Islami ne Gadishullin Malajzian
nga
Hj. Ahmad Kamar
Parathenie
Njohja e Islamit ne kete pjese te globit ka qene fakt
qe me 674 C.E. ( 42 vjet mbas vdekjes se Profetit
Muhammad, pbuh) kur ligjvenesi Umayyad Muawiyah ishte
ne fuqi ne Damask. Dy qind vjet me vone me 878 C.E.
Islami u pranua nga shume njerez pergjate brigjeve te
gadishullit Malajzian perfshi ketu dhe portine e
Kelangut qe ishte nje qender tregetare e mirenjohur.
Para ardhjes se Islamit, indigjenet Malay perqafuan
nje besim te vjeter fetar ne forma te ndryshme dhe
nje pjese e mire e popullsise i perkiste besimeve
Hindu dhe Budiste. Jeta ishte e ndertuar ne menyre te
tille qe linte te dukej qarte influenca e me teper se
nje feje. Kjo mund te shihet jo vetem ne
karakteristikat kulturore te Malayve por eshte
gjithashtu nje pjese e struktures se ndarjes se fuqise
ndermjet perfaqesuesve te shtetit dhe princave.
Ne nivelin politik, udheheqesi mbreteror ne shume
shtete ne boten Malay ka pase pranuar Islamin.
Njerezit u terhoqen nga mesimet e Kuranit dhe Hadithit
se njerezimi duhet te ndahet ne rende ne baze te
cilesive interpersonale. Ata te cilet prej kohesh
ishin konsideruar kaste e ulet e pane se sa e mundesi
te ndryshme shtroheshin para tyre ne shoqerine Islame.
Ata nuk ishin me te burgosur brenda nje sistemi fetar
ta bazuar ne kaste dhe ne nocionin e jetes neper
'klasa'. Ne Islam nuk kishte diskriminim, apo ndarje
ne baze te ngjyres, nacionalitetit, races, vendlindjes
etj, gjera keto qe prej kohesh paten sjelle shume
probleme. Te drejtat e barabarta ishin zgjidhja me e
drejte njerezore, e cila ne praktike do te thoshte
pranimin e te drejtave dhe detyrimeve si nje anetar i
Komunitetit Musliman. Njeriu i devotshem arrinte
sukses dhe afrim te Zoti.
Popullata lokale e pa se islami mund ti clironte ata
nga kjo zgjedhe dhe u ofronte mjetet per sherimin dhe
eliminimin e plageve sociale. Besimi i ri i jepte
njeriut te zakonshem nje sens te vleres se tij
individuale - dinjiteti i njeriut - si nje anetar i
Komunitetit Islamik.
Perpjekjet e ulemave per zbatimin e mesimeve Islamike
gradualisht ndikuan ne te gjithe nivelet e shoqerise.
Perpjekjet e tyre lane gjurme ne vende te tilla si
Banten, Java Lindore, Macassar, Kalimantan, Filipina e
Jugut, Tailanda e Jugut, Malacca, Trengganu etj.
Ulemate gjithashtu luajten nje rol kryesor edhe ne
administrimin e ketyre vendeve, dhe disa nga sultanet
e fuqishem u mbeshteten thellesisht ne mesimet e
Islamit.
Perhapja e Islamit
Mbas hyrjes se Islamit, besimi filloi te perhapej nga
shkollaret lokale Muslimane apo ulamate nga nje zone
ne tjetren. Praktika e tyre normale ishte te hapnin
nje qender trajnimi te quajtur "pondok". Ata jo vetem
qe jepnin mesime neper shtepi, vende faljeje dhe xhami
por gjithashtu benin dhe shume pune te tjera sic ishin
bujqesia, kopshtaria dhe artizanati, si dhe pune te
tjera secili simbas mundesive dhe aftesive te tij.
Roli i ketyre ulemave nuk ishte vetem ai i nje mesuesi
por edhe ai i nje keshilltari per familjet fshatare
dhe komunitetet. Roli qe ata luajten ishte shume i
gjere per shkak se ata kishin ekspertize dhe aftesi ne
me teper se nje fushe te aktivitetit njerezor. Mbasi
diplomoheshin, nxenesit shkonin mbrapa neper shteipte
e tyre, te cilat shpesh mund te ishin edhe neper
periferite e vendit, dhe keshtu formonin nje hallke ne
zinxhirin ndermjet ulemave.
Islami ne Arqipelagun Malajzian ne pergjithesi dhe ne
Malajzi ne vecanti ndjek Madhahabin Shafii. Sidoqofte
ka shume Muslimane ne Malajzi te cilet nuk ndjekin
ndonje shkolle te vecante. Ne Perli per shembull,
kushtetuta e shtetit specifikon qe Perlisi ndjek
Kuranin dhe Sunnahn dhe jo ndonje madhahabe te
vecante. Shume Muslimane ne Perlis nuk ndjekin ndonje
Madhahab sic eshte rasti me anetaret e Organizates
Muhammadiyah ne Indonezi.
Nje karakteristike e vlefshme per tu permendur, ne
edukimin fetar eshte lidhja e ngushte ndermjet
Pondokeve, mesuesve dhe madje edhe nxenesve megjithese
distanca ndermjet tyre mund te jete shume e madhe.
Faktori bashkues qe forcon lidhjet mes tyre eshte
uniformiteti i ideve, sepse Libri i Shenjte dhe gjuha
qe perdoren qene te njejta, por edhe problemet
shoqerore dhe politike po ashtu, megjithese ne
Indonezi kolonizatoret ishin Hollandezet dhe ne
Malajzi ishin Britaniket. Keta kolonizatore, qofshin
Portugeze, Hollandeze apo Britanike u perpoqen per
Kristianizimin e ketyre zonave me mjete te ndryshme,
vecanerisht duke perdorur sistemin e tyre edukativ.
Nje numer i konsiderueshem Muslimanesh mendonin se
shkollat pondok nuk mund te konkuronin me institutet
koloniale te edukimit. Per te zgjidhur kete problem,
Madrasatul Mashoor al-Islamiyah u formua ne Pulau
Pinang ne vitin 1916 e cila perdorte gjuhen Arabe ne
mesimdhenie. Medresete mesonin Fiqh si dhe lende te
tjera. Ky institut i mesimdhenies nuk kishte per
qellim vetem rritjen e pozicionit te Muslimaneve ne
Penang dhe Malajzine Veriore, por ne te gjithe Azine
Juglindore. Kjo shkolle zgjodhi si frymezim te saj
emrin e Syed Ahmad Al-Mashoor, i njojtur ndryshe dhe
si Ayid Mashoor, nje udheheqes me origjine arabe ne
ate ishull.
Mbasi Malaya fitoi pavaresine ne 31 Gusht, 1957,
rritja e edukimit fetar ne shkollat e varura nga
qeveria ishte rezultat i perpjekjeve te shumta nga
komuniteti Malay. Kjo mund te shihet qarte ne Kolegjin
Islamik dhe ne Universitetin Nacional te Malajzise.
Pondoku me i njohur dhe me reputacion ne Malajzi eshte
ai i Tok Guru Haji Muhammad Yusof apo Tok kenaliut, i
cili e ndertoi ate vete ne Kota Bahru, kelantan. Ai u
edukua ne Kelantan dhe si shume mesues te tjere
pondoku ndoqi studimet e larda ne Masjid al-Haram (
Xhamia e Madhe e Mekes). Pondoku i Tok Kenaliut u be
nje qender e famshme mesimdhenie, gje e cila coi ne
rritjen e numrit te studenteve qe vinin per te
studiuar ne kete pondok. Po ashtu sjume pondok te
tjere u hapen nga ish nxenesit e kesaj shkolle te
cilet me kohen u bene madje dhe udheheqes te
komuniteteve te tyre. Ky znxhir mesues-nxenes-mesues u
perhap po ashtud he ne Thailanden Jugore dhe Indonezi.
Disa ulema Malajziane u bene mesues ne Asjid al-Haram.
Ne kohen e ketij shkrimi nje ulema nga Kedahu,
Muhammad bin Abdul Kadir, dhe dy nga Petani ishin
mesues aty. Babai i Muhammadid ishte gjithashtu nje
mesues ne xhamine al-Haram.
Efektet e Kolonizimit
Me te vertete qe mund te konsiderohet nje fatkeqesi
ardhja e Kolonizatoreve nga Perendimi ndersa procesi i
Islamizimit ishte ne progres ne Azine Juglindore. Te
paret qe erdhen ishin Portugezet te cilet u ndoqen me
vone nga Spanjollet, Hollandezet dhe Britaniket te
cilet zune toka ne koeto vende dhe ndryshuan te gjitha
ligjet dhe menyren e jeteses me te gjitha mjetet e
mundshme. Kjo u bazua ne politiken 'perca e sundo' qe
eshte shume e njohur per boten e trete. Ardhja e
Perendimit mund te konsiderohet normalisht ne tre
kategori: tregeti, pushtim dhe Kristianizim te
subjekteve koloniale.
Misionaret jane pa dyshim njesoj si revolucionaret
komuniste, sepse te predikosh Kristianizmin do te
thote te besh nje sulm frontal ne besimet, zakonet,
paragjykimet per jeten dhe boten, dhe gjithashtu te
imponohesh ne strukturen shoqerore te shoqerise.
Pervec misionareve, administratoret koloniale,
tregetaret, penetrimi perendimor, etj., shkaktuan nje
dem akoma dhe me te madh.
Arqipelagu Malajzian i cili u be nje zone tregetie dhe
nje zone e famshme per 'erezat' dhe shume lloj
produktesh te tjera bujqesore si dhe detare, u be nje
zone e rivalitetit te madh midis fuqive Kolonizatore.
Etja per fitime me te medha nga tregetaret Perendimore
beri qe fuqia politike te ndryshonte ne keto zona. Nje
nga nje zonat tregetare dhe ato te ndikuara
thellesisht nga Islami rane ne duart e kolonizatoreve,
te cilet sollen administrate te re dhe forca ushtarake
per ta mbrojtur ate.
Per te fuqizuar ekonomine e tyre, fuqite koloniale
(vecanerisht Britaniket) ne Malaysi dhe Singapor
sollen shume puntore krahu nga Kina dhe India si per
te shkaktuar nje problem politik i cili dhe sot mbetet
shume shqetesues. Problemet e emigrimit, shtetesise,
te drejtat speciale (per indigjenet Malay), gjuha,
kultura dhe ekonomia u bene ceshtje politike te cilat
cuan ne nje rritje te nacionalizmit.
Renia e sulltanatit te Malakes ndaj Portugezve me 1511
ishte fillimi i kolonizimit ne gadishull, cka do te
thote, rrezimi i autoritetit politik Malajzian ne kete
pjese te botes dhe nje kthime mbrapa ne perhapjen e
Islamit. Nga Malaka kolonizatoret zune te gjitha
funksionet administrative te cilat ishin tipike
Islamike. Popullit iu desh te kalonte nje sere
shqetesimesh, dhe te behej deshmimtar se si disa prej
tyre bashkepunonin me kolonizatoret per te miren
personale.
Roli i ulamave ndryshoi me kalimin e kohes, ky rol u
dobesua shume me krijimin e keshillave fetar me
pretekstin e mbrojtje se zakoneve Malay dhe besimin
Islam. Sidoqofte neqofte se konsiderojme Aktet mbi te
cilat u mbeshteten keta Keshilla funksioni i tyre
kryesor ishte te kufizonte rolin e Islamit vetem ne
aspektin personal. Ne anen e tyre Britaniket premtuan
se nuk do te nderhynin ne ceshtjet qe kishin lidhje me
Islamin apo zakonet Malay. Megjithate, ndarja e
besimit nga punet e qeverise dhe ligjit, ishte ne
vetvete nje nderhyrje ne ceshtjet e lidhura me
Islamin. Ulamate, roli i te cileve kishte qene me
perpara te keshillonin dhe merrnin pjese ne ceshtjet
shteterore, tani u zevendesuan nga nje Keshilltar
Britanik dhe roli i ulamait kufizua vetem ne ceshtjet
personale.
Nje tjeter efekt ishte dhe mundesia per Fene Kristiane
te vendosej ne nje numer zonash dhe Kristianizonte
popullsine vendase. Shkolla dhe kisha u hapen pasi
ishte mare pelqimi nga zyrtaret koloniale. Kinezet dhe
Indianet qe u sollen ne Gadishull - Malajzia, Singapor
dhe Brunei - u bene njerez te mesem dhe iu sigurua
mbrojtja. Shume nga ata u futen ne shkollat e
organizatave Kristiane dhe u bene Kristiane. Por per
Malajzianet mund te thuhej se ata nuk konsideroheshin
te denje per tu bere Kristiane sepse konsideroheshin
si te prapambetur dhe jo te afte per jeten.
Politika e kolonizatoreve ishte nje loje e cila kishte
per qellim zvogelimin e rritjes natyrale te popullsise
indigjene keshtu qe ata nuk do te kishin ze ne shume
ceshtje. Sidoqofte lufta ndaj Islamit nuk ishte aq e
mprehte ne te gjithe pjeset e Gadishullit Malajzian,
vecanerisht kur edukimi favorizonte ata te cilet
kishin mbaruar studimet ne shkollat koloniale. Ne kete
menyre u prodhua nje gjenerete e burokrateve Muslimane
te cilet ishin me teper 'perendimore' dhe 'sekulare'.
Pėrgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt