Mark Marku
Në ngjarjet e kohëve të fundit ka kaluar pa rënë në sy emërimi i bërë nga Vatikani në ipeshkvitë e Rrëshenit, Lezhës dhe Sapës. Kjo ngjarje jo aq e parëndësishme në jetën e komunitetit fetar katolik në Shqipëri duhet analizuar edhe për faktin se nga tre ipeshkvët e emëruar nga Vatikani vetëm njëri prej tyre është me kombësi shqiptare, ndërkohë që dy të tjerët janë me kombësi të huaj.
Pas këtyre emërimeve në hierarkinë e lartë kishtare katolike në Shqipëri raporti mes shqiptarëve dhe të huajve ndryshon në favor të këtyre të fundit një dukuri kjo e re në historinë e kësaj kishte të dominuar kryesisht nga elementi klerik shqiptar.
Në momentin kur po flasim Konferenca Episkopale Shqiptare organi më i lartë i kishës katolike në Shqipëri përbëhet nga tre ipeshkvë shqiptarë dhe tre të huaj.
Edhe nëse e shohim në logjikën e politikës së emërimeve të Vatikanit kjo prirje është e pazakontë. Koncili i dytë i Vatikanit i mbajtur në gjysmën e dytë të shekullit të kaluar e kishte shpallur si parim bazë të rekrutimit të klerit katolik në botë mbështetjen tek elementi vendas. Kjo politikë realiste e shpallur nga Vatikani vjen pas në debati të gjatë shumëshekullor dhe pas një lufte të gjatë mes partizanëve të përparësisë së frymës universale të kishës katolike mbi elementin tradicional dhe partizanëve të një kishe me frymë universale por të ngjyrosur me elementin tradicional. Edhe pse bëhet fjalë thjesht për përparësi të klerit vendës dhe jo për pastrimin total të tij mbi baza kombëtare, kjo politikë ka sjellë që në pjesën më të madhe të rasteve elementi vendës të jetë mbizotërues në raport me atë të huaj.
Në rastin e Shqipërisë kjo gjë nuk ndodh. Në fakt, në vitet e para pas rënies së komunizmit prirja nuk qe e tillë pasi fillimisht në hierarkinë klerikale katolike u thirrën në shërbim shqiptarë, pjesërisht nga ata klerikë që i kishin rezistuar persekutimit të ashpër komunist dhe pjesërisht nga ajo pjesë e klerit katolik shqiptar që ndodhej jashtë kufijve të Shqipërisë.
Pavarësisht kësaj, kleri shqiptar megjithë vlerën e madhe morale të rezistencës antikomuniste nuk u përfill sa duhej nga Vatikani. Megjithatë pritej që pas momenteve të para kleri shqiptar ta merrte veten dhe tash pas 15 vjetësh ai të ishte mbizotërues në vend.
Fatkeqësisht nuk ndodh kështu. Edhe sot ashtu si edhe 15 vjet më parë kleri vendës është në minorancë, i papërfillur, dhe mbi të gjitha i ndrydhur në një politikë të brendshme të Vatikanit që nuk të jep shpresë për një përmirësim të pozicionit të tij në vend.
Nëse i shmangemi logjikës së brendshme kishtare dhe e gjykojmë ngjarjen në kontekstin historik, prirja duket edhe më e pashpjegueshme dhe alarmante. Kleri katolik shqiptar ka një traditë të shkëlqyer, traditë që e njeh atë si gardianin kryesor të besimit katolik në Shqipëri, por edhe një element të rëndësishëm të identitetit kombëtar shqiptar. Madje nuk dihet se cili prej këtyre elementëve ka qenë përcaktues në konfigurimin e klerit katolik në Shqipëri. Formula e Pagëzimit dhe Meshari janë njëherësh dokumente të rëndësishme të historisë së kishës shqiptare, por edhe dokumente të rëndësishme të gjuhës dhe kulturës shqiptare, janë dëshmi të rezistencës kombëtare, por edhe të afirmimit fetar Një simbiozë e tillë mes kishës dhe kombit shqiptar do të vazhdojë për më shumë se pesë shekuj.
Pikërisht në saj të kësaj simbioze Shqipëria dhe shqiptarët një vend dhe një popull që pjesën më të rëndësishme të historisë së tyre i kaluan nën Perandorinë Osmane, sot janë një komb me fytyrë evropiane dhe një kulturë ku dominantja kryesore kulturore është kultura perëndimore. Mrekullia qe se nën ndikimin e Buzukut, Budit dhe Bogdanit, një yjësi e tërë intelektualësh u bashkuan në këtë ambicje për të skicuar profilin e ardhshëm perëndimor të Shqipërisë. Në këtë yjësi ku shndrisin përkrah njëri-tjetrit myslimanë, ortodoksë dhe katolikë, klerikë si Fishta, Mjeda, Marlaskaj, Doçi, Harapi, Palaj, Kurti, Prendushi dhe të tjerë janë ndër më shkëlqimtarët. Dhe nëse personalitete të tilla e kanë rrezatuar autoritetin e tyre në tërë botën shqiptare, kjo ndodh edhe prej faktit se ata donin njëlloj si fenë ashtu edhe atdheun, si myslimanin ashtu edhe katolikun apo ortodoksin.
Natyrisht krahas tyre nuk kanë munguar edhe figura të ndritura klerikësh të huaj si Zef Valentini, të cilët e bëjnë edhe më të pasur mozaikun e mësipërm. Emërimet e mësipërme natyrisht fyejnë nga pak edhe personalitetet e mësipërme.
Shqiptarët e mësuar me këtë figurë legjendare kleriku e kanë të vështirë të mësohen me klerikët e çuditshëm të ardhur nga matanë detit. Edhe sot e kësaj dite ata e kanë të vështirë të mësohen me priftërinjtë “modernë” me xhinse, të cilët e kanë të vështirë të depërtojnë në mentalitetin dhe botën e tyre, të cilët shfaqen njëherë në javë nëpër famullitë e varfra shqiptare, predikojnë në një gjuhë që ata nuk e njohin dhe për njerëz që zor se do të arrijnë t’i njohin ndonjëherë.
Probleme të kësaj natyre ekzistojnë edhe në besimet e tjera. Problemi i përkatësisë kombëtare të klerit nuk vetëm një problem i brendshëm i besimeve, por një problem i gjithë shoqërisë. Ky problem ka të bëjë me kohezionin shoqëror me të sotmen dhe të ardhmen e shoqërisë shqiptare. Mbizotërimi i një politike besimesh që nuk respektojnë specifikën e shoqërisë shqiptare mund të jetë problemi kryesor i kësaj shoqërie në të ardhmen. Pikërisht për këtë arsye krijimi i një kleri që e identifikon fatin e vet me fatin e shoqërisë është edhe një mënyrë për t’i shndërruar besimet në një faktor të zhvillimit shoqëror, por edhe një kusht i një marrëdhënie afatgjatë me shqiptarët.
Përgjigju Duke Cituar
Postuar më parë nga Albo
Krijoni Kontakt