Salajdin Salihu

[Davius]

UDHËTIMI

- Për ku udhëtoni, zotëri?
S'di prej më erdhi ky zë i ëmbël. Ktheva kokën pas dhe pashë plot udhëtarë
që koteshin. Shikimi mu ndal tek një femër e re dhe e bukur, e cila sipas
të gjitha gjasave mund të kishte bërë atë pyetje dhe pasi nuk kishte qenë
e interesuar për përgjigjen rrinte indiferente.
- Për ku udhëtoni, zotëri?
Ishte po i njëjti zë. Sërish ktheva kokën pas, por kësaj here të gjithë
udhëtarët ishin të zgjuar dhe pëshpërisnin emrin tim. Do të përgjigjem,
mendova. Po, do të përgjigjem dhe pikë...
- Për askund, zonjushe! Hë, jeni e kënaqur?!
Ajo nuk foli. Të gjithë më shikuan të habitur. Pas pak autobusi u ndal.
Shoferi oshfau rëndë, ndërkaq konduktori pasi i shikoi të gjithë udhëtarët
zbriti poshtë. Autobusi sërish nisi, ndërkaq unë nxorra një gazetë që e
mbaja në çantë dhe bëra kinse e lexoja.
- Për ku udhëtoni, zotëri?
Sërish ktheva kokën pas, por kësaj herë nuk pashë asnjë udhëtar.
- Ku shkuan udhëtarët? Përse zbriti konduktori? - e pyeta shoferin. Ai më
shikoi me habi. Sipas tij unë kisha qenë udhëtari i vetëm në autobus. Kjo
vërtet ishte një lojë e çuditshme. A nuk kishte pak më parë në autobus
plot udhëtarë që koteshin si arinj, e pastaj me sy të zgurdulluar
pëshpërisnin emrin tim? A nuk zbriti konduktori pas ofshamës së shoferit?
A nuk ishte aty një vajzë e bukur që me zërin e saj të ëmbël formulonte
pyetjen: - Për ku udhëtoni, zotëri? A nuk i thashë se udhëtojë për askund?
... Të gjitha këto pyetje ishin për shoferin e autobusit, por edhe ai
mungonte...

[Davius]

PIKTURA PREJ GJAKU

Sipas dekretit të firmosur nga Lartmadhëria në sheshin e kryeqendrës do të
duhej të bëhej një pikturë me përmasa të mëdha që me bukurinë e vet do të
magjepste çdo kalimtar dhe do të tërhiqte vizitorë nga të gjitha anët e
botës. Në vend të ngjyrës së kuqe, që duhej të dominonte në pikturë, do të
përdorej gjaku i foshnjave. Piktorët, që e kishin pritur me entuziazëm
këtë ofertë të Larmadhërisë, ishin gati. Puna mbetej tek mjekët. Ata,
përmes pompave speciale, duhej të thithnin gjakun nga damarët e foshnjave.
Në dekret parashihej që secilit prind t'i paguhej gjaku i foshnjës, që
paraqiste zemërgjërësinë e Lartmadhërisë, siç shkruante në dekret. Çdo
mospajtim do të thoshte mossolidarizim me idenë fisnike të Larmadhërisë
dhe rebelim kundër të bukurës, artit, për të cilat gjëra ligji ishte shumë
i rreptë.
Banorët e kryeqendrës, për të dëshmuar solidarizimin me këtë ide të
Lartmadhërisë për krijimin e veprës monumentale artistike, siç do ta
quante një nga piktorët e nderuar, prisnin rend në hyrje të spitalit
shtetëror ku thithej gjaku i foshnjave dhe posa përfundonte punën mjeku
ata delnin me foshnjat e vdekura në krah.
Piktorët kishin propozuar që piktura të kishte dimensione më të mëdha se
sa parashihej në dekret. Këtë e lejonte edhe ligji, i cili garantonte
lirinë krijuese të artistëve. Shteti nuk i dënonte kurrë artistët. Ata
ishin shtresa më e respektuar nga Lartmadhëria. Drekat dhe darkat solemne
në sallonet perandorake për artistët ishin rëndomësi. Falë kësaj dashurie
Lartmadhëria gëzonte respektin më të madh nga artistët që secili i kishte
kushtuar emrit të tij ndonjë vepër artistike. Dënoheshin vetëm
përdhunuesit e artit. Në mesin e piktorëve kishte pasur propozime që
piktura prej gjaku t'i kushtohej Lartmadhërisë, mirëpo, këto ishin
kundërshtuar nga vet ai. Lartmadhëria që edhe vet shkruante poezi,
pikturonte, kompozonte dhe merrej edhe me publicistike e kritikë kishte
deklaruar se duke lejuar që kjo vepër e madhe t'i kushtohej atij do të
mund të lindte dyshime te armiqtë e Perandorisë se piktura nuk bëhej për
masën e gjërë popullore që do të kënaqej nga bukuria e pikturës, por
thjesht për qëllime personale. Lartmadhëria thoshte se arti duhej të bëhej
për të tjerët, ndërsa që të realizohej një pikturë monumentale duhej liria
krijuese e piktorëve, ndërsa bërja e një portreti cenonte kreativitetin e
piktorëve. Nuk ka rëndësi nëse do të isha unë në pikturë ose jo, thoshte
ai, është më e rëndësishme që ajo të jetë e bukur. Edhe unë, shtonte ai,
dua që të kënaqem duke e parë pikturën. Nëse ju, u thoshte piktorëve, do
të pikturonit portretin tim, atëherë unë s'do të ndjeja kënaqësitë që e
krijon arti. Piktorët i kishin mirëpritur këto ide fisnike dhe modeste,
siç i quanin ata.
Gazetat shkruanin vazhdimisht për projektin që duhej të fillonte së
shpejti. Sipas tyre ky ishte një ndër kontributet më të mëdha të shtetit
për artin, andaj çdo prind do të duhej të ishte krenar që gjaku i
foshnjave të tyre i shërbente të bukurës, artit. Çdo flijim për artin
është fisnikërim, shkruante një shkrimtar, i vlerësuar nga kritika
letrare. Gazetat nuk shënonin asnjë rast kundërshtimi nga prindërit,
fëmijët e të cilëve do të varroseshin me të gjitha nderimet e shtetit,
ndërsa shpenzimet e varrimit i mbulonte vet Lartmadhëria nga arka e vet
personale, si një kontribut modest për artin, siç thoshte ai. Sipas disa
shkrimeve gazetareske kishte pasur prind zemërgjërë që kishin tentuar vet
t'i hiqnin shpenzimet, sepse, siç shkruanin gazetat, shteti u bënte atyre
nderin më të madh. U kërkonte fëmijët. E cili prind nuk do t'ia falte
foshnjën shtetit që tregonte aq shumë dashuri për to? A nuk ishte piktura
monumentale e të gjithëve, ndërsa foshnja vetëm e prindërve? A nuk ishte
interesi shtetëror mbi të gjitha interesat tjera personale? Kishte pasur
propozime që ditën e varrimit të foshnjave të organizohej një festë e
madhe shtetërore. Kështu pyesnin e shkruanin gazetarët...
Kur piktura, me përmasa më të mëdha se sa e kishte paramenduar
Lartmadhëria, ishte gati, të gjithë që kishin merita të njëjta ndjeheshin
të lehtësuar.
Kjo është një vepër e të gjithëve: të atyre që kishin falur gjakun e
fëmijëve të vet; të mjekët që ua kishin thithur gjakun e foshnjave me
pompa; të piktorëve që të përgjakur me net të tëra kishin bërë pikturën;
të gazetarëve e shkrimtarëve që kishin frymëzuar njerëzit për ta përkrahur
idenë e fisnike të Lartmadhërisë...
Kështu fliste kryesuesi i punimeve përpara turmës krenare që e shikonte
pikturën e veçantë që s'gjendej askund tjetër pos në vendin e tyre...

[Davius]

E VËRTETA PËR PERANDORIN E VDEKUR

"Këtu pushon Perandori X. që i frikësohej çdo qenie njerëzore". Glauku
lexoi mbishkrimin në rrasën e varrit dhe ofshau. Ai nuk e dinte se kush
ishte ky Perandor, në ç'kohë kishte jetuar, në i kishte dashur gratë apo
jo. Duhet të ketë qenë një idiot i zakonshëm, që historianët, këta poetë
pa imagjinatë, duke mos ditur të bënin art kishin shpikur këtë gënjeshtër
të madhe që t'i besonin pastaj edhe vet, tha vetmevete dhe vazhdoi rrugën
thuajse nuk i bëri aq shumë përshtypje mbishkrimi. Në të vërtetë ai
shtirej se s'i kishte bërë përshtypje. Fjalia e mbishkrimit i qarkulloi
disa herë nëpër kokë. Ai nuk ndjehej i qetë as në zyrën e tij. Vera, një
nëpunëse që punonte në të njëjtin vend pune e hetoi se Glauku bluante
diçka në kokë. Kur ajo ia shprehu këtë, Glauku vetëm buzçqeshi për ta
mashtruar atë se s'kishte ndodhur asgjë e veçantë. Për herë të parë në
jetë i kërkoi Verës cigare. Në kohën e drekës nuk zbriti në menzë. Disa
herë e pyeti Plutorin për jetën e Perandorit X. Përgjigja ishte e njëjtë:
"Perandor më i tmerrshëm në historinë njerëzore. Gjakatar. Vrasës.
Përdhunues...". Ndonëse kishte ngulmonte të dinte më shumë për të, nuk
morri përgjigje më të plotë. Fjalët "gjakatar", "vrasës", "përdhunues",
nuk e ngopnin kërshërinë e tij. Si është e mundur që jeta e një njeriu të
cilit iu nënshtrua çdo qenie njerëzore të përmblidhej vetëm me një fjali
të vetme, i tha Verës së habitur, pa mos i sqaruar për për cilin njeri e
kishte fjalën. Kur ajo ngulmoi të dinte më shumë për njeriun, "jeta e të
cilit ishte përmbledhur vetëm me një fjali të vetme", Glauku kishte vuri
buzën në gaz dhe u largua, duke marrë misterin me vete.
Glauku asnjëherë nuk kishte qenë aq shumë kureshtar. Si rëndom atij i
bënin përshtypje vetëm gratë e bukura. Më parë se sa të bisedonte për
ngjarjet që ndodhnin gjatë ditës, ai preferonte t'i vardisej Verës dhe të
kërkonte nga ajo një natë, e cila për të ishte më e vlefshme se sa një
jetë e tërë e mbushur me biseda për gjëra të rëndomta për të cilat nuk ia
vlente të diskutohej fare.
Vera, e cila ishte një grua që ia kishte ënda t'i mundonte meshkujt, ia
lejonte Glaukut t'ia prekte gjinjtë e fortë apo t'ia lëshonte dorën mes
këmbëve, por kurrë nuk ia kishte falur as një natë të vetme. Vera që dinte
t'ia hudhte mjegullën mbi kokë Glaukut edhe kësaj rradhe kishte menduar të
sillej ashtu, mirëpo indiferenca e tij e kishte bërë kurreshtare. Ajo e
dinte se Glaukun e mundonte diçka, por buzëqeshja e tij nuk e jepte
përgjigjen e plotë, në këmbim të së cilës Vera do t'ia falte një natë aq
shumë të dëshiruar nga Glauku, i cili tashmë ishte në një botë krej
tjetër. Ishte në kërkim të një njeriu, jeta e të cilit përmblidhej vetëm
me një fjali.
Ç'është ky perandor i çuditshëm që i frikësohen edhe historianët, mendoi
dhe shtriu shikimin lart në tavan, ku iu duk se lexoi fjalët e
mbishkrimit. Ai nuk e dëgjoj as përshëndetjen e Verës, e cila tashmë bëhej
gati për të ikur pasi kishte përfunduar orari i punës. Glaukut nuk iu
kujtua se përshëndetja e saj ishte ofertë për një puthje. Vera hodhi
mantelin në krah dhe doli. Tek zbriste shkallëve iu kujtua se Glauku as e
kishte përshëndetur. U kthye sërish që ta paralajmëronte se orari i punës
kishte përfunduar dhe se ai tashmë duhej të ikte. Kur ajo hyri në zyrën e
tij ai vazhdonte të rinte ulur në kolltuk me shikim të drejtuar kah
tavani. U desht që ta trazonte disa herë mendjen e tij të mjegulluar që ai
të kthehej në këtë botë. Arsyetimi i tij për ta refuzuar ofertën e Verës
për ta shoqëruar nuk ishte bindës. Pasi iku Vera me puthjen që ia vodhi pa
e diktuar fare, Glauku u ngrit nga kolltuku, veshi pallton dhe doli. Gjëja
e parë që i ra ndër mend ishte ideja që të mos kalonte nga rruga që
shpiente srejt varrit të Perandorit, por një forcë e çuditshme e
padefinuar e tërhiqte drejt asaj fjalie që qarkullonte në kokën e tij,
ngjashëm si një refren kënge që përsëritet vazhdimisht kur gjilpëra e
magnetofonit nuk mund të kalojë në vijën tjetër të pllakës. Ishte hera e
parë që kishte kaluar nga ajo rrugë e cila e tërhiqte me një forcë të
çuditshme.
Sakaq iu kujtua Vera. Fytyra e saj e bukur. Trupi i saj i rregullt. Frika,
si rrëshirë e ftohtë iu derdh nëpër trup. Edhe ai ishte një nga qeniet
njerëzore që ndjente frikë nga Perandori X. Iu duk se ky perandor i
çuditshëm do ta thirrte në mbretërinë e vet që t'ia tregonte jetën e tij,
pa mos i dhënë mundësinë që të kthehej në dimensionet e kësaj bote t'ua
tregonte të vërtetën të tjerëve.
Çdo vendim tjetër pos atij që të kalonte nga varri i Perandorit, në të
cilin kishte një ndërhyrje bëhej i pavlefshëm.
Nga varri filloi të dilte tym dhe të formësohej një siluetë njeriu. Glauku
kurrë nuk kishte besuar në fantazma. Shekspirin, që e lexonte me aq ëndje
Vera, e pandehte si të sëmurë mental që kishte frikë nga fantazmat. Njeriu
përfundon aventurën e quajtur jetë ditën kur ia ndezin qirinjtë, i thoshte
Verës, pastaj fillon hiçi, asgjëja, harrimi. Jeta, i thoshte Glauku asaj,
është një ëndërr e gjatë që kurrë nuk arrijmë ta tregojmë sepse gjithnjë
jemi pjesë e saj. Ajo mund të tregohet vetëm në të qindtat e sekondës, aq
sa zgjat mundësia e njeriut për ta treguar jetën e vet në kufirin jetë -
vdekje. Edhe sikur të kishin kohë më shumë ne s'do të dëshironim ta
tregonim, i thoshte asaj, sepse do të na dukej punë e kotë.
Në raste të tilla çdo njeri do të ikte me të katra. Por në qenien e
Glaukut kërshëria për të ditur më shumë rreth Perandorit ishte më e madhe
se frika.
- Unë jam Perandori X. hija e të cilit tmerroi çdo qenie njerëzore. -
Ishte një zë kumbues.
Ç'perandor idiot, mendoi, si gjithë perandorët edhe ky ende nuk dëshiron
të hjekë dorë nga pushteti që ndërtohet duke i frikësuar njerëzit. Tashmë
këtë pushtet dëshiron që ta ndërtojë përmes fantazmës së vet, mendoi.
Fytyra e Perandorit X. që ishte formësuar kishte ngjyrë të kuqremtë.
Glaukut iu duk shumë i zakonshëm. Kishtë ca sy të vegjël të humbur në
zgavra. Hundë pak të shtypur, sikur t'i mungonte ashti. Rreth syve kishte
ca njolla të zeza. Sipas të gjitha gjasave, mendoi, ka pasur probleme me
tensionin e gjakut dhe sakaq iu shfaq fytyra e Verës dhe njollat e zeza
rreth syve që shënonin fillimin e ciklit menstrual.
- Vërtet nuk të bën përshtypje rishfaqja ime? - ishte një pyetje që më
tepër Glaukut iu duk si një thirrje për ta mëshiruar se sa një pyetje
perandori, pas së cilës si rëndom nuk pritet përgjigjja, por heshtja e
amshuar, harrimi, vdekja...
- E çuditshme! Si ka mundësi që me një pamje kaq të zakonshme të tmerrosh
njerëzit. - tha Glauku. Shikimi iu ngulit në rrasën e varrit ku lexoj
vetëm "nuk sundojnë". Mjegulla e lëshuar sipër varrit ia pamundësoj ta
lexonte fjalinë e plotë. Perandori e shikonte dhembshëm. Zëri i tij
kumbonte.
- Në fakt unë nuk e sundoja botën siç më pandehnin njerëzit, por ishin
njerëzit që më sundonin mua. Njerëzit kishin nevojë t'i përkuleshin
dikujt. Unë isha i zgjedhuri i tyre. Idhulli. Unë isha vetëm një aktor që
duhej të sillesha egër me ta. Sa më tepër që bëhesha i mëshirshëm ata
tmerroheshin e kjo do të thoshte se e kuptonin që unë aktroja, se nuk isha
idhulli. Kjo bindje e tyre mund të mposhtej vetëm përmes egërsisë. Me më
shumë vrasje dhe gjak. Dhe veproja ngase kisha frikë nga vdekja. Përmes
saj unë e ushqeja jetën time që e doja më shumë se sa një femër që nuk
pata kohë ta dashuroja, sepse më duheshte të vrisja, të vrisja... Gjithnjë
besoja se ky ceremonial do të ishte i përkohshëm. Se edhe unë do të mund
të çlirohesha nga sundimi i njerëzve, nga pushteti i tyre, nga roli që më
kishin caktuar. Kjo ishte tepër e vështirë. E pamundshme. Kishte vetëm një
zgjidhje: të ndërroja rolet. Ata të bëheshin perandorë, kurse unë sunduesi
i tyre. Por në këtë rast do të duhej të isha unë i vdekuri. E përse, përse
të vdisja kur kisha mundësi të jetoja duke u ushqyer me jetërat e tyre. A
nuk është jeta ime më e vlefshme se sa jetërat e shumë njerëzve të tjerë?
- Jo! - bërtiti Glauku. - Jo. Jeta e shumicës është më e vlefshme se sa
jeta e një njeriu sa do i përkryer të jetë ai.
- Edhe unë kështu kam menduar deri sa nuk u bëra perandor, mirëpo pastaj
gjithçka ndryshoi. Nga lartësia e fronit njerëzit të duken të vegjël, të
parëndësishëm, si të tillë ata ngjajnë në miza që nuk të dhimbsen kur i
shkel. Pastaj ata vet e dëshironin një gjë të këtillë. Po të dëshironin
diçka tjetër ata do ta kishin, por ja ata dëshiruan një perandor të egër
që do t'i vriste dhe po ai perandor vetëm egërsi u fali.
- Ti kishe mundësi të sundoje edhe pa mos vrarë!
-Unë e fillova me gjak, me vrasje, andaj ashtu edhe do ta përfundoja rolin
tim që ma caktuan njerëzit. Ata vet më zgjodhën. Andaj vet e dëshironin
gjakun dhe vdekjen e cila u shtri edhe mbi njerëz të tjerë që nuk e donin
këtë, por çdo shmangie nga roli ishte fund i jetës sime...
Glauku ishte shtangur. Sakaq i ishin kujtuar bisedat e nëpunësve të tjerë
që qeshnin me njerëzit që vriteshin gjersa ata lartë, në zyrat e tyre, ua
futnin duart nën këmisha nëpunëseve dhe ua shtërngonin gjinjtë. Sakaq iu
kujtua Vera, fytyra e saj e bukur, gjinjtë e saj të fortë. Iu kujtua edhe
Plutori i cili nuk kishte dashur t'i fliste për jetën e Perandorit X.
Tymi kishte filluar të ngjitej drejt qiellit. Gjithçka ishte përhumbur.
Fantazma kishte zbritur në varr apo ishte ngjitur në qiell së bashku me
tymin. Këto fjalë nuk ishin shënuar në asnjë libër historie. Në gurin e
varrit tani kishte një mbishkrim tjetër: "Këtu pushon X. që e kishin
sunduar njerëzit e kësaj bote..."
Vera kishte arritur. E shikonte e habitur Glaukun që nuk u ishte
përgjigjur thirrjeve të shumta të saj. Glauku e hetoi prezencën e Verës që
qante. Ndjeu një lehtësim nëpër trup. Kurrë më nuk do të kthehem në zyrën
time, i tha Verës, të cilës nuk harroi kësaj rradhë t'ia kërkonte natën e
cila shtrihej para tyre dhe i ftonte të bëheshin pjesë e saj.

[Davius]

ALPINISTI

Është një maje që të fton si një vashë për të të falur trupin e saj të
brishtë. Ti nisesh drejt saj. Që në çastin kur fillon të ngjitesh te
secila krijesë njerëzore sheh nga një armik të përbetuar që synon ta vrasë
idealin tënd të ngjitjes lart. Armik ke edhe krijesat tjera, ku mund të
fshehet intriga njerëzore. Armik ke diellin që t'i nxin pamjet dhe ta humb
orientimin. Armik ke akullin nën këmbët tua që ecin në një drejtim. Ti ke
vetëm armiq. Edhe gjymtyrët, që mund të mos i nënshtrohen vullnetit tënd
gjersa ngjitesh drejt majës ku valon vetëm flamuri i atij që është ngjitur
i fundit - flamuri i fituesit. Është pak e rëndësishme kush është ngjitur
i pari. E rëndësishme është se kujt i valon flamuri...
...Dhe kur arrin në atë maje, nëse arrin ndonjëherë, ti se ndjen, por ato
që kanë mbetur poshtë, pra njerëzit e vegjël dhe të pavlefshëm (se kështu
duken ata nga lart), pëshpërisin se ke ndryshuar shumë. Po këto pohime
vdesin thellë në qeniet e tyre. I vret hija jote e madhe që shtrihet kudo
në qeniet e tyre.
Ata thonë, vetmevete: -Kështu ndodh me secilin që ngjitet në majën më të
lartë që quhet FRON.
Maje e cila të fton si një vashë e brishtë të ta fal humbjen, të cilën e
ti e ruan si trofe dhe e shkëmben vetëm me jetën tënde.

[Davius]

BALA

Lajmi për vrasjen e qenve u shpërnda që në mëngjes. Arsyeja: bartnin një
epidemi të rrezikshme.
- Sërish me eksperiment!- tha babai.
- Ç'lidhje ka kjo me eksperimentet?! - pyeti nëna.
- Lista e qenve që do të vriten është bërë sipas emrave të pronarëve të
tyre. Nuk është fjala për epidemi por për provokim.
Pas këtij dialogu të shkurtë babai u mvrenjt. Bëra kinse nuk dëgjova
asgjë. Mendja më shkoi te Bala.
Në mbrëmje babai na mblodhi të gjithëve në dhomë dhe pasi na foli për
dekretin na kumtoi vendimin e tij të prerë: Balën nuk do ta dorëzonte.
Sytë tanë ku shkrepi një shkëlqim i çuditshëm sinjalizonin se në qeniet
tona të mbushur me gërmadha të tëra droje fryu një erë e lehtë gëzimi. Ai
vetëm kaq tha dhe heshti. Duhej ta lenim vetëm në dhomë me nënën. Nga
jashtë e dëgjova se Balën do t'ia dorëzonte dajës për ta fshehur.
Pas shpalljes së dekretit të gjithë filluam ta shikonim ndryshe Balën.
Ndjenja se mund ta humbnim përgjithmonë e bënte shumë të rëndësishëm në
jetën tonë prej njeriu.
Daja, i cili erdhi të nesërmen, si rëndom nuk fliste shumë. Ishte i prerë,
si çdo njeri që din t'i fsheh gjërat. Kur ai iku të gjithë filluam të
qanim, qau edhe babai edhe nëna, ne qanim për Balën, ndërsa ata qanim për
Balën dhe për ne, për dëshirat tona fëmijërore.
- Përse i vrasin qentë? - pyeti motra e vogël.
- Qentë nuk i bëjnë dëm askujt! - tha vëllau.
E ëma heshtte dhe dëneste. Në jetën e saj kishin ndodhur gjëra edhe më të
tmerrshme. Kishte pasur vetëm pesë vjet kur partizanët, "ata që
përshëndeteshin me grusht", ia kishin nxjerruar babain t'ia pushkatonim në
sheshin e fshatit, ku ajo së bashku me motrat dhe vëllaun e vetëm që do
t'i vdiste më vonë në moshë të re, kishin dalë të shihnin se si do t'ia
vrisnin babanë, i cili vetëm u kishte buzëqeshur te qëndronte i mbështetur
për muri, para mitralozit i cili duhej të derdhte vdekjen në trupin e tij.
Një dekret tjetër në çastin e fundit kishte anuluar vendimin për
pushkatim. Kësi ngjarjesh të tmerrshme ishin shënuar shpesh në ditarin e
pashkruar të jetës së saj.
Babai pasi shikoi motrën e përlotur tha me dënesje: Ata i pengojnë këtij
shteti.
Unë rrija i strukur në një qosh. Jetoja në një botë më të bukur, ku
mblidhja lule manushaqeje që do t'ia sillja nënës në mbrëmje, ndërsa Bala,
që lehte ëmbël, më ndiqte pas. Bisedat në dhomë sikur hynin nga një botë
tjetër në të cilën nuk dëshiroja të kthehsha, por për inat timin ajo
përzihej me botën që e kisha sajuar. Hynte me gjithë tmerrin e vet. Hynin
edhe bisedat e babait që shante ata që nuk na lenin të qetë të donim një
krijesë të pafajshme që na bënte të lumtur. Ai në sytë, heshtjen dhe
kërshërinë fëmijërore shihte mungesën e një dëshirë.
Daja erdhi papritmas pas disa ditës me një kumt të zi që e kishte sjellur
me vete. Dukej i zymtë. Ishte hera e parë që nuk kishte mundur të fshehte
diçka, ta mbante fjalën.
- E humba, i tha babait.
Ai nuk priti as përgjigjen e tij. Iku as pa u përshëndetur. Me një disfatë
që ia kishte ngarkuar vetvetes në shpinë. Një lot, ku mbase ishte
dendësuar gjithë dhembja e kësaj bote morri tatëpjetën faqeve të babait.
Bala do të kthehet, tha ai. Dëshirat vetëm mund t'i humbin, por jo edhe
t'i vrasim.
"E humba!", kjo tingëllonte mynxyrshëm në veshët tonë. Bala humbi, por jo
edhe shpresat tona se ai do të kthehej një ditë në vendin ku të gjithë
kishin bërë vend në ëndrrat e veta për atë krijesë të pafajshme që i donte
fëmijët më shumë se disa njerëz... Me vite të tëra, por veç kujtimit për të
asgjë nuk vinte.
- A e mba mend Balën?! - pyeti motra e cila tashmë ishte rritur. Kishte
vite të tëra që s'e kishim përmendur fare, ndonëse secili e kishte kujtuar
kushedi saherë.
- Bala, klithi babai posa e dëgjoi emrin e tij, është një dëshirë e jona e
humbur, e cila jeton diku në ne.
Tani, të gjithë të rritur, e dinim se dekreti nuk kishte për qëllim të
vriste qentë po të provokonte njerëzit.
Një natë dimri gjersa ishim të ngujuar pranë televizorit dhe dëgjonim
lajme të tmerrshme nga jashtë dëgjohej një lehje qeni.
- Ejani, jashtë është një këlysh i ngjashëm me Balën! - bërtiti vëllau.
Të gjithë e shikonim me habi. Ishte Bala. Po, ai ishte Bala, i cili nga
malli për ne ishte shndërruar në këlysh. Më kot kishin pandehur se e
kishin vrarë. Ai vetëm kishte udhëtuar, na kishte kërkuar neve që s'donim
ta humbnim.
Ata që ushqehem me krime dhe që vrasim, kurrë nuk mund t'i vrasin
dëshirat, tha babai, në sytë e të cilit shkëlqentë një lot, një lot gëzimi
që pikonte nga sytë e një prindi që ndjehet i lehtësuar kur fëmijëve u
kthehet një dëshirë që ata kaherë e kanë pasur të humbur.

[Davius]

NË FILLIM QE FJALA

Në fillim qe fjala
Pastaj...
fjalët formuan fjalinë:
"nga fjalët në vepra"
Dhe pastaj...
u bënë vepra me fjalë
Erdh një dallgë
Gjithçka e morri me vete
Në fillim qe fjala...
Pastaj mbetën vetëm fjalët

[Davius]

ZËRA TË LARGËT

Shikoja përtej dritares peisazhin: dru të zhveshur, zogj si pika të zeza
që ndotnin liqenin, anije që koteshin, karrike parqesh të zbrazura,
kallamishte që ngjanin si qime të pakta në kokën e një tullaci. Si nëpër
mjegull filluan të më shfaqeshin fytyrat e njerëzve më të dashur, që i
harrojmë për një kohë të gjatë e që mjafton vetëm një çast vetmitar, larg
zhurmës, larg obligimeve të përditshme, për ta kuptuar se sa na kanë
munguar në jetë, se sa madhështor kanë qenë brenda thjeshtësisë së tyre
për të cilën aspak nuk kemi qenë të vetëdijshëm, vetëm nga një shkak: se
kemi shikuar vetëm në sipërfaqe.
"Këto janë mbeturinat e fundit të kësaj vjeshte!"
Ky zë i njohur më erdhi nga një tjetër kohë. Me të isha takuar vetëm disa
herë në jetë, por ai vlente më shumë se sa të njohur të tjerë, me të cilët
rrin bashkë me ditë dhe vite të tëra dhe e din se kur do të takohesh
sërish do t'i dëgjosh të njëjtat biseda.
Më vinte shumë keq që, përmes magjisë së fjalës, nuk mundja ta vizatoja
këtë peisazh në letrën e bardhë. Më shumë se asnjëherë ndjeja mungesën e
fjalëve që t'i shprehja ndjenjat e mia, jo pse doja të shkruaja diç për të
tjerët, por doja të kisha diçka për vete, ngjashëm siç bëjmë një fotografi
për të ruajtur aty kujtimet e një çasti dhe kur e shohim, pra kur zhytemi
thellë në atë çast të fiksuar, kthehemi në një tjetër kohë dhe ndjejmë
mall ose dhembje, varësisht se ç'përmban ai çast. Pas marrjes së vendimit
që të mos shkruaja gjithnjë e më tepër shfletoja fletat ku kisha shënuar
diçka, ngjashëm si një duhanxhi i pasionuar që pasi ka vendosur të lërë
cigaren e sheh pakon e saj me mallëngjim. Gjersa i lexoja ato që kisha
shkruar më bëhej se jeta ishte vetëm një varg fotografishë të panumërta që
lëvizin vazhdimisht. Pra, një varg pamjesh që humben drejt pafundësisë,
udhëtojnë me gjithësinë që zgjerohet ose kthehen drejt pikës fillestare që
quhet BIG-BANG prej ku rrjedh ekzistenca jonë njerëzore. Mbase nga një
grimcë e atij shpërthimi.
Më vinte shumë keq që nuk mundja të vizatoja këtë peisazh, me të gjitha
finesat e tij, përmes një fjalie të vetme.
"Secila fjalë ka historinë e vet. Duke i njohur ato qindra mijëra histori
mund ta thuash atë që s'e thonë dot mijëra apo miliona njerëz. Fjalët i
nënshtrohen njeriut atëherë kur ai ua njeh historinë...". Sërish zëri i Tij.
Kësaj rradhe vinte nga thellësia e qenies sime. Me të u takova rastësisht
në një kafene. Ishte i dehur. Pas një shenje plot mirësjelljeje iu afrova
siç i afrohet viktima vrasësit. Ai më vrau në heshtje, me pak fjalë.
"Sytë i ke të mbushur me copa dhembjeje", më tha. E kundërshtova. Desha ta
mashtroja se isha shumë i lumtur.
"Të vetmuarit e njohin sojin e tyre. Lumturia është vetëm maskë, me të
cilën fshehim fytyrat tona kur hyjmë në mesin e të lumturve. Ti ke brenda
shumë zëra që nuk të lënë të qetë. Shpirti yt është çerdhe pikëllimi".
Pas pak hyri dikush në atë mes të mbështjellë me tym duhani dhe e
grushtoi. Kur Ai e morri veten e pyeta për këtë skenë të tmerrshme.
"Kam thënë një të vërtetë diku. Me shigjetat e fjalëve kam gjuajtur
ëndrrën e tij, që ta zgjoja nga ajo gjendje e fjetur që prodhon vetëm amje
mashtruese, por, si shumica e njerëzve, edhe ai, nuk dëshiron të kthehet
në këtë botë të ballafaqohet me të vërtetën, sepse ka frikë të
ballafaqohet me përgjegjësitë që duhet t'i mbart edhe ai. Fundja ne jemi
ata që grushtohemi e jo që grushtojmë..."
"Kjo nuk është e drejtë", i thashë.
"Ky është fati që kemi zgjedhur, mallkimi hyjnor. Soji i njerzëve që ka
brenda vetes dashuri të paharxhuar dhe që atë dashuri ua fal të tjerëve
gjithmonë keqkuptohet. "Zot falua mëkatet se s'dijnë ç'bëjnë!" A nuk tha
kështu Jezui kur e kryqëzonin.
"D.m.th. duhet t'i durojmë edhe grushtat?"
"Edhe kurorën me therra! Ne japim kumte, por të gjithë nuk janë në gjendje
t'i pranojnë ata" .
Pimë deri në mëngjes.
"Tani duhet të ngrihemi", i thashë
"Ku të shkojmë", më pyeti.
"Në shtëpi! Ku tjetër?!"
"Ah, po. Më presin personazhet. Ka një kohë të gjatë që nuk kam biseduar.
Patjetër, kësaj vjeshte, më duhet ta sajoj botën tjetër. Dimrit nuk
preferoj të ndërtoj asgjë. Kam shumë ftohtë. E di çfarë? Njëri nga
personazhet është poet, por ka vendosur të mos shkruaj më se i duket punë
e kotë. Ai nuk e kupton dot se letërsia mbase është asgjë, por është
ngushëllimi i vetëm që e mban gjallësojin tonë. Për të kemi më shumë
nevojë se sa gjithçka tjetër. Jo pse do të bëhemi të pavdekshëm, po pse
arrijmë të zgjojmë brenda vetes lirinë, njeriun, t'i shohim gjitha finesat
e kësaj bote, të cilat mund të duken fare të parëndësishme, por janë shumë
më të vlefshme se sa gjërat që i shohim përditë. Janë si një puthje e
papritur e një vashe të panjohur, e cila pasi na fal atë humbet për të
lënë pas vetëm kujtimin dhe shpresën se ajo do të shfaqet sërish në jetën
tonë...". Ai vazhdonte të fliste gjatë. Turbullimi që i vinte nga vera në
vend që të ngatërronte mekanizmit e tij të mendimeve, i jepte forcë,
ngjashëm siç e stimulon një sportist një mjet dopingu.
"Mendon se ai s'do të shkruajë më?" - e pyeta.
"Ah. Jo, jo. Ai detyrimisht do t'i kthehet tavolinës së punës, shkrimit".
"Po ti a nuk ke vendosur ta përjashtosh nga bota që je duke e sajuar?"
"Shkrimtari as nuk pranon, as nuk përjashton. Krejt varet nga dikush
tjetër: nga rrethanat, bie fjala nga lëvizja e një gjethi, nga një çelje
dere, koha me shi, nga një shkrepje e momentit në trurin e tij. Gjithçka
është e padefinuar. "Shkrimtari krijon nga kaosi dhe magma e botës",
thoshte një shkrimtar. Në sytë tu ka dhembje, brenda qenies tënde ka shumë
zëra".
Ai më shikoi gjatë. Pastaj më kapi për krahu dhe më tha: "t'i heqim
maskat".
Nuk di se ç'deshti të thoshte. As që desha ta pyesja.
"Ti do të shkruash apo jo?"-më pyeti. Në sytë e tij pashë se si u sajua
një pikë loti, brenda së cilit mu duk se ishte dendësuar gjithë dhembja e
kësaj bote. Në shpinë, gjersa e shikoja peisazhin, fillova të ndjeja një
barrë të rëndë, kurse në kokë disa shpuarje që më shkaktonin dhembje të
tmerrshme. Ceremoniali kishte filluar. Sërish më kishin vënë kurorën në
kokë. Krahas dhembjes së tmerrshme, kisha dëshirë të njihja edhe më
historinë e fjalëve plaka e të harruara. Zërat më vinin nga të gjitha
kohërat. Ishin kumte. Më duhej sa më parë t'i shkruaja. Vjeshta ishte kah
fundi.

[best_of_lifee]

keni materiale nga botimi me ese me i ri i kety shkrimtari
shkruani

[[Perla]]

E dashura ime i xhelozon librat

E dashura ime më pandeh të shenjtë
profet i mbramë i ardhur sall për të
në sytë e saj dukem tjetër njeri
liqe të pikëlluar ku veten nuk e njoh

E dashura ime më pandeh të shenjtë
dhunti që zoti veç asaj ia fali
andaj duheshka t’i përkas vetëm asaj
unë i rëndomti njeriu mëkatari

E dashura ime më pandeh të shenjtë...

E dashura ime s’i duron dot librat
s’pëlqen assesi të merrem me to
s’më lejon të kaloj pranë librarive
shpesh më pyet “përse shkruan?”
mbrohem me heshtje që e çmend

Femrat janë të çuditshme
si meshkujt
duan t’u përkasësh vetëm atyre