Monedha te vjetra

[fegi II]

Komandantit ilir Constantinus Chlorus . Britani
Kostanc Klori shkoi si Perandor gjer në Angli ku luftoi grabitësit pushtues të saj. Aty i takoi të japë shpirt para të birit të madh të cilit i dha dhe porositë e fundit prej Perandori.
Populli anglez e varrosi si shpëtimtar në një shpellë që ruhej e i ndizej qiri gjer vonë.
Familja e tij me origjinë nga gadishullin e Ballkanit (iliria), nga qytet ilir Remesiana.

Constantius Chlorus (Flavius Valerius Constantius), i lindur Rreth vitit 250, vdiq më 25 korrik 306 nË Eboracum (Tani. Jork), Britani, perandor romak 293-306.

Kostanti, ishte në kohën e Dioklicianit njeri prej dy Çezarëve, që mbretëronte në Galinë, Britaninë e madhe dhe Spanjën. Prindërit e tij, Konstant Klori dhe Helena ishin paganë.
Por më 25 Korrik të vitit 306 në Jork dhe Konstandini shpallet August (perandor) nga ushtria, e cila përbëhej kryesisht nga Ilirët
Mbas vdekjes së Dioklicianit dhe Maksimianit, dy Çezarët, Galeri dhe Konstant Klori u ngritën në shkallën e Augustëve.
Qyteti i tij i qarkut u bë Trier.
Një nga veprat e tij të para si perandori ishte për të shkuar në fushatën kundër Allectus, [1] i cili kishte marrë pushtetin në Brittanien. Ai mundi 296
Një milion britanikë mund të jenë pasardhës të drejtpërdrejt të legjionarëve romakë, të cilët pushtuan para 2 mijë vjetësh Anglinë dhe Wellsin, tregon një hulumtim i ADN-së.
Romakët u tërhoqën vrullshëm nga rajoni i Anglisë dhe Wellsit  qysh në shekullin e 5, duke lënë pas gjurmë të pushtimit, siç është Muri i Hadrianit, qytete, rrugë dhe kampe.
Por, sipas një studimi të ri shkencor, ka shumë mundësi që treguesit më qëndrueshëm të trashëgimisë së tyre gjenden në gjenet e atyre që sot popullojnë rajon e ish-perandorisë romake, duke qenë se sipas shkencëtarëve, një milion britanikë e kanë gjenezën drejtpërdrejt nga romakët

Një hulumtimi gjenetik, në të cilin u përshinë 5.000 njerëz, ka treguar se ka mundësi që më tepër se 4 milionë njerëz nga Wellsi dhe nga Anglia të bartin në vete nënshkrimin gjenetik, origjina e të cilit është nga romaket
Edhe pse është e pamundur të kuptohet nëse treguesit gjenetik të ndonjë personi i përkasin periudhës së pushtimit romak, dhe jo para apo pas kësaj periudhe, studiuesit pohojnë se dyndja e qindra mijëra ushtarëve romakë në zonën e Anglisë dhe Wellsit janë përgjegjës për treguesin e të paktën një të katërtës së totalit, pra rreth 1 milion persona.
Kjo teori përforcohet edhe më tepër po të merret parasysh fakti se mostrat e ADN-së që vërtetojnë këtë fakt, tregojnë se në Irlandë, ku nuk ka pasur invazion romak dhe në Skoci, ku pushtimi ishte i pjesshëm, gjenet romake janë fare të rrallë.

[fegi II]

Marr nga libri betejat nga lashtesia gjeri me sot
Kalimi në lindje
Në fund të vitit 200 pas Krishtit u përgjigjet Perandori Diocletiani (regjent 284-305 ) në kërcënimet e rebelimit apo pushtimit mbi Perandorinë Romake duke ndarë sundimin e tij me një numër të vartësve
Gjatë numrin e ndryshëm të shekullit vijim me perandor ndërsa perandoria u zhvendos në drejtim të lindjes nga Roma në Konstandinopojë.
Pjesa perëndimore e mbretërisë u bë gjithnjë e më shumë e varur nga mbështetja ushtarake nga fiset gjermanike dhe gotike që banojnë në territorin e saj.
Në fund të shekullit 400 jan par disa fiset më asnjë nevojë për të njohur një perandor, dhe Perandoria Perëndimore ka pushuar së ekzistuari,
Koha e caktuar
Fushata Constantinit
Ponte Milvio
Koha
28 October 312 AD
Forca e Constantinit: 50000
Maksentin: 75000
HUMBJET
Nuk ka të dhëna të besueshme
Vendndodhja pranë Romës
në Italinë qendrore
Në fillim të viteve 300, nuk ishin me shume se gjashtë perandorët që konkuruan për pushtet të mbretërinse e ndarë.
Në vitin 312 shkoi Constantine, sundimtari i Britanisë dhe Galisë në Itali për të sulmuar Maksentin, i cili sundoi ne Romë.
Pas një seri fitoresh në Italinë veriore marshuan legjionet e Konstantinit kundër Romës Maxennus dolën për t'i takuar, por ai tashmë kishte dhënë urdhër
te ura guri e Ponte Milvio mbi Tiber do të shkatërrohet në mënyrë
1.Harku i Kostandinit perkujton fitoren e tij ne betejen


2.Pons Mulvius, där Konstantin och Maxentius drabbade samman i slaget vid Pons Mulvius år 312.
3,Monedhe e Konstantin I , med Sol Invictus SOLI INVICTO COMITI, c

[fegi II]

Kostandini i Madh (274-337)
W.Çurçilli thotë me vlerësim se «Perandorët nga më të aftët e Romës qenë ilirë»

Studjusi i shquar gjerman Hans Krahe te vepra "Iliret dhe Indogjermanizmi i Evropes", 1949, shkruan "Pa qene vete te afte qe te themelojne shtete te medha e te qendrushme, duke se ka nje veti e ilireve qe te ndihmonin popujte e tjere si nje force shtytese perpara e lart,qe vete ata te beheshin mjet per te perterire e forcuar gjakun nordik,e me kete menyre ketyre popujve te nje afrije me ta u falnin persosmeri e fuqi.
Pa Iliret as Roma nuk do te kishte e ase Romak, ase Sparte e Spartane?

Dijetari N. Syme thotë se «Naissus (Nishi) qe një nga tri kryeqëndrat e qytetëruara të Dardanisë paraantike dhe antike».
I vetmi perandor qe njihet senatin e Romes iu dha titulli ” I Madh” (me pare kete emertim e kishte vetum Leka i Madh,ne vitin 335.335 pes)dekoruar pas fitores madheshtore me 28-29 tetor 312 dhe 15 tituje meritore si ”Germanus masimus” Sermaticus masximus”, ”Gothikus maximus” ose ”Dacicus maximus” nje perandori qe me se shumti dhe ne vendet me te ndryshme, i u ngriten permendoret,eshte Kostandini i Madhe, ne Rome,Nish etj.
Nje skulptur me koken e tij sot gjindet ne muzeun Beogradit, dhe nje bust mermeri i tij gjendet ne Firence te Italise.
Ishte nje besimtar i zotit Diell, sot e diella esht dita e shejt pushim.

Kostandin filloj te ndalohej keqtrajtimi i te krishterve,pas kesaj kishes ju dha mbrojtje dhe dhurata financiare.
Kishte ngritur tempuj ne Palestinen e vjeter(kishen e Shen Sepulshare) pastaj tempuj tjere ne Siri,qe sot eshte nen Turqine,mauzoleun per te bijen ne afersi te Romes,ngriti kisha ne Betlehem dhe Kavari te Palestines.

Kishte ngritur nje ure ne Danub, dikun ne Rumani me gjatesi prej 2,437 m.
Kostandini isht shume i madhe sa nuk mund te pranonte askende prane fames se tij.
Nje lufte e ashper shpertheu per pushtet mids dy perandorive,Licinius dhe Kostandini dhe ky ilir doli fitues si nje kampion i krishterimit.Tash ishte perandor i Lindjes dhePerendimit.
Konstandini i Madh themeloi qendrën e re administrative të Perandorisë Romake, Romen e Re, e cila ishte dekoruar me pallate të shumta, hipodrome, kisha. Roma e re u bë pasardhësi kryesor i qytetërimit romak klasike dhe kapital i ri krishterë, dhe më vonë do ta quajne Konstandinopojë.
Nën këtë emër më shumë se një mijë vjet më parë ishte qyteti më i zhvilluar në botë.

Vdiqe Kostandinopoje ne maj te vitit 337 ers.trupi i tij i balsamosur u vendos ne nje arkivol prej ari dhe u vendos ne kishen e Shen Apostujve.
Pushtimi i Kostandinopojes gjate kryqezatese se katerte(13 prill 1204), kjo veper nuk u shkatrua nga disa barabar ose te pa bese,por nga te krishteret te Perendimit,ideja e pushtimitte Kosandinopjes (Bizantit) e mundonte shpirti i politikanve dhe tregtarve,ndersa kalorsit kishinarmiqesin tradiocionale klasike kundrejt <> .Rezultatet ishte plaqkitja e tmershme e Kostandinopojes tri dite reshte hordhite perendimore plaqkiten qytetin e Kostandinit te Madhe,qe u kishte qedruar,i pa mposhtur ,sulmeve, te persianve,te arabve,te avarve,te rusve e te bullgarve.Vileharduini pranon haptas se >,Geoffroi de Villehardouin ) (. 1.160 - c 1212) ishte një kalorës dhe historian i cili mori pjesë ne kronikën e Kryqëzatës së Katërt . Ai është konsideruar si një nga historianët më i rëndësishme të periudhës kohore i njohur mirë për të shkruar llogarin dëshmitar okular 

Kostandinopojën ( në pushtimin e Konstandinopojës ), në lidhje me betejën për Konstandinopojës ndërmjet të krishterëve të perëndimit dhe Të krishterët e Lindjes në 13 prill 1204.

1.Monedhe e Kostandinit te Madhe
2.Monument i Kostandinit ne Angli

[fegi II]

Beteja te Mursa (Osjek)
Beteja e legjionarve romake te Osijeku (Mursa) - 351
Në 30 mars 1660 vjet më parë, beteja u zhvillua afer Draves ne Danube, në afërsi të Osijekut te sotëm (emri i antik Mursa ). U përleshën ushtria e perandorit Constantius II . (Biri i perandorit Konstantin) dhe uzurpuesit Magnencija .
Ne kete beteje qene humbje të mëdha në të dy anët.
Kjo ishte ndoshta një nga betejat më të përgjakshme në historinë e perandoris romake.
Magnencije arritën të shpëtonin nga maskakrim si një ushtar i përbashkët.
Më vonë Constanantin do ti shkaktojë humbjen përfundimtare në jug të Francës dhe të bëhet perandor i vetëm i gjithë Perandorisë Romake.
Beteja te Mursa apo beteja e Mursa Major u zhvillua me 28 shtator te vitit 351. në Pannonin (ilire) në teritorin kroacise se sotme pranë Osijekut mes forcave romake nën Perandorin ilir Constantinin II nga njëra anë dhe forcat romake nën okupatorn Magnentius në anën tjetër.
Një vit më parë, Magnentiusi ne krye te forcave romake në Gali dhe revoltuan dhe vrau vëllanë e tij Konstantin dhe sundoi Constancen; atëherë ka pasur një negocim midis Magnentiusit, i cili Constantiusi kishte pranuar si perandor në pjesën lindore të Perandorisë, dhe Constantius, i cili Magnenciju ishte gati për të lënë Galin, por jo pjesa tjetër e Perandorisë Perëndimore.
Qellimi i pa aritur i tyre , ardhja e nje lufte dhe një përplasje mes dy ushtrive në afërsi të lumenjve Drava dhe Danub.
Constantius zotëronte shumë më tepër forca të shumta, duke përfshirë kalorësisë së rëndë dhe të harkëtarëve, ndërsa Magnentiusi të mbështetet në ndihmëse relativisht te pa diciplinuar dhe patrajnuar dhe barbare, siç dëshmohet nga pjesa fluturimit të kalorësisë franke në anën e Constantius, prag të betejës.
Sipas nipit te perandorit Julian,Constantiusi II në asnjë kohë ai nuk ka lënë fushën e betejës.
Sido që të jetë, ushtria e Magnentiusi , edhe pse të rrethuar shpejt, luftoi me këmbëngulje të madhe dhe guxim, por në fund u shkatërrua pothuajse plotësisht.
Magnentius kishte mbijetuar dhe u shpëtua dhe iku nga fushëbeteja.
Pavarësisht fitores, Constantiusi - përveç Magnenciju për t'u shqetësuar edhe barbarët në kufirin e Perandorisë Sassanid në lindje -
u deshën dy vjet për të per forcuar ushtrinë e tij dhe shkoi në përballje finale me Magnentiusin, i cili do të përfundojë ne betejën e Mons Seleucusa

1.Monedhe e perandorit ilir Kostantit II (337-361) Fitoren ne betejen te Mursa (Osjek)

Diese 6 Gramm schwere versilberte Bronzemünze - eine sogenannte Maiorina - wurde von 351 bis 354 n. Chr. in Cyzicus geprägt. Auf dem Avers ist Constantius II. abgebildet und am Revers ist ein Soldat mit Lanze und Schild über einem gestürzten Reiter zu sehen. Da diese Münze unmittelbar nach der Schlacht bei Mursa geprägt wurde, wird von einigen Numismatikern eine Abbildung einer Schlachtszene aus dem Jahr 351 bei Mursa vermutet.
Datum 28. September 351
Ort bei Mursa in Pannonien (heute Osijek in Kroatien)
Ausgang Sieg des Constantius II.
Konfliktparteien
Römisches Reich/Westen Römisches Reich/Osten
Befehlshaber
Magnus Magnentius Constantius II.

[fegi II]

Kristo Frashëri: Durrësi i 1400-ës me 25 mijë banorë, i treti në Ballkan nga popullsi
Kristo Frashëri

MONEDHA DHE KREDITI GJATË MESJETËS
Pas mesit të shek. VI edhe vetë qarkullimi i monedhës bizantine në viset e sotme shqiptare u pakësua tej masës. Kjo për arsye të dyndjeve barbare, të cilat sollën si pasojë rrënimin pothuajse deri në themele të vendbanimeve të lulëzuara të Antikitetit, shpërbërjen e administratës perandorake bizantine, shkëputjen e lidhjeve midis viseve të sotme shqiptare dhe Kostandinopojës, por ç'është më e keqja kthimin prapa të ekonomisë së vendit, në ekonomi natyrore.
Të gjitha këto patën si pasojë pakësimin në kulm të monedhës nga qarkullimi i përditshëm.
Dëshmi është fakti se, pas Justinianit numri i monedhave të Mesjetës së hershme të zbuluara në viset e sotme shqiptare është i papërfillshëm - një solid bizantin i prerë në Kostandinopojë në shekullin VII nga Kostanci II (641-668) dhe një monedhë e prerë gjithashtu në Kostandinopojë, një nomizmë prej ari e Vasilit II (976-1025), zbuluar në truallin dardan.
Duhet të presim shekullin XI për të zbuluar nga nëntoka e Shqipërisë, monedha bizantine në sasi të konsiderueshme, të cilat jo rastësisht janë monedhat e prera nga perandorët Komnenë të atij shekulli.
Mungesa e monedhave në qarkullim nënkupton edhe mungesën e veprimeve bankare gjatë këtyre shekujve.
Ndërkaq, ka të dhëna edhe pse tepër të pakta, por të pa trajtuara deri sot, që tregojnë se aty nga shek. X shfaqen shkëndijat e para që paralajmërojnë gjallërimin e autonomisë lokale të qyteteve, të cilat fillojnë të presin si dikur në Antikitet monedhat e tyre lokale.
Jemi në kohën kur Perandoria Bizantine tashmë e ka rivendosur nëpërmjet themave autoritetin e saj shtetëror në viset perëndimore të Gadishullit Ballkanik.
Autonomia administrative ushtarake që gëzonin themat bizantine, të vendosura në këto vise në shek. IX solli me vete për lehtësi veprimi financiar edhe nevojën për prerjen e monedhave lokale.

Me sa dimë ne, monedha e parë mesjetare e viseve të sotme shqiptare është prerë në Durrës në shek. X nga Mihali, protospathari dhe strategu i themës së Durrësit. Monedha që mban emrin e tij ka nga njëra anë një kryq patriarkal mbi një piedestal katërkëmbësh dhe një mbishkrim ornamental rrethor - në anën tjetër, një mbishkrim në katër rreshta: "Zot ndihmoje shërbëtorin tënd Mihal protospathari perandorak dhe strateg i Durrësit (Dyrrachion)".
Mesa dihet, deri sot është zbuluar vetëm një ekzemplar, i cili ruhet në koleksionin numizmatik të muzeut Dumbarton Oaks, Uashington D.C.
Monedha e prerë në Durrës ishte një rast i izoluar, i diktuar ndoshta nga vështirësitë e kontakteve të themës me qendrën perandorake, për shkak të pushtimit Bullgar.

Por, pas shembjes së Perandorisë Bullgare më 1018, e cila solli si pasojë rivendosjen e autoritetit perandorak bizantin, në viset shqiptare u ndërpre përsëri prodhimi i monedhave lokale. Kushtet për prerjen e tyre në trojet shqiptare u krijuan përsëri në shekullin XIII pas përmbysjes që pësoi Perandoria Bizantine nga kryqëzata IV (1204).
Dihet se para përmbysjes së saj u mëkëmb Principata e Arbërisë (1190) me qendër Krujën, i pari formacion shtetëror shqiptar, kufijtë e të cilit në veri shtriheshin deri në Alpet e sotme shqiptare, kurse në jug deri në lumin Shkumbin.

. Përkundrazi, viset jugore të Shqipërisë u përfshinë në Despotatin e Epirit, i cili nënshtroi për disa kohë Durrësin, madje edhe Shkodrën, por jo Principatën e Arbërisë. Pikërisht dy sundimtarët më në zë të Despotatit të Epirit - Teodor Komnen Duka (1215-1230) dhe Mihali II Duka (1230-1266) nga familja bizantine e Engjëllorëve prenë monedha të veçanta - i pari, monedhë bronzi e quajtur "traki", i dyti sërish monedhë bronzi.
Ndërkohë, Mihal II Komneni despot i Epirit, i dha vajzës së tij Helenës, në martesën e saj më 1258, me mbretin Gjerman të Siçilisë, Manfred Hohenshtaufen si prikë përveç Durrësit, edhe disa qytete të Shqipërisë së Jugut: Spinaricën, Beratin, Vlorën, Sopotin (Borshin), Butrintin dhe ishullin grek të Korfuzit.
Gjatë sundimit të tij 8-vjeçar mbi këto qytete, mbreti gjerman M. Hohenshtaufen preu monedha në emër të tij, të cilat qarkulluan në këto vise.
Historiani gjerman Schlumberger mendon se, kjo monedhë mund të jetë prerë në qytetin e Durrësit, ku duket se ekzistonte një punishte e posaçme.
Njoftime interesante me dëshmi të dokumentuara mbi veprimet bankare në viset shqiptare fillojnë të shfaqen në shek. XIII, me vendosjen më 1271 të sundimit të anzhuinëve të Napolit. Dihet se mbreti i Napolit, Karli I Anzhu shpalli më 21 shkurt 1271, "Mbretërinë e Shqipërisë" (Regnum Albaniae) dhe veten e vet mbret të saj.

Shpallja u shoqërua menjëherë me vendosjen e administratës shtetërore anzhuine në viset e mbretërisë së tij. Së bashku me administratën anzhuine, ai vuri në përdorim monedhën e mbretërisë së tij (realin).
Në mbretërinë anzhuine të Napolit ashtu si në shtetet e tjera të hapësirës mesdhetare veprimet bankare vazhdonin të kryheshin nga individë bankierë, të quajturit argjendarë (argendarius), kurse garancia e kthimit të kredive kryhej me akte noteriale.
Për shembull, me një vërtetim që lëshon në Raguzë më 1249 qytetari durrsak Pascalis Sarippi, dëshmon se, ka marrë nga Grumbessa de Ballischano, përfaqësuesi dhe prokuratori i komunës qytetare të Raguzës, shumën prej 50 perperash në grosh venedikase të dhëna me kredi nga komuna e Raguzës (Acta et Diplomata Res Albaniae mediae aetatis. Illustrantia. Vol. I, Vjenë 1913, nr. 192).

Pothuajse në këtë shekull shfaqet në burimet dokumentare edhe shërbimi i transfertës.
Në një dokument anzhuin të vitit 1279 thuhet se, nga liqeni Pensilem (Itali) i dërgohet nëpërmjet Johanne Scocto-s në Durrës një shumë prej 350 unca ari kështjellarit Drivoni de Vallibus dhe financierit të Vlorës, Lilbuto de Meldis, me të drejtë që të mbajë si shpenzime transferte gjashtë solda dhe tetë denarë për çdo uncë. (Po aty, nr. 395).
Në një akt venedikas të vitit 1398 flitet për dy dëshmitarë durrsakë, njëri nga të cilët ishte bankier (argjendar), mjeshtri Johan (magister Johannes), biri i Guilelmit de Francia (Po aty, vëll. II, nr. 609). I njëjti bankier, mjeshtri Johan, biri i Guilelmit de Francia, përmendet edhe në një akt raguzin të po atij viti (1398), ku thuhet shprehimisht se ai ishte banor i Durrësit. (Po aty, nr. 611).
Nga shek. XIV ka arritur në ditët tona një akt noterial hartuar në Durrës në vitin 1338, i cili ndriçon deri diku një nga praktikat e përdorimit të kreditit midis privatëve në atë qytet.
Sa për dijeni, duhet thënë se atë vit Durrësi ndodhej nën pushtetin e fisnikut shqiptar Tanush Topia, i cili me titullin kont i Mbretërisë Anzhuine të Napolit sundonte viset e Shqipërisë së Mesme, nga lumi Shkumbin deri në lumin Mat.
Sipas M. Shuflajit, në mes të atij shekulli Durrësi kishte rreth 25.000 banorë.
Ai ishte për nga popullsia qyteti i tretë pas Stambollit dhe Selanikut në Gadishullin Ballkanik. Kishte shtatë noterë.
Noteri që ka hartuar dokumentin e vitit 1338 ishte Lekë Matranga, shqiptar nga familja e njohur mesjetare e Matrangëve.

Akti noterial është hartuar greqisht. Nga përmbajtja e tij del se arkidiakoni Filip i manastirit të Shën Mërisë së Amalfitanëve në Durrës kishte blerë nga arkontesha Calè për 12 perpera një kopsht, i cili ndodhej në qendër të qytetit. Në rast se në afatin e caktuar palët nuk do të respektonin kontratën, pala që do të shkelte kontratën do t'i paguante palës tjetër një dëmshpërblim prej 30 dukatësh.
Në fakt, në mbarim të afatit manastiri nuk qe në gjendje të shlyente detyrimin. Pikërisht në këtë moment ndërhyri qytetari venedikas Armiro Cavalli, i cili duket se ishte huadhënës (kreditor, uzurier, fajdexhi).

Akti, në mungesë të arkidiakonit Filip, i vdekur është lidhur pikërisht ndërmjet priftërinjve të mitropolisë së Durrësit dhe kreditorit Armiro Cavalli.
Nga akti noterial del se, kreditori venedikas merrte përsipër të shlyente borxhin që manastiri kishte ndaj arkonteshës Calè dhe si shpërblim merrte me qira kopshtin kundrejt një shpërblimi prej një perpere në vit. Qiraja do të vazhdonte për sa kohë që kreditori do të ishte gjallë.
Nga përmbajtja e aktit noterial del se, kreditori Armiro Cavalli kishte shtënë në dorë, si duket nëpërmjet akordimit të kredive të pashlyera edhe prona të tjera, disa prej të cilave përmenden në aktin noterial (Banesat që kishin amalfitanët në Durrës).

Ndonëse noteri Lekë Matranga e ka hartuar aktin në greqisht, në fillim prezantimi i palëve bëhet në latinisht. Kështu për shembull, manastiri i Shën Mërisë së Amalfitanëve në aktin noterial përfaqësohet nga disa priftërinj të mitropolisë së Durrësit, titujt dhe emrat e të cilëve janë shkruar në gjuhën latine, që do të thotë se ata ishin katolikë:
Matheus Dei gr (ati) a Lat (in) or (um) Durachii archidiaco(n) ur subscripta fateor vera e(ss)e seu (con) firmo; Ego p(res)b(ite)r Theodorus eçl(esi) e S(an)c(t) e M (ari) e de Malphetanis subscripta co(n)firmo; Ego Cosmas p(res)b(ite)r Theodorus eçl(esi) e S(an)c(t) e M (ari) e de Malphetanis subscripta co(n)firmo; Ego Nicolaus Castana p(res)b(ite)r Theodorus eçl(esi) e S(an)c(t) e M (ari) e de Malphetanis subscripta co(n)firmo; Ego p(res)b(ite)r Nicolaus ec(c)lesie S(an)c(t) e Marie de Malphetanis subscripta co(n)firmo; Ego Bryagero p(res)b(ite)r Theodorus eçl(esi) e S(an)c(t) e Mari Malfitanoru(m) firmo; Ego Georgius p(res)b(ite)r Theodorus eçl(esi) e S(an)c(t) e M (ari) e de Malphetanis subscripta co(n)firmo. (Matheu, për hir të Zotit arkidiakon i latinëve të Durrësit, pohon se nënshkrimi im është i vërtetë.

Unë, prifti Theodor i Kishës së Shën Mërisë së Amalfitanëve vërtetoj nënshkrimin. Unë, Nikolai, prifti i Kishës së Shën Mërisë së Amalfitanëve vërtetoj nënshkrimin. Unë, Kozmai, prifti i Kishës së Shën Mërisë së Amalfitanëve vërtetoj nënshkrimin.
Unë, Nikolë Kastana, prifti i Kishës së Shën Mërisë së Amalfitanëve vërtetoj nënshkrimin. Unë, Nikolai, prifti i Kishës së Shën Mërisë së Amalfitanëve vërtetoj nënshkrimin.
Unë Briageri, prifti i Kishës së Shën Mërisë së Amalfitanëve nënshkruaj.

Unë Gjergji, prifti i Kishës së Shën Mërisë së Amalfitanëve vërtetoj nënshkrimin).
Pas emrave të përfaqësuesve të palës kishtare akti hartuar në greqisht nga noteri Lekë Matranga, përmban modalitetet, kushtet dhe sanksionet e kopshtit që është objekt i kontratës. Në fund dokumenti ka këtë shënim:
Ky akt u përpilua nga Lekë Matranga (Alexis Mataranga), noter dhe tabular i mitropolisë së shenjtë të Durrësit.
Pasojnë nënshkrimet e dëshmitarëve, nga të cilët katër duket se janë katolikë, mbasi kanë nënshkruar latinisht (Nikolai, prift dhe abat i Kishës së Mërisë Rotunde; Petri, prift dhe abat i Kishës së Shën Pjetrit të Varan-gëve; Filipi, prift dhe abat i Kishës së Shën Kryqit; Lazari, prift dhe abat i Kishës së Shën Anastasit - dy të tjerët të cilët kanë nënshkruar greqisht, duket se i përkasin kishës së ritit lindor (Matheu; Aleksi, primiqyri i kishës metropolitane të Durrësit).
Gjatë shekullit XIV shfaqen monedha të prera nga bashkësitë qytetare. Sipas M. Shuflajit, qytetet e Dioklesë fituan të drejtën për të prerë monedha nën mbretërit Serb. Ai njofton gjithashtu se Kotorri, Shkodra dhe Ulqini kishin punishtet për prodhim monedhash.
Në Kotorr priteshin grosharë (grossi de Cataro) ose denarë (kotorski dinari), me fytyrën e Shën Trifonit, mbrojtësi i qytetit dhe me emrin e sundimtarit serb.
Pati edhe tipe monedhash argjendi të mbretit Kostandin (1321-1322), të cilat u shtypën në Shkodër me mbishkrimin në anën e mbrapshtë, Shën Stefani në Shkodër (S. Stefanus, Scutari), mbrojtësi i qytetit.
Monedhat e Ulqinit kishin në njërën anë fytyrën e Shën Mërisë, ndërsa në anën tjetër mbretin Urosh në fron, me mbishkrimin "Rex Urosius". Kur bashkësitë qytetare fituan autonominë prenë monedhat e tyre, të cilat u quajtën "folarë".

Në Kotorr folarët, kishin mbishkrimin "Civitas Cotori" - në Ulqin "Moneta de Dulcino" - në Shkodër "Civitas Scutariensis" - në Tivar "Antibar, d'Antivar" - në Shas "Savacii civitas" dhe në Drisht "Civitas Drivasti". (M. Shuflaj, Serbët dhe shqiptarët.

Përkthyer nga Zef Fekeçi e Karl Gurakuqi, Tiranë 1926, f. 31). Nga burime të tjera (por që nuk i kemi parë) mësojmë se disa monedha të qyteteve paraqitnin nga njëra anë portën e qytetit, e cila ishte e ndryshme dhe karakteristike për secilin qytet.
Në folarin e Shkodrës përveç emrit "Civitas Scutarensis" thuhet se, kishte si stemë një shqyt në trajtë të plotë, me lozanga të zbrazëta në pjesën e poshtme dhe me fushë të bardhë në pjesën e sipërme.
Gjatë gjysmës së dytë të shek. XIV monedha prenë dhe sovranët që krijuan principata ose zotërime të pavarura.

Në Ulqin dhe në Shkodër, shkruan M. Shuflaji, punishtet shtypën monedha edhe gjatë sundimit të Balshëve.
Të tilla kemi p.sh. monedhat e prera nga Balshët e parë dhe nga Gjergji II Balsha (1385-1403), sovrani i principatës së Shkodrës.
Janë gjetur 20 prerje folarësh, të Shkodrës të Gjergjit II Balshë (1403). Këto folarë, kanë në faqe shqytën e Balshëve me kokë ujku, përkrenare me kurorë, në shpinë Shën Stefanin në këmbë me veshje diakoni; ose në faqe M.D. Gorgi Strazimiri dhe në shpinë S. Stefanis Scutaris.
Pesha rreth 1.30 gr. Venedikasit, nënvizon Shuflaji, e mbajtën punishten e prerjes së monedhave në Shkodër, edhe pasi e pushtuan qytetin më 1396, deri në vitin 1453 (M. Shuflaji, po aty, f. 31).
Nga zotërimet feudale shqiptare të shek. XIV, ne kemi dijeni për një monedhë të prerë nga fisniku shqiptar Andrea Gropa, zotërimi i të cilit përfshinte viset midis Ohrit dhe Dibrës. Ndryshe nga monedhat e Balshëve, që kanë mbishkrim në gjuhën latine, monedha e Andrea Gropës mbishkrimin e ka në gjuhën sllave. Kjo për arsye se monedha e A. Gropës destinohej për qarkullim jo vetëm në viset shqiptare, por edhe në vendbanimet sllavo-maqedonase që ndodheshin në lindje të Ohrit.

http://www.balkanweb.com/gazetav5/ar....php?id=110683
http://www.forumishqiptar.com/thread...n-nga-popullsi

[fegi II]

Një nga misteret më të mëdha për jetën dhe mbretërimit të perandorit të parë të krishter iliro- romak, Konstandinit te Madh, ka të bëjë me vdekjen e gruas së tij Fausta dhe një djalë nga një martesë e mëparshme, Krispi Flavius Maximus Faust e lindur ne vitin 289 në Romë, se llogaritja jonë e kohës ekzistuar në epokën e tij, pasi ajo nuk është apo ),si bija e Maksimilianit, sundues i pjesës perëndimore të perandorisë Romake, i cili ka lindur në një familje të varfër nga afërsi të Sirmiumin, Sremska Mitrovica e sotme.
Maksiilian ne vitin 307 dha vajza e tij Fausten, për vënien e një aleancë te re, vërtetë, ata ishin të angazhuar që nga viti 293 pas Krishtit, kur babai Kostandini, Constantius Chlorus ishte Cezari Maksimilianit në perëndim, por situata në këtë drejtim ka ndryshuar në fushën e betejës.
1.Constantine emëruar nga Konstandini si pasuesin e tij, piktura Peter Paul Rubens nga 1622
2.Portret i Perandoreshës Fausta, gruaja e Konstandinit të Madh, ne monedhen bronzi, e prere në Stamboll pak para do të ekzekutohet.
3.Koka e Faustes grujes se Kostandinit sot ruhet ne Luver

[fegi II]

Rreziku tjetër vinte nga konfliktet që kishin lindur në familjen e Kostandinit, brënda së cilës çezari Krispi, një nga bijtë e Kostandinit, ishte bërë objekt xhelozie nga ana e vëllezërve të vet e të njerkës së tij, Fausta. Ndaj një situate të tillë Kostandini u tregua i pamëshirshëm. Ai e vrau Krispin, i cili ishte akuzuar nga Fausta se ai ishte orvatur ta shnderonte, por vrau edhe të shoqen të cilën e dyshonte për tradhëti bashkëshortore.
Maksimian vdiq ne vitin 310, por nuk është e qartë nëse ajo është vrarë apo të kete kryer vetëvrasje.
Roli i tij në rënien e vëllait të tij Maksentinit, një perandori rivale, nuk ishte e madhe, sepse bashkëshorti i saj e mundi në luftë, në fushëbetejën te vitit 312, ose më saktë, tek ura Beteja e Milvijsit e cila konsiderohet një nga pikat te kthesës në historinë e njerëzimit.
Konstandinit te Madh kishte vlerësuar shumë gruan së tij Fausten , por ajo është deklaruar si auguste ne vitin 323 ; Deri atëherë, e vetmja "grua fisnike".Ajo i lindi tre djem dhe dy vajza; të tre djemtë e saj do të behen perandorë, dhe si Konstantin II, Constantius II dhe Constansi; një nga vajzat e saj, Jelena, do te behet perandoreshës, gruaja e perandorit Julian.
Por atëherë, tre vjet më vonë, ai urdhëroi likuidimin e saj. Ajo u vra ndoshta në Trier, kështu që është mbytur në banjo uje të nxehtë në pallatin e vjetër te Konstandinit
Para se ai hyri në martesën me Fausten, Constantini ishtë sigurisht njeriu i gjallë dhe djali viral.
Sigurisht ai kishte një grua para saj. Një rëndësishem. Emri i saj ishte Minerva, ose rreth saj praktikisht asgjë dhe nuk e di, nuk e dim nëse ata janë të martuar apo bashkëjetuan.


1.Monedhe Krispit, djali i madh i Konstandinit të Madh, riformuar në Sirmiumin në nder të fitores e perandorit mbi gotët 323.
2.Mbetjet e banjose romake perandorake në Trier, i cili ndoshta është vrarë perandoresha Fausta, gruaja e Konstandinit të Madh
3.Ura Milviinit ne Romë ende qëndron dhe dëshmon. Fitorja e Konstandinit të Madh, i cili është pranë tij u fitua duke ndryshuar rrjedhën e historisë dhe çoi në triumfin e krishterimit

[benigj]

Po kjo monedhe e te njejtes kohe i perket Justinian I?

[benigj]

Po kjo?

[fegi II]

Po kjo monedhe e te njejtes kohe i perket Justinian I?

Justiniani I ( 483- 565) esht me vone Perandor ilir .