Personalitete tė dalluara islame, numri i tė cilėve arrin 138, i dėrguan njė letėr Papės dhe disa personaliteteve tė mėdha tė krishtera nė botė. Nė atė letėr iu drejtuan me emrat dhe titujt mė tė dashur pėr ta. Kjo letėr u dėrgua - siē theksohet nė tekst - me rastin e Fitėr Bajramit tė kėtij viti dhe mbante emrin: “Fjalė e drejtė midis nesh dhe jush”. Shumė prej tyre e mirėpritėn kėtė letėr, ndėrsa Papa as qė ktheu pėrgjigje, u mjaftua qė me kėtė ēėshtje tė merret pėrgjegjėsi pėr dialog ndėrfetar nė Vatikan. Ky pėrgjegjės, kardinali Xhon Luj Tiran, pėr njė gazetė tė pėrditshme katolike nė Francė, 26 tetor (d.m.th. trembėdhjetė ditė pasi ishte dėrguar kjo letėr), thotė: “Sinqerisht, tė bėhet dialog i vėrtetė me myslimanėt ėshtė ēėshtje e rėndė, sepse ata Kur’anin e besojnė se ėshtė fjalė e Zotit, madje, edhe ēdo shkronjė. Myslimanėt nuk pranojnė qė pėrmes thellimit tė polemizohet rreth Kur’anit, sepse besojnė se ai ėshtė shkruar me diktim nga Allahu. Sipas kėtij komenti as qė kemi mundėsi tė polemizojmė rreth ēėshtjeve tė besimit”.
E formuluar kėsisoj, kjo deklaratė pėrmban mjaft kontradikta:
Sė pari: Si mund ta kushtėzosh nė dialog kundėrshtarin qė tė pajtohet me ty? Si kėrkon nga myslimani, qė, nėse do qė tė debatojė, duhet tė braktisė besimin qė Kur’ani ėshtė fjalė e Allahut dhe tė mendojė njėlloj siē mendoni ju pėr librat tuaja, se ato janė libra tė shkruara nga njerėz tė inspiruar?!
Sė dyti: Dialogu me kundėrshtarin, qoftė edhe nė ēėshtjet mė tė rėndėsishme ėshtė i mundshėm, madje, ato janė shtytėse pėr dialog. Ėshtė i mundshėm pėrderisa kundėrshtari i pėrmbahet rregullave tė logjikės, pėr tė cilat janė pajtuar njerėzimi. Pra, ka mundėsi qė Papa tė bėjė dialog, ose tė dėrgojė zėvendės, duke pėrdorur ato rregulla logjike qė t’i bindė myslimanėt se Kur’ani nuk mund tė jetė fjalė e Zotit, e pastaj t’i dėgjojė argumentet e tyre se ky Kur’an nuk mund tė jetė tjetėr pėrveēse fjalė e Zotit.
Sė treti: Feja nuk do tė kishte kuptim sikur tė mos ishte nga Zoti i botėve, sidomos nėse ėshtė nga fetė qė cilėsohen si qiellore. Kėshtu besonin shumica e tė krishterėve dhe shumė prej tyre ende kanė kėtė besim, d.m.th., besojnė se Dhjata e re ėshtė fjalė e Zotit dhe aty nuk mund tė ketė asnjė gabim, prandaj edhe e besojnė atė libėr, e quajnė tė shenjtė dhe mundohen ta kenė si udhėrrėfyes nė kėtė jetė.
Sė katėrti: Besimi se librat qė njihen si tė shenjta janė tė shkruara nga njerėz tė inspiruar ėshtė ēėshtje nė tė cilėn u detyruan tė shpreheshin dijetarėt e krishterė, pėr shkak tė studimeve shkencore qė u bėnė rreth historisė, pėrkthimet dhe divergjencat e atyre librave. Madje, njėri prej tyre, nė njė nga librat mė tė reja nė kėtė temė thotė: “Numri i divergjencave midis burimeve tė librit tė shenjtė ėshtė i barabartė me numrin e fjalėve tė vetė librit”. Nė atė libėr u gjetėn shumė pretendime qė binin ndesh me tė vėrtetat shkencore, ēka bėri qė shumė prej tyre tė thonė - gjė qė ėshtė e vėrtetė - se sikur tė ishte fjalė e Zotit, nuk do tė gjenim kėsisoj gabime, sepse Zoti ėshtė Krijues i gjithėsisė dhe nuk ka mundėsi tė gabojė kur flet pėr krijesat e Tij.
Sė pesti: Pėrse kėrkojnė qė myslimanėt tė mendojnė pėr Kur’anin njėlloj siē mendojnė tė krishterėt pėr dy dhjatat, tė vjetrėn dhe tė renė, ndėrsa dihet se studiuesit e Kur’anit, madje, edhe nga jomyslimanė, madje, edhe disa syresh tė specializuar nė studimin e librave tė tyre, thonė: Kur’ani ėshtė i vetmi Libėr fetar historik dhe Muhamedi ėshtė i vetmi pejgamber historik. Me fjalėn historik rrahin tė thonė se vetėm kėto janė tė vėrtetuara historikisht.
Sė gjashti: Nėse studimet shkencore kanė detyruar tė krishterėt e perėndimit tė besojnė se librat e tyre nuk janė fjalė e Zotit, ne ua bėjmė me dije se tė njėjtat studime lidhur me Kur’anin pėrforcojnė besimin se Kur’ani nuk mund tė jetė fjalė e askujt pėrveēse e Allahut tė Lartėsuar. Pėr shkak se aty gjetėn shumė pajtueshmėri me tė vėrtetat shkencore, tė cilat nuk ishin tė njohura nė kohėn e Resulullahit, salAllahu alejhi ue selem, madje, nuk u bėn tė njohura pėrveēse nė kohėt e sotme.
Sė shtati: Pėrse ai besim nė tė cilin u detyruan tė krishterėt, duhet tė pėrgjithėsohet si rregull, se ashtu janė tė gjitha fetė? Pėrse tė thuhet se Allahu ka mundėsi tė inspirojė dikė nga krijesat qė tė thotė fjalė tė shenjta, mirėpo nuk ka mundėsi qė t’i shpallė dikujt fjalėt e Tij origjinale?! Kur’ani na mėson se ata qė mohojnė dėrgimin e pejgamberėve dhe shpalljet e zbritura, ata nuk e njohin Allahun ashtu si duhet. Ai thotė: “Ata nuk e njohėn Allahun ashtu si duhet kur thanė se Allahu nuk i ka shpallur askujt asgjė”. (En’am 91). Nė njėfarė mėnyre Kur’ani na thotė: Si mund tė besosh se Allahu tė ka krijuar, tė jep risk dhe tė ofron ēdo gjė qė ka nevojė trupi yt, mirėpo Ai nuk tė ofron atė qė ėshtė mė e rėndėsishme se kjo, udhėzimin nė atė qė tė afron tek Allahu dhe qė bėn tė arrish kėnaqėsinė e Tij?!
Sė teti: Duke qenė se inspirimi nuk e siguron fjalėn e personit tė inspiruar nga gabimet, gjė qė ėshtė normale, atėherė ėshtė normale edhe tė pranohet ose tė refuzohet fjala e tyre. Me kėtė, shohim se nuk ka asnjė dallim mes atyre tė inspiruar dhe njerėzve tjerė jo “tė inspiruar”, qofshin ata mendimtarė, filozofė, artistė ose politikanė. Pasi tė gjithė gabojnė dhe ia qėllojnė, atėherė pse shenjtėria e fjalėve tė pėrkufizohet vetėm nė shkrimet e tė inspiruarve, pse tė thirren njerėzit nė besimin e tyre dhe tė mendojnė se vetėm ashtu do shpėtojnė?!
Sė nėnti: Prej tėrė kėsaj qė pėrmendėm shohim se shkaku kryesor i refuzimit tė dialogut me myslimanėt nga ana e Papės dhe e titullarėve tė tjerė ėshtė qėndrimi i dobėt i tyre dhe bindja se nė njė dialog shkencor fetar vetėm ata do tė ishin humbėsit.
Rreth letrės sė dėrguar:
Dialogu me jomyslimanėt ėshtė ēėshtje e kėrkuar nga natyra e davetit (thirrjes), tė cilin jemi urdhėruar ta bėjmė. Nuk mundesh ta thėrrasėsh dikė nė tė vėrtetė, nė rast se ai tė pyet apo ka diēka tė paqartė, dhe ti i thua: Kėtu po ndahemi, nuk ia vlen tė flasėsh me ty! Dialogu ėshtė syresh e ashtu edhe pjesėmarrėsit nė dialog. Nga pėrvoja kemi mėsuar se dialogu mė frytdhėnės ėshtė dialogu me njerėzit e thjeshtė, kam pėr qėllim njerėzit qė nuk janė tė sprovuar me ndonjė pozitė apo pasuri, qė do t’i pengonte nga pranimi i tė vėrtetės. Por, ndonjėherė mund tė shfaqet nevoja pėr dialog dhe thirrje edhe tė ndonjė personaliteti tė madh.
Gjėja me tė cilėn do tė dallohej njė letėr drejtuar jomyslimanėve ėshtė qartėsia. Njė qartėsi qė nuk do tė zvogėlonte rėndėsinė e saj, nėse do bėhej nė metodėn mė tė mirė. Mirėpo, kėtė letėr e vėrejta se ishte kontradiktore mes dy gjėrave: mes porosisė qė tė krishterėt tė lexonin disa tekste nga librat e tyre dhe t’i pėrthithnin sipas njė kuptimi, qė, sipas letrės, do t’i sillte nė pajtim mė atė qė gjendet nė Kur’an dhe mes pranimit hipotetik se mes myslimanėve dhe tė krishterėve ka gjėra vėrtet tė pėrbashkėta, gjė e cila do t’i shtynte drejt ndihmės reciproke dhe jo paragjykimit apo polemikave.
Nė paragrafin e dytė, letra thotė: “Njėsimi i Allahut, detyra e dashurisė ndaj Tij dhe detyra e dashurisė ndaj fqinjit konsiderohen si gjėra qė vėrtet janė tė pėrbashkėta mes Islamit dhe krishterimit”. Sakaq, pėr Njėsimin argumenton me ajetin: “Thuaj: Allahu ėshtė Njė. Tė gjithė janė tė nevojshėm pėr tė”, (Ihlas 1-2), mirėpo nuk e lexojnė kėtė sure deri nė fund, prej tė cilės bėhet shumė i qartė fakti qė Allahu nuk ka lindur dikė, nuk ėshtė i lindur dhe nuk ka asnjė tė barabartė, ēka ėshtė pikė kyēe nė njėsimin e Tij. Prandaj, ai qė mohon diēka nga kėto cilėsi, nuk mund tė thotė se edhe ai e beson Allahun Njė, siē janė tė krishterėt qė besojnė se Allahu ka fėmijė, i cili ėshtė i barabartė me Tė.
Mė pas, kjo letėr thotė: “kėshtu qė, duke iu pėrgjigjur asaj qė gjendet nė Kur’an, ne myslimanėt i thėrrasim pasuesit e Isait qė tė bashkohen me ne, mbi bazat e pėrbashkėta qė kemi, gjėra qė janė thelbėsore edhe nė fenė tonė. Pra, i thėrrasim nė kėto dy porosi tė dashurisė”. Dy porosi tė dashurisė, sikur e sqaron letra janė: dashuria ndaj Allahut dhe dashuria ndaj fqinjit. Mirėpo dashuria e tyre ndaj Allahut dhe pretendimi se kjo ėshtė nga gjėrat e pėrbashkėta mes nesh, nuk ėshtė e njėjta dashuri, sikur bėhet e qartė edhe nė disa vende tė vetė letrės dhe qė mund ta kuptojė secili i krishterė po tė meditonte mė thellė. Kėta tė letrės argumentojnė me ajetin: “Ka prej njerėzve tė cilėt pėrveē Allahut besojnė edhe zota tjerė dhe i duan ashtu sikur e duan Allahun, por ata qė besuan e duan Allahun edhe mė shumė”. (Bekare 165). Ajeti nuk mohon se edhe jomyslimanėt e duan Allahun, por ajeti thekson se besimi nė Allahun detyron qė askėnd tė mos e duam ashtu si e duam Allahun apo mė tepėr. Mirėpo, nė kėtė gabim bien shumica e krishterėve, sepse ata e duan Isain sikurse e duan Allahun ose dhe mė shumė. Prandaj, disa syresh qė iu dėrgua kjo letėr u pėrgjigjėn se nė atė letėr komprometohej Isai.
Po ashtu, nuk duhet harruar se nė Islam dashuria ndaj Allahut ėshtė e lidhur ngushtė edhe me dashurinė ndaj Resulullahit, salAllahu alejhi ue selem, ēka theksohet edhe nė letėr, ku argumentohet me ajetin fisnik: “Thuaj: nėse e doni Allahun, atėherė mė pasoni mua (Muhamedin), atėherė edhe Allahu do t’ju dojė juve dhe do t’ua falė gabimet. Allahu ėshtė Falės dhe Mėshirues”. (Alu Imran 31).
Prandaj, kur shikojmė tekstet Islame (Kur’an dhe sunnet) me njė shikim tė plotė, na bėhet e qartė se nuk ka asgjė tė pėrbashkėt mes nesh dhe tė krishterėve nė ēėshtjen e njėsimit tė Allahut dhe dashurisė ndaj Tij. Mirėpo kjo nuk e pengon aspak bashkėjetesėn, madje, as edhe bashkėpunimin me ta nė gjėra qė mendojmė dhe mendojnė se janė nė tė mirėn e Fesė dhe tė dynjasė.
Kuptimi i tėrė kėsaj ėshtė se, dashuria e vėrtetė qė do tė japė fryte pune, me tė cilat arrihet kėnaqėsia e Allahut, ėshtė ajo dashuri e ndėrtuar mbi pasimin e Pejgamberit qė e ka dėrguar Allahu i Madhėruar.
Autori:Prof. Dr. Xha’fer Shejh IDRIS
Pėrktheu: Omer Berisha
Albislam.com
Krijoni Kontakt