10 aksidentet mė tė kushtueshme nė histori.
1.Chernobyl, 200 miliardė dollarė
Nė 26 prill tė 1986-ės, bota pa aksidentin mė tė kushtueshėm tė historisė. Tragjedia e Chernobyl ėshtė quajtur katastrofa mė e madhe social-ekonomike nė histori. 50% e sipėrfaqes sė Ukrainės ėshtė nė njė fare mėnyre e pabanueshme. Mbi 200,000 persona u detyruan tė iknin nga shtėpitė e tyre dhe tė gjenin tė tjera, ndėrkohė 1.7 milion veta u preken direkt nga fatkeqėsia.
Numri i vdekjeve i lidhur me kėtė tragjedi u pėrfshirė njerėzit e vdekur me kancer vite me vone arrin 125.000. Ēmimi total pėr pastrim, dhe kompensimi i viktimave ėshtė llogaritur tė jetė 200 miliardė dollarė. Ēmimi i njė mburoje prej ēeliku pėr centralin bėrthamor tė Chernobyl kushton 2 miliardė dollarė. Faji pėr aksidentin iu ngarkua punėtoreve tė centralit, tė cilėt vepruan kundėr procedurave tė centralit dhe ishin injorant ndaj kėrkesave tė sigurisė.
2- Space Shuttle, Columbia, 13 miliardė dollarė
Anija kozmike “Columbia” ishte e para shuttle e vlefshme ne grupin e anijeve te NASA. Ajo u prish gjatė njė hyrje mbi Teksas nė 1 shkurt tė 2003-ės, pasi njė vrimė ishte formuar nė njė nga krahėt gjatė nisjes 16 ditė pėrpara. Ēmimi origjinal i anijes shkonte 2 miliardė dollarė nė 1978-ėn. Ajo ėshtė e barabartė me 6.3 miliardė dollare nė ditėt e sotme. Nė fund, ēmimi total i aksidentit (pėr pėrfshirė zėvendėsimin e anijes) arriti nė 13 miliardė dollarė.
3- Prestige Oil Spil, 12 miliardė dollarė
Nė 13 nėntor 2002, naftėmbajtėsja “Prestige” mbante 77 000 ton naftė tė rendė kur njė nga 12 depozitat e saj u dėmtua gjatė njė furtune nė Galicia, Spanjė. Nga frika se anija do tė mėrmbytje, kapiteni kėrkoi ndihmė skuadrėn e shpėtimit Spanjoll, duke menduar qė do ta merrnin anijen nė port. Por, presioni nga autoritetet vendase detyruan kapitenin tė largohej nga bregu.
Kapiteni u mundua tė kėrkonte ndihmė nga autoritetet franceze dhe ato portugeze, por dhe ato e detyruan tė largohej nge brigjet e tyre. Pėr shkak tė furtunės anija nuk mund tė qėndronte mė dhe u nda nė dysh duke lėshuar nė det mė shumė se 20 milionė litra nafte. Ēmimi i pastrimit total shkoi nė $12 miliardė dollarė.
4- Shpėrthimi “Challenger”, 5.5 miliardė dollarė
Anija kozmike “Challenger” u prish 73 sekonda pas nisjes nė 28 janar 1986. Ajo falimentoi tė mbyllte njė nga lidhjet, duke lejuar gazin nėn presion tė dilte jashtė anijes. Kjo shkaktoi depozitėn e jashtme tė hidhte mbushjen me hidrogjen tė lėngshėm, duke shkaktuar njė shpėrthim tė madh.
Ēmimi pėr tė zėvendesuar anijen kozmike “Space Shuttle” ishte 2 miliardė dollarė nė 1986 ($4.5 miliardė me kursin e sotėm). 1 miliard dollar me kursin aktual u shpenzuan pėr tė gjetur dhe korrigjuar gabimin.
5- Platforma e naftės “Piper Alpha”, 3.4 miliardė dollarė
Nė njė kohė ajo ishte prodhuesi i naftės i vetėm mė i madh nė botė duke prodhuar 317 mijė fuēi naftė nė ditė. Nė 6 korrik tė 1988-ės, si pjesė e mirėmbajtjes sė pėrhershme, teknicienėt hoqėn dhe verifikuan funksionimin e saktė tė valvulave tė sigurisė, tė cilat ishin tė nevojshme pėr tė parandaluar formimin e gazrave tė lėngshėm. Ishin 100 valvula tė njėjta tė cilat u verifikuan.
Fatkeqėsisht, teknicienėt bėnė njė gabim dhe harruan tė zėvendėsojnė njėrėn prej tyre. Nė orėn 10:00 pasdite tė , njė teknik shtypi njė buton “Start” pėr pompat e gazit tė lėngshėm dhe kėshtu filloi aksidenti mė i madh ndodhur nė njė platforme nafte. Brenda 2 orėsh, platforma e gjatė 300 kėmbė u pėrfshi nė flakė. Pas njė kohe tė shkurtėr ajo ra duke vrare 167 punėtorė dhe 3.4 miliardė dollarė deme.
6- Exxon Valde, 2.5 miliardė dollarė
Dalja e naftės nė Exxon Valdez nuk qe e madhe duke konsideruar mė tė mėdhaja nė botė, por ishte shumė e shtrenjtė pėr shkak tė vendndodhjes shumė tė vėshtirė dhe tė largėt tė Prince William Sound (ku mund tė shkohet vetėm me helikopter ose varkė). Nė 24 mars tė 1989-ėn, 10.8 milionė litra nafte doli nga anija kur kapiteni i anijes humbi kontrollin, dhe anija u pėrplas me njė njėsi korali. Pastrimi i kushtoi.
7. Spirit 1.4 miliardė dollarė
Ky ėshtė aksidenti i parė prej 1 miliard dollarė dhe jemi vetėm nė vendin e 7-tė. Ky bombardues, B-2 Spirit Stealth u rrėzua shumė pak nga nisja nga njė bazė nė Guam, nė 23 shkurt 2008-ės. Investigatorėt ia vunė fajin informacionit tė ndryshuar nė kompjuterėt e kontrollit tė fluturimit pėr shkak tė lagėshtirės nė sistem. Kjo pėrfundoi nė njė ngritje tė menjėhershme tė avionit, i cili shkaktoi njė humbje kontrolli nga ana e pilotit dhe nė fund pėrplasjen. Ky avion ėshtė 1 nga 25 tė tillė tė ndėrtuar ndonjėherė dhe ėshtė aksidenti mė i shtrenjte nė historinė e aviacionit. Tė dy pilotėt ishin nė gjendje tė dilnin pėrpara se avioni tė rrėzohej.
8. MetroLink, 500 milionė dollarė
Nė 12 shtator tė 2008-ės, nė ēfarė ishte njė nga pėrplasjet e trenave mė tė mėdha nė historinė e Kalifornisė, 25 njerėz vdiqen kur njė tren, “Metrolinku” u pėrplas ballpėrball me njė tren mallrash “Union Pacific” nė Los Angeles. Mendohet se treni “Metrolink” mund tė ketė vazhduar tė ecė me semafor tė kuq, ndėrkohė qė shoferi ishte i zėnė duke shkruar mesazh. Padi kundėr kompanisė “Metrolink” supozohettė ketė kushtuar 500 milonė nė krah tė kompanisė.
9. Autobot kundėr njė Urė, 358 milionė dollarė
Nė 26 gusht tė 2004-ės, njė makinė u pėrplas me njė. Kamioni mbante 32,000 litra karburant nė Urėn Ėiehltal Bridge nė Gjermani. Autoboti u pėrplas me hekurin anėsorė tė urės dhe ra 90 kėmbė nga autostrada A4, duke pėrfunduar kėshtu nė njė shpėrthim dhe flakė qė prishėn aftėsinė e urės pėr tė mbajtur pesha tė rėnda. Rregullime tė menjėhershme kushtuan 40 milionė dollarė, shuma totale pėr tė zėvendėsuar urėn supozohet tė jetė rreth 318 milionė.
10. Titaniku, 150 milionė dollarė
Me siguri keni pyetur se ku ėshtė Titaniku. Ky ėshtė ndoshta aksidenti mė i famshėm nė botė. Por ndodhet nė fund tė listės sė 10 aksidenteve mė tė kushtueshme.
Nė 15 prill 1912-ės, Titaniku u mbyt dhe u konsideronte qė tė ishte anija mė luksoze e ndėrtuar ndonjėherė. Mbi 1 500 vete humben jetėn kur anija shkoi pėrballė njė ajsbergu dhe u zhyt nė ujėra tė akullta. Ēmimi i anijes ishte 7 milionė pėr t’u ndėrtuar.
Krijoni Kontakt