ShEmini

Shefqet Avdush Emini në Sarajevë: Identiteti krijues si akt universal përballë kujtesës së një qyteti të plagosur

Në fotografinë e realizuar gjatë Simpoziumit Ndërkombëtar në Sarajevë, Bosnje, shfaqet artisti i mirënjohur ndërkombëtarisht, Shefqet Avdush Emini, në një akt të thellë të përqendrimit krijues, përballë kanavacave të mbushura me ngjyrë, energji dhe ndjenjë të ngjeshur estetike. Në këtë imazh të ndalur në kohë, nuk është vetëm figura e një piktori në proces pune ajo që mbizotëron pamjen, por prania e një subjekti që mishëron dimensionin etik dhe metafizik të artit si mjet për t’u përballur me kujtesën kolektive, për të shpërfaqur dhimbjen, por edhe për të artikuluar shpresën.

Sarajeva—një qytet që ende ruan në ndërgjegjen e vet plagët e luftës—është më shumë se një sfond simbolik për këtë fotografi. Ajo përfaqëson një hapësirë të ngarkuar me histori, me dhimbje dhe me nevojën e vazhdueshme për shërim shpirtëror dhe estetik. Është pikërisht në këtë vend, të mbështjellë me kujtesën e rezistencës dhe traumës, që artisti Emini ngre zërin e tij krijues, jo me fjalë, por me gjuhën e ngjyrës, të kompozicionit dhe të tensionit pikturor që e karakterizon prej dekadash.

Në këtë kontekst, fotografia nuk është thjesht një dokumentim i një performance, por një dëshmi e fuqishme e prezencës aktive të artit në ndërveprim të drejtpërdrejtë me hapësirat e kujtesës kolektive. Emini, si një artist që e ka jetuar nga afër tragjedinë e shpërbërjes së Ballkanit, bart me vete një vizion që është njëherësh personal dhe universalisht i komunikueshëm. Ai nuk është në Sarajevë thjesht për të ekspozuar ose për të marrë pjesë në një ngjarje kulturore ndërkombëtare. Ai është aty si një dëshmitar i ndjeshëm, si një zë që vjen nga një tjetër hapësirë e plagosur – Kosova – për të takuar një qytet që ende dëshiron të flasë, të kuptohet, të transformohet përmes artit.

Pikturat që shfaqen pranë tij në foto nuk janë ilustrime të realitetit – ato janë shpërthime të energjisë psiko-emocionale që ai sjell nga brendësia e tij krijuese. Përmes abstraksionit ekspresionist, Emini arrin të artikulojë jo vetëm tensionet e brendshme të ekzistencës individuale dhe kolektive, por edhe kontrastin e thellë midis dritës dhe errësirës, midis traumës dhe rilindjes. Ngjyrat e tij nuk janë asnjëherë thjesht dekorative: ato përfaqësojnë gjendje shpirtërore të kristalizuara në gjuhë piktorike, në forma që lëkunden midis figuratives së shpërbërë dhe një lirie absolute të gestualitetit.

Artist si Shefqet Avdush Emini nuk e konsiderojnë artin si luks, as si zbukurim të realitetit. Për ta, arti është një akt esencial, një domosdoshmëri ekzistenciale që vjen si përgjigje ndaj dhimbjes, absurditetit dhe shpresës për humanitet. Kjo e bën praninë e tij në Sarajevë shumë më domethënëse. Ai nuk sjell vetëm pikturat e veta; ai sjell një etikë të të qenit artist në kohë të krizat, një përkushtim të pakushtëzuar ndaj së vërtetës që mund të formulohet vetëm përmes abstraksionit.

Shpesh, piktura e tij është përshkruar si “rrëfim i shpirtit në përplasje”, një përballje e vazhdueshme midis kaosit dhe harmonisë. Në fotografinë në fjalë, kjo përballje materializohet në vetë pozicionin e trupit të artistit përballë kanavacës – një qëndrim i thellë kontemplativ, por edhe i mbushur me tension krijues. Janë gjestet e tij spontane, por të ndërtuara mbi një përvojë të gjatë artistike, që i japin jetë një shprehjeje që i shpëton çdo kornize letrare, duke u bërë përvojë estetike e drejtpërdrejtë.

Në një kohë kur shumë ngjarje kulturore ndërkombëtare mbesin të mbërthyera në formalizma apo në sipërfaqësi të shkëputura nga thelbi njerëzor, Shefqet Avdush Emini na kujton që arti mund dhe duhet të jetë më shumë: një urë ndërlidhëse midis historisë dhe të tashmes, midis individit dhe kolektivit, midis shpirtit dhe ngjyrës. Ai e vendos veten jo mbi publikun, por mes tij, si një ndërmjetës i heshtur, por i fuqishëm, i përjetimeve që shpesh mbesin të pathëna në mënyrë racionale.

Fotografia e tij në Sarajevë, pra, është shumë më tepër sesa një moment i dokumentuar: ajo është një manifest i heshtur i fuqisë së artit për të rigjetur njeriun në kohë humbjeje, për të ndërtuar urë mbi rrënojat, për të rigjallëruar kujtesën jo për të shpërndarë frikë, por për të krijuar dialog, për të shëruar.