Jeta dhe filozofia e Budës

[lediooo]

dick mbi jetën dhe filozofinë e Budës

[lediooo]

Është një vend i vogël në atë Nepalin e sotshëm të veriut, që dikur sundohej nga një klan i quajtur Shakyas. Kryetari i këtij klani dhe mbreti i këtij vendi quhej Shuddodana Gautama.

E shoqja e tij, Mahamaya, priste fëmijën e tyre të parë. Në qytezën e vogël Lumbini, ajo u kërkoi mamive ta ndihmonin të shkonte drejt një korijeje për të qenë larg syve të njerëzve, dhe atje ajo lindi një djalë. Ia vuri emrin Siddhartha, që do të thotë “ai që i ka arritur qëllimet e tij.” Për fat të keq, Mahamaya vdiq vetëm shtatë ditë pas lindjes. Pas kësaj, Siddhartha u rrit nga motra e dashur e të ëmës, Mahaprajapati.
Kur i erdhi koha të martohej, ai kërkoi dorën e Yashodhara, dhe ata u martuan kur ishin të dy 16 vjeç.
Siddhartha u mbajt në një nga tre pallatet e tyre dhe nuk përjetoi shumë nga jeta e njerëzve të zakonshëm. Ai nuk lejohej të shihte të vjetrit, të sëmurët, të vdekurit apo këdo që ia kishte kushtuar veten praktikave shpirtërore. Siddhartha u rrit mjaft kureshtar për botën përtej mureve të pallatit dhe më në fund kërkoi që t’i lejohej të shihte njerëzit e tij dhe tokat e tij.
Mbreti bëri të mundur me kujdes që Siddhartha të mos e shihte atë lloj vuajtjeje që ai mendonte se do ta çonte drejt një jete fetare. Por në mënyrë të pashmangjshme, ai pa njerëzit e vjetër, njerëzit e sëmurë dhe madje edhe vdekjen. Ai i kërkoi mikut të tij Chandaka kuptimin e të gjithë këtyre gjërave dhe Chandaka e informoi për këto të vërteta të thjeshta që Siddhartha duhej t’i kishte njohur prej kohësh: të gjithë ne plakemi, sëmuremi dhe vdesim.
Siddhartha pa gjithashtu një murg i cili kishte braktisur të gjitha kënaqësirat e trupit. Pamja e paqtë në fytyrën e murgut do të rrinte në mendje të Siddharthës për shumë kohë më pas. Më vonë, ai do të thoshte këtë gjë për ato kohë:
Kur njerëzit injorantë shohin dike që është i vjetër, ata neveriten apo tmerrohen, edhe pse do të jen vetë të vjetër një ditë. Unë mendova me vete: nuk dua të jem si këta njerëz injorantë. Në fund të fundit, nuk ndjehesha më i dehur nga rinia.
Kur njerëzit injorantë shohin dike që është i sëmurë, ata neveriten dhe tmerrohen, edhe pse një ditë do të sëmuremi. Mendova me vete: nuk dua të jem si këta njerëz injorantë. Në fund të fundit, nuk ndjehesha më i dehur nga shëndeti.
Kur njerëzit injorantë shohin dike që është i vdekur, ata neveriten dhe tmerrohen, edhe pse një ditë do të vdesin. Mendova me vete: nuk dua të jem si këta njerëz injorantë. Në fund të fundit, nuk ndjehesha më i dehur nga jeta.
Në moshën 29 vjeçare, Siddhartha e kuptoi se nuk mund të ishte i lumtur siç kishte jetuar deri tani. Ai donte më shumë se çdo gjë, që të zbulonte sesi njeriu mund të tejkalojë vuajtjen. Pasi e puthi gruan e tij në gjumë dhe djalin e tyre të sapolindur Rahula, u dha lamtumirën, doli nga pallati dhe eci drejt pyejeve të Indisë veriore.

Më pas, ai filloi të praktikojë ashpërsinë dhe vetësakrifikimin e praktikuar nga një grup prej pesë asketësh. Për gjashtë vjet, ai praktikoi këtë gjë. Sinqeriteti dhe intensiteti i praktikës së tij, ishin aq befasues, saqë pesë asketët u bënë ndjekës të Siddharthës. Por përgjigjet për pyetjet e tij nuk kishin ardhur ende. Ai i dyfishoi përpjekjet e tij, duke refuzuar ushqimin dhe ujin, derisa arriti në një gjendje pranë vdekjes.

Për gjashtë vjet, ai praktikoi jetën askete, duke ngrënë vetëm çka gjente në tokë, duke pirë ujë shiu, duke veshur vetëm një copë të hollë. Kur përgjigjet akoma s’i vinin, ai përpiqej akoma më shumë. Por Siddhartha kuptoi se këto praktika të skajsshme s’po e çonin asgjëkundi, dhe në fakt do të ishte mirë të gjente një rrugë të mesme midis skajeve të luksit dhe jetës vetësakrifikuese.
Jashtë qytezës së Bodh Gaya, Siddhartha vendosi se do të ulej nën një pemë të caktuar fiku për aq kohë sa do t’i duhej që t’i jepte përgjigje problemit të vuajtjes. Ai u ul aty për ditë të tëra, së pari nën një përqëndrim të thellë për të pastruar mendjen e tij nga të gjitha shpërqëndrimet, më pas në një meditim të thellë mendor, duke ia hapur veten të vërtetës. Në një natë maji me hënë të plotë, kur ylli i mëngjesit po ngrihej, Siddhartha më në fund kuptoi përgjigjen për pyetjen e vuajtjes dhe u bë Buddha, që do të thotë “ai që është zgjuar.”
Në një park drerësh në Sarnath pranë Benares, disa qindra kilometra larg Bodh Gaya, ai predikoi për herë të parë dhe e quajti predikimin “vënia e mekanizmit të mësimit në lëvizje.” Në të ai shpjegoi Katër Të vërtetat e Fisme dhe Shtegun Tetëfish. Mbreti i Magadha, pasi dëgjoi fjalët e Buddhas, i dha atij një manastir për ta përdorur gjatë stinës së shirave. Ky dhe donacione të tjera bujare i ejuan komunitetit të konvertuar të vazhdonte praktikën e tij gjatë viteve dhe t’i jepte shumë njerëzve mundësinë të dëgjonin mësimet e Buddhas.
Tezja dhe gruaja e tij kërkuan të lejoheshin në Sangha, apo në komunitetin e murgjve, i cili përbëhej në fillim vetëm nga burrat. Kultura e kohës i vendoste gratë në nivel më të ulët se burrat nga pikëpamja e rendësisë, dhe në fillim dukej se nëse do të lejonin grate të hynin në komunitet, kjo do ta dobësonte atë. Por Buddha u zbut, dhe tezja dhe gruaja e tij u bënë murgeshat e para Buddhiste..
Buddha tha se nuk kishte rëndësi statusi i personit në botë, apo formimi i tij apo mirëqenia e tij apo kombësia. Të gjithë ishin të aftë për t’u ndriçuar dhe të gjithë ishin të mirëpritur në Sangha. Murgu i parë Buddhist, Upali, kishte qenë berber, megjithatë ai ishte më lart sesa murgjit që ishin mbretër, pasi ai i kishte bërë premtimet e tij më herët sesa ata!
Buddha kishte arritur ndriçimin e tij në moshën 35 vjeçare. Ai do të mësonte Dharma (rrugën) përgjatë Indisë verilindore për 45 vjetët në vazhdim. Kur ishte 80 vjeç, pasi hëngri një ushqim të prishur u sëmur. Ai filloi të meditonte nën një korije me pemë dhe vdiq. Fjalët e tij të fundit ishin:
Të përkohshme janë të gjitha gjërat e krijuara;
Përpiquni për vetëdijeni.

Menjëherë pas vdekjes së Buddhës, 500 murgj u mblodhën në këshillin e pare në Rajagrha, nën drejtimn e Kashyapa. Upali recitoi kodin e murgjve (Vinaya). Ananda, kushëriri, miku dhe dishepulli i preferuar i Buddhas dhe një njeri me një kujtesë të mahnitshme, recitoi mësimet e Buddhës (Sutras). Murgjët debatuan për detajet dhe votuan mbi versionet e fundme. Më pas, këto u dhanë për t’u memorizuar nga murgjët e tjerë, për t’u përkthyer në gjuhët e shumta indiane. Duhet të vërehet se Buddhizmi mbeti një traditë gojore për mbi 200 vjet.
Në shekujt pasues, uniteti origjinal i Buddhizmit filloi të çahej. Ndarja më domethënëse ndodhi pas këshillit të dytë të mbajtur në Vaishali 100 vjet pas të parit. Pas debatesh ndërmjet një grupi më liberal dhe tradicionalistëve, grupi liberal u largua dhe u quajt Mahasangha -- "sangha madhështore." Ata do të bëheshin tradita Mahayana e Azisë Veriore. Tradicionalistët do të njiheshin si Theravada "rruga e më të vjetërve," dhe do të ishte tradita e Sri Lankës dhe Azisë Jugore.
________________________________________

[lediooo]

Buddhizmi është një filozofi empirike. Buddha ishte shumë i qartë se ne duhet të vlerësojmë të vërtetën e çdo filozofie sipas pasojave të saj. Në Kalama Sutra, ai e bëri këtë shumë të qartë:
Është mirë për ty…të dyshosh, të jesh i pasigurtë… Mos ec sipas asaj që është fituar nga të dëgjuarit e tepërt; as sipas traditës; as sipas thashethemeve; as sipas asaj që është e shkruar; as sipas pandehjeve; as sipas aksiomave; as sipas arsyetimit të veçantë; as sipas prirjeve drejt një nocioni që është peshuar; as sipas aftësive në dukje të dikujt tjetër; as sipas konsideratës “murgu është mësuesi im…”
Çfarë mendon ti…? A shfaqet lakmia tek njeriu për të mirën apo për të keqen e tij? A shfaqet urrejtja tek njeriu për të mirën apo për të keqen e tij? A shfaqet zhgënjimi tek njeriu për të mirën apo për të keqen e tij?...i dhënë pas lakmisë, urrejtjes dhe zhgënjimit dhe i pushtuar mendërisht nga lakmia, urrejtja dhe zhgënjimi, ky njeri merr jetë, vjedh, kryen tradhëti dhe thotë gënjeshtra; shtyn dikë tjetër të bëjë të njëjtën gjë. A do ta dëmtojë dhe sëmurë kjo?...
...kur ti vetë e di: “këto gjëra janë të këqija; këto gjëra janë të dënueshme; këto gjëra ndalohen nga më të mençurit; nëse bëhen apo vëzhgohen këto gjëra të dëmtojnë dhe të sëmurin”, ti i braktis.

Buddhizmi është gjithashtu një filozofi që është e shkëputur nga pohimet teologjike. Buddha në fakt refuzon t’i përgjigjet pyetjeve për përjetësinë dhe jetën e përtejme. Në Kalama Sutra ai vëren se filozofia e tij të ndihmon çfarëdo qofshin besimet e tua për jetën e përtejme:
Dishepulli... i cili e ka çliruar mendjen nga urrejtja, një mendje të çliruar nga ligësia, një mendje të pakorruptuar, dhe një mendje të kthjellët, është ai ku gjenden tani dhe këtu katër ngushëllimet.
Supozoni se ka një të përtejme dhe ka një frut, rezultat apo vepër që bëhet mire ose keq. Atëherë është e mundur që me shpërbërjen e trupit pas vdekjes, do të ngjitem në botën e amshueshme, që pushtohet nga një gjendje lumturie. Ky është ngushëllimi i pare…
Supozoni se nuk ka të përtejme dhe se ka një frut, rezultat apo një vepër që bëhet mire ose keq. Megjithatë në këtë botë, këtu dhe tani, i çliruar nga urrejtja, i çliruar nga e keqja, i sigurtë dhe i forte, i lumtur, unë mbaj veten. Ky është ngushëllimi i dytë…
Supozoni se një keqbërësi i ndodhin gjëra të këqija. Megjithatë, unë nuk mendoj t’i bëj keq njeriu. Atëherëë si mund të më ndodhin mua gjëra të këqija kur s’bëj gjëra të këqija? Ky është ngushëllimi i tretë…
Supozoni se një keqbërësi nuk i ndodhin gjëra të këqija. Atëherë unë e shoh veten të kulluar në çdo rast. Ky është ngushëllimi i katërt…
Struktura e mendjes
Buddhistët e përshkruajnë personin të përbërë nga pesë skandhas ("përbërje"):
1. Trupi (rupa), që përfshin organet shqisore.
2. Ndijimet dhe ndjenjat (vedana), që vijnë nga kontakti i organeve shqisore me objektet.
3. Perceptimet dhe idetë (samjña), që tregojnë aftësinë tone për të njohur objektet dhe idetë.
4. Veprimet mendore (samskara), sidomos vullneti dhe vëmendja.
5. Ndërgjegja bazë (vijñana).
Katër të fundit quhen naman, emri që do të thotë psikikë. Namarupa është termi Buddhist për personin, anën mendore dhe fizike, që është anatman, pa shpirt apo thelb.
Buddhizmi bën gjithashtu dallimin ndërmjet gjashtë “fushave” (ayatana) për pesë skandhas: shikimi, dëgjimi, shijimi, nuhatja, prekja dhe mendja si edhe objektet e këtyre gjashtë shqisave.
Buddhizmi Mahayana i shton kësaj alaya-vijñana, “depon” e vetëdijes, tek skandhas. Kjo është e ngjashme me idenë e Jungut për pavetëdijen kolektive. Ajo që ruhet quhet bijas apo farat, të cilat janë prirje të lindura për ta perceptuar botën në një mënyrë të caktuar dhe vijnë si rezultat i historisë sonë karmike. Ato kombinohen me mana apo ego për të formuar iluzionin që është ekzistenca e zakonshme. Duke qetësuar egon dhe duke u bërë më pak i vetëqendërzuar, mendja jote kupton “boshllëkun” (sunyata) e të gjithë gjërave. Atëherë ti arrin paqen.
________________________________________

Katër Të Vërtetat Madhore
Katër Të Vërtetat Madhore tingëllojnë si baza e çdo teorie me rrënjë terapeutike:
1. Jeta është vuajtje. Jeta është plot me vuajtje dhe mund të pranohet se vuajtja ështënjë aspekt i pashmangshëm i jetës. Nëse unë kam shqisa, ndiej dhimbje; nëse kam ndjenja, ndiej pakënaqësi; nëse kam aftësinë për të dashur, kam aftësinë për t’u pikëlluar. Kjo është jeta.
Duhkha, fjala Sanskrite për vuajtjen, përkthehet edhe si stres, angushti dhe jo persosmëri. Buddha donte të kuptonte vuajtjen si baza për përmirësim.
Një çelës për të kuptuar vuajtjen është të kuptosh anitya, që do të thotë se të gjitha gjërat, edhe gjallesat, të dashurit tanë, vetet tona janë të përkohshme. Pozicioni ynë i veçantë i të qenurit të vdekshëm dhe të ndërgjegjshëm për këtë, është një burim madhor i ankthit, por është edhe ajo që jetët dhe zgjedhjet tona i bën me kuptim. Koha bëhet e rëndësishme vetëm kur ke një sasi prej saj. Të bësh gjënë e duhur dhe të duash dikë ka kuptim vetëm kur s’ke përpara një përjetësi.
Një koncept tjetër kyç është anatman, që do të thotë të gjitha gjërat (edhe ne) nuk kanë “shpirt” apo substancë të përjetshme. Pa substancë, asgjë nuk qëndron, asgjë nuk ka një ekzistencë të veçuar. Ne jemi të gjithë të ndërlidhur, jo vetëm me botën njerëzore, por edhe me universin.
2. Vuajtja vjen nga atashimi. Mund të themi se shumica e vuajtjeve tona vjen nga vetë ne, nga dëshira për ta bërë kënaqësinë, lumturinë dhe dashurinë që të zgjasë përgjithnjë dhe për të bërë dhimbjen, stresin dhe vuajtjen të zhduken nga jeta fare.
Pra ne nuk jemi për të shmangur të gjithë kënaqësinë, lumturinë dhe dashurinë. As nuk besojmë se e gjithë vuajtja vjen nga ne. Nuk është e nevojshme, që nëse jemi goditur njëherë me shigjetë, herën tjetër të godasim veten, siç e ka thënë edhe Buddha.
Atashimi është një përkthim i fjalës trishna, që mund të përkthehet edhe si etje, dëshirë, neps, epsh. Kur ne nuk e kuptojmë që të gjitha gjërat janë të papërsosura, të përkohshme dhe të pathelbta, ne iu ngjitemi atyre me iluzionin se ato janë në fakt të përsosura, të qëndrueshme dhe me thelb dhe se duke iu ngjitur ne mund të bëhemi gjithashtu të përsosur, të qëndrueshëm dhe me thelb.
Mungesa e “thelbit” tone apo e një structure të paracaktuar, “mosgjëja” jonë, na çon të kërkojmë qëndrueshmëri. Ne jemi vorbuj ere që do të donin të ishin shkëmbinj. Ne ngjitemi pas gjërave me shpresën se ato do të na japin një “peshë” të caktuar. Ne përpiqemi t’i kthejmë të dashurit tanë në gjëra duke kërkuar që ata të mos ndryshojnë, apo përpiqemi t’i ndryshojmë në partnerë të përsosur, pa e kuptuar se një statujë, edhe pse jeton përgjithnjë, nuk ka të na japë dashuri. Ne përpiqemi të bëhemi të pavdekshëm, qoftë nga besime të udhëhequra nga ankthi në përralla, apo duke i bërë fëmijët dhe nipërit si klone të vetes sonë, qoftë nga futja në libra të historisë apo në debate televizive. Ne ngjitemi ndaj jetës sonë të palumtur pasi ndryshimi është tepër i frikshëm.
Një aspekt tjetër i atashimit është dvesha, që do të thotë shmangie ose urrejtje. Për Buddhan, urrejtja ishte po aq atashim sa ç’ishte edhe ngjitja. Vetëm duke u dhënë atyre gjërave që na shkaktojnë dhimbje, qëndrueshmëri dhe thelb, ne u japim atyre fuqinë të na lëndojnë më shumë. Ne ngremë frikërat tona, jo ato që mund të na dëmtojnë, por frikërat tona në vetvete.
Gjërat më të frikshme që kemi pare në këtë shekull kanë qenë lëvizjet masive – nazistët, Ushtria e Kuqe, Ku Klux Klani, grupet terroriste e kështu me radhë. Mendimi duket se është po ai: nëse jam një shkulm i vogël ere, ndoshta duke u bashkuar me të tjerët mund të jem pjesë e një tufani! Përtej janë të gjitha lëvizjet e vogla – politike, revolucionare, fetare, antifetare, ato që nuk përfshijnë më shumë sesa një stil apo model. Dhe urrejtja është ngjitësi që i mban së bashku.
Një aspekt i tretë i atashimi është avidya, që do të thotë injorancë. Në një nivel, i referohet injorancës së këtyre Katër të Vërtetave Madhore (të mos kuptosh të vërtetën e papërsosmërisë dhe kështu me radhë). Në një nivel më të thellë, do të thotë edhe “të mos shohësh”, pra të mos përjetosh drejtpërdrejt realitetin, por të shohësh interpretimin personal të tij. Më tepër se kaq, ne e shohim interpretimin e realitetit si më real sesa vetë realiteti!
Në disa sutra, Buddha shton një aspekt tjetër të atashimit: ankthin. Frika, ashtu si urrejtja, na lidh me gjërat që na lëndojnë.
3. Vuajtja mund të zhduket. Të paktën ajo vuajtje që ne ia shtojmë vuajtjes së pashmangshme të jetës, mund të zhduket. Ose nëse ne duam të jemi më modestë në shprehjen tonë, vuajtja mundet të paktën të zvogëlohet.
Me dekada praktike, disa murgj janë të aftë të transhendojnë edhe nga dhimbja e thjeshtë, e drejtëpërdrejtë fizike. Nuk mendoj se ne njerëzit e zakonshëm në jetët tona të zakonshme kemi mundësinë t’i kushtojmë këto dekada një praktike kaq ekstreme. Për shumë nga ne, terapia është çështje e zvogëlimit të angushtisë mendore më tepër sesa e eliminimit të të gjithë dhimbjes.
Nirvana është emri tradicional për gjendjen e të qenit (ose të mos qenit) ku e gjithë ngjitja pra e gjithë vuajtja është eliminuar. Shpesh kjo përkthehet si “fikje” me idenë se ne eliminojmë veten njësoj siç fikim qiriun. Një interpretim tjetër është që nirvana është fikja e zjarrit që kërcënon për të na pushtuar, apo heqja e oksigjenit që mban zjarrin ndezur. Duke “fikur” ngjitjen, urrejtjen dhe injorancën, ne “fikim” vuajtjen e panevojshme. Ndoshta përkthimi më i dobishëm për nirvanën është liria!
4. Dhe ka një mënyrë për të zhdukur vuajtjen. Kjo është çka besojnë të gjithë terapistët, secili ose secila në mënyrën e vet. Buddha e quante Shtegu i Tetëfishtë.
________________________________________

Shtegu i Tetëfishtë
Shtegu i Tetëfishtë është i ngjashëm me një program terapie, por kaq i përgjithshëm, saqë mund të zbatohet tek kushdo. Dy segmentet e para të shtegut janë prajña, që do të thotë mençuri:
Pikëpamja e duhur – të kuptosh Katër Të Vërtetat Madhore, sidomos natyrën e të gjithë gjërave si të papërsosura, të përkohshme dhe të pathelbta dhe vuajtjen tone të vetëshkaktuar me baza në ngjitje, urrejtje dhe injorancë.
Aspirata e duhur – të kesh dëshirë të vërtetë, përkushtim, të çlirohesh nga atashimi, urrejtja dhe injoranca. Ideja që përmirësimi vjen vetëm kur i vuajturi bën hapin e parë për të synuar përmirësimin është 2500 vjeçare.
Terapia është diçka që as terapisti as klienti takes lying down. Terapisti mund të ketë një rol këmbëngulës për të ndihmuar klientit të vetëdijësohet për realitetin e vuajtjeve të tij dhe rrënjëve të tij. Po ashtu, klienti mund të ketë një rol këmbëngulës për të punuar drejt përmirësimit - edhe pse kjo do të thoshte të përballej me frikërat që ishte munduar t’i shmangte kaq shumë dhe sidomos frikën se do të “humbë” veten në këtë proces.
Tre segmentet e tjera të shegut japin një drejtim më të detajuar në formën e moral precepts, të quajtur sila:
Të folurit e duhur – të mos gënjesh, të mos merresh me thashetheme, të mos flasësh me gjuhë të rendë. Gjuha është shprehje e injorancës sonë dhe është rruga më e zakonshme me të cilën mund të lëndojmë të tjerët. Psikologët modernë theksojnë se njeriu duhet të mos i gënjejë vetes në radhë të pare. Por Buddhizmi shton se nëse ti praktikon që të jesh i vërtetë me të tjerët, do ta kesh shumë të vështirë për të qenë falls me veten tënde.
Veprimi i duhur – të sillesh vetja jote, të mos bësh veprime që lëndojnë të tjerët si vrasja, vjedhja dhe seksi i papërgjegjshëm. Tradicionalisht, Buddhistët flasin për pesë precepts morale të cilët janë…
• Të shmangësh dëmtimin e të tjerëve
• Të shmangësh marrjen e asaj që s’është e jotja
• Të shmangësh të folurin lëndues
• Të shmangësh seksin e papërgjegjshëm
• Të shmangësh drogërat dhe alkoolin
Një Buddhist serioz do t’i shtonte edhe pesë të tjera:
• Vetëm një vakt të thjeshtë në ditë, para mesdite
• Shmang zbavitjet fërgëlluese
• Shmang self-adornment:
• Përdor një shtrat dhe një ulëse të thjeshtë
• Shmang përdorimin e parasë
Murgjët dhe murgeshat që jetojnë në komunitetet e tyre do t’i shtonin edhe 100 rregulla të tjera!
Jetesa e duhur – të jetosh në një mënyrë të ndershme, jo dëmtuese. Kjo është diçka që s’e përmendim shpesh në shoqërinë tonë sot. Ne vetëm vrasim mendjen për vuajtjen që vjen nga karrierat grykëse dhe të panershme tek të cilat ndonjëherë bëhemi pjesë. Kjo nuk do të thotë që duhet të jemi të gjithë murgj: imagjinoni sa mirë mund të bëhet nëse je një biznesmen, avokat apo politikan i ndershëm, i dhembshur dhe punëtor!
Ka vend për të prezantuar një term tjetër të lidhur me Buddhizmin: karma. Në thelb, karma i referohet veprave të mira dhe të këqija dhe pasojave që ato sjellin. Në disa degë të Buddhizmit, karma ka të bëjë me llojin e rimishërimit. Por degë të tjera e shohin thjesht si efektet negative ose positive që kanë veprimet e njeriut mbi integritetin e tij. Përtej efekteve që aktet e tua egoiste kanë mbi të tjerët, çdo akt egoist “errëson shpirtin tënd” dhe e bën akoma më të vështirë lumturinë. Nga ana tjetër, çdo akt mirësie, siç thonë Romët “të kthehet trefish”. Për ta thënë thjesht, virtyti është shpërblimi i vetes, e kundërta e tij është ferri i vetes.
Tre segmented e fundit të shtegut janë ato për të cilat Buddhizmi është më i famshëm, samadhi ose meditimi.
Përpjekja e duhur – të kesh kontrollin e mendjes tënde pra të përmbajtjes së saj. Praktika e thjeshtë, direkte është gjithçka që duhet, zhvillimi i shprehive të mira mendore: kur lindin mendime të këqija dhe impulse të këqija, duhet t’i braktisim. Kjo bëhet duke parë mendimin pa u atashuar me të, duke e njohur për atë që është (pa mohim apo represion!) dhe duke e lënë të shpërbëhet. Mendimet dhe impulset e mira nga ana tjetër, duhet të ushqehen dhe të aktivizohen. Bëje virtytin një shprehi, siç thonë stoikët.
Mendjeplotësi e duhur – mendjeplotësia i referohet llojit të meditimit që përfshin pranimin e mendimeve dhe perceptimeve, një “vëmendje të zhveshur” ndaj këtyre ngjarjeve pa atashim. Kjo mendjeplotësi zgjerohet në jetën e përditshme. Kjo bëhet një mënyrë për të zhvilluar një dijeni më të plotë, më të pasur të jetës dhe një jo të ecim të përgjumur gjatë rrugës sonë në jetë.
Një nga precepts morale më të rendësishme në Buddhizëm është shmangia e substancave të ndryshimit të ndërgjegjes pra alkooli dhe drogat. Kjo pasi çdo gjë që të bën ty më pak të vetëdijshëm të çon në drejtimin e kundërt të përmirësimit drejt injorancës më të thellë.
Por ka edhe gjëra të tjera të cilat e zvogëlojnë ndërgjegjen përveç drogave. Disa njerëz priren ta shmangin jetën duke u zhdukur në mes të ushqimit apo seksit. Të tjerët në punë, rutinë të pamendtë, apo në rituale të ngurta të krijuara vetë. Të tjerët e zhysin veten në televizion dhe zbavitje të tjera.
Vetëdijen mund ta zhysim edhe në gjëra materiale – makina të shpejta, rroba ekstravagante e kështu me radhë. Bërja e pazarit është kthyer në një mënyrë për të shmangur jetën. Më e keqja është edhe përzierja e materializmit me zbavitjen. Ndërkohë që murgjët dhe murgeshat shmangin pronat luksoze, ne e rrethojmë veten me reklama, pazare, sikur të ishin forma efektive të “kontrollit të dhimbjes!”
Përqëndrim i duhur – të meditosh në një mënyrë që të zbrazësh natyrën nga ngjitjet, shmangiet dhe injoranca, kështu që mund të pranojmë papërsosmërinë, përkohshmërinë dhe mungesën e thelbit të jetës. Kjo mendohet si forma më e lartë e meditimit Buddhist dhe praktika e plotë e tij është e kufizuar tek murgjit dhe murgeshat të cilët kanë ecur mjaft në këtë shteg.
Ashtu si shtigjet e hershme japin themelet për shtigjet e mëvonshme, ato të mëvonshme mbështesin ato më të hershme. Për shembull, një shkallë “calm abiding" (shamatha), një version i përqëndrimit, është thelbësore për të zhvilluar mendjeplotësinë dhe u mësohet të gjithë medituesve fillestarë. Ka të bëjë me numërimin e frymëmarrjes apo chanting of mantras që njerëzit kanë dëgjuar. Ky qetësim i mendjes në fakt është i rëndësishëm për mendjeplotësinë, përpjekjen, të gjithë praktikën morale dhe madje ruajtjen e pikëpamjes dhe aspiratës. Besoj se kjo formë e thjeshtë e meditimit është në radhë të parë për ata që vuajnë edhe pse pjesa tjetër e të gjithë shtegut tetëfish është thelbësore për përmirësimin afatgjatë.
Shumica e terapistëve e dinë: ankthi është shfaqja më e zakonshme e vuajtjes psikologjike. Dhe kur s’është ankth, është zemërim i pazgjidhur. Dhe kur s’është zemërim, është trishtim i vazhdueshëm. Të tre mund të lehtësohen me një nivel të menaxhueshëm meditimi të thjeshtë. Meditimi nuk do t’i eliminojë ato – kërkon mençuri dhe moralitet dhe një program të tërë – por do t’i jape vuajtësit një shans për të fituar mençuri, moralitet etj!
________________________________________
Bodhisattva

Një Bodhisattva është qenie e ndriçuar që ka zgjedhur të mos e lërë ciklin e lindjes, vdekjes dhe rilindjes por të mbetet në samsara (këtë ekzistencë) derisa mund të sjellë të gjithë jetën në nirvana bashkë me të. Mendojini si versionin Buddhist të shenjtëve. Në Buddhizmin verior, besohet se të gjithë duhet të përpiqemi të bëhemi Bodhisattva.

Si mund të dallosh një bodhisattva nga qeniet e zakonshme? Ata do të kenë katër cilësi të shqueshme të quajtura Brahma Vihara:
Mirësi dashurie për të gjitha qeniet;
Dhembshuri për të gjithë ata që vuajnë;
Gëzim simpatizues për të gjithë ata që janë të lumtur;
Dhe equanimity, a pervading calm.

Në Buddhizmin verior, Bodhisattva ka arritur “zbrazëtinë” sunyata. Kjo do të thotë se ata kanë shkuar përtej mendjes së tyre dualiste. Ti dhe unë mendojmë “kjo dhe ajo”, “ti kundrejt meje”, ‘ne kundrejt atyre”, “ose ose” dhe kështu me radhë. Personi i ndriçuar i sheh të gjitha gjërat të ngjizura me njëra-tjetrën, ne jemi të gjithë njerëz, çdo gjë është një. Ne jemi “të zbrazët”.
Në një formë të Zen Buddhism, ka një traditë që ka të bëjë me pyetje të pazakonta të quajtura koans drejtuar murgjve dhe murgeshave. Murgu ose murgesha mediton mbi koan me shpresë për të arritur në një breakthrough në mendjen jo dualiste. Këto pyetje janë hartuar për të frustruar mënyrën tone të zakonshme të të menduarit dhe perceptimit të university. Më e famshmja prej tyre është “cili është tingulli i përplasjes së një dore të vetme?”
Pyetja nuk ka një përgjigje në kuptimin e zakonshëm: çdo tingull do të ishte i pasaktë, por as heshtja nuk është përgjigje pasi përplasja e një dore nuk është e heshtur, është një heshtje përtej heshtjes. Dimensioni nga heshtja tek tingulli nuk mund t’i përshtatet diçkaje që s’mund të ketë asnjërën. Është si të pyesësh për shijen e blusë ose aromën e një korde E minor. Mund të themi se përgjigja është zbrazëtia.
Përgjigja që kërkon mjeshtri nga studentët e tij është një tregues i qartë që ata të kuptojnë këtë zbrazëti. Në traditën Zen, këto janë histori sesi murgjit dhe murgeshat i përgjigjen saktë (ose jo saktë) këtyre pyetjeve, histori të cilat bëhen vetë koan të reja. Disa nga këta studentë përgjigjen duke knocking over their master, duke ikur, duke vënë këpucët në kokë, duke cituar thënie Buddhiste, ose duke qëndruar në qetësi. Sado pa kuptim të duket, përgjigjet e tyre tregojnë të kuptuarin e tyre.

Një koan tjetër është “nëse ti flet, do të të godas; nëse nuk flet do të të godas.” Ndoshta mund të shihni se nuk ka përgjigje për këtë dilemë, as ndonjë rrugëzgjidhje. Por kjo do të thotë se nuk është aspak dilemë! Nuk ka ose ose. Ti do të goditesh. Është e paevitueshme. Pra s’është asgjë. Ti je i lire të bësh çfarëdo gjëje që do të bëje nëse s’do të ishe përballur me koan. Truku është sigurisht të shfaqësh këtë liri. Kjo s’është aq e lehtë!
Buddhistët kanë një shprehje: "nirvana është samsara." Kjo do të thtë se jeta e përsosur është kjo jetë. Ndërkohë që flitet shumë për depërtimet dhe ndriçimet e mahnitshme dhe ngjarjet paranormale, Buddhizmi është në fakt për t’iu kthyer kësaj jete, jetës tënde të vogël me një “qëndrim të ri”. Duke qenë më i qetë, më i ndërgjegjshëm, një person më i mirë moralisht, dikush që ka lënë pas zilinë dhe grykësinë dhe urrejtjen, i cili kupton se asgjë s’është përgjithnjë, që pikëllimi është çmimi që paguajm për dashurinë... atëherë e kuptojmë se jeta bëhet të paktën e durueshme. Ne ndalemi së torturuari veten dhe lejojmë veten të kënaqet me atë që mund të kënaqet. Dhe ka shumë gjëra me të cilat mund të kënaqemi!
Buddhistët përdorin shpesh termin “praktikë” për atë që bëjnë. Ata nxisin njëri-tjetrin të vazhdojnë praktikimin. Asnjë s’shqetësohet nëse janë të përsosur – asnjë s’e pret këtë gjë prej tyre. Për sa kohë që e mbledh veten dhe praktikon më shumë. Një bazë e mirë për terapi.

[LlaCiPaCi]

A fool who thinks himself a fool is much better than the fool who thinks himself wise.
Birth is difficult, life is hard, truth comes with difficulty, and rare is the yoke of buddha.
Knowing divine truth for one day is better than living 100 years without the sublime
When you face misfortune, keep your mind tranquil and free from hindrances.
When you are in a crowd, your mind should be in the company of the wise.
May sleep refresh your mind, body and speech, and bestow clarity.
Purify your heart, cultivate good, and seperate from evil.
Hatreds never cease. Only love can quench the fire.
Your life is a gift and alone your responsiblity.
For a true offering, one must forget the gift, the reciever, and oneself as the giver.
7 offerings are service, compassion, warm glance, smile, kind words, one's seat, and shelter.
The need to relieve yourself is like the desire to discharge greed, anger and ignorance.
Things arise from several causes and conditions. Do not hold others in light esteem.
Realize an undisturbed happiness that quietly illuminates all your surroundings.
Keep your mind peaceful and look upon others with compassion.
Awaken interest in enlightenment and teach all equally.
Cherish humility and express uniform kindness.
The greatest victory is finding self mastery.
A right mind is as easy to lose as a deer in the forest.
An evil mind is as hard to remove as letters carved in stone.
Confucius said, "Review what you learned and keep learning, to be a good teacher."
"To study and not think is a waste. To think and not study is dangerous."
"If I hear Tao in the morning, in the evening I can die content."
"A shih set on the way, but ashamed of old clothing
and plain food is not worth consulting."
"A neighborhood is made beautiful by its humaneness.
If you live in an inhumane place, how can wisdom grow?"

Jane ne aglisht...mund tjua perkthej ne shqip nese doni...por i humbet pak kuptimi.
I kam marre nga libri i jetes dhe vepres mbi buden !

Doja te shtoja dicka te vogel.
Para se te lindte buda..mamaja e tij pa ne enderr nje elefant te bardhe.
Ajo shkoi tek magjistaret e asaj kohe per te zbuluar dicka tek kjo enderr. Magjistari i tha se do lindte nje dajle...i cili do te behej mret i botes..dhe nqs do te hiqte dore nga kjo sipermarrje ai prap do mbeste mbret i shpirtrave te nje pjese te njerezimit. Mbreterimi per te ishte i pashmangshem !

[LlaCiPaCi]

Buda (Budd´ha: Sanksrit, Pali, ndryshe: fj.p.fj. " I Zgjuari ") është emër që përdoret në Budizëm për këdo që ka gjetur dritërimin (`bod`hi`). Fjala Budd`ha përdoret zakonisht edhe për Sidd´hart´ha Gautama (themeluesi historik i Budizmit) ose Hotei (Budën e majmë buzëqeshës, shpesh i parë në shtatore të vogla). Guatama Buda ishte një princ që qe kureshtar mbi jetën pas vdekjes. Sipas gojëdhënës, ai u ul nën një pemë të gjërë të quajtur ``bod`hi`` dhe i`u betua vetes se nuk do ta linte këtë ndenjë (vend), derisa të gjente të vërtetën e jetës mbi vdekjen. Dhe ai e gjeti më vonë pas shumë vitesh, pasi la pas çdo gjë lëndore e sendore.

Në përgjithësi, budistët nuk e mendojnë Sidarta Gautaman që jetoi në Indi rreth viteve 623 p.e.s. deri në 543 p.e.s., dhe mori dritërimin (bod´hi) rreth 588 p.e.s., të ketë qënë Buda i parë apo i fundit. Nga pikëpamja klasike e doktrinës budiste, një Buda është kushdo që rizbulon Darma-n dhe arrin dritërimin, pasi ka mledhur mjaft karma në vete. Sipas budizmit në rrjedhën e kohërave ka pasur shumë qënije të tilla që kanë arritur dritërimin (ndriçimin). Meqë Gautama Buda (i njohur me emrin fetar Shakjamuni) është një anëtar i kohëvijës shpirtërore të Budas së Epërm që shkon prapa në të kaluarën e mjegullt dhe përpara në të ardhmen e largët. Parardhësi i menjëhershëm ishte Kassapa Buda dhe pasardhësi i tij do të quhet Maitreja.

Rizgjimi
Para se të arrinte dritërimin apo rizgjimin (sanskrit Bod´Hi) dhe të merrej me predikimin e doktrinës (Darma), Guatama ndërmori për gjashtë vjet (sipas burimeve të përçuara) edhe forma të ndryshme askete (të emërtuara tapas, forma të lashta meditimi dhe joge). Kjo kohë e jetës së tij shënoi një pikë shumë të rëndësishme për mësimin e tij : Buda përjetoi të gjitha përvojat e mundshme njerzore: asketizmin, pushtetin, famën, vdekësimin e trupit, varfërinë, vetminë, martesën dhe dashurinë.

Buda predikoi një doktrinë dhe një praktikë nganjëherë në skajet e diturisë dhe ndërgjegjes deri në shuarjen / fikjen (Nirvanas), që i shmanget teprisë shqisore kështu si asketizmi i hidhur që dëshiron mendjen dhe dëmton trupin. Dëgjuesit e tij të parë kryesorë do të ishin murgjërit, pastaj shokë të kërkimit dhe më pas ndjekës (nxënës) të tij, që formonin një bashkësi gjithnjë e më shumë të mbruajtur me rregullat e veta. Ai iu predikoi edhe laikëve duke u treguar atyre një rrugë maturie (mase) dhe kontrolli të dëshirave që çojnë në një kushtëzim më të mirë të jetesës.

Tre llojet e Budës

-Samjaksambuda
-Pratjekabuda
-Sravakabuda

Vetitë e Budës
Sidarta Guatama (Shakjamuni)

Kjo eshte nje statuje e buddha Ne JAPONI