
Postuar mė parė nga
D&G Feminine
Ardi Hoti, Dardan Malaj
"Ligji i lustracionit bie nė kundėrshtim me Kushtetutėn. Nėse nė njė vend kemi zbatim tė ligjeve qė bien nė kundėrshtim me Kushtetutėn nga qeveria e kėtij vendi, atėherė vendi parimisht shkon drejt diktaturės". Kėtė deklaratė e bėri dje nė Shkodėr ambasadori i Britanisė sė Madhe nė Tiranė, Fraser Willson. Diplomati britanik ishte dje nė Universitetin "Luigj Gurakuqi" tė Shkodrės
Gjithsesi, diskutimi mbi tė gjitha temat e tjera nuk e kishte rėndėsinė e komenteve mbi ligjin e lustracionit, pėr mė tepėr qė kėto komente bėheshin nė Shkodėr, njė ndėr qytetet mė antikomuniste tė Shqipėrisė, ku ky ligj dhe ēdo formė e dėnimit tė krimeve tė komunizmit mbėshteten me fanatizėm.
Megjithėse leksioni i ambasadorit Willson u pėrmbahej "kornizave" diplomatike edhe pėr sa i pėrket qėndrimit ndaj ligjit tė dosjeve, kritikat e tij tė matura ndeshėn nė reagime nga auditori qė pėrbėhej prej pedagogėve dhe studentėve tė Universitetit tė Shkodrės. Nė lidhje me kėtė ligj tė shumėkontestuar, ambasadori tha fillimisht se "shumė - duke pėrfshirė edhe Bashkimin Evropian - kanė shprehur shqetėsime pėr kushtetutshmėrinė e ligjit dhe ligji ėshtė apeluar nė Gjykatėn Kushtetuese. Fatkeqėsisht, deri tani qeveria nuk duket tė ketė pasur nė vėmendje shqetėsimet e BE-sė dhe tė tjerėve, vendas dhe ndėrkombėtarė, pėr ligjin pėr pastėrtinė e figurave. Pasojat e kėsaj ēėshtjeje pėr integrimin e mėtejshėm tė Shqipėrisė nė BE janė shqetėsuese kur qeveria ka shpallur synimin e saj pėr tė aplikuar pėr statusin e vendit kandidat. Mbetet pėr tu parė nėse zbatimi i ligjit do tė pezullohet, deri sa Gjykata Kushtetuese tė shprehet pėr ligjin". Kjo deklaratė u pasua nga njė sėrė pyetjesh e komentesh prej auditorit:
Pyetje: Jeni nė Shkodėr, nė qytetin kur nė vitin 1946 kishte 16 burgje, pėr mė pak se 50 mijė banorė. Gjatė 50 viteve, persekutimi ishte jashtėzakonisht i madh. Pėr njė moment mendoni se ju jeni pjesė e kėtij realiteti, mendoni sikur e keni pėrjetuar kėtė persekutim! Cili do tė ishte mendimi juaj pėr ligjin e pastrimit tė figurave?
Pėrgjigje: Nuk jam kundėr ligjit pėr pastrimin e figurave. Ai ėshtė zbatuar nė shumė vende dhe kemi qenė dakord me tė. Ne nuk jemi kundėr ligjit. Problemi qėndron nė faktin qė ky ligj bie nė kundėrshtim me Kushtetutėn e kėtij vendi. Nėse nė njė vend kemi zbatim tė ligjeve qė bien nė kundėrshtim me Kushtetutėn nga qeveria e kėtij vendi, atėherė vendi parimisht shkon drejt diktaturės.
Pyetje: A mund tė na e bėni tė qartė se ku bie ndesh ky ligj me Kushtetutėn shqiptare?
Pėrgjigje: Ka shumė pika tė tilla, ku ligji bie nė kundėrshtim me Kushtetutėn. Duhet tė shikoni si ligjin, si Kushtetutėn dhe do tė gjeni kundėrshtitė. Unė nuk jam jurist i sė drejtės kushtetuese dhe megjithatė kam arritur qė ta shoh qartė kėtė problem. Sigurisht qė specialistėt gjejnė edhe mė shumė.
Pyetje: A mund tė lihet pa u zbatuar njė ligj, nėse nuk pėrputhet me Kushtetutėn, kur dihet shumė mirė se kushtetutat mund tė ndryshojnė?
Pėrgjigje: Nuk po shprehem as pėr ligjin, as pėr Kushtetutėn. E rėndėsishme ėshtė tė zbatohet ligji i sė drejtės, tė sundojė ai. Mund tė them se njėra prej tyre nuk shkon. Atėherė ndryshojini! Nėse njėra prej tyre ėshtė gabim, atėherė rregullojeni! E pranoj idenė e ndryshimit tė Kushtetutės. Ēdo popull ka tė drejtė ta bėjė kėtė ndryshim, nėse situata politike ndryshon. Por, aktualisht, kemi njė Kushtetutė qė ėshtė pranuar nga tė gjitha palėt, ndaj duhet tė respektohet, ne presim qė tė respektohet. Njė nga kėrkesat bazė tė BE-sė pėr anėtarėsim ėshtė zbatimi i Kushtetutės. BE, nėse sheh qė nuk zbatohet ligji i sė drejtės, mund tju thotė: Nuk jeni vend demokratik, nuk do tė hyni nė BE. Por ne nuk po e bėjmė kėtė. Ne po ju bėjmė tė ditur atė ēfarė kėrkojmė. Ne jemi miq tė Shqipėrisė dhe si tė tillė po jua bėjmė tė qartė. Kjo ėshtė e drejta jonė dhe detyra jonė.
Pyetje: Nėse nisemi me idenė se Kushtetuta nuk duhet tė ndryshojė, atėherė Shqipėria duhet tė ishte ende nė diktaturė, pasi me Kushtetutėn e vitit 1974 ishim pėrcaktuar si vend monist. Sot nuk do tė kishim pluralizėm, por do tė ishim akoma nė socializėm dhe do tė kishim njė monizėm, pasi ligjet e pas vitit 1990 dhe iniciativat kushtetuese i binin ndesh Kushtetutės nė fuqi, asaj tė vitit 1974. A duhet qė njė popull ti nėnshtrohet Kushtetutės? (Gaspėr Kokaj, pedagog i sė drejtės kushtetuese)
Pėrgjigje: Nuk do ta diskutoj Kushtetutėn me njė ekspert tė Kushtetutės. Nuk jam kundėr lustracionit. Unė them se, nėse ligji i lustracionit ėshtė nė tė mirė tė popullit, atėherė ai duhet tė zbatohet. E nėse ėshtė e nevojshme, tė bėhen ndryshimet edhe nė atė ligj qė e pengon kėtė. Nėse ky ligj duhet tė bėhet, atėherė le tė zbatohet pėrgjithmonė nėse ėshtė nė tė mirėn e tė gjithėve. Ligji qė ėshtė nė tė mirė tė njė vendi nuk ka pse tė rrezikohet nga njė tjetėr ligj.
Pyetje: Ju mendoni se duhet ta japė Gjykata Kushtetuese vendimin e saj, por Kushtetuta nuk thotė qė nė gjykata tė ketė njerėz tė inkriminuar, njerėz qė kanė bėrė krime. Ēfarė mund tė thoni pėr kėtė?
Pėrgjigje: Nėse keni ndonjė pastrim figurash duhet tė bėhet. E di se janė kryer gjėra tė tmerrshme. Jam dakord qė duhet tė zbatohet ligji i sė drejtės.
Pyetje: A ju duket i vonuar si ligj?
Pėrgjigje: Shumė nga vendet qė e kanė aplikuar kėtė e kanė zbatuar shpejt. Te ju kanė kaluar 17 vjet dhe 17 vjet janė shumė.
Krijoni Kontakt