Edukimi i shqiptareve te Kosoves, kush e ka fajin?

[Elna Durrësi]

Elna



Tashti e pashë edhe shkrimin e Juaj!
Ndoshta nuk dalë nga tema por,meqë jetoni në CH (kantoni?) a mund të spjegosh se ; a ka dallim gjermanishtja e CH me atë të Gjermanisë dhe Austrisë,apo frëngjishtja e CH me atë të Francën dhe shtete e tjera frankofone që kanë gjuhë zyrtare frëngjishten (Kubeku e ndonjë shtet afrikan që ende ka si gjuhë zyrtare frëngjishten) si dhe italishtja e CH me Italishten e Italisë...qoftë në të shkruar qoftë në të folur?
Falëmnderit!

P.s.
Ke dhënë një përshkrim të mirë rreth edukimit dhe arsimimit të shqiptarëve nga ish-jugosllavia.

Përshëndetje,

Banoj në Gjenevë. Kjo do të thotë që do i referohem frëngjishtes. Për të vënë "kornizën" e bashkëbisedimit tonë, ju vë në dijeni që nuk jam gjuhëtare e gjuhës shqipe dhe as e gjuhës frënge që t'ju përgjigjem me baza shkencore për këtë çështje. Nuk jam e specializuar në këtë fushë. Për pyetjet e mësipërme do përgjigjem nga baza si banuese në një vend frankofon dhe lexuese e gjuhës frënge.

Midis frëngjishtes së Zvicrës dhe frëngjishtes së Francës (sipas meje) dallim kanë vetëm disa fjalë apo disa shprehje. Rregullat e gramatikës duken të jenë të njëjta.

Midis frëngjishtes së Zvicrës-Francës dhe asaj të Kebekut ( Qabesë i thonin dikur tek ne mos gaboj ) duket të ketë dallim fonetik. Në libra unë nuk vë re dallim midis njërës dhe tjetrës.

Ne punojmë me shumë libra Kebekuazë dhe nuk ka dalë në dukje problematika e dialekteve. Mendoj që dhe ata në të shkruar i referohen gjuhës standarte. Për më shumë nuk di si t'ju sqaroj sepse dhe vetë nuk jam njohëse perfekte e gramatikës së gjuhës frënge.

Për t'ju kthyer standartit të gjuhës shqipe, unë e kam thënë dhe e them që e pranoj njohjen e dialektit, mirëpo kur gjuha është pranuar si standarte nga të dy pjesët e popullsisë unë mendoj se duhet ti përmbahemi rregullave të saj.

E kuptoj dhe e pranoj faktin që ndoshta popullsia e Kosovës dëshëron të këtë gjuhën e saj standarte bazuar në dialektin e saj, mirëpo dhe për këtë rëndesa nuk duhet të bjerë mbi standartin aktual të gjuhës shqipe, por të vërë në lëvizje e gjuhëtarët e saj për të bërë të pranueshëm paralelisht një standart të dytë të gjuhës shqipe.

Ky është mendimi im!

Elna!

[Preng Sherri]

Gjuha standarde ( angl. " standard language") është një varietet i gjuhës kombëtare të një bashkësie gjuhësore, i cili ligjërohet e ngrihet mbi varietetet e tjera, sepse në çaste të caktuara gjen mbështetjen e forcave sunduese politike dhe institucionalizohet e merr vlerat e një mjeti të ndërkomunikimit ndërkrahinor. me rëndësi është që pas Pavarsisë( 1912) u bënë hapa përpara si në arsimim po ashtu edhe në lëmin e gjuhës kështu që duke ecur mbi pikat e përbashkëta që kishin shtresat e ndryshme të shoqerisë u potencuan si nevojë dy variante kryesore letrare të shkruara: njëri me bazë toskerishten dhe tjetri me bazë gegërishtën.
Mbreti Zog nuk pati as kohën, as mundësin reale që ta shtronte si duhej dhe ta zgjidhte çështjen e gjuhës së përbashkët apo të arsimimit të përbashkët! Populli i njejtë por që jeton jashtë shtetit amë, praktkishtë është i detyruar që në arsimimin e tij dhe të folmen etij, si në të shprehur si në intonacion të marr akontacione të popullit që formon atë shtetë.
varieteti standard i frengjishtes është ngritur mbi bazën e " langue d'oli", duke iu imponuar normat Ile de France-ës edhe varietetit të " langue d'oc" duke u shtrirë kështu në të gjithë Francën.
Dhe të mos harrojmë se në Francë modeli i varietetit guhësor të frëngjishtes së Il-de-France-s u është imponuar jo francezëve që flisnin një varietet tjetër, atë të " langue d'oc" por edhe një gjuhë të tërë siç është oksitanishtja. Edhe sot atje rreth 18 miljonë oksitanë, banorë të 32 departamenteve të shtetit të Francës, në Valle d'Aral në katalonjë etj vijojnë të kërkojnë njohjën e gjuhës së tyre.
vari9atetet dhe Standardet janë të ndryshme dhe të natyrshme sespe përndryshe sekretari i Akademisë Franceze, bujku i Lotit, funksionari i Valonisë dhe studenti i Kebekut ( Quebeque) nuk do të ishin anëtarë të bashkësisë frankofone kur dihet se diferencat midis varieteteve të tyre janë të rëndësishme!
E njejta gjë vlenë edhe për varietetet e gjuhës standarde të shqipes me dy dialektet e saja dhe me varietetet e atyre dy dialekteve!
Kur jemi te arsimimi secila pjesë shqiptare ka pas specifikat e saja, përparsesit por edhe mangesit dhe kjo është bërë ndoshta në mungesë të një shteti të fortë amtarë!
ta zëmë si shembull pasi u përfol këtu Gjuha frënge ku në shtetin e tyre ekziston një dekret deri edhe një legjislacion me dekrete të posaçme për përdorimin ose jo të fjalëve dhe termave, si dhe " Këshilli Ndërkombëtar i Gjuhës Frënge".
Shqiptarët e Kosovës arsimimin e tyre e kanë bërë kryesishtë në gjuhën e njësuar sepse edhe po të donin në ndonjë dialektë tjetër praktikishtë ka qenë e pamundshme ngaqë e tërë Literatuar që vinte dhe me të cilën punohej e mësohej ishte identike me atë në Shqipëri. E sidomos pas vitit 1970 kur u hap Universiteti i Kosovës!
Në fundë të fundit gjenerata e parë e gjerë tek gjenerata e vitit 1981 - ishin dhe dilnin si kuadro dhe produkt i profesorëve të Tiranës të cilët në numër shumë të madh ligjeronin aso kohe në këtë uNIVERSITET!

[dodoni]

Ne fillim te shekullit te kaluar shqiptaret, e te gjitha trevave shqiptare, kishin nje numer shume te vogel intelektualesh dhe nje analfabetizem shume te larte. Pavaresimi i Shqiperise, edhe pse gjysmake, krijoi kushte shume me te favorshme per te gjithe shqiptaret, e vecanerisht per shqiptaret e territorit te Shqiperise se sotme. Kosova dhe trevat tjera shqiptare u okupuan nga Serbia, Greqia dhe Mal i Zi, dhe ju duhej te perballeshin me torturat cnjerezore, spastrime etnike te shoqeruara me debime masive, perpjekje shume te medha asimiluese te ketyre shteteve okupatore etj.

Ne shtetin e ri shqiptar te asaj kohe, filluan te hapeshin shkollat shqipe anekend dhe te konsolidoheshin institucionet shqiptare. Intelektualet e pakte shqiptare nga viset shqiptare te okupuara si Kosova etj., ose vriteshin nga okupatoret ose shpernguleshin per ne Shqiperi, Turqi, apo vendet perendimore (Hasan Prishtina, Rexhep Mitrovica, etj.). Me kete, Shqiperia pati nje perfitim sepse kishte shume nevoje per shqiptare atdhetare te shkolluar. Kosoves dhe ketyre trevave ju duhej tani te krijonin nje klase te re intelektualesh, njerezish te edukuar. Mirepo, kjo mund te behej vetem duke mesuar ne shkollat ne gjuhen serbe, duke mesuar historine fallse serbe se shqiptaret jane ardhacake ne Ballkan kurse serbet autoktone etj. etj. Prandaj, ne ate kohe ishte shume e famshme porosia e te moshuarve kosovare te asaj kohe "Mos e co femijen ne shkolle se te bohet shkja". Kryengritjet kosovare per liri ishin te vazhdueshme me Azem dhe Shote Galicen etj. etj.

Ne luften e dyte boterore, me okupimin nazifashist, Kosova u bashkua me Shqiperine. Kosova fitoi shume te drejta kombetare, si e drejta per jete edhe si shqiptar, shkollimi ne gjuhen amtare etj. Ministri Shqiptar i Arsimit ne ate kohe, Ernest Koliqi, filloi hapjen masive te shkollave shqipe ne Kosove. Dmth. filloi arsimimi masiv i shqiptareve te Kosoves. Pas luftes se dyte boterore, serbet te prire nga kasapi Rankoviq edhe me nje represion te papare nuk arriten te mbyllnin shkollat shqipe, te benin spastrimin etnik dhe ndryshonte strukturen e popullsise kosovare ne dem te shqiptareve. Gjate periudhes 45-60 kemi masakrat e mijerave shqiptare si ajo e Tivarit etj. dhe shpernguljet masive per ne Shqiperi, Turqi, e vendet perendimore. Me ta ishin edhe shumica e intelektualeve te pakte qe ishin formuar gjate kesaj kohe. Kosoves tani i duhej te krijonte prape nje klase te re intelektuale, pothuajse nga e para.

Kryengritjet, protestat, demonstratat shqiptare ne Kosove dhe demokratizimi sado i vogel qe filloi shteti Jugosllav ne krye me Titon, i dhane shqiptareve disa te drejta kombetare si perdorimi i flamurit, hapja e disa shkollave te larta dhe me vone edhe univerzitetit shqiptar, e deri te autonomia e 1974-tes. Periudha 1974-1989 ishte periudha me e mire, sa i perket edukimit dhe perparimit ne pergjithesi te shqiptareve te Kosoves, megjithese prape shqiptaret nuk kishin te drejta te barabarta me serbet. Kjo ishte koha kur filloi edhe punesimi sezonal i shqiptareve ne perendim dhe edhe shkollimi i tyre ne perendim. Normalisht, qe ky shkollim perendimor i shqiptareve te Kosoves ne fillim ishte ne numer shume te vogel por secilen here po rritet. Tani ne Kosove kemi edhe brezin e dyte te intelektualeve dhe bile ka filluar te formohet edhe brezi i trete. Asgje e madhe nuk behet brenda dites.

[KILI MERTURI]

Elna!

Unë edhe në shkrimin e parë shkurt e dhash mendimin se si ka ndodhur që kemi arritur deri tek devijimi nga gjuha standarde në kosovë , pra nga okupimi i Kosoves .

Nuk kam qenë vetëm unë student në Kosovë por ka pasë me mija studentë . Në anën tjetërunë nuk kam studiuar gjuhën , po jam inxhinier me profesion (jetojë jasht Kosovës mbi 15 vite).

Tjetër është ajo që ne mund të takojmë njerëz nga Kosova që kanë mosha të ndryshme dhe kanë dallime në ¨të zotuarit e gjuhës standarde .
Për fat të keq pjesa më e madhe vijnë nga pjesët rurale , ku niveli i shkollimit ka qenë më i dobët , ose më mir të them i dobët .

Mos të harrojmë se një pjes e njerëzve tanë nga Kosova që kan dal dhe jetojnë në vende të ndryshme të evropë e gjetui nëpër botë , kanë "diploma" nga më të ndryshmet , për qëllime personale , të cilët vijnë në pozita ku shumë leht mund të zbulohen vecanërisht nga vet ne shqiptarët , e besa edhe nga vendasit .

Unë po përmen një rast , nga më shumë që i di .
Një i ardhur nga Kosova , duke biseduar me një vendas , ndër të tjera i tha vendasit se kishte studiuar ne dy fakultete , histori dhe frengjisht .
ky vendasi kishte studiuar frenjishte dhe , i erdhi dshumë mirë për faktin se ky shqiptarie paska stuiuar të njëjten degë .Dhe natyrisht ky filloi të flas në frengjisht me kosovarin . Ky , pasi që nuk kishte asnjë fjalë frënge më tru , u aryetua se kishte harruar tërsisht frengjishten . Kjo ishte një marri e madhe , ku edhe unë që isha prezent aty në bisedë u ndieva shumë keq .Unë nuk flas frengjisht po di së paku 20-30 fjalë në frengjisht . Ky burri botës asnjë , e kishte studiuar gjuhën .
Kësi paradokse ndohdin shumë dhe përditë.

Ndoshta këta far kandidatët kishin "diploma" dhe kjo ishte arsyeja se ata nuk kuptuan gjuhën standarde , në përjashtim të atyre të moshave më të reja , të cilat ishin gjenerata millosheviqo-rugoviste e që mund të kan probleme , por jo për fajin e vet.

Kili

SHQIPËRIA ËSHTË GJAKU IM QË NUK FALET!

[Harudi]

Para se të shtroj edhe disa pyetje;

Në fillim të falënderoj Elna-n për përgjigjen!

Një pyetje për Ju bakudr dhe Elna:

bakudr

Une jam nga Shqiperia dhe sistemi shkollor pak a shume ka qene qe ke patur nje shkolle te fuqishme te mesme, per ne universitet ku te te conte partia, deri ne 1990 nuk shkonin dot ne shkolle ata qe ishin te perndjekur. ne besonim qe universitetet ne Shqiperi ishin te forta, sot besoj se kane qene teorikisht se aplikim nuk ka patur

Elna

As zvicra nuk e ka atë prezencë shkollimi që ka patur dikur Shqipëria.Pra,shkollimi në Shqipëri ishte në piedestalin më të lartë që mund të ekzistonte në një shoqëri për atë kohë e ato kushte

I mora këto citate nga shkrimet paraprake që i keni shkruar Ju,sepse më bëri përshtypje se shkruani për sistemin edukativ/arsimor/shkollor të para vitit 1990 si të fuqiishme (bakudr),kurse Elna thotë se as edhe Zvicrra sot nuk e ka një sistem të tilë çfarë ka qenë në Shqipërinë e para 1990-tës.

Për hirë të së vërtetës,unë Shqipërin e njohë përgjithësisht nga kontaktet me shtetas të Shqipërisë nga literatura/shkrimet/TV-ja etj,sepse vetë atje as që kam jetuar edhe një ditë as para të 90-tave e as pas të 90-tave.
Pyetje:
Nëqoftëse një i diplomuar në një Universitet të Shqipërisë të para viti 1990 (arkitetkt,ingjinjer i elektros,mjek,ekonomist,historianet,etj) është vendosur apo vendoset në një shtet të BE (Itali,Greqi,Danimarkë etj) si dhe në Zvicërr e Norvegji a i pranohet/nuk i pranohet e njëjta diplomë për vazhdim të profesionit në shtetet që i përmenda apo thjeshtë duhet që edhe një herë të riprovohet nga lëndët e fakultetit që ka kryer.
Pra a njihen dhe a pranohen ato diploma nga shtetet e BE dhe shtetet jashtë BE?

Për Preng-un:

Unë nuk e di përse e shmangin këtë gjë por ndihmën më të madhe Universitetit të Kosovës gjatë tërë viteve të 70-ta ( 1970-1981)si në hapje, Kuadro dhe Literaturë u kishte ardhë nga Tirana. Me vite të tëra ( gjerë në vitin 1981 por edhe më vonë në disa lëndë p.sh.) kanë ligjeruar profesorët nga Tirana ( një kohë ligjerues ka qenë edhe vet ish- Presidenti Mejdani pastaj Kolë Popa e shumë të tjerë) sikurse që është shfrytezuar literatura e Universitetit të Tiranës, jo vetëm në ato lëndë shkencore por edhe në ato shoqërore!

Në fundë të fundit gjenerata e parë e gjerë tek gjenerata e vitit 1981 - ishin dhe dilnin si kuadro dhe produkt i profesorëve të Tiranës të cilët në numër shumë të madh ligjeronin aso kohe në këtë uNIVERSITET!

Preng,kam lexuar monografinë e UP që nga themelimi i saj e deri në vitin 2005 dhe aty përmendet UT (Universiteti i Tiranës) sikurse përmenden edhe Universitetet e tjera të ish-jugosllavisë dhe Europës e SHBA-së,pra si bashkëpunëtore dhe shkëmbim materialesh ndërmejt vete si dhe përmendet poashtu se me UT kanë pasë një bashkëpunim dhe ndihmë më të madhe sidomos në vitet 1978 deri 1981 por,jo edhe ndonjë ndihmë për hapjen/themelimin e UP-së.
A ke ndonjë material/referim/publikim/link etj për këto që ke shkruar e që i kam vënë në citat),që t'a kem edhe unë si dokument rrëfyes,do të më ndihmoje shumë.

Citati i dytë ndërlidhet poashtu me atë që shkrova/kërkova,sikurse për citatin e parë!
A ke të shkruar apo ke ndonjë studim që është bërë qoftë nga UP apo UT se gjenerata e parë dhe gjeneratat tjera në UP-së deri në vitin 1981-ishin produkte të kuadrove nga UT?
Ju falënderoj paraprakisht!

[Elna Durrësi]

Përshëndetje Harud,

Kam përshtypjen se ka një nxitim lexim-kuptimi midis asaj që unë kam postuar:

[Elna]Citim:
As zvicra nuk e ka atë prezencë shkollimi që ka patur dikur Shqipëria.Pra,shkollimi në Shqipëri ishte në piedestalin më të lartë që mund të ekzistonte në një shoqëri për atë kohë e ato kushte

dhe kësaj që keni postuar ju:

kurse Elna thotë se as edhe Zvicrra sot nuk e ka një sistem të tillë çfarë ka qenë në Shqipërinë e para 1990-tës.

Unë me "As zvicra nuk e ka atë prezencë " e kam patur fjalën për prezencën (pjesëmarrjen) e popullsisë në shkollim. Me hir a me pahir është çështje tjetër, por numri i popullatës që shkolloheshin ka qenë shumë i lartë në lidhje me përqindjen e popullsisë. Domosdoshmëria për shkollim hyri në çdo shtepi shqiptare sa madje u hodh ideja që dhe shkolla e mesem të bëhej e dytyrueshme.

Nuk jam shprehur asnjë moment që sistemi i shkollimit të Shqipërisë ka qenë më i fuqishëm se sistemi i shkollimit në Zvicrër. Ajo që kam dashur të them ka qenë që pjesëmarrja e popullsisë në shkollim në bazë të përqindjes së popullimit ekzistues atë kohë në Shqipëri ka qenë më e lartë se pjesëmarrja e popullsisë në shkollim në bazë të përqindjes së popullimit në Zvicër.

Pyetje:

Nëqoftëse një i diplomuar në një Universitet të Shqipërisë të para viti 1990 (arkitetkt,ingjinjer i elektros,mjek,ekonomist,historianet,etj) është vendosur apo vendoset në një shtet të BE (Itali,Greqi,Danimarkë etj) si dhe në Zvicër e Norvegji a i pranohet/nuk i pranohet e njëjta diplomë për vazhdim të profesionit në shtetet që i përmenda apo thjeshtë duhet që edhe një herë të riprovohet nga lëndët e fakultetit që ka kryer.
Pra a njihen dhe a pranohen ato diploma nga shtetet e BE dhe shtetet jashtë BE?

Ju falënderoj paraprakisht!

Sigurisht do përgjigjem për aq sa di në lidhje me Zvicrën.

• Në zvicër nuk njihen diplomat e studentëve Shqiptarë të diplomuar para 1990. Për të bërë njohjen e tyre, të diplomuarit nga Shqipëria duhet te rimbrojnë një pjesë të studimeve të tyre këtu në Zvicër.

Pse nuk njihen ato diploma?

• Sepse Shqipëria nuk ka patur asnjëherë asnjë marrëveshje "të dyanëshme" me asnjë shtet të Ëvropës gjatë kohës së komunizmit.

• Në Zvicër u njihet diploma e të diplomuarëve në Prishtinë vetëm për ato fakultete apo shkolla të larta dhe vetëm për ato vite që ish-Jugosllavia ka patur marrëveshje të dyanshme me shtetin zvicerean. (Behet fjalë për vitet e 80 në mos gaboj). Më pas, kur u prishën marrëveshjet dyanëshe u humb dhe e drejta e njohjes së Diplomave Të Universitetit të Kosovës këtu në zvicër.

Pse Njihen ato diploma:

• Sepse shteti Yogosllav ka patur marrëveshje njohëse me shtetin zvicerean për një periudhë afatshkurtër disavjeçare.

Përshëndetje

Elna!

[Harudi]

Përshëndetje Elna!

Kur kam lexuar edhe pjesën vazhduese e që e kam cituar edhe në citimin e parë,e kam kuptuar se,kinse as Zvicrra nuk e ka të pranishme (kohën e tashme prezentë) atë nivel shkollimi çfarë e kishte Shqipëria në atë kohë,por edhe asnjë shqoqëri (shtet) tjetër të asaj kohe.Pra e kam kuptuar se po bëni krahasime mes shkollimit të at'hershëm në Shqipëri dhe shkollimit të tashëm në Zvicërr,e jo pjesëmarrjes së popullsisë në shkollim.
Kështu e kam (keq)kuptuar.Të falëmnderit për sqarim!

As zvicra nuk e ka atë prezencë shkollimi që ka patur dikur Shqipëria.Pra,shkollimi në Shqipëri ishte në piedestalin më të lartë që mund të ekzistonte në një shoqëri për atë kohë e ato kushte

Në Zvicër u njihet diploma e të diplomuarëve në Prishtinë vetëm për ato fakultete apo shkolla të larta dhe vetëm për ato vite që ish-Jugosllavia ka patur marrëveshje të dyanshme me shtetin zvicerean. (Behet fjalë për vitet e 80 në mos gaboj). Më pas, kur u prishën marrëveshjet dyanëshe u humb dhe e drejta e njohjes së Diplomave Të Universitetit të Kosovës këtu në zvicër.
Pse Njihen ato diploma:
Sepse shteti Yogosllav ka patur marrëveshje njohëse me shtetin zvicerean për një periudhë afatshkurtër disavjeçare

Qenka interesant.Vlenë diplomat e një shteti që tashmë nuk egziston (Jugosllavia),por nuk vlenë diplomat e një shteti (Shqipëria),Universiteti i të cilit shtet është po i njëjti me atë të para vitit 1990!!!

Në zvicër nuk njihen diplomat e studentëve Shqiptarë të diplomuar para 1990. Për të bërë njohjen e tyre, të diplomuarit nga Shqipëria duhet te rimbrojnë një pjesë të studimeve të tyre këtu në Zvicër.
Pse nuk njihen ato diploma?
Sepse Shqipëria nuk ka patur asnjëherë asnjë marrëveshje "të dyanëshme" me asnjë shtet të Ëvropës gjatë kohës së komunizmit.

Unë mendoj se,nuk është vetëm qështje marrëveshje e dyanshme për njohjen e diplomave të para vitit 1990 por,në pyetje janë planprogramet arsimore të at'hershme që kanë qenë të një cilësie të dobët dhe që nuk mund të gjejnë zbatim/praktikohen në shtetet që i kemi përmend në shkrimet paraprake.

Sigurisht do përgjigjem për aq sa di në lidhje me Zvicrën

.

Të falënderoj shumë!

[Elna Durrësi]

[Harudi]
As zvicra nuk e ka atë prezencë shkollimi që ka patur dikur Shqipëria.Pra,shkollimi në Shqipëri ishte në piedestalin më të lartë që mund të ekzistonte në një shoqëri për atë kohë e ato kushte

Duke mos dashur të lë nënkuptime dhe duke dashur të mos pranoj që intelektualiteti shqiptar është në krizë botëkuptimesh, po sjell ilustrim sqarues për fjalinë e theksuar në citim.

Ateherë kjo fjali, theksuar në citim nga Harudi dhe postuar fillimisht nga Elna,

[Harudi]
Pra,shkollimi në Shqipëri ishte në piedestalin më të lartë që mund të ekzistonte në një shoqëri për atë kohë e ato kushte

ka lidhje përshtatshmërie me

[Elna] Domosdoshmëria për shkollim hyri në çdo shtepi shqiptare sa madje u hodh ideja që dhe shkolla e mesme të bëhej e dytyrueshme.

dhe i përkushtohet dashamirësisë së popullit për shkollim.


Për citimin e mëposhtëm,

[Harudi]
Qenka interesant.Vlenë diplomat e një shteti që tashmë nuk egziston (Jugosllavia),por nuk vlenë diplomat e një shteti (Shqipëria)

Mund të them që është realitet.

http://www.bbt.admin.ch/themen/hochs...x.html?lang=fr

[Harudi]
Unë mendoj se,nuk është vetëm qështje marrëveshje e dyanshme për njohjen e diplomave të para vitit 1990 por,në pyetje janë planprogramet arsimore të at'hershme që kanë qenë të një cilësie të dobët dhe që nuk mund të gjejnë zbatim/praktikohen në shtetet që i kemi përmend në shkrimet paraprake.

Nuk jam kompetente për të bërë krahasimin e plan-programeve mësimore midis Shqipërisë dhe shkollave të tjera botërore. Mund të bëj vetëm një konstat si qytare e thjeshte shqiptare:Studentët nga Shqipëria që kanë studiuar apo studiojnë në universitetet e botës kanë dalë me rezultate pak a shumë të kënaqshme. Nëse kjo është rezultat i plan-programeve të dikurshme shqiptare apo jo nuk jam në gjëndje t'ju jap një përgjigje zyrtare!

Përshëndetje

Elna!

[geezer]

vetem desha tju pershendes per temen , shume qelluar , vetem jam duke i lexuar postimet qe te njoftohem me teper me ket gje qe mendoj ka rendesi te madhe
tung tung

[Preng Sherri]

Para se të shtroj edhe disa pyetje;



Për Preng-un:





Preng,kam lexuar monografinë e UP që nga themelimi i saj e deri në vitin 2005 dhe aty përmendet UT (Universiteti i Tiranës) sikurse përmenden edhe Universitetet e tjera të ish-jugosllavisë dhe Europës e SHBA-së,pra si bashkëpunëtore dhe shkëmbim materialesh ndërmejt vete si dhe përmendet poashtu se me UT kanë pasë një bashkëpunim dhe ndihmë më të madhe sidomos në vitet 1978 deri 1981 por,jo edhe ndonjë ndihmë për hapjen/themelimin e UP-së.
A ke ndonjë material/referim/publikim/link etj për këto që ke shkruar e që i kam vënë në citat),që t'a kem edhe unë si dokument rrëfyes,do të më ndihmoje shumë.

Citati i dytë ndërlidhet poashtu me atë që shkrova/kërkova,sikurse për citatin e parë!
A ke të shkruar apo ke ndonjë studim që është bërë qoftë nga UP apo UT se gjenerata e parë dhe gjeneratat tjera në UP-së deri në vitin 1981-ishin produkte të kuadrove nga UT?
Ju falënderoj paraprakisht!

Para se të përgjigjem dhe të kuvendoj me JU, dua të ceku që Titulli i Temës është pak " tendencioz" dhe në një mënyrë apo tjetrën bë shigjetimin dhe piketimin drejt një " fyerje" ndoshta të rastësishme.Më mirë do t'i shkonte titulli " Edukimi i shqiptarëve ( Arsimimi edhe më mirë), kush e ka fajin apo mos fajin" sepse duke potencuar " shqiptarët e Kosovës" domosdo na shkonë mendja tek një " akuza paushalle duke mos e njohur dhe prekur fare realitetin.
Nëse do të flasim për arsimimin njësoj do të bëja pyetjen " Edukimi i shqiptarëve në shtetin amë, kush e ka fajin?".
Mua më ka rastis, të takoj aq shumë shqiptarë të shtetit amë sikurse që më vonë vet jam bërë banorë i shtetit tim, ( sidomos në Itali dhe në Londër e ma pak në Zvicër) të cilëve u mungonte arsimimi elementar, sjellja minimale njerzore sikurse një disporporcion total me realitetin dhe me kulturen mondane!
" O zot po çfarë shkolle kanë bërë këta dhe ku" ? pyesja veten!
Natyrishtë, në shumicën e rastëve kisha takuar emigrantë fshati të cilët dallonin shumë , si natë me ditë, në krahasim me Tironsin.
Po të kihet parasysh një Universitet mbi 50 vite sikurse mundesin e arsimimit të lirë që nga 1920 ( që nga Kongresi i Lushnjës e këtej) mund të konkludojmë që në lëmin e arsimimit gjegjësishtë shkollimit në Shqipëri është bë pak kur kihen parasysh mundesit të cilat i kanë pasur e si kanë shfrytezuar!
Në Kosovë, megjithëse jetohej dhe frymohej në robëri ( a robi ka vështirësi sidomos për t'u shkolluar sepse pastaj si i roberuar e me arsimim nuk e ndje veten asnjëherë si të tillë) për pak vite ( 1970 - 1981) ishin arritë rrezulltate të mëdha në arsimim sidomos në atë shkencorë.

Shqiptarët e Kosovës kishin dhënë për Europën shkencetarë të zot si prof. Rifat Gjotën apo edhe kimistin e njohur në Europë zotin Nexhat Dacin!
Tashti, në Shqipëri ekziston një përshtypje ( që të mos themë xhelozi) që nëse nuk flitet gjuha shqipe ashtu siq flitet në Tiranë apo Gjirokastër, që të gjithë janë " nga pak halabak dhe katundarë" që do të thotë të pa arsimuar!

Por ata së pari nuk dallojnë akoma të folemen krahinore që aspak nuk do të thotë që po e përdore që s'do të jesh njeri me vlera!
E vlefshme nuk është vetëm ajo që ka të bëjë me gjuhen standarde dhe të folmen e saj!
Po të shikosh " Prefektin" - komendin që e karakterizon të folmen Tironse janë largë të folmes standarde por që s'ia zvogelon fare vlerat sikurse " Toka e Jonë", " Fisheku në pajë", " Cuca e maleve" apo Komedia " Tufan në Dovlet" të L. Qafëzezit.
Po ashtu sot, në të githa Universitetet e Botës ke shqiptarë nga kosova të cilët studiojnë dhe Diplomojnë me notat maksimale dhe sa për ilustrim vetëm në Zvicër janë mbi 600 të tillë që studiojnë ne disa Universitete, pastaj në Londër dhe SHBA-.


zoti Harudi

Hapja e Universitetit të Kosovës, nuk ishte meritë e askujt sikurse që nuk ishte dhuratë e askujt por kryekëput si rezulltat i një qëndrese të pashoqe të popullit, të një Lëvizje ilegale të formuar nga vegjelia e popullit si sakrificë i kategoris më vitale të këtij kombi: Rinisë!Për t'u hapur ai Universitet me qindra shqiptarë janë vrarë, me mijëra janë burgosur me qindramijëra janë syrgjynosur!
Në demonstratat e vitit 1968 ku kërkohej Universiteti është vrarë një 16 vjeçarë, shqiptarë nga një fshatë i afërm i Prishtinës! Edhe kjo rënje e kishte meriten e vete që ç'ke me të!
Universiteti u hap dhe parasegjithash merita të pakontestueshme kishin profesorët Dervish Rozhaja, Gazmend Zajmi, Ali Hadri, Idriz Ajeti e shumë të tjerë nga pjesa e intelegjencisë.
Në" Lëndët shkencore mësimdhenesit s'kishin mungesë materiale ngaqë me to furnizoheshin me literaturë Botërore sikurse nga universiteti i zagrebit apo ndonjë tjetër!

Ta zëmë gjerë në fund të viteve të 80-ta, është mësuar "Stekiometria" e Millan Sekiricës në FSHMN - drejtimi i Kimisë ngaqë mungonte kjo lëndë nga një tekst shkrues shqiptarë!
Në Lëndët shoqërore Kryesishtë mësohej Literatura e njejtë që mësonin nxënësit në shkolla të mesme të Shqiperisë sikurse në Universitet!

Ta zëmë për shkolla të mesme mësohej doracaku i përpunuar ( më mirë t'i themi Antologjia e skrimtarëve për shkollat e mesme) dhe i shkruar nga vet profesor DHIMITËR sHUTERIQI sikurse Librat e ndryshëm studiues në letërsi dhe Gjuhë dhe parasegjithash në Lëndën e Historisë ku Rilindja Kombëtare sikurse koha e Skenderbeut dhe kohera tjera ( hiq Luften e dytë Botërore dhe pas kohën e saj) mësoheshin po njësoj si ata në shtetin amë!

JU ndoshta e dini që Profesor Eqrem Qabej kur kishte ardhë në Kosovë kishte deklaruar që " Kosova nuk paska nevojë fare për mua sepse ajo e paska Rexhep Ismajlin ( kur ky ishte në moshë fare të re).
Po , JU keni të drejtë që gjatë viteve 1978-1981 ishte intenzifiku më shumë ndihma nga Shqiperia për Kosovën dhe kjo ndihmë kishte ardhë në numër të madh( si në kuadro po ashtu edhe me literatur) gjatë dhe pas Festimit të 100 vjetorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Aso kohe jo që erdhen shumë profesor për të ligjeruar por erdhen edhe trupa Aktoresh apo edhe Muzikore e çka jo tjetër!
Në Lëndët e letersisë apo Gjuhës mësonim të gjithë shkrimtarët e Shqiperisë, romanet e tyre sikurse shfrytezoheshin skripta të ndryshme që na ofronin ata.

Tashti, llogjikishtë duhet menduar dhe pranuar që gjeneratat e Universitetit gjerë tek ajo e vitit 1981 ishin Produkte e një shkolle që unë e quaj e " Tiranës" ngaqë e tërë Literatura, që vihej në përdorim ishte e botuar në atë qytet të bekuar! MIrë profesorët ishin " kosovarë" por ligjerimin ata e bënin duke u bazuar në të njejtin ligjerim që bënte Androniku Kostalari apo edhe Aleks Buda që s'kishte kurrfarë dallimi nga ligjerimi i Idriz Ajetit apo edhe të Ali Hadrit!

Sa i përket gjeneratës e cila ka studiuar në disa Universitete, të ish- Jugoslavis e të cilët ishin shumë të vogël në numër, të paktë në titull akademik, duhet pranuar që atyre u është nevojitur kohë - shumë kohë që të shkëputen nga mësimet e vjetra me ngjyrime Jugosllave si akademikët Hajredin Hoxha, Syrja Pupovci e disa të tjerë!
Besoj që edhe vet keni pasur mundesin të dalloni dy shkolla të profesorëve si dhe mentalitetin dhe qëndrimin e seclit nga ata nga cila do shkollë që ka ardhur!

Zotëri harudi,
S'do mendë që tani pas pavarsisë ( pas Lirisë) shumë merita do t'ia lemë vetes pa qoftë edhe themelimi i Universitetit të Prishtinës( aso kohe i Kosovës) megjthëse në Konsultten e Prishtinës në vitin 1968 është biseduar kjo gjë me kolegët nga Tirana për " hapjen e Universitetit" dhe për ndihmën që do të mund të jepte shteti amë!
Besoj që përgjigjen nuk e keni vështirë për ta gjetur!
Që të mos ngarkohet shkrimi kësaj radhe vetëm kaq!