Millosh Kopiliqi

[Gordon Freeman]

Ok humanist nese ki naj shkrim jau perkthej un prej anglishtes veq ne Shqip ok?

[Humanisti]

Kronike, kontrollo temen mire dhe i gjen nje sere prej ketyne shkrimeve, veq emnin e studjuesit mos harro me ia shkru se i bjen masnej plagjiat.

[Gordon Freeman]

Popo me sa pash fregjnisht kokan nese din najo anglisht qite ketu dhe e perkthej

[fegi]

Popo me sa pash fregjnisht kokan nese din najo anglisht qite ketu dhe e perkthej

http://books.google.com/books?id=dNq...esult&resnum=4

[fegi]

Ktu gjende poashtu rreth betejes se Koshttp://books.google.com/books?id=aNEW0jtOjK8C&pg=PA32&dq=kosovo+1389+and+raguza&lr=oves.

[Humanisti]

Kronike, ke shkrime ne gjuhen shqipe o dai, te Ahmet Qeriqit, Prof. Dr. Jahja Drançollit dhe te disa tjereve. Kontrollo ma fell, se sbohet studimi siperfaqesisht.

[fegi]

http://books.google.com/books?id=D9g...esult&resnum=4

[Pal2009]

Ne nij program dokumetar te Turkies Per Kosoven TV TRT flet nij Turk per Millosh Nikollë Kopiliqi .
edhe thot se osht Arnaut (Shqiptar ) Millosh Nikollë Kopiliqi

kur ka me perfundu Pralla e serbies edhe Princie Shqiptar Kthehet ne Shqpieri

[Humanisti]

Pal a do kishe mundesi me gjet kete dokumentar ne yutube apo ne arkiv te Tv TRT?
do ishte me rendesi me ndegju nga vet goja e turqve, pasiqe keta per te mire kan filluar me ligjeru histori pa ndikime fetare dhe pa ideologji, por thjesht duke u bere asnjenes, kur kete e bejne popujt kurr nuk do te ken probleme me gjeneratat e tyre!

[LuLiKraS]

Një botim i ri për Betejën e Kosovës (1389) dhe për origjinën e heroit të saj. “The Battle of Kosovo 1389: An Albanin Epic”-Anna Di Lellio (I.B.Taurus, London,2009)



Një botim i ri për Betejën e Kosovës (1389) dhe për origjinën e heroit të saj.“The Battle of Kosovo 1389: An Albanin Epic”- Anna Di Lellio (I.B.Taurus, London, 2009)

Beteja e Kosovës e vitit 1389 dhe origjina e heroit të saj, vrasësit të Sulltan Muratit në Gazimestan, Millosh Kopiliqit, vazhdon të prodhojë tema e dilema midis studiuesve, publicistëve e shkrimtarëve, vazhdon të jehojë që nga para 620 vjetëve dhe të na sjellë të shkruara e të pashkruara për atë ngjarje, duke mbetur ende aktuale
dhe tërheqëse për shkencën. Epika historike shqiptare, ashtu siç na ka arritur nëpërmjet rapsodëve, si ruajtësit më besnikë të kujtesës së moçme
të kombit, e ka sjellë deri tek ne mesazhin e qartë se Millosh Kopiliqi ishte një trim shqiptar, ishte një djalë nga fshati Kopiliq i Drenicës, i cili në
Betejën e Kosovës të vitit 1389, kur ushtria otomane erdhi ta pushtojë Ballkanin, shumë mjeshtërisht hyri në
çadër të sultan Muratit (prijësit të ushtrisë osmane) dhe e goditi me shpatë, duke e lënë të vdekur në vend. Kjo e dhënë, e përcjellë nga breza të
tërë shqiptarësh, ka mbetur e pamohueshme dhe e pakontestueshme. Mirëpo, si e tillë ajo gjendet vetëm tek ne shqiptarët, përderisa epika serbe,
bashkë me historinë dhe politikën serbe, kanë pushtuar libra e dokumente, në biblioteka e institucione kombëtare e ndërkombëtare, dhe ia kanë
bërë të njohur botës “të vërtetën” për Betejën e Kosovës (1389) dhe origjinën serbe të Millosh Obiliqit (jo Kopiliqit).

Konfuziteti dhe gjurmimet e Di Lellios
E informuar nga burimet serbe, që janë edhe burime ndërkombëtare, për këtë Betejë, sociologia dhe gazetarja politike, Ana Di Lellio e cila erdhi për herë të
parë në Kosovë me trupat e NATO-s në vitin 1999, gjatë takimeve me ushtarët e UÇK-së, dëgjoi së pari për këngët shqiptare mbi Betejën e Kosovës
(1389) dhe për një të dhënë të re, origjinën shqiptare të Millosh Kopiliqit. E gjetur para një konfuziteti të madh, ajo i hyri gjurmimit të kësaj problematike,
duke e synuar kërkimin e këtyre të dhënave në origjinë, në këngët e epikës historike shqiptare. Ndonëse i gjeti të mbledhura dhe të botuara shumë variante të këngëve për këtë Betejë, ajo mbeti e mahnitur me faktin se gjeti ende rapsodë shqiptarë të gjallë që e këndonin me çifteli ngjarjen e Betejës së Kosovës, edhe pas mbi gjashtëqind vjetësh dhe aq më tepër që kjo ngjarje vazhdonte të ishte e njohur për të gjithë brezat e shqiptarëve, të cilët as që kishin dilemë se vrasësi i sulltanit nuk ishte shqiptar, dhe më e rëndësishmja, i gjeti të këndoheshin edhe në radhët e ushtarëve të UÇK-së, të cilët bota perëndimore vazhdonte t’i konsideronte pjesëtarë të grupeve
kryengritëse. Autorja Di Lellio, pas vite pune takimesh intensive me njerëzit në terren dhe pas vite kërkimesh për dokumente e literaturë nëpër biblioteka dhe arkiva, arriti
të dalë publikisht me qëndrimin e saj lidhur me këtë problematikë, duke e botuar librin “The Battle of Kosovo 1389: An Albanian Epic” (Beteja e Kosovës 1389: Një epikë shqiptare). Afër 50 faqet e para të librit përmbajnë komentet e detajuara të saj lidhur me gjurmimet për origjinën e Kopiliqit si dhe shumë komente të tjera që lidhen me arsyet se pse kujtesa popullore e ka ruajtur deri më sot origjinën shqiptare të tij, dhe pastaj pjesa tjetër e librit, 150 faqet e tjera, përmbajnë tetë variante
këngësh, për Betejën e Kosovës (1389), nga epika shqiptare, që në libër ofrohen në dy gjuhë, në gjuhën shqipe me ortografinë origjinale siç janë mbledhur
nga mbledhësit dhe në gjuhën angleze, siç janë përkthyer në variante të mrekullueshme, nga albanologu dhe njohësi i shkëlqyer i gjuhës shqipe, Robert Elsie.
Nga këto këngë, e para është e mbledhur nga Glisha Elezoviq (1923), e dyta nga Margaret Hasluck (1931), e treta nga Albert Lord (1937), nga Anton Çeta
e katërta (1952) dhe e pesta (1954), e gjashta (1954), e shtata (1955) dhe e teta (1998) janë të mbledhura në Karaçevë, Rahovec dhe Shkodër nga
studiuesit e Institutit Albanologjik e gjenden në botuara në vëllimin e parë të Këngëve historike (2007), botim i Institutit Albanologjik. Gjithmonë me synimin që të mos vazhdojë luftën midis asaj se çka është e vërtetë dhe çka mit në lidhje me Betejën e Kosovës, dhe aq më pak të mbajë anën e njërës apo tjetrës palë,
autorja Di Lellio provon një qasje tjetër ecila e sjellë në rezultate të tjera dhe zbardhen disa të vërteta të fshehura historike, të cilat deri më sot nuk i ka
njohur historia ndërkombëtare. Duke qenë një antropologe sociale, një njohëse e mirë e politikës në terren si dhe një analiste e përkushtuar e zhvillimeve
të pasluftës në Kosovë, ajo përpiqet që të analizojë të bëmat e Betejës së Kosovës, sipas praktikave mnemonike (të kujtesës) me ç‘rast hulumtimin e orienton
në kërkim të “një linjeje të rrëfimit kombëtar epik pan-shqiptar, me theks në karakterin dhe aksionet heroike” (fq.6) dhe në “formulimin i identitetit
kolektiv religjioz që e minimizon konvertimin pushtues të shqiptarëve në islam kundrejt kulturës së tyre para-otomane” (fq.6) .
Dy deklarata udhëheqësish politikë i shërbejnë si pikënisje për të hapur problematikën; e para - deklarata e famshme e kryetarit të atëhershëm serb Millosheviq, në Gazimestan më 1989, ku ndër të tjera ai ftonte serbët të mobilizoheshin për luftë që t’i kthejnë në vend Kosovës nderin e marrë nga islami, ku heroi Millosh Obiliqi, po
shndërrohej në ikonë të lëvizjes sllave, për të kthyer madhështinë nacionale mesjetare, dhe e dyta - Deklarata e Pavarësisë së Kosovës në ditën e shpalljes së saj më 17 shkurt 2008, kur kryeministri Hashim Thaçi, si një ish lider i UÇK-së, përmendi sakrificën e të rënëve duke kërkuar nga të gjallët që t’u rrëfejnë brezave të ardhshëm krenarinë që ata ndjejnë me këtë rast. Konstruktimi i kujtesës mbi sakrificën e heronjve, përbën një “mbi-rrëfim nacional” (fq.6).

Dëshmitë e fshatarëve të Drenicës

Gjurmëve të kërkimit të mitit serb, i cili pikënisjen e kishte në Betejën e Kosovës, me ç‘rast sjell të dhëna e dëshmi nga burimet osmane-turke, italiane,
frënge, angleze, serbe dhe shqiptare, autorja konfirmon se në fillimet e tij emri i vrasësit të Sulltanit del si Millosh Kobila, Kobiliq, Kopiliq dhe nuk përmendet identiteti i tij kombëtar, pos si “një i pafe” që vrau sulltanin. Emri Obiliq, si emër heroi serb është zbulim i shekullit XVIII kur e paraqitën së pari dy historianët serb, Petroviq dhe

Julinac, amatorë, por nacionalistë me ndikim, për të vazhduar pastaj në shekujt vijues me librat e Vuk Karaxhiqit, Njegoshit e me historinë e konstruktuar mesjetare kishtare. Nga dëshmitë shkrimore që ajo disponon, e që janë mjaft shumë, mbetet prapë konfuze pasi njëra dëshmi e përjashton tjetrën, dhe ajo i kthehet
burimeve shqiptare, atyre të shkruara të cilat i sugjerojnë dëshmitë gojore që gjenden ende të gjalla tek fshatarët e Drenicës. Lef Nosi shkruan se, banorët vendas ende e prezantojnë veten në këtë mënyrë: “Une jam prej Kopiliqit, prej vendit ku ka lind njeriu që e vrau Sulltanin”, përderisa një plak kish thënë “Millosh Kopiliqi ishte prej
Drenicës, Lazari ishte serb, por Milloshi ishte yni” (fq.25). Në fshatrat e Drenicës, ajo i gjen toponimet me emrin e Millosh Kopiliqit, kisha e Milloshit, varri i Milloshit, burimet e Milloshit (vendi ku kishte rënë i vdekur me kokë ndër krahë), siç edhe e gjen kujtimin për Millesh Kobillën (fq.26). Në kujtimet e të moshuarve gjen rrëfime të
trashëguara nga të parët për bëmat e Milloshit ose Milleshit. “Kopiliqi përmendej edhe në ndeshjet e rebelit të Drenicës, Bejtë Galicës dhe pashait në
kontekst të biografisë së kaçakut më të njohur dhe heroit anti-serb Azemit, djalit të Bejtës. Galica kishte qenë i zënë gjatë kryengritjes së vitit 1891 kundër regrutimit osman të forcave punëtore për të ndërtuar shtëpinë e nën-regjentit turk të krahinës. Rrëfimi e përshkruan Galicën mospërfillës duke qëndruar para Pashës para se të
marrë dënimin e përjetshëm. I papërmbajtur ai premton më shumë rezistencë nga “toka e tij shqiptare”, përderisa pashai e përshkruan Drenicën si “vendi që na ka shkaktuar më shumë probleme se krejt Evropa” i njëjti vend prej nga Millosh Kopiliqi erdhi për të vrarë sulltanin dhe “për t’u lënë juve shqiptarëve
amanetin që të na vrisni neve”(fq.30).

Tradita dhe studimet Historike Shqiptare

Nisur nga kjo traditë, si dhe pasi ka arritur të njohë edhe studimet historike
shqiptare, gojore dhe të shkruara, e pasi ka bërë një jetë të gjatë midis shqiptarëve, ka njohur mentalitetin dhe shpirtin kryengritës të shqiptarit në përgjithësi, e pasi ka fituar mjaft dije nga tradita dhe historia e Drenicës ajo shkruan: “Në Drenicë, kombi shqiptar e ka prodhuar linjën heroike të luftëtarëve të lirisë që fillojnë me Millosh
Kopiliqin më 1389 dhe vazhdojnë me rebelimin Ahmet Delisë e Bejtë Galicës kundër osmanëve e policëve serbë; kaçakëve të Azem Galicës dhe shoqërueses së tij Shotës që luftuan kundër Mbretërisë serbe; partizanit Shaban Polluzha i cili i theu rradhët me rezistencën antigjermane për të mbrojtur shtëpinë e tij nga serbët çetnikë,
rebelit nacionalist Tahir Meha, i vrarë më 1982 në shtëpinë e tij gjatë përballjes me policinë serbe; dhe Adem Jasharit të masakruar bashkë mefamiljen nga trupat serbe më 1998” (fq.29). Pra duke i gjetur në vazhdimësi gjurmët e njeriut kryengritës, të rebelit ndaj forcave pushtuese ushtarake, i cili pavarësisht nga dobësia e tij në armatim
e fuqi ushtarake, nuk ka hezituar asnjëherë t’i kundërvihet pushtuesit, dhe këtë guxim dhe flijim të tij nuk ka mbetur asnjëherë pa e regjistruar kujtesa e popullit, ajo shkruan: “Unë ndeshem pa dilemë me origjinën shqiptare të Kopiliqit në Drenicë, ku kujtimi për të është ndërtuar mbi traditën gojore” (fq.27). Por jo vetëm në
këtë, autorja më tej sjell edhe shembuj nga letërsia dhe muzika shqiptare të cilat vazhdojnë të ndërtohen mbi kultin e heronjve dhe vazhdojnë të kultivojnë figurën dhe të nderojnë sakrificën e atyre mbi të cilën u ndërtua historia e shqiptarëve. Aspekti tjetër të cilit i qaset ajo, është edhe identiteti religjioz i Millosh Kopiliqit. Ai në kohën e Betejës ishte një i krishterë që luftoi në anën e fuqive ballkanike, kundër pushtimit osman, dhe pas më pak se një shekulli shqiptarët si edhe shumë popuj të tjerë
të Ballkanit, ranë nën sundimin osman, me ç’rast u detyruan ta marrin edhe fenë e pushtuesit. Shqiptarët u konvertuan në islamë dhe që nga ajo kohë që kanë kaluar mbi pesëqind vjet vazhdojnë të jenë të tillë, por ata vazhdojnë të ruajnë edhe kujtimin për heroin e tyre që vrau sulltanin, Millosh Kopiliqin, që është edhe kujtimi për origjinën e tyre të krishterë, sikur Evropa. A nuk vazhdon të madhërohet tek shqiptarët figura e Nënë Terezës? Dyzimi, krishterim – islam, vazhdon të jetojë midis shqiptarëve,
pasi “duke bashkëjetuar me islamin, krishterizmi e amortizoi atë dhe i dha fytyrë evropiane”(fq.33). Edhe kjo është një çështje e vazhdueshme tek shqiptarët, thotë ajo duke i dhënë rast debateve të kohëve të fundit midis shqiptarëve intelektualë për identitetin kombëtar e kulturor të shqiptarëve (debatet Kadare – Qosja), si dhe
romanit të parafundit të Ben Blushit. “E rrëfimi për Millosh Kopiliqin, birin e krishterë i cili vrau figurën e shenjtë të sulltanit, e përmban këtë dyzim dhe këngët epike mirë e paraqesin prezencën e kontradiktave të këtilla në mënyrën se si shqiptarët mendojnë dhe flasin për veten e tyre” (fq. 35). Në rrjedhim me këtë autorja, për të mos
rënë në akuzën për “shtrembërim ndaj të vërtetës historike dhe anim ndaj njërës ose tjetrës palë”, i mbyll komentet e saj me sugjerimin që të lexojmë variantet e këngës për “Betejën e Kosovës” të vitit 1389, të cilat i sjell në origjinal si dhe të përkthyera nga Robert Elsie. Ky libër mbetet dëshmia më e fuqishme që ka arritur të hedhë dritë mbi të vërtetën për këtë ngjarje dhe kësaj dëshmie i shtohet edhe më shumë rëndësia kur dihet fakti se autorjaështë një ndërkombëtare dhe sjell fakte nga pozicioni i një vlerësueseje neutrale për ngjarjet e Betejës së Kosovës të vitit 1389. (Autorja është studiuese e folklorit)

Material i copjuar nga Gazeta KOSOVA SOT Online.