Poezia e Naim Frasherit per Jezu Krishtin

[Ermal 22]

Koha Jone
E Merkure, 30 Gusht 2006
POEZIA E NAIM FRASHERIT PER JEZU KRISHTIN

Nje nepunes i larte i perandorise osmane i kendoi Krishtit.
Hapat e Naimit pertej mureve religjioze
"Lulete e verese"
Shtypshkronja e shoqerise "Dituria". Bukuresht 1890. Nga Bukureshti me 1890 kane ardhur formatet e librit. Driteshkronjat zgjonin fjale ne formatin e pare. Libri ne suprine permbante nje titull pranveror "Lulete te verese", "Prometeu yne", Naim Frasheri, autori i librit me lirika. Libri mberrinte ne viset jugore nga kryeqendra e botimeve shqiptare, Bukureshti. Kryeqendra e nje shteti tjeter. Bukureshti, kjo strehe e ngrohte e poeteve te perndritjes kombetare. Zhbirojme poezine e Naimit per Krishtin.

"Perpara Krishtit"

Djaleth, njeriu i Perendise,/Fytyra jote mua me tregon,/Ah te keqiat e njerezise,/Qe ka punuar edhe punon./Se kjo fytyre/Eshte pasqyre./Dhe na rrefen,/E s'na genjen;/Gjithe ç'ka hequr njeriu i mjere/Nga veth' e tine e nga vellaj/,Qe kane vrare edhe kane prere./Pa gjyq, pa fjale, pa pasur faj./Zot, ti ke vuar/Edhe s'ke pushuar,/Nga njeriu hoqe/,Per te u perpoqe./Ti u perpoqe per njerezine/Dhe dashurine e bere bese/,/Njeriut i vune nom miqesine./Qe kur te lindet,gjer sa te vdese/Per kete fjale/Te qofsha fale./Se njerezia/E Perendia. "Perpara Krishtit" eshte poezia e Naimit. Ka buruar nga mendja e Naimit. Nga pena e Naimit. Ka vershuar mendimi naimjan ne leter te bardhe.

Poezia

Poezia "Perpara Krishtit" eshte nje kenge per Krishtin. E pare ne nje rrafsh vlerash, poezia eshte teper modeste. Sidoqofte per kohen dhe faktoret, ka mbartur dhe permban vlera. Pjese nga vargezimi:
Djaleth, njeriu i Perendise/Fytyra jote me tregon/Ah te keqijat e njerezise/Qe ka punuar edhe punon...
Ndertoj: Moti e pret kohen. Nata e pret diten. Ora dhe oren. Minuti sekonden. Njerezimi. E priti Mesine. Ne Betlehem. Jezusi i Nazaretit. Bukuria. Bukuria eshte shembellimi i tij. E Perendise. E zbritur nga qielli. Ne histori te koherave. Kronika te moçme. Fytyra rrefen. Çudine. Dora mrekulline. Perendia eshte ne zemer. I kujt eshte ky rrefim? Panteistit Naim!

Ndertoj
Njerezimi. Ç'gafa te pafalshme ka kryer o Zot. I shtyre nga tundimi. Moisiun u detyrua t'u thoshte: "skllever bij sklleverish/ s'e meritoni se liri s'doni", shqiperuar nga F.Noli. Nderkaq Naimi thote aty: Ah te keqiat e njerezise/Qe ka punuar edhe punon...
O Zoti yne! E kryqezuan Jezuesin. Ligesia ç'fytyre e shemtuar e miresise. Ç'pikture e pameshirshme e djallezise. O Zoti yne. Krishtin e kryqezuan. Silueta e tij ne kryq. Me syte nga qielli. U zhduk ne hapesire. Shpirtin e moren engjejt. Udhet moren dy drejtime te ndryshme:
1. Nga zeri i qiellit: "Mireardhsh Jezus!"
2. Shpirtra te lodhur nga marrezia. Shkofshi me keq, vafshi ne dreq. Shejtaner, bije shejtanesh, ne te fundit rreth te ferrit.

Pasqyra

Naimi rrefen: Se kjo fytyre/eshte pasqyre/dhe na rrefen/e s'na genjen...
Shqyrtime
O Zoti yne! Kjo pasqyre. Nje shembellim. Fytyra e Perendise.
O Zoti yne! Ku prap do te me dergosh? Mos na ler ne boten e nentokes. Shpresojme te mos kemi humbur me kohen ne perendim te diellit. Mos na lere ne boten e perhershme te erresires, te nentokes!
Perlotje. Naimi thoshte: Gjithe ç'ka hequr njeriu i mjere/Nga veth' e tin e nga i vellaj/Qe kane vrare edhe kane prere/Pa gjyq, pa fjale, pa pasur faj...

Lumi

Shqyrtime
Lumi Jordan dhe pagezimi. Histori nga jeta e Krishtit.
Ndertoj. Ujerat rrjedhin. Jane ne levizje. Mekate pastrojne. Sy qelibar. Ky lumi Jordan. Ne brendi te syrit, burim i pashtershem. Gjon pagezori. Jezues, shpirti te ndriçofte, djaleth i paharrueshem! Ç'marreveshje bere me Perendine? Pagezimi me shpirtin e shenjte!

Duhen tretur kufijte qe i mbajne shqiptaret te ndare

Viti 1888 i takoi qiellit te Naimit. Eshte drejtor censure ne Ministri te Arsimit. Fakti i njohur, por mbetet te gjurmohet kjo kohe. Ne nje pozicion te tille ne seren e larte te perandorise, ai shkruan lirika, por "Perpara Krishtit" eshte krijuar e shkruar nga dora e tij, qe ishte nje shqiptar poet atdhedashes, nepunes ne perandorine osmane, qe ne themel ruante Islamin si besim. Mirepo Naimi ishte bektashi.

Ndjekes i tarikatit bektashi me graden myhib, grada e pare e tarikatit mistik te bektashinjve. Keshtu poeti shqiptar Naim, duke njohur ne thelb si ndjekes i ketij tarikati bektashi, kishte arritur nderkaq te vijezonte fytyren e ketij tarikati. Nga ana tjeter, ai kishte kuptuar se misionaret e shenjte zbresin per miresine e njerezise.

Arritem ketu per te thene: Keshtu faktet sjellin diçka te re. Naimi eshte nje poet shqiptar, por nderkaq ishte nepunes i perandorise osmane, qe i vetem ne ate hapesire i ka kenduar Krishtit. Nuk gjejme ndonje tjeter. Mirepo edhe ne kete lirike tek ky poet i vemendshem, duke qene bektashi dhimbja qe e gerryen ishte fryma e perçarjes mes shqiptareve. Fe, qe s'ishin ngopur kurre me helmin qe helmon, kishin ngritur matane deri ne toka te shqiptareve kufij religjioze. Duheshin tretur keta kufij, qe i mbanin gjithsesi shqiptaret te ndare. Cilado qofshin interpretimet eshte fakti, qe troket.

Hapi i Naimit pertej mureve

Naimi ben nje hap te madh duke kapercyer pertej mureve religjioze. Nje lirike me fjale zemre per Krishtin e te krishtereve. Jane perdorur prej tij fjale me gjuhen e te krishtereve. Ndonese teper larg ne kohe do te shfaqej edhe Noli, qe kishte deshire te ecte ne ato udhe: "Flamur qe lind Shen Konstandinin/Bashkon Islamin me Krishterimin". E thene poetikisht bukur.

Nje numer poetesh çuditerisht shqiptare kane dashur t'i lidhin fete ne nje ure ku kembet e saj jane krishterimi dhe islami i bashkuar per perparimin, humanizmin dhe paqen ne jeten e shqiptareve. Njihen edhe arsyet e kesaj, por perse sot duhet te ndahemi marrezisht? Kush u fryne ererave te ndarjes ne kaurre dhe muslimane, kur perpos te tjerave jane kaq shqiptare te mire? Kur soji yne rilindas beri kete gje, sigurisht mori bekimin e nje populli.

Rrathe poetike te Naimit jane gjurme rrjeshtash nga pena e tij. Ato kane mbetur deshmitare okulare, por sot shfaqen si vegime boreale. Lirika "Perpara Krishtit" eshte deshmia e Naimit, poetit bektashi, per Krishtin dhe mirenjohja qe shfaqte per krishterimin. Madje, te gjithe fete e botes tone, ne qiell, kane nje Zot te vetem.

Feja e shqiptarit, shqiptarizmi

Shkruajne poetet librat e kohes. Shpresojme te mos kemi humbur vitin e lirikes, qe eshte 1890. Mirepo matane brigjeve vitet ikin. Me 1896, kater vite perpara se te perendonin syte e magjishem te Naimit. Nje dite vere te çelur, te qetuar, Naimi merr nga Bukureshti "Fletore te Bektashinjve". Kopjet e para qe nxjerr shtypshkronja kane sproven filozofike "Bektashinjte", ne radhet e para.

Bektashinjte eshte sprova filozofike e Naimit per bektashizmin. Brenda vetvetes, ky ishte kodi i mirefillte i Naimit per Bektashizmin Shqiptar, qe kishte zene te ngjizej. Ishte Statuti i Bektashizmit Shqiptar. I hartuar per here te pare ne gjuhen shqipe nga nje poet kombetar. Ne nje fare menyre, mund ta quajme edhe "Kushtetuta e Bektashizmit Shqiptar". Ajo qe eshte thene, pa tulatje nga Naimi, ishte vellazerimi qe flitet ne frazat e fundit te kesaj sprove filozofike te fletores se shenuar. Madje e gjithe kjo une ju siguroj se per kete u shkrua. Mirepo cili qenka ky pasazh.

Gjejme te "Fletore e bektashinjve".
... Bashke me pleqesine e me paresine, te krijojne dashurine e vellazerine, njesine e miqesine ne mes te gjithe shqiptareve, te mos ndahen nga njeri tjetri, te krishtere e myslimane te jene toke, qe te vene te gjitha punet mbroth e mbare, te mos shahet sot shqiptari, i cili ka qene i lavdruar ne te gjithe boten pergjithmone...
Mirepo ky poet, nderkaq ndertuesi i ketij kodi quhej Naim. Ishte njeqind perqind i races se hershme shqiptare, kur eshte mesuar se fundi se vendorigjina e Frashellinjve eshte Tomorica e Skraparit. Nga malesia e Dangellise ku ishte rritur, zbriti ne udhen e letrave shqipe. Me siguri qe ka gjetur nje trajte tjeter te Vaso shkodranit, qe diçka kuptimplote tha: "Feja e shqiptarit eshte shqiptaria", per t'ua thene shqiptareve, bese eshte vellazeria mes shqiptareve, pa kufij fesh ne mes."

Naimi larg hallakatjeve mundohet te therrmoje muret e larte, qe ishin kufij religjioze mes shqiptareve. Zullumedhenjte i kishin ngritur keto mure, keta kufij guresh, qe i kishin trishtuar shqiptaret ne kohera te gjata renkuese e sunduese. E, si mundej valle te quhej fe, ajo qe i kishte vene shqiptaret ne merira, per t'u kenduar ne diten e fundit sinfonine funebre?

Tashme, lirika "Perpara Krishtit", pasi e veçova nga rrathet e tjere te lirikave te Naimit, e di ç'perfaqeson sot, njeqind e ca vite me pas botimit te pare, per te zbuluar Naimin shqiptar. Nje pike e tij e zemres, deshifrohet vellazeria shqiptare, pa kufij religjioze ne mes. Ende ka, por do te kerkoj ne gjelberimin e lirikave pranverore te Naimit, pa harruar te preke me gishta te ftohte vargjet e tij. Mirepo nje pyetje torture me mberthen gjithmone. Ku i ruajne doreshkrimet e Naimit arkivistet? Ne ç'raft? Ne mungese te tyre, kam bere nje marreveshje me librat e tij te hershem. Do ta ndjek Naimin, poetin tone germe per germe edhe kur ngjitet kah perendimi tek shtepia e tij. Edhe kur zbriste nga malesia e Dangellise, perketej Vjoses, me embrionin e lules "letersi shqipe".

[Matrix]

Nje poezi vertet e mrekullueshme e ketij rilindasi te shquar.
Ne fytyren e munduar te Krishtit, ai sheh fytyren e munduar te kombit tone.
Nje poezi qe ngjan me vajtimin biblik te Sherbetorit Pesimtar.


Po e sjell dhe njehere sepse me pelqeu shume:


PËRPARA KRISHTITË

1 Djalëth njeriu i Perëndisë
2 Fytyra jote mua më tregon
3 Ah! të këqijat’e njerëzisë,
4 Që ka punuar edhe punon.
5 Se kjo fytyrë
6 Është pasqyrë,
7 Dhe na rrëfen,
8 E s’na gënjen.
9 Gjithë ç’ka hequr njeriu i mjerë
10 Nga veth’e tinë a nga i vëllaj
11 Që kanë vrarë e kanë prerë
12 Pa gjyq, pa fjalë, pa pasurë faj.
13 Zot, ti ke vuar
14 Edhe s’ike pushuar,
15 Nga njeriu hoqe,
16 Për të u përpoqe.
17 Ti u përpoqe për njerëzinë,
18 Dhe dashurinë e bëre besë,
19 Njeriut vure nam miqësinë.
20 Që kur të lindet gjer sa të vdesë.
21 Për këtë fjalë
22 Të qofsha falë,
23 Se njerëzija
24 Ë Perëndija


Mbase ka ardhur koha qe shqiptaret duhet te filloje t'i rilexojne rilindasit.
Shqiperia ka nevoje per nje rilindje te dyte, per nje epoke te re te Rilindjes.

[Gimi3]

Ermal22 " As te perkthesh nuk di, jo me te japesh fakte "

Emër - Mbiemërrmal
Biografia:bashkim kombetar Vendndodhja:
Itali Interesat:futbolli ski, shahu dhe dyluftimi trup me trup Profesioni:
student Motoja:
familja kombi atdheu

Me sa duket ke lexuar Panelin e Antarit - ( ne lidhje me mua )
Ermal22 " As te perkthesh nuk di, jo me te japesh fakte "
Cuditem perse nuk diskuton ne teme ?!
Ndoshta s'ke fakte , kur s'ke fakte... ateher s'ke baze... ndertesa rrenohet kur ska baze!
Biografise suaj : I vie era tharm komunizmi , pasice ata kishin keso lloj propagandash , mirepo ata vetem percarje benin!
Interesat : duke e mar parasysh se ne biografine e juaj askund nuk permendet leximi , dituria .... por permendet skijimi te cilin edhe une e dua , pastaj shahun gjithashtu edhe une e dua thjesht do te doja te sfidoja ne www.flyordie.com ashtu sic po te sfidoj ne diskutime te ndryshme " duke e mar parasysh se ku te djegu ? " Vie ne konkludim se : ke nevoj te kursesh kohen, koha kursehet duke investuar ne mendje
Per temen do te thoja ... normal duke e mar parasysh sa njerez te kan shkruar , si dhe kush eshte ai i cili te ka shkruar ... eshte teme e tmerrshme