Kush eshte Ibrahim Kelmendi?

[Llapi]

3. c. Firmat e vogla dhe të mesme prodhuese janë shpirti i zhvillimit të përshpejtuar ekonomik



Zakonisht palca e kapitalizmit të zhvilluar janë firmat e vogla dhe të mesme private. Kjo ndodh sepse energjia investuese dhe rrezikuese të menaxhimit të përkushtuar të individëve është e madhe. Individi me këto karakteristika e potenciale investuese e menaxhuese, interesohet të shfrytëzojë në mënyrë sa më ekonomike e sociale fuqinë punëtore, duke e llogaritur atë si pjesën më të vlefshme të firmës së tij. Ai përkujdeset që punëmarrësit të kenë trajtim të merituar; të kënaqen sa më shumë me pagën, të jenë sa më të shëndetshëm dhe sa më të kualifikuar për punë. Kjo ishte përparësi kryesore e sistemit kapitalist ndaj sistemit socialist, ku në rastin e parë dihet se e kujt është prona dhe prandaj edhe meraku për ta rritur atë, kurse në rastin e dytë, prona ishte e secilit dhe e askujt. Për këto arsye nuk ekzistonte meraku i përkushtuar për ta rritur pronën socialiste. Ndryshe nga kapitalizmi i zhvilluar, kapitalizmi (ynë) vulgar aktual është jonjerëzor dhe nuk mund të shtyjë përpara zhvillimin ekonomik, shoqëror e social. Në kapitalizmin e zhvilluar gjithë të punësuarit informohen për sukseset dhe fitimet e firmës private, aksionere e shtetërore, punëmarrësve u mundësohet të kenë hise në fitime, pos pagës që e kanë të kontraktuar individualisht në fillim të punësimit, prandaj janë të motivuar të angazhohen me përkushtim, kurse në kapitalizmin vulgar pronarët punëdhënës provojnë të luajnë rolin “e zotit”, që shpesh degjeneron në banditizëm. Në kapitalizmin e zhvilluar vetë punëmarrësit interesohen për të rritur e mbrojtur pasuritë e punëdhënësit, kurse në kapitalizmin vulgar punëmarrësit janë të pavullnetshëm, mundohet të vjedhin firmën, t’i bishtnojnë përkushtimit në punë, sepse punëdhënësi nuk ngopet vetëm me djersën e punëmarrësve, por ndonjëherë ai do edhe gjakun dhe trupin e tyre. Në kapitalizëm të zhvilluar formohen sindikata të fuqishme të punëmarrësve dhe shoqata të punëdhënësve, të cilat koordinojnë kryesisht rritjen e pagave, sipas parametrave e konjunkturave të zhvillimit ekonomik, duke evituar kështu sa më shumë protestat e grevat e punëmarrësve, kurse në kapitalizmin vulgar punëmarrësit e kanë të vështirë të formojnë sindikata dhe prandaj të drejtat e tyre janë të ndrydhura. Për pasojë, kapitali i punëdhënësve në kapitalizëm të zhvilluar (social), që tashmë po quhet me termin “ekonomia sociale e tregut” (gjetje gjermane), trajtohet e ruhet me përkushtim edhe nga punëmarrësit, kurse në kapitalizmin vulgar, kapitali i punëdhënësit rrezikohet nga rebelimi i punëmarrësve, i cili mund të përshkallëzohet në trazira të zgjeruara sociale. Këto relacion tashmë po përjetojnë tansformime edhe në Perëndim, pasi gjithnjë e më shumë po vjen në shprehje ekonomia e globalizmit (me imponimin amerikan) dhe pasojat e para të këtij rëndi të ri botëror po duken në sfond përmes krizës së rëndë financiare në Amerikë, rrjedhimisht edhe në Evropë Perëndimore.

Për momentin, në Republikën e Kosovës, jemi në fazën e parë të kapitalizmit vulgar, sepse nuk kemi shumë punëdhënës që kanë virtytet dhe aftësitë e një punëdhënësi të mirëfilltë, sepse punëdhënësve tanë u mungon profesionalizmi dhe ndërgjegjja sociale.

Aktualisht në Kosovë nuk kemi kushte dhe kemi pak biznesmenë të mirëfilltë për themelimin e ngritjen e firmave të mesme prodhuese. Kapitalizmi ynë vulgar dominohet nga tregtarët matrapazë. Aktualisht në Kosovë mungojnë njerëzit e projekteve dhe kreditorët e tyre për të formuar firma të mesme private të prodhimit. Aktualisht në Kosovë mungon energjia elektrike, si faktor i parë kushtëzues për të startuar e gjallëruar firmat e mesme private. Aktualisht në Kosovë mungon shteti, i cili do të nxiste e koordinonte formimin dhe suksesin e firmave të mesme prodhuese. Aktualisht në Kosovë nuk mund të motivohen firmat e huaja për të investuar në Kosovë, sepse, që në fillim, pronarët e tyre ballafaqohen me terrin elektrik dhe me burokracinë e korruptuar dhe të paaftë, si dhe me sistem të ngatërruar fiskal e me gjyqësi të mjerë e të korruptuar. Pushtetarët mund të mashtrojnë qytetarët e Kosovës se së shpejti do të vijnë investitorë të huaj, pasi i kanë kushtet e favorshme për investim. Por nuk po ndodh ardhja e tyre, sepse që të vijnë ata, duhet të krijohen kushte. E, kushti më i parë është rryma elektrike, të cilën nuk e kemi dhe siç po duket nuk do ta kemi edhe për disa vite me mendësitë e qasjet e tanishme (fabrikat nuk mbahen me gjeneratorë). Kusht i dytë janë ligjet dhe administrata funksionale dhe nuk duket që i kemi. Kusht i tretë janë punëtorët e kualifikuar dhe me kulturë e përkushtim për punë, që nuk duket t’i kemi etj. Investitorët e huaj janë të informuar për këto e kushtet të tjera të disfavorshme që kemi aktualisht në Kosovë, prandaj ata nuk vijnë që ta rrezikojnë kapitalin e tyre.

Nuk mund të quhen biznesmenë e tregtarë ata që sapo të kenë ngritur firmë me mjete që nuk u dihet prejardhja ose me huazime mashtruese dhe me kamatat e fajde të larta, që fitimin e parë e harxhojnë për t’u blerë vetura e banesa të dashurave të tyre, që fitimet e para i harxhojnë për të plotësuar qejfet e tekat e prostitutave të tyre.

Vështirë se mund të kenë suksese firmat që ngrejnë e menaxhojnë ata që nuk kanë njohuri elementare se si menaxhohet firma dhe as atëherë kur kemi menaxherë të aftësuar profesionalisht, por të pandershëm e të pabesë, të cilëve, po iu besua menaxhimi i firmës nga pronari, vetëm shikojnë se si ta vjedhin e shpërdorojnë, sepse ende nuk kanë kulturë e përvojë menaxhimi.

Vështirë se mund të kenë sukses firmat që nuk kënaqen edhe me suksesin që është diç më i lartë se kamata e kredive bankare, por synojnë me çdo kusht e mjet rritjen e qindpërqindtë të investimit brenda një viti, mendësi kjo që vjen, ose është kopjuar, nga mendësitë kriminale të kontrabandës dhe krimit të organizuar.

Fatmirësisht kemi disa individë me talent, shpirt e kulturë prej biznesmeni, me shpirt patriotik dhe ndërgjegje sociale. Këta po ngrejnë firma dhe po investojnë në prodhim e punësim, por po ballafaqohen me vështirësi të shumta, siç janë pamundësia për marrje të kredive me kamata ekonomike, që po ballafaqohen me mungesën e rrymës, që po ballafaqohen me korrupsion dhe burokracia shtetërore, që po ballafaqohen me biznesmenë konkurrues të pandërshëm që i marrin tenderet me lidhje e ryshfete, etj. Druaj se këto vështirësi do i lodhin këta individë të mrekullueshëm dhe do t’i detyrojnë të dorëzohen (bankrotojnë).

Shteti duhet të krijojë kushte dhe atmosferë për ngritjen e firmave të vogla e të mesme prodhuese, sië po ndodh kjo në Evropë Perëndimore, duke shkuar aq larg, sa edhe t’i subvencionojnë me mjete të shtetit, për të ulur papunësinë. Kushti i parë është që t’u sigurojë rrymë (për mundësitë shkrova më lart) dhe kushte të tjera që duhet t’i përpilojnë vetë shoqatat e këtyre firmave. Kjo do rriste përgjegjësinë dhe ndershmërinë e pronarëve të këtyre firmave që të paguajnë tatimet. Shteti duhet t’ua njohë firmave gjithë investimin për zgjerimin e tyre, që shoqërohet me rritje të punësuarëve dhe pastaj të marrë tatim vetëm në fitimin neto, që nuk prish punë po qe edhe 20 për qind. Firma “Mercedes” ose “Siemens” në Gjermani, për shembull, paguan zero euro tatim-fitim, pasi shteti ua njeh investimet në rritjen e tyre, që shoqërohen me punësime të reja. Pra, këto firma kanë fitime neto prej dhjetëra miliardë eurosh në vit, por atyre u mundësohet të investojnë gjithë fitimin, duke u liruar në fund nga pagesa e tatim-fitimit. Në këtë rast fitimin shteti e ka nga zvogëlimi i papunësisë dhe i ndihmave sociale që u jep të papunëve e pastaj edhe nga tatimi në pagat dhe nga tvsh-ja e mallrave që prodhohen e që dalin në shitje nga këto firma. Nga kjo rrjedh se firmat gjermane nuk i demotivon tatimi në fitim prej 39 për qind (pothuajse dyfishi i nivelit të tatimit në Kosovë) dhe as tvsh-ja prej 19 për qind, pasi nga i pari lirohen për shkak se u njihet i gjithë investimi, kurse të dytin e paguajnë konsumuesit e prodhimeve të tyre.



3. d. Rigjallërimi dhe zhvillimi i hovshëm i bujqësisë dhe i blegtorisë është tepër i domosdoshëm për të dalë sa më shpejt nga kjo krizë e madhe e papunësisë dhe e varfërisë në fshat



Edhe më i painformuari gjatë rrugëtimeve, ta zëmë nga Prishtina në Ferizaj, mund të shohë se bujqësia dhe blegtoria janë fare të pazhvilluara, bile në atë nivel sa domosdo ndjen keqardhje. Dikur fushat buzë rruge ishin me ara pa fund me luledielli, panxharsheqer, grurë, që sot janë pothuajse tërësisht të djerra, ose akoma më keq, të shpërfytyruara me ndertime të pasistemuara dhe copëzuar në parcela të vockla. Për fshatarësinë tonë dikur këto fusha veprimtarie ishin mundësia e vetme për mbijetesë. Atëherë shumica e popullsisë jetonte në fshat.

Ishte një kohë jo fort e largët kur tokat e punës në Kosovë punoheshin cep me cep, kullosat gjithashtu shfrytëzoheshin cep me cep. Bile hapeshin toka të reja duke shkulur shkurre e duke i kthyer ato në vreshta, grunishte e pemishte. Ato prodhime mbulonin kërkesat e tregut vendës dhe një pjesë plasohej në tregjet e ish-Jugosllavisë, qoftë nga vetë prodhuesit, qoftë nga tregtarët. Fillesa e rënies së përkushtimit për bujqësinë e blegtorinë duhet të ketë ndodhur që kur fshatarët kanë filluar të emigrojnë në Perëndim. Që atëherë e ka fillesën edhe një si parazitizëm, kur familjet nisën të prisnin ndihmat e emigrantit dhe nuk punonin vetë në bujqësi si përpara. Pastaj ky mosinteresim u rrit gjatë shpërbërjes së ish-Jugosllavisë, pasi prodhimet bujqësore nuk kishin mundësi të plasoheshin në ato tregje dhe tregu i Kosovës nuk ishte në gjendje “t’i absorbonte” prodhimet bujqësore vetëm brenda sezonit. Sot një pjesë e madhe e fshatarëve nuk duan të merren me bujqësi e me blegtori dhe arsyetimet më të shpeshta të tyre janë se nuk kanë leverdi. Po të ishte e vërtetë kjo edhe mund të arsyetoheshin. Por kur sheh se fshatari ynë nuk kultivon as edhe një leh me perime, qoftë vetëm për hobby, që t’i ketë të freskëta dhe ekologjike, atëherë mund të thuhet se ata i ka përfshirë dembelizmi e parazitizmi. Kurse mua më ka rastisur të informohem nga ata që merren me kultivimin e bujqësisë dhe të blegtorisë, se ka fitime. Një mik imi në Maqedoni kishte mbi njëmijë dele. Fitimi neto vjetor e ka rreth 70 mijë euro. Ka të punësuar 8 veta, barinj e baxhoxhinj, me pagë mujore. Një përllogaritje e thjeshtë: njëmijë dele mund të blihen për 60-80 mijë euro. Rezulton se investimi për të blerë njëmijë dele shpaguan veten pothuajse brenda vitit. Kush mund t’i thotë këtij biznesi se nuk është me leverdi!? Por habia ime ishte shpjegimi i mikut, se nuk mund të gjesh barinj e baxhoxhinj shqiptarë, pasi e përçmojnë këtë profesion. Të gjithë barinjtë e baxhoxhinjtë i kishte “torbeshë”. Një tjetër i njohur imi në Rugovë mezi bëri 80 dhi. Më shpjegoi se fitimin mesatar mujor e kishte rreth 700 euro neto. Por u detyrua t’i shiste pas katër vjetëve, meqë nuk gjente bari për të punësuar dhe së fundi filluan ta përçmojnë gruaja e vajza, të cilat rronin në qytet, duke i thënë se kundërmonte erë dhish. Një tjetër i njohur në Dukagjin më shpjegoi se kishte një fermë me 21 lopë. Tani ky fermer dorëzon prodhimet ditore në fabrikën e qumështit, për të cilat merr rreth 5.200 euro në muaj. E pyeta për fitimin neto. Me tha me tallje: 2.200 euro më dalin që t’i trajtoj lopët si në hotel, pastaj ato më japin mesatarisht një viç në vit. Një bujk që kultivon speca e takova kur po bënte pazar me një emigrant që po i blinte ato për t’i plasur në tregun gjerman. Më shpjegoi se nga një hektar speca fiton rreth 6.000 mijë euro. Një profesor me shpjegoi për levërdinë e investimit në plantacione mollësh, dardhësh, etj. I solla këta shembuj për t’ua kundërvënë atyre që thonë se nuk ka leverdi të merresh me bujqësi e me blegtori. Ka nga ata që do të donin të merreshin, e dinë që kanë leverdi, por ankohen se nuk kanë ku të huazojnë mjetet për të blerë vegla bujqësore dhe kafshë, për të ndërtuar stalla, depo frigoriferi, etj. Bankat nuk të japin kredi për këto fushëveprimtari dhe, edhe nëse t’i japin, i kanë kamatat tepër të larta (rreth 15 për qind në vit), i kanë afatshkurtëra, që mund t’i përballojë vetëm ndonjë tregtar ose ndërtues.

Kur t’ua shtosh këtyre se edhe një pjesë e tokave të kooperativave i kanë blerë ca matrapazë dhe i kanë lënë të djerra, që të presin kur të rritet çmimi dhe t’i shesin duke i copëtuar ato, atëherë po shihet së në ç’gjendje të mjerueshme është bujqësia dhe blegtoria.

E kuptoj, nuk mund të rrojë fshatari me një ose dy lopë, pasi ato kërkojnë përkushtim gati sa një fermë dhe po kaq e mundimshme është shitja e qumështit të tyre, pasi qumshtoreve nuk u leverdis të shkojnë për t’ia marrë atë sasi të vogël qumshëti. E kuptoj, nuk mund të rrojë fshatari me 40 ar tokë. Por shtrohet pyetja: kanë të drejtë njerëzore pronarët t’i lënë djerrë tokat dhe kullotat e tyre!?

Edhe pse mund të bezdis të bezdisurit me këto shpjegime, pasi pandehin se dinë gjithçka, po u shtoj shpjegimeve të mësipërme se aktualisht shumicën e fshatarëve i kemi të dëshpëruar, të zhgënjyer e të stresuar. Si shumë të varfër që janë, ata medoemos duan të mbajnë makinë që të shkojnë në qytet për të pirë kafe, ose të shkojnë në shitore për të blerë bukë, meqë më nuk e gatuajnë bukën në shtëpi, ose për të blerë perime, meqë vetë nuk i kultivojnë më në fushat e tyre. Kurse fshataret duan të kenë fustane mode për dasmat, synetllëqet e ahengje të tjera të shumta, që ngjasojnë me ato të aktoreve kur shkojnë në ndonjë festival filmi, dhe mundësisht për çdo aheng, të kenë fustan të ri, nga ato më të modës, pasi të mëparmin ia kanë parë gratë dhe do të ndjeheshin të humbura në garën që do të ndodhë. Fshataret duan të kenë fustane të veçanta në mbrëmje semimature, mature, brucoshiade e absolventiade, njësoj si vajzat e qakerdisura të qytetit. Kështu, duke jetuar mbi mundësitë reale, fshatarët nga dita në ditë po “bankrotohen” shpirtërisht e psikikisht. Për këtë gjendje, shpresë të fundit kanë dërgimin djemve në Perëndim, ose vajzat t’i martojnë në Perëndim...

Cilat janë rrugëzgjidhjet, pasi për të përshkruar, nxirosur e kritikuar gjendjen, po e bëjnë të gjithë, kryesisht në kafene, ku po kalojnë pjesën më të madhe të kohës aktive?

Meqë pushtetarët nuk kanë kohë të merren me hallet e fshatarësisë, mbi 50 për qind të popullsisë, nga se pushtetarët merren vetëm me “punë të mëdha”, do të duhej që vetë fshatarët të mendojnë për rrugëzgjidhjet, në bashkëpunim me ekspertët dhe biznesmenët. Dhe cilat do ishin format e bashkëpunimit? Ta zëmë, fshatarët kanë shqetësim se po të mbjellin perime, vështirë se do të mund t’i plasojnë në treg, pasi shohin shumë bujq që digjen në diell sipër traktorit me speca e domate duke pritur blerës, dhe mendojnë se ashtu u kalon gjithë jeta. E vërtetë është se tregu i Kosovës është i vogël për t’i konsumuar brenda sezonit ato pak perime që po prodhojnë bujqit. Por pas sezonit dyqanet tona po furnizohen me perime nga importi. Sikur investitorët e vegjël e të mëdhenj të dinin se më me leverdi kanë të investojnë në depo frigoriferi, se sa në pompa benzine ose kafe e restorante, atëherë do të orientoheshin në këtë fushë të invenstimit. Për një kafene ordinere duhen investuar të paktën 30 mijë euro, plus qirasë mujore. Një depo frigoriferi prej 300 metra kub kushton rreth 30 mijë euro. Në të mund të deponohen rreth 50 ton speca, ose 150 ton domate. Specat mund t’i blihen bujkut në arë me 20-30 cent kilogrami, kurse domatet me 10 cent, të ruhen 2-3 muaj në depo dhe pasi të ikë sezoni, të nxirren në treg me çmim të dyfishtë. Pastaj në depo mund të futet një zarzavate tjetër dhe një tjetër, duke e shfrytëzuar rreth katër herësh në vit. Besoj se përllogaritja e fitimit do dalë e lakmueshme, pasi sikur edhe vetëm 10 cent për kile të fitohen, depoja do paguante vetën brenda vitit. Ky përfitim do nxiste zhvillimin e bujqësisë, pasi kur fshatari di se e ka të shitur prodhimin një vit përpara, ai motivohet për ta kultivuar. Pastaj biznesmenët investues do mund të konsultoheshin me profesionalistë për të investuar në punishte për përpunim të perimeve, etj. A nuk është idioteske të blejnë piceritë tona hudhra nga Kina apo salcë domatesh që importohet nga Italia, edhe pse lënda e parë (hudhra dhe domatja) këtu është me bollëk dhe do të rritej kultivimi i tyre sikur të kishin blerës që do i përpunonin? Ky lloj bashkëpunimi do nxiste bujqësinë, sepse kultivuesit e perimeve nuk do të kishin më problem shitjen. E njëjat vlen për pemët. Profesori i pemëtarisë më pat shpjeguar se një hektar pemishte me mollë ose dardhë jep në vit rreth 40 ton. Investimi fillestar është rreth 13 mijë euro për hektar, mirëmbajtja vjetore rreth 800 euro. Prodhimtaria e frytshme e një pemishte zgjat rreth 20 vjet. Le të llogarisin ata që dinë, nëse ka ose nuk ka leverdi. Mua më rezulton se ka, prandaj është gjynah që ne të konsumojmë kryesisht pemë importi. Sigurisht, biznesmenët investues nuk do të duhej të harronin se në tregjet e Perëndimit do të mund të depërtonin edhe përmes emigracionit tonë. Vitin e kaluar takova një emigrant që eksportoi speca. Në secilën maune kishte fitim rreth 7 mijë euro, meqë prodhimet bujqësore të Kosovës janë të liruara nga dogana në BE. Kurse para vitesh, gjatë një takimi me pronarin e rrjetit më të madh tregtues në BE, “ALDI”, ky më shfaqi gatishmërinë për të blerë gjithë prodhimin e perimeve dhe pemëve të Kosovës, por për këtë, tha ai, janë të nevojshme sidomos depot me frigoriferë dhe infrastruktura përcjellëse, pasi gjithë bota i stazhionon perimet nga ara në depo e pastaj gjen tregjet për to.

Një problem serioz për zhvillim të bujqësisë paraqet copëzimi i tokave për shkak të ndarjes së familjeve. Lidhjet emocionale, deri në kult, të fshatarit me tokën, bëjnë që ai të mos e shesë tokën edhe kur nuk e shfrytëzon, dhe nga ky shkak shumë tokë punuese del jashtë prodhimit. Për parcela të vogla nuk leverdis të blihen makineri bujqësore dhe prandaj pronarët i lënë djerrë. Zgjidhja e kësaj pengese do të ishte ose sistemimi i tokave, ose shitja atyre që ia dinë vlerën bujqësisë, por jo me çmimet emocionale, por reale. Marrja me qira e tokave që tani nuk punohen dhe punimi i tyre nga ndonjë firmë bujqësore, është një zgjidhje tjetër e leverdishme. Konsideroj se ministria e bujqësisë do të duhej marrë me seriozitet këtë çështje. Në fund të fundit, kjo është edhe përgjegjësi e saj. Përndryshe, a ka më turp që ne, në Kosovë, që ishte hambari i Shqipërisë, siç vlerësohej dikur, të lëmë dhjetëra mijë hektarë tokë të plleshme të shndërrohen në djerrina e të varemi nga importi i drithërave nga Serbia? Si të arsyetohet kjo?

Sa për blegtori dihet mirëfilli se Kosova ka deficit të madh. Tregtarët e Kosovës importojnë qumësht nga Sllovenia, djathë nga Danimarka, mish deri edhe nga Brazili. Në mungesë të qumështit, që do dorëzonin fermerët tanë, disa qumështore të këtushme importojnë qumësht pluhur dhe na e përziejnë me ujë.

Për të dy këto fushëveprimtari do të duhej bashkëpunim i bujqve, blegtorëve, ekspertëve dhe i investitorëve, që të mund “të thithnin” sa më shumë donacione që shpejt do vijnë nga Brukseli. Nuk duhet të përsëritet gabimi i viteve 1999-2003, kur donatorët ankoheshin se nuk iu paraqiteshin projekte e kërkesa për bujqësi e blegtori.

Tashmë po pritet që BE-ja të interesohet shumë për të ndihmuar zhvillimin e bujqësisë e të blegtorisë në Kosovë. Brukseli subvencionon shumë bujqësinë e blegtorinë në BE. Edhe shteti i Kosovës, posa pushtetarët të lirohen nga “punët e mëdha”, duhet të merret më me përkushtim me këtë sektor. Fshatarët mund të kuptojnë arsyen pse shteti ynë i varfër nuk mund t’ i ndihmojë, por nuk do të mirëkuptojnë pushtetarët për mosinteresimin e për mospërkrahjen, qoftë edhe vetëm morale.

Tashmë duhet të kuptohet se “nuk bëhet rrushi me urata, por me shatë e lopata”, thotë një proverb popullor, prandaj fshatarët, blegtorët, specialistët, investitorët dhe pushteti, duhet të bashkëpunojnë e t’i qasen më seriozisht zhvillimit të bujqësisë e të blegtorisë, pasi nuk është në interes të askujt, sidomos aktualisht nuk është në interes të shtetbërjes e të shtetndërtimit, nëse fshatarësia “bankroton”.



vazhdon

[Llapi]

3. e. Bankat dhe firmat e sigurimeve duhet të disiplinohen e të kontrollohen, pasi bankrotimi i tyre shoqërohet me pasoja edhe sociale



Në gjithë shtetet e zhvilluara dihet se bankat dhe firmat e sigurimeve luajnë rol shumë të madh në zhvillimin ekonomik të vendit. Në Kosovë, siç po shihet, bankat dhe sigurimet përgjithësisht po luajnë rol të kundërt, pse të mos themi se janë të angazhuara që të plaçkitin Kosovën sa më shumë e sa më shpejt. Dëshmi e parë për këtë është dhënia kredive sipas një procedure fyese, me kamatë të lartë dhe me afatizim të shkurtër. Të tilla kredi nuk do t’u leverdisnin as kredimarrësve në vendet shumë të zhvilluara, prandaj, atje kamatat janë shumë më të ulëta, me afate më të gjata, për aq sa u leverdisë kredimarrësve. Kjo mund të dëshmojë se këto banka janë të orientuara të mbledhin sa më shumë para nga depozituesit, që ato t’ua mbajnë pa kamatë, ose me një kamatë fare simbolike dhe pastaj ato t’i japin hua me kamata të larta.

Bankat në Kosovë ende nuk janë banka të mirëfillta, sepse nuk kanë CIP-cod-e të tyre, siç i kanë bankat në shtetet e mirëfillta.

Tregun bankar në Kosovë e zotërojnë bankat e huaja dhe tashmë mund të thuhet me shqetësim, se banka vendore Republika e Kosovës pothuajse nuk ka. Në fillim u themluan ca banka vendore, por doli se ato ishin themeluar për qëllime hileqare dhe falimentuan duke u shkaktuar dëme klientëve.

Një bankë qendrore shtetërore ekziston pothuajse vetëm sa për simbolikë, pasi Republika e Kosovës nuk ka valutë të vetën dhe nuk ka asnjë marrëveshje me BE-në, gjegjësisht me Bankën Europiane në Frankfurt, “për të menaxhuar” sasinë e valutës së BE-së, që është në qarkullim si valutë e vetme “komunikuese” në Kosovë. Rrjedhimisht, Republika e Kosovës nuk ka si të bëjë politikë monetare përderisa nuk ka bankë shtetërore dhe përderisa nuk ka qasje në “bashkëmenaxhim” të euros.

Në mungesë të një banke shtetërore, e cila do koordinonte kursin dhe kamatën e valutës në qarkullim, Republika e Kosovës do të duhej të themelonte, të paktën, një bankë zhvillimore, me kapitalin themelues të mjeteve që janë grumbulluar nga privatizimi. Përmes kësaj banke do të mund të koordinohej tregu i kamatave dhe qytetarët e Kosovës do të kishin një bankë që nuk do u bënte trajtim diskriminues, sepse, vështruar në aspektin bankar, qytetarët sikur janë shndërruar në “mall të pazot”.

Mundësi tjetër tepër e favorshme është që Trusti i Pensioneve të themelonte bankë të vetën dhe përmes asaj banke do menaxhonte mjetet e depozituara në fondin pensional, duke ua rritur atyre mjeteve vlerën, shumë më shumë se sa po ndodh tani me (keq)menaxhimin privat të tij. Prandaj, qeveria duhet të vendos sa më parë që Trusti të menaxhohet nga shteti i Kosovës edhe për interesa të atyre që paguajnë në të kontribute për pension të pleqërisë e të invaliditetit.

Edhe firmat e sigurimeve janë institucione të dyta që grumbullojnë e menaxhojnë të holla të shumta, por ato tani nuk po janë transparente për të publikuar pronarët e vërtetë dhe bilancet e tyre dhe për të informuar opinionin se si i menaxhojnë financat e tyre, që i kanë grumbulluar nga qytetarët “debitorë” të Kosovës. Si shumë përflitet se disa firma të sigurimeve, në dukje vendore, kanë pronarë formal të Kosovës, por janë të themeluar me kapital të dyshimtë. Prandaj është me rëndësi që qytetarët klientë të tyre të jenë të informuar saktësisht, që veprimtaria e këtyre firmave të jetë sa më transparente dhe të publikojë bilancet periodike, siç ndodh me firmat e sigurimeve në Perëndim dhe kur ato dalin shumë të fituara, të shpërblejnë edhe klientët, ta zëmë, duke ulur nivelin e sigurimit të automjeteve.

Një shembull tepër flagrant më bën të dyshoj se mos firmat e sigurimeve e kanë kapur shtetin. Bëhet fjalë për makinat e huaja që hyjnë në territorin e Republikës së Kosovës, e që janë kryesisht të bashkatdhetarëve emigrantë. Ato makina paguajnë sigurimin e rregullt në vendet nga vijnë dhe dënohen të paguajnë sigurim ekstra kur hyjnë në Kosovë, edhe pse sigurimet e përhershme që kanë, u vlejnë edhe për Kosovën. Në prag të verës së vjetshme e pata ngrit këtë shqetësim para ministrit të brendshëm dhe ai më pat premtuar se do t’i qasej me përkushtim për ta trajtuar këtë çështje. Më pastaj nuk jam informuar se deri ku ka shkuar “zbërthimi” dhe “riparimi” i kësaj çështjeje, mos ndoshta sigurimet kanë ndërhyrë për të vazhduar më tej plaçkitjen e emigrantëve tanë.

Se si mund të shpërdorojnë “mjegullnajën” sigurimet, do sjell për ilustrim një ndodhi. Para katër vitesh m’u desh të veja për varrim të një mik në Kosovë. Gjendesha ne Tiranë. Me mua erdhi edhe një mik nga Tirana me jeep-in e tij, i regjistruar e i siguruar në Tiranë. Në kufi, në të hyrë në Kosovë, na u desh të paguajmë 40 euro sigurim “ekstra”, edhe pse automobili do të kthehej brenda dite në Tiranë. Po atë ditë, i revoltuar, i bëra një letër kryeminstrit Pandeli Majko, me kërkesë se duhej të ndërhynte për ta hequr reciprokisht atë sigurim “ekstra”. Z. Majko, në vend të përgjigjes me shkrim, më foli në telefon për vështirësitë, pasi mund të mos pranonte UNMIK-u. E luta t’i bënte një shkresë z. Steiner, përmes së cilës do ta paralajmëronte se Shqipëria do ta hiqte njëanshmërisht sigurimin “ekstra” për makinat e regjistruara e të siguruara në Kosovë. Shoqërisht më premtoi se do t’i shkruante, edhe nëse do të provokonte ndonjë “keqkuptim”. Pas rreth dy javësh Steiner shkoi në Tiranë dhe firmosi marrëveshjen për heqjen reciproke të sigurimit “ekstra”. Miku Pandeli më telefonoi sërish, më dha sihariqin për marrëveshjen e firmosur dhe më tha si me të qeshur se shqiptarët e dy anëve të kufirit të kanë borxh që u bëre nxitës i heqjes reciproke të sigurimit “ekstra”. Mbase firmat e sigurimeve tani mund të më hidhërohen, sepse u janë zvogëluar plaçkitjet përmes sigurimit “ekstra” që ua bënin pronarëve të makinave të regjistruara e të siguruar në këto dy shtete. Mund të merret me mend se në një vit mund të qarkullonin në të dy drejtimet rreth 1 milionë makina, të cilat detyroheshin të paguanin të paktën nga 40 euro, që do të thotë rreth 40 milionë euro në vit. Shpresoj se qeveria jonë do të angazhohet me përkushtim që sa më parë të heqë edhe sigurimin “ekstra” për makinat e bashkatdhetarëve emigrantë.

Mund që është miratuar ligji përkatës për sigurimet private pensionale, sepse po dëgjoj herë pas here reklama përkatëse. Nëse po, sa janë të sigurta dhe transparente firmat që kanë filluar këtë veprimtari, pasi shteti ynë është i detyruar të mbrojë qytetarët e vet nga mashtrimet e shpërdorimet, gjegjësisht, të kontrollojë se si menaxhohen mjetet që paguajnë qytetarët për sigurime private pensionale. Në Gjermani sigurimet private pensinoale e kanë të ndaluar të nxjerrin jashtë shtetit kursimet e qytetarëve për pensione private. Kurse në Kosovë, për habinë time, maksimalisht 5 % e mjeteve të Kursyera në Trust të pensioneve mund të mbahen në Kosovë. Gjithësesi: absurde. Prandaj duhet rishikuar ligji përkatës, sepse mund të ndodh që ndërkombëtarët kanë imponuar një ligj që t’u shkoj për shtati atyre që kanë pasur për qëllim përvetësimin dhe tjetërsimin e kursimeve në Fondin e pensioneve.



3. f. Shëndetësia tashmë po menaxhohet si biznes, prandaj duhet të reformohet



Sigurisht që do të bëhesha i bezdisshëm po të ndalesha në analizën, sado të shkurtër, të gjendjes katastrofale në shëndetësi dhe të kriminalitetit të madh që po ndodh në këtë lëmi, pasi është shkruar, folur e përfolur me tepri. Por nuk do të ngurroja të numëroja disa krime kryesore, pavarësisht se Ministri aktual po mundohet të na bind me të kundërtën, duke e stërpërseritur: “Shëndetësia nuk është në krizë“.

- “Provizioni” që u jepej njerëzve të ministrisë kur ajo shpallë dhe jep tender për blerje të ilaçeve të listës (në qeverinë e kaluar përflitet të ketë bërë hatanë këshilltari i ministrit të shëndetësisë...);

- Vjedhja e ilaçeve të listës pozitive nga depot “shtetërore” dhe nxjerrja e tyre në treg si kontrabandim i tyre;

- “Provizioni” që merrej / jepej kur licensoheshin panevojshëm barnatore të reja;

- “Provizioni” që merrej / jepej kur licensoheshin teprueshëm ambulanca e “klinika” private;

- “Provizioni” që merrej / jepej kur licensoheshin farmacistë të Maqedonisë e të Shqipërisë, edhe pse ata nuk vinin të punonin në Kosovë (sepse është kusht për dhënie të licensës për barnatore të kesh farmacist, pavarësisht faktit se në barnatore do të shesin të pakualifikuarit);

- “Provizioni” që merrej / jepej kur licensoheshin për tregtim ilaçesh edhe matrapazët, sikur ilaçet të ishin patate, pa pasur përfaqësim ekskluziv të ndonjë firme prodhuese farmaceutike;

- Vjedhja e ilaçeve në spitale;

- Mosangazhimi i dinjitetshëm i mjekëve në spitale, duke i porositur të sëmurit që të shkojnë në “ordinanca” të tyre private;

- Prishja e qëllimshme e pajisjeve të sofistikuar teknike në spitale, për të detyruar të sëmurët të shkojnë te privatët;

- Tolerimi i importimit dhe i tregtimit të ilaçeve ilegale nga Serbia, të palicensuara, të padoganuara e të pakontrolluara;

- Korruptimi i mjekëve për të lëshuar receta vetëm të ilaçeve të firmave që i kanë korruptuar;

- Punësimi hileqar i mjekëve në spitale me orar të plotë të punës, sa për të marrë pagë shtetërore, për të marrë ryshfet të kushtëzuar nga pacientët fatkëqinj, për të vjedhur ndonjë ilaç atje dhe angazhimi i tyre i gjithëvullnetshëm në ordinaca private;

- “Provizioni” i detyruar që merrej / jepej për të licensuar ilaçe të reja etj. etj.

A ka rrugëzgjidhje për gjendjen katastrofale në sistemin shëndetësor? Sigurisht që ka.

- Duhet të fillohet nga reforma madhore që secili banor të sigurohet privatisht, në sigurimin “shtetëror”, i cili duhet të themelohet, dhe në sigurimin privat te firmat private. Ta zëmë, secili banor po të detyrohej të kishte sigurim bazë, minimal prej 10 eurosh në muaj, nëse nuk punon dhe 30 euro në muaj, nëse është në marrëdhënie pune, shëndetësisë do i krijohej buxhet “privat” më i madh se sa i tanishmi. Për ata që nuk kanë fare të ardhura dhe që janë të varfër, sigurimin “privat” të tyre do të duhej të paguhej nga buxheti i shtetit, kurse për të gjithë ata që janë të punësuar, do duhej t’u merrej përqindja nga paga. Për përshtatje të këtij niveli do të duhej të vendoste një komision ekspertësh që do përbehej nga ekspertë përfaqësues të qeverisë, të sigurimeve private, të shoqatës së pavarur të mjekëve, të shoqatës se spitaleve “publike”, të shoqatës së tregtarëve grosistë të ilaçeve, të shoqatës së barnatoreve, etj. Ky do të caktonte nivelin bazë të sigurimit, tarifat mjekësore në spitale e ambulanca shtetërore, në “klinika”, ambulanca e ordinanca private, të cilat do të paguheshin nga fondet e sigurimeve shëndetësore dhe jo më drejtëpërsedrejti nga pacientët. Gjithashtu, ky komision do të vendoste çmimin e ilaçeve, gjegjësisht blerjen e tyre nga prodhuesit, gjegjësisht nga përfaqësuesit ekskluzivë tregtues të tyre. Orientimi i çmimit tregtues të ilaçeve do të duhej të ishte çmimi bazë i prodhuesit, plus 20 për qind për tregtarët e mëdhenj dhe përfaqësues ekskluzivë të tyre, plus 30 për qind për barnatoret ose spitalet.

Për të reduktuar shkuarjen e pothuajse të panevojshme të qytetarëve të siguruar për t’u kontrolluar te mjeku, qytetari do duhej të jepte një herë në tre muaj 5 euro (si në Gjermani që paguhen 10 euro), kurse ata që nuk shkojnë fare nuk duhet ta paguajnë fare këtë shumë. Ky “trik” dhe “triku” që të paguanin vetë qytetarët nga 10 euro në ditë për qendrim në spital, në Gjermani pat reduktuar vizitat e panevojshme mjekësore dhe qendrimet e panevojshme në spital për rreth 15 për qind, gjë që kishte peshë, pasi disa njerëzve, sidomos të moshuarve, u ishte bërë ves të shkonin panevojshëm të mjeku ose në spital, ndonjëherë vetëm sa për të përballuar monotoninë e kohës.

- Licensa për barnatore e ambulanca të lëshohen vetëm në bazë të kuotës që do të caktonte komisioni në bazë të standardit, sa barnatore e ambulanca për sa banorë janë të nevojshme dhe licensa të reja të lëshohet vetëm në ato lagje e fshatra ku nuk ka fare barnatore e ambulanca, ose ka shumë pak.

- Çdo pacient të zgjedhë vetëm një mjek “shtëpie” në ambulancë private ose shtetërore, ku do t’i mbahej kartela shëndetësore dhe të mund të ndërronte mjekun e “shtëpisë” vetëm pasi të ketë përmbyllur vitin.

- T’u merret licensa të gjithë grosistëve të ilaçeve importuese, që nuk mund të dëshmojnë se kanë autorizimin për përfaqësim ekskluziv, minimum të një prodhuesi, që ka të licensuar minimum një ilaç në BE dhe në Kosovë.

- Të gjitha ilaçet që janë të licensuara në BE të mos kenë nevojë për licensim ekstra në Kosovë, por vetëm të kontrollohen nëse vërtet janë të licensuara në BE.

- Ilaçet që nuk janë të licensuara në BE të mund të licensohen nga organizmat e autorizuar për licensim në Kosovë, vetëm nga prodhuesi dhe firma përfaqësuese ekskluzive e tij.

- Të nxiten prodhuesit vendës për të prodhuar ilaçe gjenerike në vend dhe t’u lehtësohet dhënia e licensave, nëse i plotësojnë kriteret për prodhim.

- Të trajtohet si kontrabandë çdo ilaç që nuk ka pullë “shtetërore” dhe barnatoreve, mjekëve privatë, tregtarëve që tregtojnë ilaçe të tilla ilegale, t’u merret licensa dhe të burgosen, kur t’u zihen ilaçe ilegale, dhe jo të dënohen vetëm me kundravajtje ose të mos denoncohen fare nga inspektorët kontrollues, vetëm pse marrin ryshfet.

Hap tjetër me rëndësi do të ishte aftësimi i klinikave speciale për të evituar që shteti të dërgojë pacientë jashtë vendit, me shpenzime të larta. Në këto klinika të punësohen mjekë nga jashtë që do të plotësonin nivelin profesional (deri sa të aftësohen mjekët vendës), duke reduktuar dërgimin e pacientëve jashtë vendit. Projekte për këtë mund të bënte komisioni i pavarur. Kam dëgjuar për gatishmëri të investitorëve që do të hapnin klinika të tilla dhe do sillnin mjekë me emër nga jashtë, me çka do të kursehej buxheti i shtetit duke mos pasur nevojë të shpenzojë kaq shumë për të dërguar pacientë jashtë vendit. Në këto klinika do mjaftonte të paguheshin vetëm 20 për qind të tarifave që paguhen tani jashtë, për të njëjtin mjekim ose intervenim kirurgjik, por frikësohen nga makutëria e babëzitur “shtetërore” se nuk do u japin licensë, ose do të vazhdojnë të dërgojnë pacientë jashtë shteti, meqë dyshohen për lidhje korruptive me disa klinika ku dërgohen pacientët me pagesë nga shteti.

Edhe privatizimi i spitaleve është një zgjidhje dhe mjetet e fituara nga privatizimi i tyre mund të shfrytëzohen për të paguar sigurimin bazë të qytetarëve të papunë dhe të varfër. Kjo do e konsolidonte dhe do e shëronte shëndetësinë nga epidemia aktuale, pasi që një shëndetësi e sëmurë, nuk ka se si të shërojë të sëmurët (por ec e beso se këto reforma do t’i inicionte një ministër sharlatan dhe i babëzitur për të marrë “provizione” për tendera e licensa dhe i cili, për këtë qëllim, ka emëruar nipin e vet si shef kabineti, siç më informuan në ministrinë e shëndetësisë.).

Gjithçka është edhe më e thjeshtë se sa shpjegimet që bëra. I vështirë është vetëm vullneti i mirë i pushtetit për të bërë reformë.



vazhdon

[Llapi]

3. g. Roli i emigracionit në zhvillimin e përshpejtuar ekonomik



Dihet roli historik i emigracionit dhe i diasporës, në rend të parë, në rrjedhën e ngritjes së vetëdijes kombëtare (Rilindja Kombëtare Shqiptare e ka zanafillën tek diaspora shqiptare në Itali dhe në Rumani), pastaj kontributi në çlirimin e trojeve tona nga pushtuesit, po edhe roli i tij gjatë shtetbërjes dhe shtetndërtimit. Kujtesën e kemi të freskët dhe e dimë se sa shumë ka kontribuar emigracioni ynë gjatë këtyre katër dekadave, fillimisht duke ndihmuar në shkollimin e fëmijëve e të afërmve, duke ndihmuar për mbijetesë sociale dhe ekonomike, e veçmas ndihmat dhe pjesëmarrja e drejtpërdrejtë e një numri sish në luftë për çlirimin e Kosovës.

Realitet është se në emigracion, nga Greqia deri në Finlandë, kemi mbi një milionë qytetarë të Kosovës, pothuajse kryesisht dhe tërësisht të etnisë shqiptare. Shteti zviceran ka statistika më konkrete për numrin e emigrantëve shqiptarë të Kosovës, që është diku rreth 240 mijë veta. Në Gjermani duhet të jenë mbi 600 mijë, në Suedi rreth 80 mijë, e kështu me radhë, kurse në shtete të tjera, numri tyre është më i vogël. Edhe përtej oqeanit duhet të kemi të paktën 200 mijë emigrantë. Ky numër kaq i madh i emigrantëve, mbi një e treta e popullsisë se Kosovës, është një humbje e madhe kombëtare, por është edhe një rast i madh për zhvillimin të përshpejtuar të shtetit tonë.

Nga numri i përgjithshëm i emigrantëve, rreth 700 mijë duhet të jenë në marrëdhënie pune, kurse të tjerët të moshës rinore, ose ndonjë grua që është amvise, si dhe pak pensionistë. Po të kishin gjithë këta vullnetin e mirë, i cili varet nga besimi se nuk do u keqmenaxhoheshin mjetet, dhe po të dinin se mjetet që do investoheshin në energjetikë, do u rriteshin rreth 30 për qind qind në vit, ky emigracion do të mund të investonte rreth 5 miliardë euro në TEC-e. Me këtë, në njëfarë mënyre, Kosova do ua kthente “borxhin” për kontributin që kanë dhënë emigrantët që katër dekada. Ata do të mund të vetorganizoheshin për t’i tubuar këto mjete dhe për t’i vetëmenaxhuar sikur shteti ynë të garantonte dhe të merrte me seriozitetin e duhur çështjen e investimeve të tyre. Kursimet, patundshmëritë, bizneset e emigrantëve tanë u rritën mesatarisht 3 deri në 10 për qind në vit në vendet ku gjenden. Përse të mos duan ata që investimet e tyre në energjetikë këtu, në atdheun e tyre, t’u rriten rreth 30 për qind në vit dhe kështu të motivohen kuadrot me përgatitje e përvojë të kthehen në Kosovë, për të përshpejtuar bashkarisht zhvillimin e gjithëmbarshëm ekonomik?

Dhe, po e patën të pamundur që të vetorganizohen për të bërë njëi investim kaq fitimprurës për vetën e tyre, dhe kaq domethënës për zhvillimin e përshpejtuar të shtetit tonë, atëherë qeveria do duhej të angazhohej, duke ua kërkuar këto mjete, fillimisht si hua, me kamatë rreth 5 për qind në vit, duke u garantuar se do ua shndërronte në aksione kur TEC-i të fillonte me prodhimin e energjisë elektrike.

Vullneti i tyre tashmë për të investuar në zhvillimin e Kosovës (që unë do ta vlerësoja si një lloj ndihme patriotike), në rend të parë për interesa të tyre ekonomike, mund t’u rikthehet emigrantëve, nëse ata do të binden se klasa politike e Kosovës nuk i deshi ata vetëm sa për t’i shfrytëzuar deri në çlirim të Kosovës, që pastaj Kosovën e çliruar ta shndërronin në pashallëk privat, por për të krijuar mirëqenie për të gjithë.

Asnjëri nga politikanët dhe qeveritarët as që u kujtua që t’u ofrojë një përfaqësim simbolik emigrantëve në Kuvendin e Kosovës (siç ka vepruar Kroacia, Italia, etj.). Asnjëra qeveri nuk u kujtua të formojë ministri të emigracionit, siç e kanë disa shtete të botës që kanë më pak emigrantë se sa Kosova. Le të arsyetojmë se qeveritë e deritanishme nuk kishin kompetenca për t’u marrë me emigracionin, pasi UNMIK-u nuk ishte i predispozuar as që t’i pranojë që të regjistrohen emigrantët e Kosovës si banorë të Kosovës, e lëre më që t’i pranojë të rikthehen në Kosovë, kur disa shtete donin t’i kthenin ata që u kishte kaluar strehimi politikë. Qeveria e tanishme nuk do të mund të arsyetohet për mungesë të kompetencave, nëse do të vazhdojë të injorojë emigracionin. Të shohim si do të sillen në të ardhmen pushteti, policia, administrata, pasi u pavarësua Kosova. Deri tani jemi dëshmitarë që vetëm sigurimet private i “mirëprisnin” emigrantët për t’i plaçkitur me sigurim “ekstra”, pa hyrë mirë automobilat e tyre në territorin e Republikës së Kosovës, ndonëse ato i kanë të siguruara. Deri tani jemi dëshmitarë se policët i “mirëprisnin” emigrantët që t’i gjobisnin për rregulla komunikacioni, për vendparkime “të ndaluara” etj. Deri tani administratorët shtetërorë i “mirëprisnin” emigrantët për t’i maltretuar gjatë lëshimit të dokumenteve personale, duke i kushtëzuar me ryshfete. Deri tani gastronomia i “mirëpriste” emigrantët vetëm për të rritur fitimet e tyre. Më në fund, edhe familjarët po i “mirëpresin” emigrantët pothuajse vetëm për hir të ndihmave financiare dhe mirëpritja familjare ka nisur të zbehet për shkak se emigrantët nuk po kanë vullnet e mundësi për të ndihmuar si përpara.

Në fund të fundit, emigracioni ynë ka rëndësi edhe si potencial turistik, pasi rreth 500 mijë emigrantë që vijnë gjatë pushimeve verore, mund të shpenzojnë në Kosovë një shumë të konsiderueshme gjë që shkon në dobi të ekonomisë së vendit.

Në fund të fundit, emigracioni ynë në Zvicër e BE ka rëndësi qoftë edhe vetëm si konsumatorë të prodhimeve bujqësore e blegtorale që Kosova ka nevojë t’i eksportojë.

Disa emigrantë u angazhuan të investojnë në Kosovë, por pushteti nuk ishte i gatshëm t’i këshillojë se ku është më me leverdi që të investojnë, nuk ishte i gatshëm t’u krijojë lehtësira procedurale ose që t‘i këshillojë që të mos i harxhojnë kursimet e tyre në ndërtimin e shtëpive luksoze e blerjen e banesave, pasi nuk është me leverdi që të investohet në to për t’i shfrytëzuar vetëm 2-3 javë në vit.

Siç është i dëshpëruar populli në Republikën e Kosovës, e shkaqet mirëfilli dihen, edhe më shumë është i dëshpëruar emigracioni. Le të shpresojmë që qeveria e tanishme e Republikës së Kosovës, që kryesohet nga ish-emigranti Hashim Thaçi, do të përkushtohet për t’ua kthyer vullnetin emigrantëve. Një gjest domethënës e ka bërë kryeministri Thaçi, duke emëruar emigrantë si këshilltarë për çështje të emigracionit e të diasporës. Sa mirë do të ishte që strukturat komunale të organizonin ndonjë mbrëmje rinore për rininë e emigracionit, ose ndonjë piknik, që t’ua bëjnë atyre më joshës vendlindjen e prindërve të tyre. Ndoshta, në të ardhmen e afërt, qeveria do të mund të ndajë mjete për të ndërtuar qendra pushimi e rekreacioni në bjeshkët e bukura të Kosovës për rininë tonë, brenda dhe jashtë shtetit, që atyre t’ua joshim më shumë Republikën e Kosovën, që të njihen me njëri-tjetrin, të shoqërohen e të miqësohen.

Bota investon për të joshur turistë, kurse Kosovës nuk i shkon ndërmend për të joshur emigrantët e saj, qoftë edhe vetëm si turistë.

Në fund të fundit, se mos është më mirë që vetë emigrantët të organizohen për të ndërtuar në Kosovë qendra të vetat rekreacioni, për të organizuar lobingje për të mbrojtur interesat e tyre, duke gëzuar hisen e shtetit të Kosovës që u takon, pasi që për çlirimin e saj sakrifikuan shumë.



Në vend të mbylljes:

Katarsis - “pastrimi i shpirtit”



Vërtet, duam apo nuk duam të bëjmë shtet të mirëfilltë? - kjo është pyetja. Në dukje sikur duam, por dukja nuk mjafton. Me rëndësi është përmbajtja, është përcaktimi i njëmendtë i secilit, gjegjësisht i të gjithëve. Do të ishte gjynah dhe e kobshme të lëshojmë këtë shans kaq të favorshëm, vetëm se disa pushtetarë kanë babëzi për pasurim të shpejtë, të pandershëm dhe marramendës, vetëm pse disa pushtetarë kanë babëzi për t’u bërë pashallarë të Kosovës. Secili mbase di se çfarë është e ndershme, çfarë përgjegjësie kemi dhe si duhet t’i dalim zot Kosovës. Nuk mjafton vetëm të duam, por të vendosim që të bëhemi qytetarë e shtetas të përgjegjshëm dhe këtë ta praktikojmë çdo ditë.

Nuk kemi dëshiruar që ta çlirojmë Kosovën vetëm pse kemi pasur shtytje romantike kombëtare, vetëm për shkak të “rendit të gjërave”. Nuk jemi angazhuar për ta çliruar Kosovën pse e ëndërronim çlirimin dhe lirinë, por këto i kishim synim të hershëm, kushedi që sa shekuj. Nuk jemi angazhuar për ta çliruar Kosovën vetëm sa për ta çliruar, më në fund, nga pushtimi serb, por gjithsesi edhe për të jetuar të gjithë më mirë se sa “kemi jetuar” në Kosovën e robëruar dhe mundësisht aq mirë sa i ka potencialet reale shteti ynë dhe sa do të bëhemi në gjendje për t’i shfrytëzuar ato.

Kishim nevojë për përkrahje të miqve ndërkombëtarë dhe ishte njerëzore që t’i lusnim për përkrahje. Por tani nuk është e dinjitetshme që të presim pa fund që miqtë ndërkombëtarë të na ndihmojnë në ndërtimin e zhvillimin e shtetit tonë. Jo vetëm që nuk është e dinjitetshme, por mund të ndodh që kjo gatishmëri e tyre shpejt mund të konsumohet dhe ata mund të zhgënjehen nga mosdëshira dhe mosangazhimi ynë i njëmendtë për të ndërtuar shtetin tonë. Kam pasur rast të dëgjoj drejtëpërsëdrejti opinionet e taksapaguesve të BE-së. Atyre po u zvogëlohet gatishmëria që të vazhdojnë të sakrifikojnë për shtetbërje e shtetndërtim të shtetit tonë, e lëre më që të sakrifikojnë edhe për zhvillimin tonë ekonomik e demokratik, siç ia hapëm sytë padenjësisht konferencës se donatorëve.

Gjithçka që kam propozuar nuk më duket se janë ilizioniste, utopiste e futuriste. Gjithsesi, mendoj, janë të realizueshme, vetëm po të duam, secili sinqerisht e njëmendësisht. Jam kurioz dhe mirëpres ndonjë arsyetim e argumentim se përse nuk mund të realizohen këto që kam propozuar, nëse ne, sinqerisht, njëmendësisht, vendosmërisht, duam.

Ndonjërit mund t’ia kem provokuar mërinë e zëtin e papërmbajtshëm kundër meje me vlerësimet kritike për të kaluarën, bazuar në kriterët e mia përceptuese dhe vlerësuese, por “u bëfsha shka”, siç më betohej ndonjëherë Babai, nëse i kam bërë i nxitur nga inati e urrejtja personale, por nga zemërplasja. Unë nuk urrej e nuk mbaj inat as ndaj atyre që gjithë jetën më kanë shpifur e më kanë akuzuar për vrasës, për përvetësues personal të ndihmave financiare të popullit, për shpërdorues të përgjegjësive që kisha, pasi dija se ishin viktimë të luftës speciale të pushtuesit dhe argatëve të tij mercenarë. Dhe që të jetë më e kuptueshme kjo filozofi imja, për ndokënd ndoshta naive, e kam të bazuar në analizat që u kam bërë angazhimeve të personaliteteve historike, që një pjesë të gjatë të jetës se tyre janë detyruar t’u shërbejnë pushtuesve, por në momente vendimtare janë vënë në shërbimit të popullit të vet, duke siguruar respekt të madh nga populli, brez pas brezi. Unë nuk i urrej as keqbërësit e përjetshëm, pasi, në fund të fundit, gjykoj se ata nuk kanë qenë “prodhues” autentikë të vetes së tyre, por “produkt” i rrethanave që imponon pushtimi shekullor, “produkt” i destruktivitetit biologjik, pasi të tillët nuk kanë aftësi për ta komanduar arsyeshëm e për ta kontrolluar veten e tyre. Nuk i gjykoj as ata keqbërës që ishin “produkt” i shantazheve e i mashtrimeve të pushtuesit që i cyti t’i shkaktojnë shumë të këqija popullit tonë, etj., etj. Sa herë jam bërë pishman pse kam urryer ndonjë UDB-ash, ose oficerë e politikanë që shumë gjatë i kanë shërbyer Beogradit pushtues, por kur populli përfundimisht vendosi dhe u angazhua për t’u çliruar nga Serbia pushtuese, ata kaluan me tërë qenien e tyre në anën e popullit. Eh, sa shumë shqiptarë do të duhej të urreja për shërbimet që ua kanë bërë pushtuesve (deri edhe Gjergj Kastriotin, Ismail Qemalin, Hasan Prishtinën etj.), po të ashpërsoja kriteret, siç duket normale dhe e logjikshme. Mbase pak do tepronin për t’i respektuar e admiruar.

Pres me shpresë dhe i gëzohem kësaj pritjeje, se mund të vijë momenti që edhe shqiptari i “keq” të bëhet qoftë edhe vetëm një ditë shqiptar i mirë dhe me kaq unë ndjehem i mjaftuar.

Po të ashpërsoja meritueshëm kriteret, atëherë e sot do të më duhej të urreja Amerikën, Francën, Anglinë, Gjermaninë etj., për formimin e mbretërisë serbo-kroato-sllovene (1919), për ndihmën e madhe që i dhanë RSFJ-së gjatë viteve 1948-1990 që të bëhet superfuqi ushtarake dhe politike, që të bëhet në gjendje të mbajë të pushtuar dhe të terrorizojë popullin tonë; që t’i urrej për përkrahjen që i dhanë Serbisë pushtuese gjatë viteve 1991-1998 për ta mbajtur Kosovën dhe popullin tonë të pushtuar, duke bërë ndaj tij krime makabër; që t’i urrej për përndjekjet që kam përjetuar në disa prej këtyre shteteve gjatë viteve 1978-2000, vetëm pse isha i angazhuar politikisht kundër Jugosllavisë e Serbisë pushtuese. E shihni, pra, pikërisht këto dhe shtete të tjera, në momentin më kritik, kaluan në anën e popullit tonë, për ta shpëtuar nga zhdukja fizike, dhe pikërisht këto dhe shtete të tjera përkrahën Kosovën që të bëhet shtet, dhe pikërisht këto dhe shtete të tjera, të bashkuara në NATO, po e mbrojnë Republikën e Kosovës nga rrezikimi pushtues serb, dhe pikërisht këto dhe shtete të tjera tani po angazhohen që ta ndërtojmë bashkarisht shtetin tonë. Sa mirë që kam duruar për të mos i urryer atëherë, sepse do të isha penduar shumë rëndë tani.

Po të ashpërsoja meritueshëm kriteret, siç do të dukej e logjikshme, më në fund, do të më duhej të urreja edhe vetën time për disa mendime e angazhime të gabueshme politike dhe jopolitike, të bëra, i shtyer nga bindja dhe shtytja e brendshme se ishin mendime e angazhime të mira; po kështu do të më duhej të urreja edhe bashkëveprimtarët e mi për disa gabime të paqëllimshme e të qëllimshme.

Prandaj i kam “relaksuar” kriteret dhe vërtet kam kritere shumë të shtrënguara që të marr vendim për të urrejtur njerëz.

Sa shumë po shpresoj se tani do të ndërgjegjësohen shumë bashkështetas, njerëzisht, qytetarisht e shqiptarisht, që ta bëjmë e ta ndërtojmë Republikën e Kosovës, sa më të mirë që të jetë e mundur, që ta përshpejtojmë zhvillimin ekonomik, demokratik e social.

Sa shumë po shpresoj se tani do të ndërgjegjësohen shumë bashkështetas, që të zvogëlojnë mërinë e urrejtjen ndaj njëri-tjetrit, që të zvogëlojnë kriminalitetin për të mos mbytur të rinjtë shqiptarë e botërorë me droga për përfitime personale kriminale, që të zvogëlojnë mërinë, urrejtjen e ndjenjën e hakmarrjes kundër bashkështetasve serbë dhe të tjerë minoritarë, dikur keqsjellës e keqbërës ndaj popullit tonë, sepse nuk ishin të ndërgjegjësueshëm njerëzisht, sepse shpërdoroheshin nga shpërdoruesit nacionalistë serbë, sepse ishin fatkëqinj.

Sa shumë po shpresoj se tani do të ndërgjegjësohen shumë bashkështetas, që në vend të shpenzimeve për prostitucion, për blerje të panevojshme të automobilëve luksoz, për ndërtim e blerje të vilave, panevojshëm të mëdha, do të investojnë në shtetbërje, shtet-ndërtim e në zhvillim të përshpejtuar ekonomik të shtetit tonë, njëherit edhe për të mos lënë të vuajnë nga uria bashkështetas tanë, që mund të vuajnë urie jo për faj të tyre, jo për përtaci të tyre, jo për kulturë parazite të tyre.

Sa shumë po shpresoj se tani do të ndërgjegjësohen shumë bashkështetas, për të mos përvetësuar pandershëm pasurinë shtetërore, të shtyrë nga babëzia krimogjene për të vënë pasuri për “shtatë breza” pasardhës të tyre.

Sa shumë po shpresoj se tani do të ndërgjegjësohen shumë bashkështetas biznesmenë, që të kenë edhe ndërgjegje sociale për të mos trajtuar si skllevër të punësuarit në firmat e tyre, që të kenë ndërgjegje edhe sociale për t’i paguar meritueshëm e njerëzishëm për punën që bëjnë.

Më në fund, sa shumë po shpresoj se tani do të ndërgjegjësohet klasa jonë politike, pushtetarët, kryepartiakët, njerëzisht, qytetarisht e shqiptarisht, që të bëjnë më të mirën e mundshme për shtetbërjen e shtetndërtimin e shtetit tonë, që të bëjnë më të mirën e mundshme për zhvillimin e përshpejtuar ekonomik, demokratik e social.

I turpëruar do të jetë për jetë të jetëve secili që është i vetëdijshëm të gjykojë çka është njerëzore, qytetare e shqiptare, që është i vetëdijshëm të gjykojë çka është në interes të shtetbërjes, shtetndërtimit, të zhvillimit ekonomik, demokratik e social, por qëllimisht dhe për të shuar babëzinë e tij krimogjene vazhdon të sillet e të veprojë prapë “shtazërisht”, si keqbërës pervers, për interesa primitive personale!

[DriniM]

Nëse ky njeri ( Ibrahim Klemendi ) meriton të jetë elitë , atëherë pa frigë vendosni Esat Toptanin, Hamza Kastrioitin e shum tradhëtarë e kriminel të tjerë në këtë nënforum .


I lus moderatorët që këtë temë ta hekin nga ky nënforum '' Elita Kombëtare '' .


Së pari këta idiotë -klyshë të dullës, kujt krimineli ia kanë ndëgjuar emrin e fusin në elitë kombëtare .
Sëdyti , ky shtazë me fizionomi njeiu ,nuk është elitë,se elitë si ai atëherë duhet konsideuar çdo rrugaç shqiptar që sillen rrugëve të perëndimit ,por ky është edhe spiuni dyfishtë më i rezikshm më i madh i udb-së dhe sigurimit .
Ky është ai që vrau Vëllezërit Gërvalla dhe Kadri Zekën dhe me thjeta të tjerë si në perëndim e si në Kosovën e atëhershme ,përveç burgimeve që kanë hëngër njerzit me mija vite nga ky shtazë .

Poashtu ky është ai që mblodhi të gjithë bërëllogun shqiptar të perëndimit ( rrënjën e vetë dygjuhëshe shqip-sërbisht ) dhe i dërgoi poshtë në Vlorë në 1997 të armatosur e duke pëllatë si gomarë sërbisht rrugëve të vlorës ,me akuzën se Saliu ka prurë sërbët për të vrarë e dhunuar nënat dhe motrat shqiptare .

Një ditë kur do vendoset drejtësia në Kosovë ,ky njeri do pagon krejt veprimtarinë e vetë kriminale .

[Llapi]

DriniM

ne past vend ketu per tema per esatin e hamzen ka edhe per ty
dhe do ta hapi une nji tem per ty haaaaaa

[DriniM]

Ti Llapçe ,mund tia hapish nënës tate -..... temën ,nëse vërtet e njeh se kënd ke nënë .
Se ,siç duket nga sjellja jote ,ti je një nga ata të ishujve/çerdheve të fëmijëve .

Se mu, mundesh veç me më hëngër në mëjth .


Dhe e përsëris që Moderatorët ta heqin këtë temë për këtë shtazë me fizionomi njeriu nga ky nënforum .

[m.g.q.n.t.v.]

Ti Llapçe ,mund tia hapish nënës tate -..... temën ,nëse vërtet e njeh se kënd ke nënë .
Se ,siç duket nga sjellja jote ,ti je një nga ata të ishujve/çerdheve të fëmijëve .

Se mu, mundesh veç me më hëngër në mëjth .


Dhe e përsëris që Moderatorët ta heqin këtë temë për këtë shtazë me fizionomi njeriu nga ky nënforum .

Ka mundesi ti lini sharjet dhe te argumentoni pse ky duhet te hyje tek elitat apo te argumentoni te kunderten, pse duhet te hyje tek tradhetaret.

[Nertili]

Ky libër nuk duhet të rrijë në konturet e një faqe interneti - duhet të botohet

Njeriu i sfidave që në fushën e ideve

shtron “sfidat e kohës”


· E rëndësishmja tek libri i Kelmendit është e ardhmja e Kosovës. Ai e sheh mundësinë e zhvillimit dhe të ringritjes së ekonomisë, të mendimit politik dhe social të Kosovës, sjell fakte, argumente, shembuj, lakon rrugë nëpër të cilat kanë kaluar shtete të tjerë, thekson idenë se nëse gjithësecili prej nesh e pastron oborrin e tij, atëherë gjithë Kosova është e pastër, çka do të thotë se nëse secili mendon për Kosovën, zhvillimin e saj, për ndërtimin e shtetit; nëse gjithësecili e vendos sinqerisht një gur, atëherë mund të ndërtohet e ardhmja.



Shkruan: Bedri Islami - 22. 10. 2008

_______________________


- Përkitazi me librin “Sfidat e radhës” të autorit Ibrahim Kelmendi.


* * *

Që Ibrahim Kelmendit i pëlqejnë sfidat dhe të fton të debatosh rreth tyre, kjo është tashmë një gjë që dihet. Kjo është në natyrën e tij, ndoshta e gjithë jeta e tij politike ka kaluar përmes sfidash, herë pas here ata kanë qenë kaq afër njera tjetrës, saqë ka qenë e pamundur të dallosh kufirin mes tyre. Tani vjen një ditë që Kelmendi shtron në fushën e ideve "Sfidat e Kohës", si pjesë e qenësishme e mënyrës së tij të të menduarit dhe të të konceptuarit të punëve, të gjërave, të së shkuarës dhe të asaj që do të vijë.



Mund të jesh ose të mos jesh dakord me të, mund të jesh i kënaqur ose jo, mund të gjesh shumë nga mendimet e tua nëpër rreshtat e "Sfidës" së Kelmendit ose fare pak gjëra; mund ti rikthehesh atyre ose mund ti lësh krejtësisht mënjanë; por indiferent ndaj tyre nuk mund të jesh. Ose do të shfryhesh kundër tyre, dhe në këtë rast, nëse je kundërshtar i Kelmendit mund të thuash "po ky çfarë dreqin kërkon", mund të jesh mik i tij, dhe të gjesh në të pjesë të vyera edhe të mendimit tënd; ose mund të jesh i paanshëm dhe të kesh burrërinë të konfirmosh se, edhe kësaj rradhe, Kelmendi, i befasishëm si gjithnjë, ka sjellë diçka që shumë njerëz nuk e kanë pritur.



Le të vihemi tek të parët dhe të themi se "çfarë dreqin kërkon" Kelmendi, pra pse nuk rri në punën e tij dhe në hallet e tij, në atë qoshe apo mes ku e ka vënë jeta?



Mund të thuhet kështu, mirëpo Kelmendi është nga ata njerëz që kurrë nuk ka qenë vetëm në "qoshen" e tij dhe kurrë nuk ka kërkuar mesin e artë. Ai, në të vërtetë, kurrë nuk e ka parë vetëm "punën e tij". Nuk e ka kërkuar këtë "qoshe" as në vitet e para kur u largua nga Kosova dhe u përfshi në sfidën e përpjekjeve për të rrëzuar dhe dëbuar pushtetin e dhunshëm serb në Kosovë, i cili, vetëm deri në vitin 1947 i kishte shkaktuar popullit shqiptar të atjeshëm më shumë se 86 mijë viktima. Pra thënë shkurt e saktë, kishte vrarë më shumë se 86 mijë shqiptarë. Kur e kishte nisur Kelmendi këtë SFIDË, ai kishte qenë ndër të paktët, ndër shumë të paktët, po ashtu do të ishe ndër të paktët nga ai grup të paktësh që do e vazhdonte, dhe edhe në më të paktët që do e çonte deri në fund. Kështu që pyetja se "çfarë dreqin kërkon" mund të bëhet për këdo tjetër, por si vështirë të bëhet për Kelmendin. Kështu që Sfidat e sotme janë vazhdim i sfidave të djeshme, por në një rrethanë të re, krejt tjetër si atëherë, sepse vetë ndryshimet e mëdha që kanë ndodhur e detyrojnë një gjë të tillë. Jam krejt i bindur se Kelmendi është i lumtur që kësaj rradhe mirret me këtë SFIDË, se sa me sfidat e dikurshme. Pra është një pyetje e kotë edhe nga ata që e bëjnë.



Miqtë e Kelmendit, të cilët, ashtu si edhe kundërshtarët e tij, nuk janë të paktë, kanë edhe ata mendimin e tyre. Kush e ka njohur nga afër e ka të vështirë të zemërohet me të, edhe kur, me disa nga sfidat që lëshon nuk janë të një mendimi. Miqtë e kanë besuar gjithnjë atë, megjithëse ka pasur edhe miq të përkohshëm, të cilët bënë mirë që shkuan, ashtu si ka pasur edhe njerëz, nga të cilët Kelmendi ka bërë gabim që është larguar. Kjo është jeta. Unë bëj pjesë në rradhën e miqve të Kelmendit, ndoshta nga më të afërtit e viteve të fundit, të paktën e 15 viteve të fundit, mirëpo nuk desha të gjykoj librin sipas këtij prizmi. Për vete e di se ky është një libër që jo vetëm është i vyer, por edhe i domosdoshëm.



Është dashur ta bëjnë shumë vetë këtë libër, është dashur të kalojë përmes shumë hallkave, është dashur që në vend të studimeve të kota dhe titujve shkencorë të pabukë, të ndalen pikërisht në këtë sfidë, sepse mbi të gjitha është sfida e përballimit të jetës në Kosovë.



Unë do të përpiqem të jem i panshëm në gjykimin tim, e mgjithëse e di se është e vështirë. Sidoqoftë, ata që do të duan të gjykojnë mendimin tim, përpara se të thonë se "kjo është fjala e një miku", le të lexojnë me vemendje, deri në fund, librin e ri të Kelmendit.



Si shumë të tjerë, librin në formën e tij të përfunduar, e lexova përmes faqes me pretigjioze të internetit në gjuhën shqipe, www.pashtriku.org . Më është bërë zakon tashmë që çdo mëngjez, në fillimin e punës, të futem në këtë faqe interneti. Nuk e kam bërë këtë disa kohë më parë, jam i detyruar ta bëj tani, pasi është bërë e domosdoshme për të ditur më shumë dhe më gjërësisht. Për fat të keq, disa gazeta në gjuhën shqipe si "Epoka e re" nuk është në internet, kështu që "dashurinë time të vjetër" për shtypin në Kosovë, pra për "Epokën", filloi ta mbushë kjo faqe interneti.



Pasi e lexova librin, thujase me një frymë, pasi lexova fjalën e thënë mjeshtërisht nga njëri prej mjeshtrave më të mëdhenj të fjalës shqipe, profesor doktor Shaban Sinanit, së pari, më janë kujtuar kur në fillimin e luftës e më pas, në shtëpinë e vogël të këtij të fundit, bënim mbledhjet e gjata të Kryesisë së Lëvizjes Popullore të Kosovës, më janë kujtuar dhjetra e dhjetra shokë që kalonin përmes këtij Njeriu të jashtëzakonshëm, pastaj edhe nata e fundit para se me Rifat Jasharin të ktheheshim në Kosovë, kur në njerën nga dy dhomat që kishte e gjithë banesa, fjetëm disa burra që ishin nisur në rrugën e rikkthimit. Kosova në të vertetë i ka shumë borxhe këtij Njeriu, në mos i vetmi, më i rëndësishmi, në përkrahjen e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Mu kujtuan të gjitha këto, dhe vetëm nëse i ke ditur këto, mund të dish edhe shkakun përse ajo parathënie e librit është aq e saktë, aq e argumentuar shkencërisht, pasi në të njeriu i shkencës, profesor doktor Shaban Sinani, është mpleksur me atdhetarin e madh Shaban Sinani.

VIJON..

[Nertili]

(...)

Pastaj unë i shkrova autorit. Po e sjell këtë kumt të parë ose, më saktë, këtë mendim të parë, ashtu si e kam shkruar.



Miku im Ibrahim,

sot e fillova diten duke lexuar ne internet librin tënd të ri "Sfidat e rradhes". Megjithese ishte i njohur për mua, pasi e kam lexuar ne variantet e dërguara, tani pas redaktimit, edhe gjuhësor, u ndjeva rishtas i befasuar. Dhe e gjithë ajo që është thënë në parafjalën e librit nga profesor Shaban Sinani ( nuk do të kishe mundur dot të gjeje parathënës më të mirë), është e merituar, deri në imtësi.



Natyrisht unë do të kisha mundur të shtoja edhe ndonjë gjë në këtë parafjalë, e cila, ka folur edhe përmes librit, por që të ja bëja të qartë edhe një herë atyre që ose nuk e kanë harruar, ose nuk e kanë ditur sepse nuk kanë dashur ta dijnë, ose bëjnë sikur nuk e kanë ditur: kryefjala e këtij punimi është në ndjenjën tënde për Kosovën. Është një libër që dëshmon edhe një herë se sa fort dhe sa kuptueshëm, nganjëhere deri në dhimbje, e do ti vendin tënd, i do njerëzit e tu. Kjo ishte ajo që më përcolli sot që në mengjez herët, pasi kam filluar të lexoj që pas orës pesë e gjysmë. U ngrita sepse nuk kisha gjumë, kjo po me ndodhë kohët e fundit, hyra në internet, sepse është bërë zakon, si njeriu që sheh çdo ditë postën e tij; ndesha në një shkrim për Lëvizjen që më kishte dërguar "Pashtriku", dhe kur hyra aty, tek Pashtriku, gjeta materialin tënd, tashmë në formë të plotë, të tejmbushur me mirësi, me mendim të analizuar, pa asnjë lloj mllefi, në vendin e duhur dhe, mendoj unë, nga njeriu i duhur.



Them nga njeriu i duhur, pasi ti je, në këtë kohë mizore, aspak mirënjohëse, njeriu më i paanshëm, pasi nuk je as në qeveri, as në pushtet, as nuk ke qenë; nuk je as në opozitë, sepse edhe atë e sheh me syrin e paanshëm; nuk je as i mërzitur dhe nuk ke asnjë lloj mllefi. Je njeriu i duhur pasi, në gjithë këto vite ke mbledhur në vete përvojën e mosdurimit të së keqes, dhe këtë nuk e ka gjithkush; ke mbledhur vitet mes një vendi që të ka mësuar; nuk je bërë kurrë konformist dhe të gjitha, së bashku me dijeninë e thellë, e ke thënë ndershmërisht.



Nuk do të doja të kisha filluar një mëngjez më mirë se kaq. Nuk do të doja të kisha një fillesë më të mirë se kjo. Nëse do të isha zyrtar i Kosovës apo i Tiranës do të kisha mbajtur librin tënd me vete.



Ata mund të mendojnë se i dinë të gjitha këto, por më beso se nuk dinë as një të pestën e tyre: Edhe nëse i dinë pjesë pjesë dhe në koka të ndryshme, nuk janë bërë kurrë bashkë, asnjëherë për ti mbledhur të gjitha në një libër, për ti thënë shkoqur, hapur, saktë dhe për ti përmbushur ato.



Shumë njerëz, edhe ata që të njohin, do të ndjehen disi të habitur. Sepse kanë pritur prej teje më shume mërzi në libër, ngaqë, jo rrallë, të matin me kutin e tyre. Do të ketë njerëz që do të thonë se "çfarë i duhet", "çfarë fiton", do të ketë të tjerë që do të llogaritin se "kujt ia ka futur" dhe "cilin ka marrë në mbrojtje".



Nga të gjitha këto mjegulla, e vetmja që më pëlqen, është e fundit, hamendja se në krah të kujt je dhe se në krah të cilit nuk je, sepse tregon, edhe se nuk kanë dashur të dëshmojnë se të njohin mirë, përsëri e ndjejnë se mendimi yt është i fuqishëm.

Ky është një libër që nuk duhet të rrijë në konturet e një faqe interneti.

Duhet të botohet.

Bedri Islami


Kjo ishte letra ose mesazhi im i parë për librin e ri të Kelmendit. Është i sjellur saktësisht si e dërgova atij mëngjezi të herët. Sidoqoftë, thënë sinqerisht, megjithëse është një libër që sjell hapësirën e tij, përsëri ai sjell edhe një herë, rënien e disa tabuve ose tentimin për shembjen e tyre.



Le të marim njerin prej tyre, i cili është sjellë çuditërisht në libër: qëndrimi i Kelmendit ndaj një figure si Miladin Popoviç. Është një figurë e njohur në Kosovë dhe në Shqipëri, për të cilin, sipas kohëve të ndryshme, janë sjellë mendime të ndryshme, por që kohët e fundit, me ose pa të drejtë, është cilësuar si njëri ndër rrënuesit e idesë së bashkimit të shqiptarëve në një shtet të vetëm. Kelmendi mendon se ai ishte një njeri që ndryshe nga sa është thënë vitet e fundit, ai ishte ndër të paktët politikanë jo shqiptarë që e donte një bashkim të tillë, ndaj edhe e vranë. Të jetë e mundur kjo? Të jetë e mundur që pesëdhjetë e ca vite më parë, republika e Kosovës, të ketë pasur "njohjen" e parë malazeze nga një njeri i tillë? Kelmendi e sjell këtë shembull në kontekstin e asaj që me njerëz të kombësive të tjera edhe mund e duhet të bisedohet, duhen të ndërtohen ura të ndërsjellta për ngushtimin e hapësirave.



E rëndësishmja tek libri i Kelmendit është e ardhmja e Kosovës. Ai e sheh mundësinë e zhvillimit dhe të ringritjes së ekonomisë, të mendimit politik dhe social të Kosovës, sjell fakte, argumente, shembuj, lakon rrugë nëpër të cilat kanë kaluar shtete të tjerë, thekson idenë se nëse gjithësecili prej nesh e pastron oborrin e tij, atëherë gjithë Kosova është e pastër, çka do të thotë se nëse secili mendon për Kosovën, zhvillimin e saj, për ndërtimin e shtetit; nëse gjithësecili e vendos sinqerisht një gur, atëherë mund të ndërtohet e ardhmja.



Në libër ka edhe shembuj, përvoja, sjellje e qëndrime të cilat mund të mos jenë të përshtatshme për Kosovën në stadin e saj të zhvillimit; ka fakte të cilat, edhe pse në vete qëndrojnë, nuk mund të përbëjnë risi për Kosovën.



Kjo është në degëzimet e atyre që duan të thellohen në libër. Kelmendi vjen kësaj rradhe si erudit, por është i bindur se shumëçka mund të shtohet apo edhe të pasurohet në librin e tij. Një gjë që mund të bëhej më mirë do të ishte në sendërtimin e idesë se çfarë përfitimi do të kishte një treg i hapur ndërshqiptar, krijimi i një zone të lirë ekonomike mes Shqipërisë dhe Kosovës, por edhe pjesës shqiptare në Maqedoni; çfarë përparsish do të kishte, a do të mund të realizohej krijimi i një blloku të madh të punës, të idesë dhe të përvojës ndërshqiptare.



Mund të ketë, por unë i rri besnik deri në fund frazës së fundit që shkrova menjëherë pas leximit të librit: Duhet të botohet. Shtoj edhe më tej: duhet bërë pronë e debatit. Ai na ka ftuar. Më mirë se gazetarët, publicistët apo shkrimtarët, këtë mund ta bëjnë njerëzit e shkencës. Koha është e tyre.

……………………….



Bedri Islami: Ademi Jashari, Fehmiu dhe Xheva


Kete shenim te ilustruar edhe me foto mund ta shfletoni edhe ne
faqen www.pashtriku.org

[Brari]

lol

dhe bedriut dhe kelmendit ne fakt i pelqejne sfidat.. or nertili i enverit..

te dy folen shume per luften..
te dy e kishin qejf gjermanine..
te dy vegla te sigurimit enverist..
te dy organizatore te vrasjeve e listave te likujdimeve te atdhetareve..
te dy qeflij te qosheve te ngrohta.. qe luften e bene duke pi caj e kafe ne hamburg e mynih..

te dy kane hanger paret e vendlindjes therret..

por kto sjan kurgja..

ajo qe keta te dy e shoket e tyre do mbahen mend ne histori.. eshte se keta..luften ..pra tenkat e predhat e topat e kallashet e bajonetat e ushtrise serbe.. nuk dolen me i prit me gjoksin e tyre te cilit prej 20 e ca vitesh i kishin rrah me grusht proletaresh.. por ja u a rrasen kte lufte femijve e grave e burrave e pleqve te pa mbrojtur te kosoves..

ska lum e prru qe ju a lan ftyren ktyre dy faqezijve..