Monedha te vjetra

[fegi]

Gjatë shekullit të II pes Republika Romake u bë fuqia kryesore politike dhe ushtarake të botës antike. Pushteti Romak shtrihej nga Greqia, Trakia dhe Maqedonia, një pjesë e madhe e Galisë dhe Spanja. Fushata ushtarake e udhëhequr me sukses çuar në një përqendrim të lartë të metaleve të çmuara. Falë kësaj, argjendi është gjetur në sasi të mëdha në qarkullimit. Në lidhje me këtë kohë, për përdorim jashtë Italisë, sidomos në Gali dhe Spanj, hyn në përdorim një lloj të ri të denarit. Kjo qindarkë i ri me tehe dhëmbëzuar (Fig. 7) quhej Serato (Lat Numi senatorë nga Serra -testera). Sipas një interpretimi, këto para është përdorur për ta bërë atë mënyrë që ajo do të parandalohet nga scraping metalike, e cila do të reduktohet nga vlera e parave, të tjerët të shprehin mendimin e tyre se kjo është bërë për të treguar se ajo është për përdorim jashtë Italisë, ndërsa të tjerë pretendojnë një dhëmbëzuar prese e monedhave te metaleve te pastërte
- Foto.7. Serate i republikes Romake ("monedh dhëmbezur ") monetar e Caius Marius, me një mbishkrim në SC anen e kundërt (Senatus konsultohen - punuar me pelqim nga Senati).

[fegi]

Qarkullimi i pare i monedhave ari ka filluar vetëm në shekullin I pes, kur Sulla (87 vjeç.), Pompey (81 vjeç.) Dhe sidomos Cezari (46 vjeç), për të financuar nevojat ushtarake, një varg i madh i monedhave ari, e cila ka ardhur në luftës pienoni në Gali, Cezari lejohet të qarkulloi aureus (lat.aurus, nga Aurum - ari) peshon 8.19 g (Fig. 8).
Foto.8 Argjendi (aureaus) me portretet te Julius Cezarit dhe Mark Antony.

[fegi]

Financimi i Republikes Romake, e cila , ishin nën mbikëqyrjen nga senatit. Senati emëroi një Kolegjiumi prej tre anëtarësh (tresviri aere Argento Auro Flandi ferundo) që është ushtruar në emër të kontrollin e Tij. Rreth mesit të shekullit të I pes,numri i anëtarëve të Kolegjiumit, me pak fjalë, u rrit në katër. Selia e organit mbikëqyrës ishte perëndeshë tempulli Junon Moneta., gjatë luftës civile (39-40. Ç, i rraskapitur kompetencat që Senati kishte per çështjen e parave. Gjeneralët siç ishin Julius Caesar, Pompeit, Mark Antoni dhe Oktaviani u është dhënë fuqi për të prerur para është përdorur për të paguar trupat.Keshtu qe para e prere rome per Oktaviani, Antoni leshuar paratë e saj në Gali,keshtu qe vendi per prerjen për Brutus dhe Cassius ishin në Azinë e Vogël dhe Greqi
Monedhë romake Republikane karakterizohet me qartësi, bukurisë dhe detaje ndërtimin e saj. Skena që shfaqen në një sipërfaqe të vogël metalike janë të shumta. Në fund të shekullit të II pes triumviri cili mbikqyri prerje filluar për të ecur para se është shfaqur simbolet, shkronja ose monograms për të përmendur emrat e tyre, atëherë emrat janë shtypur ne ballin, dhe pamja mbi monedhat ishin të lidhura ngushtë me triumfare familjar. Në fundin e shekullit parave fillojnë të shfaqen skena e ngjarjeve bashkëkohore, fitore, triumfet. Këto monedha qartë ilustrojnë përdorimin e parave për qëllime propagandistike. Paraja është marrë mbi rolin e masmedias që është masa analfabete informuar rreth ngjarjeve të rëndësishme politike. Një nga shembujt më të bukura të këtij roli të ri të parave Moneta e prere pas vrasjes së Cezarit. Në njërën anë të kësaj ca re (Fig. 9) pamja e Brutusit , ndërsa kapak i dytë i lirisë mes dy dhe shkrimi EID MAR (Eidibus Martiis –ide Eidibus), i cili aludon në mënyrën dhe kohën e vdekjes së Cezarit.
-Foto.9.denar argjendi I Brutus me mbishkrimin EID MAR - Eidibus Martiis ( lojëra) në të kundërt.
Foto.10 e vogël Bronzi me një portret të Oktaviani Augustit në anen tjeter, shqiponjë romake

[fegi]

Kush ishte Mbreti Balajos (Balaja)?
Mbreti Balajos ishte nje sundimtar i nje periudhe te vogël , ne fushën e zonës bregdetare të sotëm dhe qendra në Risan te Malit të Zi, , në gjirin e Kotorrit, në ishullin e Hvar, me qendrën e tij në koloninë greke të Faros, dhe ndoshta, për një kohë të shkurtër , dhe mbretëroi mbi territore të caktuara bregdetareveriore. E gjithë kjo është e njohur shumë pak, ose vetëm atë që tërthorazi njofton prerje e monedhave te tij.
Ne monedhat e Baljoses me pamje e vete, ne anen tjeter me figura te perendive pagane si A rtemida (e cila mbane drite)Në stil,, dizajn karakter Balajos ngjan portrete te parave dinastis Seleukida, sundimtarët e zonave te largëta siriane. Kuptimi Artemis Pishtarmbajtësit
Apo ndonje perëndeshë ilire emri i të cilis nuk është i regjistruar, kjo mbetet e paqartë. Kjo perëndeshë në monedhat e Balajosa paraqitet në dy variante.
a)monedhat e mbretit ili Balajosa, me pamje ose luftuar me dy shtiza në doren e e tij te majta, në të cilën gjindet figura e perëndeshës paraqitur në profil dhe Qëndrimi drejtimin me nje hap këmbën e majtë

b)pikat me te zeza vendet ku jon gjetur monedhat
O-Vendi ku jon prere monedhat

[fegi]

Ai ishte mbreti para luftës III maqedonase?


Keshtu qe Balajos ishte bashkëkohës i Philip V dhe Perseut, dy te fundit te mbretërve maqedonas, dhe ndoshta aleati i tyre. Ai gjithashtu ishte bashkëkohës i mbretit të fundit të ilirëve Gencit, urgjenca, dhe ndoshta një renegat nga qeveria e tij. Marrëdhënia e tij me romakët nuk është e qartë, por titullin e mbretit pothuajse me siguri nuk mund të vendos një periudhë pas fitores romak 168 pes.
-Monedhe e mbretit ilir Balajosa
vidio.

[fegi]

-----------------------------------------

[fegi II]

Mbreti ilir Monun eshte paraqitur vetume ne nje vende ne literatur,ne Prologun e Popeut Troga(181) i cili e permend
”lufta e cila eshte udhhequr nga Ptolmeu Keraun ne Maqidoni me mbretin ilirin Monun dhe Ptolmeun dhe birin e Lezmaut.
Me njohjen e Monunit e vrejtur ne monedha,I cili I kishte bere ne emrin e vete, ne shkurtesen e qytetit Durahu(Durresi)
f.Papazogli,kujtoj se ne muzeune Berlinit, te gjetura ne liqenine Ohrit esht fjala Per nje perkrenare personale BA3I MONYNINY(182) apo siq mendon Wiegand perkrenarja e ndonji ushtari te tij.
Sipase H.Ceke(183) Monuni duke e bërë të holla do të vendoset ne Durrah ne vitin 350, mendon nga ky eshte parardhsi i mbretit Glaukve, jo pasardhesi,Sigurisht,ky propozim egzistimi i dy mbretve me te njejti emer Monun,njeri ne vitin 350, a tjetri ne vitin 280, pajtim deshmi e Pompeja Troga,tani jemi kthyer ne egzistimin e nje mbreti (184) ne mesein e monedhave te Monunit jane: nje tetradrahm e tipit maqidon(foto 7)ne avers koka e Aleksandrit ne te djathte Herakleu me lekure te luanit ne anen tjeter ,Zeusi ulur duke mbajtur shqiponjen dhe skeptren me ndoshta aje tipe tregon deshiren e mbretit Monun
-Monedhe tetradrahm e mbretit ilir Monun -Cabinet des medailles ne Parise.inv.nr 280

[fegi II]

Mbreti Monuni përmendet vetëm një herë në histori, rreth vitit 280 p.K(para Krishtit), kur ai merr pjesë në luftë për pretendimin e fronit të Maqedonisë. Ishte një mbret ilir shumë i fuqishëm. Fakti i dytë historik vinte nga monedhat e gjetura që në shekullin e 19-të, të botuara nga studiues të asaj kohe, që tregonin se Monuni ka pushtuar edhe Dyrrahun(Durrësin). Sepse në monedhat e tij që kishin simbolet e Durrësit, përkatësisht një lopë të cilën e pinte viçi dhe nga ana tjetër një katror me stilizime, të cilat mbanin përveç emrit të qytetit Dyrrah edhe emrin e mbreti Monun. Gjetja e thesarit të Kreshpanit na çoi edhe në këtë qytet, qytetin e Gurëzezës, me një vëmendje më të madhe për të parë aty selinë e shtetit ilir, nën drejtimin e Monunit, ndoshta edhe të paraardhësit të tij që ka qenë Glaukia i famshëm, mbreti iTaulantëve, si edhe të pasardhësit të tij Mytilit, i cili pret monedhat e tij prej bronxi në Apoloni. Kemi një dinasti prej tre mbretërish të cilët qendrën e tyre e kishin në Cakran. Kërkimet arkeologjike kanë treguar se ky ishte një qytet shumë i rëndësishëm, i formuar rreth vitit 380p.K, tamam në kohën e Monunit, rreth vitit 300-270 p.K. Monuni ishte dhe mbret që përpiqet të kontrollojë financat, se deri atëherë mbretërit ilirë nuk kishin prerë monedha. Është Monuni mbreti i parë që pret monedhat dhe duhet kuptuar se kush ka financat, ka edhe politikën. Kjo është pastaj një histori që vazhdohet edhe nga mbreti Genc, i cili mbyll serinë e mbretërve ilirë.

-Sepse në monedhat e tij që kishin simbolet e Durrësit, përkatësisht një lopë të cilën e pinte viçi dhe shpeshe feqka e derrit siper nga ana tjetër një katror me stilizime,ndoshta rrethi i Alikinit DHE DYPPA OSE DYP kaniher maja e shtizës topuze të cilat mbanin përveç emrit të qytetit Dyrrah edhe emrin e mbreti Monun

[fegi II]

dy perandorë romake qe kanë lindur në (Vinkovcin e sotëm) Colonia Aurelia Cibalae dhe te vetëm perandorët në historinë e Perandorisë Romake, te lindur në territorin e Kroacisë së sotme. "Këto janë Monedha ari me pamje e Valensit dhe Valentinianit te gjetura në lokalitetin e arkeologjike në Vinkovci, por edhe monedhat e para ari te gjetura para 20 vjet," tha Shefi i kërkimore i arkeologjikeve Hrvoje Vulic. Perandorët Valens dhe Valentinian ishin vëllezër, i pari sundoi nga viti 364 gjeri 378 ne Perandorine Lindore Romake, tjetri nga viti 364 gjeri 375 ne Perandorin Romake perëndimore. "Monedha janë gjetur në pus romake në të cilën një javë më parë ne kemi gjetur skeletin e shekullit te 4 ers, më shumë gjasa qe një grua që kishte kryer vetëvrasje ose u vra ", tha Vulic, duke shtuar se monedhat e gjetur nga tekniku Robert Balas në shtresën nënujor . Vulic thekson ruajtjen e jashtëzakonshme e monedhave janë gjetur, me një numër të dhënat, të cilat, thotë ai, Monedhë ari i perandorit Valentinian riformuar në mes të vitit 367 dhe 375 , Dhe vëllai i tij Valens ndërmjet vitit 373 dhe 375 , dhe të dyja janë vepër e mjeshtërve romak te qytetin të Augusta Treverorum dhe poashtu sot Trier gjermane. Fjala esht per vendete periferike pjese te Colonia Aurelia Cibalae
Author: Vinkovci.Com.HR

[fegi II]

Pas një sërë ekspozitash në kremtim të 100–vjetorit të Pavarësisë, Banka e Shqipërisë ka çelur dje në Muzeun Kombëtar ekspozitën “100 vjet Pavarësi: Pasqyrimi i historisë në monedhën tonë kombëtare”.
Banka e Shqipërisë ka emetuar me këtë rast. Seria përbëhet prej tri monedhash: monedhë ari 200 lekë
Në pamjen kryesore të monedhës është vendosur shqiponja dykrenore e flamurit dhe nën të është shkruar vlera emërore 200 lekë. Në pamjen e pasme është vendosur portreti i Ismail Qemalit, ndërsa poshtë portretit është shkruar emri i tij.
Emetimi i dytë është një monedhë argjendi 100 lekë. Në pamjen kryesore të monedhës është vendosur shqiponja dykrenore e flamurit, ndërsa në pjesën e pasme monedha ndahet në dy rrathë. Në pjesën qendrore të saj ka të vendosur Aktin e Pavarësisë. Në rrethin e dytë shkruhet “Shqipëri-Albania 2012” dhe “Akti i shpalljes së Pavarësisë”. E treta është një monedhë me metal të thjeshtë 50 lekë. Në pamjen kryesore të monedhës është vendosur shqiponja dykrenore e flamurit, ndërsa në pjesën e pasme të monedhës zë vend skulptura simbolike me dy duar të bashkuara fort me njëra-tjetrën