Dallimet e Orthodhoksisë me Katolicizmin

[Seminarist]

Ky kendveshtrim eshte nje kendveshtrim i mbrapshte human: hajde bashkohemi per hir te te qenit te bashkuar meqe i themi vetes se krishtere e meqe jetojme vetem kaq afer njeri-tjetrit. Levizja ekumenike nuk ka per qellim te vete "bashkimin e kishave", ka per qellim te vete deshmine universale te Krishterimit, te besimit apostolik.

Nuk eshte tamam keshtu. Madje mund te thuhet se ne vazhdim te miteve eshte edhe ai qe shpreh ti me lart. Mit, ne sensin, se bashkimi i kishave presupozon nje seriozitet tejet te madh, ndonje pjekuri te papare shpirterore, dashuri te ndersjellte, doktrine te superunifikuar.

Per te kuptuar se si bashkohen kishat, duhet pare se si u ndane ato, ose se ne cfare gjendje e lloj uniteti gjendeshin keto dy kisha para se te ndaheshin.
Edhe po te bashkohen kishat, ne nje menyre ose tjeter, heret ose vone, prape do te fillojne ndasite mes polesh, ne mos ato te vjetra, te reja, ose te reja me baze ato te vjetrat. KJO ESHTE natyra njerezore!


Psh, nje i krishtere lindor bizantin, gjate periudhes se shek.8-11 (psh vitet 879-1054), nuk kishte me teper unitet e dashuri per nje te krishtere perendimor latin, packa se kisha ishte NJE, se sa kane sot. Dallimet po ashtu nuk ishin me te pakta, si mentaliteti, tiparet politike, botekuptimi, madje edhe ne doktrine.

E megjithate keta te dy quheshin formalisht anetare te te njejtes kishe asaj katolike.

Nqs keta mund te jetonin qofte edhe formalisht ne unitet kishtar, pse qenka kaq e pamundur kjo sot, kur, sic thashe dallimet jane ende te se njejtes natyre.


Ja nje rrugezgjidhje qe ofrohej ne ato kohe:


Ne 1020, patriarku i Ko.pojes i ben nje propozim papes se kohes, qe ti harrojne te gjitha grindjet e qe papa te njohe me pak fjale sovranitetin e patriarkut brenda territorit te vete, ashtu sikurse papa e ka per te gjithe boten.

[Albo]

Seminarist, dallime dhe ferkime administrative apo politike ka patur dhe do te kete gjithmone brenda Kishes Orthodhokse. Dallime te tilla ekzistojne edhe sot brenda Kishes Orthodhokse per ate qe ti quan "pole", por keto nuk na pengojne aspak qe te ndajme te njejten doktrine, te njejtat dogma, te njejten liturgji dhe te njejtin Kungim nga Kupa e Shenjte.

Ashtu si une jam i ndergjegjshem qe historikisht dallimet midis Kishave nuk linden ne 1054, por me heret. Dhe kjo nuk duhet te habise njeri, qe u desh te vinte 1054 qe Skizma te formalizohej me anatemat reciproke, nga ana tjeter as nuk do te thote qe Skizma mbaroi me 1054. Skizma ka vazhduar dhe vazhdon ne Perendim edhe sot e kesaj dite, me skizmimin e metejshem te Kishes Romano-Katolike ne mijera kisheza qe e quajne veten protestante apo karizmatike.

Te shohesh problemin vetem si "problem politik" apo "pune qejfi patrikesh e papesh" do te thote te minimizosh problemin. Historia na ka treguar se ka patur plot pape e patrike qe kane qene te gatshem ti jepnin fund skizmes me nje puthje paqeje e me nje perqafim, por kane qene besimtaret e thjeshte dhe sidomos murgjerit ata qe nuk kane pranuar kompromise te tilla qe ne te vertete kompromentojne orthodhoksine e besimit te krishtere.

Albo

[Bizantin]

Se kujt i prishi pune ajo pyetja ime shume e thjeshte dhe legjitime.
Nuk ofendova njeri, thjesht meqe po flitej edhe per trashegimine e kishes qe prej apostulit te zgjedhur te krishtit....

jo xfiles, ti mirë bën që bën të tilla pyetje, veçse të them unë edhe një herë tjetër se tradita që do Pjetrin si peshkop të parë të Romës apo që ka martirizuar atje nuk është gjë tjetër veçse një MIT (dhe nuk e kam fjalën për institutin teknologjik në masaçuset). e ritheksoj meqë flasim për mite...

[Seminarist]

Lidhja e Pjetrit me Romen, MIT mund te jete, por eshte nje mit qe e ka pranuar e gjithe kisha, lindore e perendimore, para edhe pas Skizmes! Prandaj nuk eshte MIT persa i takon ndergjegjes se Kishes.


Albo,

nuk mund te behet krahasim mes botes ortodokse, persa i takon unitetit aty, per ta lidhur me ate te jo-unitetit me boten latine perendimore.
Sepse po ashtu do mund te thoshim qe edhe brenda botes perendimore latine peshkopet, qe sipas lindjes eshte grada me e larte prifterore e barabarte me cdo peshkop tjeter, e kane pranuar monarkine e papes, peshkopit te Romes, ketu e qindra ne mos prej dymije vitesh. Por kjo nuk zgjidh gje per lindjen.


Fakt eshte qe vete vija ndarese e Skizmes se atyre qe pretendojne se kane doktrine te drejte me ata qe akuzohen qe se kane, shkon PARALEL me kufirin politik, etnik, kulturor, gjuhesor, ekonomik, gjeografik, TREGON qe arsyet e ketyre dallimeve njerezore kane luajtur nje rol te madh ne Skizem, madje duket sikur e kane percaktuar ate.


Teoria e popullt te thjeshte qe nuk lejon kreret e kishave te bashkohen, eshte e mbivleresuar, eshte teorike dhe shpesh merr kahe jo-kristiane duke i atribuar popullit vetine VOX POPOLI VOX DEI.
Edhe historikisht eshte e pambeshtetur, sepse psh populli i Ko.pojes qe refuzoi Unionin e Firences ne 1439, duke preferuar turbanin e xoxhes para tiares se papes, perfaqeson vetem vetveten lokalisht e aspak ndergjegjen e mbare kishes universale.

Nuk mund te nxirret teoria e ndergjegjes se mases si nje EXIT rrugezgjidhjeje, sepse, historikisht, edhe kjo menyre ka pasur kontradiktat e veta, sepse mund te gjejme popuj qe kane gjetur rrugezgjidhje te tjera, si ne Ukraine apo Itali te jugut, te cilat nuk na pelqejne aspak!

[VOLSIV]

>>> Si ortodokset dhe si katoliket besojne ne Krisht, ne ringjalljen e tij dhe ne rikthimin e tij. > Kjo mjafton per te thene qe nuk kane ndryshime te medha midis tyre gjersa esenca nuk ndyshon.

[arbereshi_niko]

Dallimet midis Katolicizmit si mendim "perendimor"dhe Orthodhoksise si mendim "lindor"..., jane te shumta.
Nder me te njohurat nga keto jane;
1- Triniteti me "filioque"
2-Purgatori
3-Imakolata ...
4-Pagabueshmeria
5-Eukaristia
6-Mekati origjinar
7-Tradita
etj,etj,etj...

Keto jane nje pjese, por nese do te merrej me me imtesi shume prej pikepamjeve doktrinore si Zoti, Njeriu, Parajsa, Ferri, Bibla, Lutja,Misteret, etj..., qe perbejne diferenca te ndryshme ne "stil" midis kishave perendimore me kishat lindore o ndryshe si eshte edhe tema midis; Orthodhoksise dhe Katolicizmit.

[ilia spiro]

4-Pagabueshmeria

besoj se e ke fjalen per kultin e Papeve

6-Mekati origjinar

po s`pertove me 2 fjale na thuaj ndonje gje per kete, se se njoh ndryshimin

[arbereshi_niko]

...


po s`pertove me 2 fjale na thuaj ndonje gje per kete, se se njoh ndryshimin

Mekati origjinar;


Mendimi Perendimor

Adami, duke iu nenshtruar ngasjeve, ka bere qe i gjithe njerezimi te jete fajtor ne mekatin e tij.
Keshtu ç’do femije qe lind treshegon te njejtin mekat ( te Adamit ) nepermjet aktit te konçepimentos ( zenjes o mbartjes ) ( nga Agustini i Ipones ).

Mendimi Lindor

Adami, duke iu nenshtruar tundimit, ka krijuar nje situate kaotike (kaus) qe e trashegon i gjithe njerezimi. Keshtu ç’do femi qe lind trashegon Konseguencen e mekatit te Adamit.
( Un trashegoj nje situate te ndotur ( inkuinuar ) por nuk jam kauza ( aresyeja e inkunamentit )

[arbereshi_niko]

Nje nga dallimet midis Orthodhoksise dhe Katolicizmit eshte Trinia dhe teoria e filiokut…
Mendimi Perendimor mbi Trinitetin;

Zoti na eshte zbuluar si unitet i tre Personave te perveçem.
Ati eshte Ai qe gjeneron Birin dhe nga te dy buron Shpirti i Shenjte qe eshte Dashuria reciproke qe kane ndermjet tyre. (= Filioque) (Agustini i Ipones).


Mendimi Lindor mbi Trinitetin;

Zoti na eshte zbuluar si unitet i tre Personave te perveçem.
Ati eshte Ai qe gjeneron Birin dhe ben qe te buroje Shpirti i Shenjte. Dashuria eshte nje energji, jo nje person! Qe karakterizon qe te tre Personat Hyjnor e cila shperndahet ne krijimin.



Imakolata Konçecione ;

Kishat perendimore o Katolicizem,

Nena e Zotit, ne parashikim te martenitetit te jashtezakonte ( si e predestinuar ?), eshte konservuar ne menyre hyjnore nga mekati origjinar qe nga momenti i konçepimentit ( zenjes, bartjes)

Kishat lindore o Orthodhoksia,

Nena e Zotit, ne konsesusin e pranimit ne Te te prezences se Personit te dyte te parekzistuar, eshte pastruar nga konseguenca e mekatit origjinar.

[Matrix]

Dallimet Katolik - Orthodhoks jane se Orthodhokset nuk e pranojne Kryesine e Papes mbi Gjithe Kishesn. Pra ne Kishen Orthodhokse Papa mund te pranohet si Primus Inter Pares (I Pari midis te Barabarteve) por jo si Kreu i Kishes. Pra ky eshte nje ndryshim ne administrimin e Kishes.

Dallimet e tjera, si Filioque, Purgatori, Mekati i trasheguar, Ruajtja e Hyjlindeses nga mekati origjinal, etj... jane me teper ndryshime ne perceptim sesa ne doktrine.

Po keshtu ka ndryshime ne ritualistike, psh Buka pa maja, Pagezimi jo vetem me zhytje por dhe me sperkatje dhe derdhje uji, ndryshimi ne rradhen sakramentale. psh nje katolik pagezohet, kungohet pastaj krezmohet (krezmimi jepet kur i pagezuari eshte plotesisht i ndergjegjshem per ate qe merr) ndersa ne orthodhoksi, pagezimi dhe krezmimi jane gjithmone bashke dhe me pas vjen kungimi, Dallim tjeter eshte ne Perendim perdorimi i statujave, jo vetem i ikonave.

Pra dallimet Katolik - Orthodhoks mund te ndahen ne tre kategori:
1-) Administrim
2-) Perceptim
3-) Ritual

Nuk ka dallime ne doktrine. Prandaj keto dy Kisha nuk e njohin njera-tjetren si heretike, por si Kisha motra drejt bashkimit. Se si dhe kur do vije ky bashkim, kjo ende nuk dihet. Por, mendoj se Kisha qe eshte me teper kunder bashkimit eshte Kisha Orthodhokse ndersa Katoliket jane me te hapur per bashkim dhe ja njohin Kishes Orthodhokse gjithe misteret/sakramentet, ndersa Kisha Orthodhokse i njeh Kishes Katolike vetem Pagezimin!

Po keshtu dua te theksoj se termat Orthodhokse dhe Katolike jane terma qe mund te perdoren per te dyja Kishat. Secila nga Kishat pranon se eshte Orthodhokse dhe Katolike njekohesisht, pavaresisht se ne mentalitetin popullor Kisha Perendimore (Latine) njihet si Katolike dhe ajo Lindore njihet si Orthodhokse.