Sipas Ligjit 8080 date 1.3.1996 "Mbi letrat me vlere"
Neni 50. Tregtimi fals dhe manipulimi i tregut
1. Asnje person nuk lejohet te krijoje, te shkaktoje ose te beje diēka me qellim krijimin:
(a)e nje paraqitje false apo mashtruese lidhur me vellimin e tregtimit te ndonje letre me vlere apo treg letrash me vlere; ose
(b)e nje paraqitje false apo mashtruese te tregut per, ose lidhur me cmimin e nje letre te tille me vlere.
2. Asnje person nuk lejohet, nepermjet blerjes apo shitjes se ndonje letre me vlere qe nuk ka te beje me ndryshimin ne pronesine e ketyre letrave me vlere, apo nepermjet nje transaksioni fiktiv ose mashtrimi, te mbaje, te qarkulloje, te shprehe apo te shkaktoje luhatje ne cmimin e tregut te ndonje letre me vlere.
Manipulimi dhe roli i rregullatoreve
Manipulimi i tregut demton intergitetin e besimit te publikut ne letrat me vlere nepermjet shtremberimit te cmimeve, shtremberimit te funksionit mbrojtes (per tregjet derivative) dhe krijimit te nje aparence artificiale te aktivitetit te tregut. Nevojitet qe autoritetet rregullatore te kene sisteme te pershtatshme per te zbuluar, investiguar dhe denuar manipulimin e tregut.
Ndonese, karakteri dhe efektet e demshme te tregut nga manipulimi jane te njohura mire, stimuluesit, mjetet dhe mundesite per kryerjen e skemave manipuluese vazhdojne te evoluojne. Nderkohe qe zhvillohen produkte te reja dhe teknologji te reja, nderkohe qe pjesemarres te rinj te tregut ndermarrin aktivitet tregtues dhe ndersa tregtimi ne tregjet globale dhe te nderlidhura vazhdon te rritet, rritet edhe risku i manipulimeve ndermjet kufijve te shteteve dhe ndermjet tregjeve.
Per me teper, me shfaqjen e kontratave derivative kunderpalet e caktuara mund te kene nje shtytje me shume per te manipuluar kontratat qe kane ne themel nje mjet te caktuar. P.sh. mund te manipulohet cmimi i letrave me vlere per te ndikuar ne cmimin e nje kontrate derivative ose ne produktet e reja (p.sh. tek aksioni i preferruar i konvertueshem) qe lidhen ne disa menyra me keto letra me vlere. Kur ndodhin shtremberime te tilla, kunderpalet e pafajshme dhe pjesemarresit e tregut, te cilet perfshihen ne transaksione ne keto cmime te manipuluara mund te demtohen, duke perfshire kompanite publike, fondet e pensioneve, fondet e investimeve dhe entet qeveritare.
Gjithashtu, Interneti ka rritur mundesite per manipulimin e cmimeve te letrave me vlere. Me zhvillimin e tij si nje mjet popullor per shkembimin e informacionit rreth letrave me vlere, interneti u be nje metode e lehte dhe jo e shtrenjte per te shperndare informacion tek nje numer i madh njerezish ne te njejten kohe. Gjithashtu, interneti ofroi nje mundesi joparalele per shperndarjen e informacionit rreth nje letre te caktuar me vlere me synimin e levizjes se cmimit te saj, ose bile krijimin e dukjes se nje tregu aktiv per nje leter me vlere.
Ekzistenca e tregjeve globale dhe nderlidhes rrit mundesite per manipulim te tregut, si dhe veshtiresi ne zbulimin dhe investigimin e manipulimit. Letrat me vlere, kontratat derivative dhe produktet e lidhura, cmimet e te cilave manipulohen mund te tregtohen ne nje treg ose ne nje juridiksion, ndersa personat pergjegjes per manipulimin mund te jene vendosur diku tjeter. Ne te vertete, cmimi i letres me vlere mund te manipulohet ne nje treg si shprehje e qellimit te ndikimit mbi cmimin e tyre, ose ne cmimin e produkteve te lidhura, ne nje juridiksionin tjeter ose ne nje treg tjeter. P.sh., kur derivativet tregtohen ne nje vend qe bazohen mbi nje indeks letrash me vlere te huaja, ekziston nje motiv per te manipuluar tregun per letrat me vlere ne perberje te indeksit. Si rezultat rregullatoret e te dy tregjeve mund te perballen me diskutimin mbi perftimin e informacionit ne lidhje me tregtimin dhe pozicionet e vendosura ne juridiksione te tjera. Pervec kesaj, rregullatoreve dhe autoriteteve mund t'u nevojitet aksesi per te marre informacion ne lidhje me llogarite ne bankat e huaja.
Duhet theksuar se ne disa juridiksione, rregullatoret nuk kane fuqi direkte per te investiguar manipulimet e tregut. Megjithate, n.q.s. vishen me keto fuqi, rregullatoret nevojiten te jene kompetente te drejtimit manipulues te tregut, vecanerisht ne fushen e tregjeve globale. Gjithashtu, rregullatoret duhet te jene te ndergjegjshem, per shumellojshmerine e metodave qe perdoren per nuhatjen e manipulimeve te tregut. Ndonese, elementet specifike te investigimit dhe vertetimit te manipulimit mund te ndryshojne per sisteme te ndyshme ligjore dhe rregulluese, rregullatoret e tregjeve nderkombetare duhet te kene nje kuptim me te plote per tipet e informacionit qe mund te perdoren ne raste te tilla. Per me teper, rregullatoret duhet te kuptojne diskutimet qe ekzistojne ne marrjen e veprimeve detyruese kundrejt manipulimit te tregut.
Midis te tjerash, materiali paraqet rolin e rregullatorit te letrave me vlere ne lidhje me ligjet detyruese, ligjet dhe rregullat qe pengojne drejtimin manipulues te tregut.
Ne kete drejtim kerkohet
* te gjenden mjete efektive per te zbuluar dhe penguar manipulimin e tregut, duke perfshire ne radhe te pare ligjet qe ndalojne manipulimin, te cilat duhet te karakterizohen nga nje qartesi dhe fleksibilitet i mjaftueshem per te lejuar denimin e skemave manipuluese,
* autoritet i pershtatshem per te investiguar, denuar dhe penguar manipulimin e tregut, dhe/ose
* aftesi per te punuar me autoritetet e tjera te brendshme qe investigojne, denojne dhe pengojne manipulimin e tregut.
* aftesi per te kooperuar ne te gjitha fazat e nje problemi - nga mbikqyrja te investigimi, e deri te zgjidhja e nje veprimi - duke kooperuar mes tregjeve dhe kufijve te ndryshme.
Juridiksione te ndryshme kane metoda te ndryshme per percaktimin, zbulimin, investigimin dhe denimin e manipulimit te tregut dhe nuk mund te rekomandohet nje metode e vetme.
Krijoni Kontakt