte gjuhe e deshmuar vernakulare, qe jo vetem nuk huazon terma baze nga gjuhet e kultures(si latinishtja), por, perkundrazi i furnizon ato me terma dhe specifikisht me rrenje elementare sic eshte rasti i LU-ja.
Kjo metodologji e dhenjes te merites per leksikun e shqipes gjuheve te tjera, nuk eshte thjesht nje parashtrim shkencor, por nje menyre diabolike, per zhveshjen e shqiptareve nga elementi baze i kultures se tyre, qe eshte gjuha.

[-BATO-]

sepse gjuha shqipe nuk eshte gjuhe ROMANCE, nuk ka qene as Latinisht-Vulgare, por ka qene gjuhe e masave, e pashkruar por e folur

As mos të të shkojë nëpër mend kjo, mos bjer viktimë e kësaj teorie! Gjuha është shkruar por çdo provë është zhdukur ose tjetërsuar. Është e pamundur që të ketë një qytetërim si ai ilir dhe gjuha të mos shkruhet. Ç'janë ato shkrime nëpër zbulime arkeologjike? Ai që e goditi shqipen ishte pushtimi 500-vjeçar turk, që ndërpreu traditën e shkrimit shqip, që zhduku çdo gjurmë të shqipes së shkruar dhe që krijoi një boshllëk pesëshekullor.

[Scion]

As mos të të shkojë nëpër mend kjo, mos bjer viktimë e kësaj teorie! Gjuha është shkruar por çdo provë është zhdukur ose tjetërsuar. Është e pamundur që të ketë një qytetërim si ai ilir dhe gjuha të mos shkruhet. Ç'janë ato shkrime nëpër zbulime arkeologjike? Ai që e goditi shqipen ishte pushtimi 500-vjeçar turk, që ndërpreu traditën e shkrimit shqip, që zhduku çdo gjurmë të shqipes së shkruar dhe që krijoi një boshllëk pesëshekullor.

Nuk mund te te kundershtoj ... edhe une besoj kete por te pakten disahere niveli i diskutimit duhet te ulet ne kete rang! Skam c'bej

[-Aaron]

Due-llum eshte nje dy-luftim, pra rrenja e vertete dhe ne vete fjalen be-llum, eshte rrokja lu, qe per "cudi" eshte rrenja dhe e fjales shqipe LU-fte.
Pra fjala latine be-llum dhe ajo shqipe Lu-fte kane rrenje te perbashket.
Ne fakt fjala latine eshte kombinimi i rrokjeve nistore te fjaleve shqipe Lu-fte dhe Be-te-je(lufte e vogel). Vete fjala shqipe be-te-je , une mendoj se ka kuptimin bë+thej(thyej), pra ajo do shpreh përplasjen qe ndodh(bëhet) kur palet(ushtrite) duan te thyejnë njera-tjetren. Kete e perforcon dhe fakti qe dhe fjala lu-f-te dhe fjala be-tej e permbajne kete element.
Nderkohe, ne e dime qe LU eshte nje folje elementare, qe shpreh veprim, lëvizje njesoj si folja tjeter elementare bëj.
Pra une kam mendimin qe be-llum e latinishtes, ne fakt shpreh bëj-lu(fte)+um(prapashtesa artificiale e latinishtes).
Pra ne thelb, fjala "latine" bellum ngelet brenda "territorit" te shqipes dhe pak a shume ka kuptimin e luftes, ashtu sic dhe perkthehet rendome.

Duellum, bellum, praelium ta kane shpjeguar shume sakte ne postimet e meparshme.
Persa i perket beteje!
Kemi ne latinisht battualia e cila vjen nga folja battuere(lat)=battere(it)=beat(engl)=godas, rrah(shqip)
battle(engl)
battaglia(it)
beteje(shqip)

etj

Ps.Shpjegimi tend nuk eshte aspak i sakte

bellum vjen nga bellus sepse, kuadronet e rregullta romake kunder skuadroneve te c'rregullta barbare, vete italishtja huazoi formen e vjeter gjermanike werra te ndryshuar ne guerra.....war(engl) etj