Kanuni i Lekë Dukagjinit

[Dasius]

KANUNI ka Titullin i LEKES, -tjere nuk ka.
Jo, "vleres" - po VLERAVE qe ka KANUNI injoranca jote nuk u pergjigjet.
JO, "produkt i shoqerise mesjetare" por i EONEVE te tradites se pakeputur te civilizimit, drejtesise dhe kultures demokratike shqiptare.
-Drejtesia nuk eshte pushtet!
Fakti se KANUNI nuk eshte me gjalle tregon se s'ka me shqiptar te brumit te drejte e demokratik deri ne palce.
Tani kemi keto vemjet pakurrizore, injorante, te pa afta per te cmuar vlerat e njerezimit qe paraqet drejtesia kanunore per boten e civilizuar dhe stupiditetin e vetushtruar vullnetarisht nga pseudointelekti infantil qe ende kopercatet ne pelenat e kuqe te idese komuniste te centralizmit monist pansllav me seli ne moske.

Kemi njerez te ketille qe e turperojne racen tone perendimore, aftesine e te pleqnuarit te ceshtjeve themelore te civilizimit njerezor dhe vler\ave te pa amshueshme te para-ardhesve tane, nder te cilat eshte pikerisht edhe Demokracia, e cila sipas mentalitetit te tille budallesk -do te duhej te hidhej ne plehra sepse qenka establuar - jo ne mesjete - por nje eon e gjysme me heret, -ne antike te thelle dhe kur banoret e rretheve ende besonin se ne mal ka kentaure.

"Vleresimet" e ketilla nuk baltosin me asgje verat tona kombtare, as nuk zhvleresojne gje shenjterine e Kanuneve te Lekes, por perqeshin ate qe kishte aq arrogance injorante e shkurtpamesi te verber ndaj stupiditetit te tij.

Keto deklarime te matura me nje gur te thjeshte te gjetur ne rruge, pa asnje vlere mendore flasin vetem per gjymtesine e mentalitetit dhe mendjes se atij qe i foli.

O Shqiptar,

unë nuk e shava Kanunin. Unë thashë që Kanuni sot ka vetëm vlerë STUDIMORE. Ta studiosh Kanunin nuk do të thotë që ta hedhësh poshtë. Do të thotë që ta vlerësosh dhe të mësosh prej tij.

Sot Kanuni nuk mund të vihet në praktikë pasi ne sot zotërojmë një legjislacion të zhvilluar, kod penal, kod civil, etj dhe për më tepër një KUSHTETUTË e cila i përshtatet kohës në të cilën jetojmë.

Ti thua që unë jam injorant. Mirëpo ti bie me këmbët e tua pasi nuk e ditke që Kanuni i Lekë Dukagjinit është një ndër kanunet që ka populli Shqiptar. P.sh, Labëria ka pasur Kanunin e vet. Kanune ka që nga Peloponezi e deri në Bosnje.

Ti njeh Kanunin e Lekës pasi vetëm ai ka rezistuar deri në ditët e sotme në një shoqëri tejet të prapambetur. Të tjerët e kanë braktisur me kohë e me vakt.

Thashë mesjetare pasi Kanuni i Lekës ka dalë në mesjetë. Padyshim që shumica e ligjeve kanë pasur origjinë më të hershme.

Unë e kam lexuar Kanunin dhe aty nuk ka asgjë demokratike me konceptin e sotëm të demokracisë.

Ndërsa përsa i përket rracës tënde perëndimore.........hahaha.....harroje perëndimin. As anash nuk i vjen.

Mos merr kot si pushka jevgut se ske të bësh me njerëz të palexuar.

[Fleur Blanche]

Ne vendin tone termi "kanun", hasur ne Shqiperine e Veriut ose "venom" qe haset ne Shqiperine e Jugut, ka kuptimin e nje norme juridike. Me kalimin e kohes ky term u specifikua si : teresi normash juridike te se drejtes popullore te pashkruar, pra kanuni perfaqeson ate qe quhet e drejta zakonore. Po cfare eshte e drejta zakonore? Ajo eshte nje e drejte popullore e pashkruar, e transmetuar brez pas brezi nga tradita gojore, qe ka sherbyrer per rregullimin e marredhenive juridike gjate shekujve ne vendin tone. Ajo nuk eshte krijuar nga nje person i vetem, as nga nje organ i vetem legjislativ. Ashtu sikurse kenget, vallet, esposet, mitet, kulturat ...ajo eshte krijuar nga populli gjate shekujve dhe pasqyron filozofine, mendesine dhe mencurine e tij.

E drejta zakonore eshte shume e lashte, dhe perben nje nga sistemet juridike me te vjetra ne europe. Madje mesa kam njohuri une nga fusha e se drejtes, ajo perben akoma nje nga burimet e se drejtes ne boten e sotme bashkekohore, madje dhe ne te drejten nderkombetare, por sigurisht renditet e fundit ne hierarki, gjss mbetet ekzistente akoma dhe ne rastet e vakumeve ligjore mund t'i referohemi asaj, pra te drejtes zakonore.

Diku me kapi syri qe autori i temes kishte shprehur mendimin se KLD ka ekzistuar para vete Lekes, ka te drejte; ja pergjigjia:
Edit Durham (albanologe e shkelqyer) shprehet "ligjet dhe kanunet qe i atribuohen Lekes, duket qarte se jane me te hershme se sa shek 15, pra para se koha kur ka jetuar Leka. Ndoshta atyre ligjeve u jane bindur luftetaret e panjohur me arme bronzi qe dalin nga varret parahistorike"

Ja si shprehet at Gjergj Fishta nder te tjera "Pse i thone i Leke Dukagjinit? Qe nji cashtje e cilla ene nuk asht zhvillue krejt mire e me suguri te plote. Nji pale thone se quhet i L.Dukagjinit, per arsye se Leka e ka mbledhe e kodifikue i pari. Ketij mendimi duket se ka kene edhe dr.Milan Sufflay, i cili ne librin e vet "serbt dhe shqyptaret" thote fq 90 "gojedhane mbas se cilles keto zakone ligjare te quejtun me emnin Kanuni i Lekes asht ne lidhje me Leken III Dukagjinin (1459-1479). E vertete se auktori i famshem nuk thote se ky Leka Dukagjini III, ka permbledhe e kodifikue kanunin ne fjale; por pre do vendeve te tjera te librit te tij te syperpermendur mund te thuhet edhe se pernjimend Kanuni ka mujte me kene kodifikue prej Lekes III. (e shkruajta ne gegerishte si e ka thene ne origjinal vete Fishta)

Per KLD kam material, duke qene se ne fillim te vitit te pare ne fakultet kam pasur nje teze per te punuar ,mbi" parimet themelore te se drejtes zakonore te pasqyruara ne KLD" , gjithashtu ne ditet ne vijim do flas pak me teper mbi te, mbi rolin qe ka luajtur, dhe pas kesaj do kisha dashur t'i marrim ne analize qe nga libri i pare deri ne fund, duke bere edhe krahasimin me sistemin e sotem juridik ne vendin tone, me rolin qe ushtron akoma mbi psikologjine e populli verior dhe pse vazhdon akoma ta sfidoje Kushtetuten qe kemi sot. Duam apo s'duam eshte nje rival shume i forte i sistemit tone te sotem ligjor.

Sigurisht nuk premtoj se do jem shume e shkathet se kam pune te tjera, por do mundohem ta analizojme ne ditet ne vazhdim , sepse nuk e kam bere ndonjehere nje analize te tille KLD, por mu shkrep tani: "kur e analizojne te huajt pse mos ta bejme ne qe eshte i yni"

Do iu lutesha qe ne vazhdim, mos te kemi ashtu "uleritjesh" ne komente, por te flasim si te qyteteruar, sepse te them te drejten as une nuk e pelqej shume sepse eshte kanun shume maskilist, por nuk kam te drejte te "uleras"....

Do vazhdoj sa here qe te kem kohe....

[alem_de]

Kanuni qe ekziston e praktikohet sot ne malesite ne veri,nuk ka lidhje as pak me Kanunin e Lek Dukagjinit.Kanuni i Lekes nuk vriste gra e femije......

[Hyllien]

O Shqiptar,

unë nuk e shava Kanunin. Unë thashë që Kanuni sot ka vetëm vlerë STUDIMORE. Ta studiosh Kanunin nuk do të thotë që ta hedhësh poshtë. Do të thotë që ta vlerësosh dhe të mësosh prej tij.

Sot Kanuni nuk mund të vihet në praktikë pasi ne sot zotërojmë një legjislacion të zhvilluar, kod penal, kod civil, etj dhe për më tepër një KUSHTETUTË e cila i përshtatet kohës në të cilën jetojmë.

Ti thua që unë jam injorant. Mirëpo ti bie me këmbët e tua pasi nuk e ditke që Kanuni i Lekë Dukagjinit është një ndër kanunet që ka populli Shqiptar. P.sh, Labëria ka pasur Kanunin e vet. Kanune ka që nga Peloponezi e deri në Bosnje.

Ti njeh Kanunin e Lekës pasi vetëm ai ka rezistuar deri në ditët e sotme në një shoqëri tejet të prapambetur. Të tjerët e kanë braktisur me kohë e me vakt.

Thashë mesjetare pasi Kanuni i Lekës ka dalë në mesjetë. Padyshim që shumica e ligjeve kanë pasur origjinë më të hershme.

Unë e kam lexuar Kanunin dhe aty nuk ka asgjë demokratike me konceptin e sotëm të demokracisë.

Ndërsa përsa i përket rracës tënde perëndimore.........hahaha.....harroje perëndimin. As anash nuk i vjen.

Mos merr kot si pushka jevgut se ske të bësh me njerëz të palexuar.

E keqja është që Kanuni nuk duhet të ketë vlerë studimore por shpirtërore. Lufta kundra vlerave është luftë e hershme dhe tani është duke u përshpejtuar. Ekuivalenti i Kanunit Shqiptar është psh Kushtetuta e SH.B.A-ve e cila përcakton liritë individuale dhe tonin filozofik dhe si rrjedhojë politik dhe ekonomik të këtij vëndi. Sot kjo kushtetutë, dhe madje 50 vitet e fundit është nën një sulm të jashtzakonshëm nga forcat progresiste të cilat kanë si bazë relativizmin moral dhe zhdukjen e vlerave të vjetra. Po lexoja diku se në NY afër një gjykate ekziston një statujë e një burri të lashtë pothuajse lakuriq mbi dy sirena lavire. Një kongresmen do që ta heqi këtë monument mbi 100 vjecar sepse është i "dëmshëm" dhe "injorues dhe shokues ndaj femrave" !!!! Statuja quhet "triumfi i virtytit". Përvec vlerave historike që ka si statujë, ajo përfaqson dhe dicka më të madhe në nivelin subkoshient të moshave të reja që e shohin si model. Eshtë debat i gjatë, por dua të dal tek pika që ata që duan të kthejnë Kanunin në shoqeri nuk janë idiotë, ose të lënë nga trutë ose gjakatar, janë ata që duan një rikthim të vlerave në shoqerinë tonë të brishtë dhe të pamoralshme. Dhe kjo luftë vlerë - antivlerë ka me mijëra vjet që bëhet, por është një nga luftrat më të rëndësishme që ndan dhe individët e pavarur me integritet, nga ata të skllavëruar dhe pa identitet. Duke ju rikthyer statujës, mbase kongresmeni do të vej shpërfytyrimin njerëzor Lady Gaga si statujë dhe shëmbull të triumfit "individual", por kushdo me mënd dhe me pak dije në periudhat historike që ka kaluar njerëzimi e di mirë se kush janë vlerat, dhe kush janë antivlerat në një shoqeri. Tek kjo e jona Kanuni është një nga vlerat më të mëdha, jo vetëm shqiptare, por ndoshta njerëzore.

[Gordon Freeman]

Kanuni qe ekziston e praktikohet sot ne malesite ne veri,nuk ka lidhje as pak me Kanunin e Lek Dukagjinit.Kanuni i Lekes nuk vriste gra e femije......

e cfare kanuni qenka qe praktikohet sot ?
ne kanunin e lekes gjakmarrja ishte e lejuar
"nqoftse dikush te vret ke te drejte ta vrasesh"
me kete nuk them se eshte i papranueshem por
ka qene i rendesishem per ate kohe sot kanuni duhet
te ruhet ne muze vetem per te refyer te kaluaren e jo te vihet ne praktike.
ose o me kanun o me ligj standrat sepse nuk mund te zbatohen te dyja!

[alem_de]

Sonte kam pare ne tv nje reportazhe prej 1 ore,hasmerite ne fshatrat e Shkodres.Kishte familje qe jetonin ne maje te malit ka 15 vjete.Ishte nena me ca femije te vegjel.Ne Diber sipas Kanunit nuk merret haku deri sa djali te behet Burre.Grate e vajzat i perjashtin Kanuni.Kanuni ben edhe nje perjashtim: Kur personi braktis truallin,trojet nuk vritet me.

Nderime Ale_de.

[Fleur Blanche]

O gordon dhe alem de, a ka mundesi t'i lini keto, dhe te flisni kur dini, jo me keto "ja keshtu kanuni,jo ashtu kanuni", na ler ta analizojme avash avash, sic thote edhe nje shprehje "Nese di fol, te te marrim shembull; nese nuk di hesht te te njohin per njeri"....keshtu qe per momentin nuk beni keq te heshtni pak... Falenderoj hyllien-in per kulturen dhe argumentimin...

Edit Durham, shprehet se ky kanun ishte ne fuqi ne te gjitha malet e Shqiperise se Veriut, si per muslimanet ashtu edhe per te krishteret, ishte vertete ne fuqi sepse shprehja "keshtu ka thene Leka", kishte me shume force bindese...e detyruese se sa Dhjete Porosite, edhe mesimet e hoxhallareve dhe te prifterinjve nuk perfilleshin po qe se shkonin ne kundershtim me ate qe kishte thene "Leka".

-Krahasimi (shkurtimisht) me Kanunet e tjera...
Normat juridike ne vetedijen e shqiptareve dhe literaturen perkatese jane konceptuar si norma te kater Kanuneve kryesore: KLD, Kanuni i Skenderbeut, Kanuni i Laberise, Kanuni i lumes.

Kanuni i Skenderbeut, ka vepruar kryesisht ne trojet e Principates se Kastiorteve. Ne kete kanun jane gropuar norma qe rregullojne probleme si familja, detyrimet, shtepia, qeverisja, ndeshkimi, faljet, demet dhe kisha. Ky kanun persa i perket institucioneve me themelore eshte i njejte me KLD, por ka vepruar ne troje te ndryshme, ka pra ndryshime kryesisht lokale. Nqs tek KLD kemi perzierjen e normave te se drejtes zakonore me ate kanonike , ketu kemi perfshirjen e disa normave te sheriatit, te cilat kishin hyre ne jeten e perditshme pas perqafimit te fese islame nga nje pjese e popullsise.

Kanuni i Laberise; nga vete emri kuptohet qe ka vepruar kryesisht ne jug te Shqiperise , me sakte ne krahinen e Laberise. Institucionet themelore te ketij kanuni, jane te njejta me dy kanunet e lartepermendura, por ky kanun ka nje kolorit te forte lokale duke e bere origjinal dhe duke e paraqitur me nje interes te vecante.

Kanuni i Lumes; po keshtu edhe ky kanun duke u nisur nga vete emri, ka vepruar ne rrethin e Kukesit dhe eshte ruajtur si i plote, i vecante dhe origjinal. Ne ndryshim nga KLD i cili perfshin norma juridike shume te lashta dhe te ashpra, ky kanun eshte me i moderuar, me elastik dhe me tolerant. Ne thelb edhe ky kanun eshte i njejte me KLD, por ky i Lumes ka evoluar me teper duke u pershtatur me mire ndryshimeve ekonomike dhe shoqerore.

Neser me kismet, do paraqes nje analize te permbledhur te parimeve themelore te se drejtes zakonore te pasqyruara ne KLD, te cilat jane:
1.barazia e njerezve nga gjaku
2.nderi vetjak
3.mikepritja
4.besa

(vazhdon....)

[Fleur Blanche]

Vura re qe kam harruar te permend dy fakte te rendesishme ne fillim..

Nje hipoteze tjeter qe hedh Gjergj Fishta, eshte edhe kjo "me fole pergjithesisht mund te thuhet se se ka pase vlere legale nder Leke (malesore te mbishkodres)e ne Dukagjin. Dukagjini nder kohe te kalueme pershti Shale e Shosh, Puke e Iballe, Miredite, Kthele e Selite e Zhuben (malesine) e Lezhes. Per kete pune thone nji pale se Kanuni quhet i Leke - Dukagjinit, por pse ka kene zbatue nder "Leke" e "Dukagjin", pra "Kanuni Leke Dukagjin" e jo i "Leke Dukagjinit". Kto cashtje i zhvillon me kohe historija"

"Por edhe turk, jo vec se maleve tona nuk ua preku kanunin e doket, mu ma teper ua njofti nji autonomi te vertete, tue i detyrue vetem me i ndihmue nder lufta edhe vjete per vjete me i la nje parez a se harac te vogel. Edhe kete harac qeverija s'do ta xierrte vete drejt per se drejti mbrenda vendit te kanunit, por do ta mbildhte vendi e do t'ia dorezonte qeveris otomane jashta kufive te kanunit.......e vertete pra se turku-mos tjeter-maleve te keshtena u pat njofte autonomine, edhe njiheri vleren juridike te Kanunit. Medje turku, per interpretim te Kanunit, ngrefi ne Shkoder nji zyre te posacme "Xhibalin", krejt mvedi e te pamvrashme prej Prefekturet te Vilajetit. (GJ.Fishta)

[Dasius]

Kanunit i ka mbetur emri i Lekë Dukagjinit sepse ka lidhje me Skënderbeun. Pasi u bë kuvendi i lezhës dhe princat ranë dakord për bashkëpunim, Skënderbeu i kërkoi Lekës që t'i përmblidhte ligjet e principatave në një të vetëm në mënyrë që në të gjitha krahinat të përfaqësoheshin me të njëjtat ligje. Dhe ky ishte hapi i parë drejt krijimit të një "shteti federal", plan të cilin Skënderbeu kishte ndër mend ta zbatonte.

[Dasius]

E keqja është që Kanuni nuk duhet të ketë vlerë studimore por shpirtërore. Lufta kundra vlerave është luftë e hershme dhe tani është duke u përshpejtuar. Ekuivalenti i Kanunit Shqiptar është psh Kushtetuta e SH.B.A-ve e cila përcakton liritë individuale dhe tonin filozofik dhe si rrjedhojë politik dhe ekonomik të këtij vëndi. Sot kjo kushtetutë, dhe madje 50 vitet e fundit është nën një sulm të jashtzakonshëm nga forcat progresiste të cilat kanë si bazë relativizmin moral dhe zhdukjen e vlerave të vjetra. Po lexoja diku se në NY afër një gjykate ekziston një statujë e një burri të lashtë pothuajse lakuriq mbi dy sirena lavire. Një kongresmen do që ta heqi këtë monument mbi 100 vjecar sepse është i "dëmshëm" dhe "injorues dhe shokues ndaj femrave" !!!! Statuja quhet "triumfi i virtytit". Përvec vlerave historike që ka si statujë, ajo përfaqson dhe dicka më të madhe në nivelin subkoshient të moshave të reja që e shohin si model. Eshtë debat i gjatë, por dua të dal tek pika që ata që duan të kthejnë Kanunin në shoqeri nuk janë idiotë, ose të lënë nga trutë ose gjakatar, janë ata që duan një rikthim të vlerave në shoqerinë tonë të brishtë dhe të pamoralshme. Dhe kjo luftë vlerë - antivlerë ka me mijëra vjet që bëhet, por është një nga luftrat më të rëndësishme që ndan dhe individët e pavarur me integritet, nga ata të skllavëruar dhe pa identitet. Duke ju rikthyer statujës, mbase kongresmeni do të vej shpërfytyrimin njerëzor Lady Gaga si statujë dhe shëmbull të triumfit "individual", por kushdo me mënd dhe me pak dije në periudhat historike që ka kaluar njerëzimi e di mirë se kush janë vlerat, dhe kush janë antivlerat në një shoqeri. Tek kjo e jona Kanuni është një nga vlerat më të mëdha, jo vetëm shqiptare, por ndoshta njerëzore.

Or ti zotni!

Çfarë quan ti sot moral dhe vlera? Gjakmarrjen, vetëgjygjësinë, paprekshmërinë e kishës dhe pronave të saj, shitjen e gruas, gjethet e rrushit mbi kokë apo çfarë?

Sistemet moderne ligjore kanë në thelbin e tyre këto parime:

Askush nuk ka të drejtë t'ia marrë jetën tjetrit.
Askush nuk ka të drejtë të bëjë vetëgjygjësi.
Kisha është e barabartë me gjithë të tjerët.
Gruaja gëzon të gjitha të drejtat që gëzon dhe burri madje në disa raste edhe ca më shumë.
Shteti duhet të sigurojë qarkullimin e lirë të njerëzve brenda shtetit të tyre pa pasur frikën se po kalojnë në shtigje ku të rrezikohet jeta.


Më thuaj ti mua konkretisht se cila pjesë e kanunit të duket ty e moralshme dhe me vlera sipas standarteve të sotme?