Primati roman ose pretendimet e patriarkatit te Romes per te qene ne krye te Krishter

[arbereshi_niko]

Primati roman ose pretendimet e patriarkatit te Romes per te qene ne krye te Krishterimit


Pa introduksione te veçanta, qe ne fillim dua te sqaroj forumistet se qellimisht kete teme e kam hapur ne forumin e tolerances fetare, per nje aresye te vetme, ketu duhet bere nje analize me fakte historike dhe aresyetim por gjithnje duke u mbeshtetur ne fakte dhe ngjarje realisht te ndodhura.
Ketu mund te trajtojne temen te gjithe besimtare dhe jobesimtare te krishtere, pasi dihet fortmire qe per shkak te ndarjeve qe pasuan Kishen Nje te vetme, popojt autoktone te viseve tona percollen edhe barren me te rende te kesaj ndarjeje. Por kjo teme nuk eshte hapur per te provuar se ç’ane mbajti popullata jone por per te diskutuar me fakte dhe aresye pse u be kjo ndarje, gjithnje duke i’u referuar faktit se Kisha e Romes pretendoi te kishte nje autoritet, nga e gjeti kete te drejte?
Pra diskutim te kendeshem dhe konstruktiv, te nderuar forumiste.
Eshte pra e drejte o jo, primati qe pretendon Roma? Pse…

Pershendetje

[white-knight]

pse u be kjo ndarje

Ndarja ishte politike dhe aspak shpirterore ne 481 nqs nuk gabohem.Kostandinopoja vuajti pasojat e ndarjes sic ishte pushtimi i osmanllinjve.
Kur vjen puna se cilen ane mbajten shqiptaret eshte gje tjeter.Dihet qe kufiri i ndarjes kalonte mbi tokat shqiptare.
Ndarjen e peshkopatave shqiptare nga Vatikani dhe orientimin e tyre drejt Kostandinopojes ose te Romes se Re e beri ne mase Justiniani i Madh.Qe me vone krishterimi i Kostandinpojes u quajt ortodoksi ne vitin 1054.
Nejse rruga me e mire eshte kisha unitare.Jam shprehur perhere per bashkim te katolikve me ortodokse.Nuk eshte e drejte qe njerezit e thjeshte te vuajne pasojat e kesaj ndarje tinzare dhe aspak shpirterore.
Te gjithe jemi nje ne syte e Zotit
Që të gjithë të jenë një. Sikurse ti, o Atë, që je në mua dhe unë në ty. (Gjn 17, 21).8

p.s Do ishte me mire ta kishe hapur kete teme tek nen forumi katolik apo ortodoks.Eshte c eshtje e krishteresh.

[arbereshi_niko]

Perpara akoma se kisha e perendimit dhe ajo e lindjes te ndaheshin ne menyre definitive ( 1054’ )
dhe e kam fjalen qe nga shekujt IV deri ne VIII kur midis lindjes dhe perendimit filluan te kuptoheshin divergjencat e para midis te krishtereve per sa i takon kuptimit te vertete te primatit roman. Megjithe se ky tension nuk ishte i perceptuar gjithmone per aresye dashese dhe ambigue te prelateve lindor dhe hezitimit dhe evitimit po me dashje te prelateve perendimor per pretendimet e tyre ne lidhje me primatin mbi Kishen universale. Ky tension do te shperthente ne menyre te hapur vetem ne shek IX, duke u transformua ne nje opozite te hapur midis perfaqesuesve te saj.
Sfondi politik i konfliktit do te behej shfaqja e perandorise karolixhe, ne perendim.
Ne tekstet dhe manualet historike ne perendim, prezantojne Karlo Magno si restaurator i perandorise romake qe ishte zhdukur ne shek. V. duke u kurorezuar me 800’ nga papa ne Rome, Karlo keshtu do tu ulte ne nje fron vakant ( bosh ).
Ne realitet Karlo per bashkekohesit e tij, ishte nje uzurpator, pasi perandoria romake legjitime, me kryeqytet Kostantinopojen, kurre nuk kishte perfunduar dhe ku e drejta e kesaj perandorie shtrihej ne te gjithe boten e krishtere…,fakti qe ky kryeqytet quhej edhe Roma e Re , shqetesonte shume Karlon dhe duke shtuar edhe deshtimin e nje bashkimi martesor me perandoreshen bizantine Irenen, mbreti frank vendosi te shkaterroje autoritetin e Kostantinopojes.
Per kete qellim ai i adreson papes se asaj kohe, me 792, nje seri shkrimesh qe ne histori njihen me emertimin Librat karoloxhe, ku si permbajtje kishin kundershtimin e hapur ndaj vendimeve te koncilit te Nikeas ( 787 ) duke bere keshtu fillimin e nje seri kundreshtimesh pa mbarim midis teologeve greko-latine. Qellimi ishte qe te diskreditonte autoritetin e perandoreve te lindjes, pasi keta te fundit nuk mund te uleshin ne fronin e bazilareve te krishterimit, pasi adhuronin imazhet ( figura ), gjithashtu se deklaronin qe Shpirti i Shenjte buron “ nga Ati nepermjet Birit “ dhe jo
“ nga Ati dhe Biri “.
Ky eshte eshte shpirti mbi ku u bazua edhe perandoria e perendimit, mbi nje teori haptazi çezaro-papiste, ku kjo politike rrezikonte te zhdukte edhe vet traditen papale dhe ate perandorake po ashtu.
Per fat te mire Kisha e Romes megjithe se ishte ne favor te politikes se K. Magno , ne menyre te vendosur i’u kundervua sulmeve doktrinore karshi lindjes. Keshtu papa Adriano ( 772-795) dhe papa Leon III ( 795-816 ) moren mbrojtjen e koncilit te Nikeas dhe keshtu thyen formalisht sulmin qe i’u be Simbolit te Besimit.
Qe nga kjo periudhe pra shek VIII dei ne shek X –XI , ku papati ishte i dominuar ne problemin e raporteve me perandorine karolixhe nga ku edhe doli fitimtare, por se konfliktet politike midis perandorive bizantine dhe karolinxhe dhe ku interesat e ketyre te fundit perputheshin hapur me interesat e Romes, pra pretendimet kanonike te papeve moren nje hov te ri…, ku koiçidon nje koshjence e re per sa i perket primatit roman. Per te sjelle qendren e vet ne Canossa Enriko IV, duhej qe Roma te ishte me shume se nje patriarkat i thjeshte, me shume se nje nga katedrat apostolike, primati i Kishes Romane duhej te ish nje primat nderi dhe autoriteti ne rradhe te pare, ku ne menyre te domosdoshme te prezantohej si udheheqese universale dhe apsolute e Krishterimit!
Nga ku teologet e lindjes thjesht qe nga ajo kohe, i kontestojne ketij pretendimi natyren e huaj ne traditen e Ungjillit.

[arbereshi_niko]

Ndarja ishte politike dhe aspak shpirterore

Jam dakort kur thua; Politike, por qe me shpirterore ti ndoshta nenkupton teologjike ose doktrinore?

p.s Do ishte me mire ta kishe hapur kete teme tek nen forumi katolik apo ortodoks.Eshte c eshtje e krishteresh.
____

Une besoj se kam qene i qarte perse e hapa ketu...
Ne lidhje me temen, jane ne gjendje te flasin jo vetem orthodokset dhe katoliket, por edhe protestantet gjithashtu edhe jo te krishteret.

[white-knight]

por qe me shpirterore ti ndoshta nenkupton teologjike ose doktrinore?

Kuptoj qe ndarja nuk u be nga Bibla por nga njerez qe donin te ruanin pushtetin.Shpirterore sepse nuk ka Bibel katolike apo ortodokse,ajo eshte nje,sic jane edhe katoliket me ortodokse.

[arbereshi_niko]

Kuptoj qe ndarja nuk u be nga Bibla por nga njerez qe donin te ruanin pushtetin.Shpirterore sepse nuk ka Bibel katolike apo ortodokse,ajo eshte nje,sic jane edhe katoliket me ortodokse.

Pra ti vete e thua qe nuk u permbajten ne Ungjill por ne deshirat per hegjemoni te nje personi si edhe kreu i kishes Romake..., nga ku eshte edhe tema ne trajtim.

[arbereshi_niko]

Situatat u nderlikuan me shume kur misionare bizantine dhe latine konkurrente midis tyre nisen fushaten per evangjelizimin e perandorise bullgare. Ne te vertete shume vende sllave ishin gati qe te perqafonin krishterimin por qe hezitonin kur vinin re divergjencat midis dy perandorive rivale. Kur vellezerit e shenjte Qirilli dhe Metodi, apostujt e sllaveve shkuan per te perhapur Ungjillin ne Bohemi dhe me tej, hasnin ne misionare germane te cilet te konvertuarve u impononin gjuhen latine liturgjike dhe ritualin perendimor, dmth qe kur thuhej Simboli i Besimit, thuhej me shtesen e “Filioque”. Bullgaret kishin marre pagezimin nga duar te bizantineve, por qe Khan Boris donte qe kisha e bullgareve te ishte indipendente nga Kostantinopoja, keshtu vendos te hyje ne sferen perendimore duke i lejuar klerit frank te gjitha te drejtat ne vendin e tij.
Deri ne ate kohe papet kishin ruajtur nje fare imparcialiteti duke u bere ne nje fare masa si arbiter midis frankeve dhe bizantineve. Nga ana e ketyre te fundit kjo lloj neutraliteti ishte i pranueshem deri sa papa nuk imponente autoritetin e Romes mbi sllavet e konvertuar nga misionare bizantine dhe germane, por qe papa Nikolò donte pikerisht kete, te perhapte influencen dhe juridiksionin roman…, keshtu duke marre pjese ne konfliktet minore dhe me nderhyrje derjt per se drejti ne kompetenca qe nuk ishin direkt nen mvartesine e papatit.
Ne rastin e Bullgarise mban hapur nga ana e frankeve kunder bizantineve, keshtu arrin te vihet ne krye te kishes bullgare nje i emeruar jo nga perandori gjerman Ludoviku II, por nga vete papa. Keshtu ne portat e Bizantit u restaurua nje kishe qe ne Besoren kishte edhe “ filioque” gje e re kjo edhe per vete Romen. Keshtu papa jo vetem qe mbeshteti armiqte e bizantineve por duke pranuar nen juridiksionin e Romes bullgaret , bekoi edhe nje interpretim te ri te Simbolit Universal te Besores Nukeo-Kostantinopoletan…
Me 867’ patriarka Foti i Kostantinopojes akuzon papen Nikolò I per herezi duke nderprer keshtu marredheniet me te. Por qe sjellja me dy faqe e bullgareve duke i kerkuar patrikut Ignat nga ana e Khan Boris ( i cili i ktheu kurrizin frankeve ), nje kryepeshkop te ri te konsakruar nga patriku, ky i fundit me deshire pranoi, duke sfiduar edhe protestat e legateve papal.
Por megjithe kete paqja u rikthye midis dy kishave, Kostantinopojes dhe Romes, por shume e debult. Kjo ishte edhe nje nga garat qe vet patriarka e Romes, ndermori per hegjemoni, por qe nuk perfundoi me nje ndarje formale midis kishave, por tendosi shume relatat midis tyre.

[arbereshi_niko]

Primati roman ose pretendimet e patriarkatit te Romes per te qene ne krye te Krishterimit





Eshte pra e drejte o jo, primati qe pretendon Roma? Pse…

Pershendetje

Historiant jan te gjithe dakort qe ne shekujt X-XI , nuk pati nje asnje perplasie spektakolare midis lindjes dhe perendimit , por qe kjo e fundit njeh dekadencen me te thelle te histories se saj.
Ndersa Bizanti, ne te kundert njeh periudhen me te ndriteshme si nga ana ushtarake ashtu edhe nga ana kulturore e Romes se Re, eshte epoka e Mikael Pselos, Simeon theologut , eshte epoka e misoneve te medha ne vendet slave dhe te Kukazit. Bisantinet keshtu me arritjet e tyre mund te injoronin krejtesisht papen, primatin e tij dhe pretendimet e tjera, pasi ky i fundit nuk mund ti impononte ato. Keshtu ne nje indifference te pashoq me 1014 perandori Enriko II shkon ne Rome per tu kurorezuar nga papa Benedetto VIII dhe qe ky i fundit gjindej plotesisht nen mvartesine e perandorit, keshtu ne kurorezimin e Enrikut II qe u be ne ritin gjerman, pra ne meshen qe u mbajt te kendohej edhe Besorja me “filioque”. Imponimi i perandoreve karolinxh arriti keshtu mes indifferences totale, te bej pranimin nga ana e Romes te nje doktrine qe lindja e denonte prej shekujsh. Kjo beri edhe thyerjen e communio in sacris, pra kungaten mes kishave.
Ky problem “filoque” edhe mund te kapercehej siç ishin kapercyer me pare edhe probleme te tjera.
Shume mendojne ne menyre te gabuar, qe kishat e lindjes dhe perendimit u ndane me 1054, me anatemat dhe çkisherimet midis dy krereve, por faktet tregojne ndryshe, ato deri nga fundi i shek. XI dhe pothuaj tere shek. XII vazhduan te kene nje linje ekleziale. Por qe ne kryqezatat qe ndermorren latinet, princat dhe legatet papal ne Token e shenjte, ne vend te peshkopeve oriental vendosen ata latine. Duke kaluar shpesh dioqezat e vendeve te pushtuara nga nje juridiksion pra greko-bizantin ne ate te romano-latin dhe kjo gjendje jo vetem ne pushtimet ne Lindjen e Mesme, por edhe me gjere e deri ne viset e vendeve si Shqiperia dhe perreth saj. Per te arritur kulmin me kryqezaten IV famekeqe , ku i dha fund njehere e per gjithmone edhe atyre pak realiteteve qe vazhdonin te kishin nje fare marreveshje dhe jete paqesore, si edhe dioqezat shqiptare nga veriu.
Kryqezata e IV, me destinazion ne Token e shenjte, kthen drejtimin per ne Kostantinopoje dhe e ve nen zjarr dhe hekur “ qytetin e ruajtur nga Zoti “, duke vene ne fronin petriarkal Tommaso Morosinin ne vend te patrikut Fotsio, te gjitha keto me bekimin e papes Innocenzo III, ku ky i fundit per hegjemoni dhe ambicje personale kerkoi te imponoje autoritetin e tij me force, por qe tjeter gje s’beri, vetem qe i vuri piken aktit te ndajrjes perfundimtare, ku nga kjo periudhe filloi edhe nje urrejtje midis grekeve dhe latineve dhe aleateve natyrore te ketyre dy forcave ne divergjence, por qe jo te dyja mund te jene fajtore njelloj, te pakten kete na meson historia.
Shqiperia u be shpesh edhe fushe betejash, per shkak te dyndjeve te ushtrive te perendimit, ku synonin te pergjunjezonin edhe aleatet ose te gllaberonin zonat e influences bizantine, por qe popujt ku u ndermorren keto fushata ushtarake vuajten dhe u pergjigjen dhe padashur u bene edhe fortesa te krishterimit lindor. Princer dhe aventuriere te ndryshem nga mbare Europa latine dhe franke u vershuan ne drejtim te Bizantit, por qe rruges shkelen pa meshire edhe Ballkanin, ku vendi yne u be teater betejash…, dhe mbeturinat e asaj kohe per aq sa mbajten ne nenshtrim toka dhe posedimente tek ne, perbejne edhe “fakte” te ekzistencave te juridiksioneve latine, por qe mbeten gjithnje te izoluara pasi ishin edhe realitete te imponuara.
Kjo pra ishte edhe synimi i primatit te nje kishe apo patriarkati, qe pa te drejte kerkoi te imponoje autoritet qe ne kohen e krishterimit antik as aq nuk behej fjale.
.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.--.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.
Ps: Mendoj se shqiptaret pa dallim, mund te komentojne pasi eshte edhe nje pjese e historise se tyre, ku shpesh degjohet dhe po aq shpesh edhe qellimisht keqperdoret ndryshimi midis kristianesh si nje realitet qe ka ekzistuar ne menyre paqesore. Interpretime te shumta te pushtimeve latine dhe franko-gjermane, bejne qe dikush ti perdere si “fakte” te prezences te ritit latin nder shqiptar.Gabim shume!

Pershendetje.

[arbereshi_niko]

U sa çudi..., nuk paska as edhe nje ketu per te thene te tijne.
Apo kur nuk flitet per serb e grek, nuk ka argumenta te mjaftueshme...?
Nje iparcjalitet tinzar..., kjo heshtje!