Fusha e Shallvares

[Brari]

gazeta tema



----------

Fusha e Shallvares, fusha e parë sportive zyrtare në Tiranë

Orhan Sakiqi

Sot perdorim në popull por edhe në shtyp fjalen: pallatet te Shallvaret ose blloku te Shallvaret, por pak sidomos te rinjte e dine se ne ate vend per 30 vjet ne mos me teper ka qene qendra e pare sportive e Tiranes dhe jo vetem sportive, por si do ta zgjeroj më poshte, edhe kulturore. Qellimi i ketij shkrimi nuk eshte te permend kronologjine e ndeshjeve apo garave sportive qe jane zhvilluar apo cilet sportiste kane qene me te dalluarit pune te cilen e ben me kompetence ne faqet e kesaj gazete (TemA) dhe më gjere gazetari Besnik Bizdari, por si banor i kesaj lagjeje bile i lindur aty, te nenvizoj historikun e fushes rendesine e saj si qender e rinise qytetare tiranase. Sigurisht si deshmitar i evenimenteve sportive te ndodhura aty nuk mund t'i shpetoj ndonje emocioni te ruajtura nga femijëria, pa ulur vlerat e qindra talenteve qe ketu filluan hapat e para sportive, i zhvilluan aty dhe disa prej tyre shkelqyen ne stadiumet e Evropes.

Emri "shallvare" në turqisht sipas Prof. Demir Alizotit d.m.th. brekushe e kjo e verteton thenien e historianit tiranas z.Agim Bardhi qe fusha ka sherbyer si shesh lojërash per garnizonin turk, i cili ndodhej fare afer, perballe Bankes se Shtetit. Me vone me 1916 sheshi ka sherbyer si piste avionash per ushtrine austriake dhe ketu simbas historianit ne fjale eshte zhvilluar ndeshja e pare e futbollit ne Tirane. Fusha mori vlerat e veta mbas themelimit te K.S. Tirana me 1920 e sidomos mbas drejtimit te klubit nga i paharruari Selman Stermasi.

Fusha shume afer qendres se qytetit kishte kushte shume te mira teknike: ndodhej ne drejtimin veri-jug me permasa simbas normave nderkombetare 104x65 me nje pjerrtesi natyrale ne dy drejtime. Qenia e nje toke suranore e bente te mos mbante uje megjithese nuk kishte asnje lloj drenazhimi. Rreth 1925 u bene dhomat e zhveshjes dhe me vone ne fillim te viteve '30, pista e atletikës e shtruar me pluhur tullash dhe nje tribune prej derrase. Mirembajtjen e fushes dhe shume pune te tjera administrative i kryente i ndjeri Besim Hamdiu (Qorri). Vetem me nje ndihmes, i shkurter pak i shendoshe por dinamik Besimi ishte kudo, ne vizimet ne lyerjen e portave ne pritjen e sportisteve etj. Ai ishte i kendshem ne biseda sportive dhe mbahet mend si gjyqtar i paanshem. Mbase dikush duhet te shkruajë me teper per kete figure te ndershme e të perkushtuar te sportit tone.

Te gjitha takimet kombetare te futbollit qe nga kampionati i pare si edhe ato nderkombetare jene zhvilluar ne kete fushe e kjo deri me 1946 ku kaluan ne stadiumin 'Qemal Stafa' i ndertuar nga italianet. Po ashtu ne Shallvare jane zhvilluar edhe kampionatet e atletikes te lehte.

Fusha nuk kishte tribune qendrore per autoritetet. Si e tille sherbente shtepia jone dy kateshe e ndertuar me 1923 nga gjyshi ynë, deputet i parlamentit të parë shqiptar Masar Kelliçi. Nuk e di a e porositur apo jo, por shtepia ishte vendosur ne vijen e mesit te fushes jo me shume se 50m larg saj. Pra ballkoni i saj ne katin e dyte karshi Dajtit ishte tribune e vertete. Ne kete tribune ka ndenjur Ahmet Zogu atehere, per te pare manifestimin me kuaj te kryer nga kozakët. Fusha ka sherbyer edhe per manifestime ushtarake dhe nje nga keto me pjesëmarjen e Presidentit me 1927. Kete e permend T.Selenica ne librin e tij: Shqiperia e illustruar. Fusha ishte edhe nje qender defrimi per rinine tiranase ku mbidheshin per lojëra te ndryshme popullore per festa fetare si edhe studentet qe vinin nga jashte per pushimet verore.

Mbas 1944 ne tribunen tone vinte edhe komandanti por ne ndryshim me Ahmet Zogun kete radhe ishim te detyruar te dilnim nga shtepia disa ore më pare që te behej kontrolli per sigurine e shokut ne fjale. Me qe ra fjala per "tribunën" nga autoritetet, frekuentuesi me i rregullt ka qene Sejfulla Maleshova, mik i shtepisë, si kur ishte minister, ashtu edhe me vone ku e emërtuan "oportunist".

Përgatitjet e skuadrave tona per kampionatin ballkanik te 1946 ku dihet qe eshte fitorja e futbollit tone, mbase me e madhja ne historine e tij, jane bere ketu. Idhujt tone ne i kishim afer çdo dite. Ketu nuk mund te harroj buzeqeshjen dhe dashamiresinë me femijtë të Boriçit, elegancen e Poselit portierit te skuadres, kapelen e Dod Tahirit qe i linte te porta, Llambin, Spahiun qe pinte duhan i terhequr qe te mos e shihte trajneri, Biçakun, Dibrën, Gjinalin, Mirashin gazmor e të gjithe ata sportiste qe i dhane aq shumë sportit dhe vendit tone. Edhe atletet provat i bene ne pisten e Shallvares: Begeja i dyti ne 100m ne Ballkaniadë, vrapimet e gjata deri sa errej te Sojlit etj..

Më vone shume talente te reja provuan ndeshjet e para zyrtare ketu me. Tiranën si Resmja, Merja, Reçi, Arbana si edhe hodhën hapat e para djemte e lagjes vellezerit Mema, Mario Ruci etj.. Nuk do t'i harroj skemen qe benin mbas stervitjes se skuadres Parapani (Tici) me Cen Petrelën: Ne fillim te lojes Tici ne mes te fushes i kalonte nje top te gjate Cenit, qe dallohej per gjuajtje te forta, qe gjuante direkt.

Fusha sportive e Shallvares vazhdoi aktivitetin tanime si fushe e dyte edhe mbas 1946. Ajo u prish me 1951 per ndertimin e pallateve butaforike, te stilit rus, te cilat qendrojne edhe sot atje.

Si aneks i Shallvares ka qene prane saj parku sportiv Rinia. I ngritur prane tenis Nallbani aneksi kishte fushen e basketbollit te volejbollit si edhe sallen ku zhvilloheshin kampionatet e shahut, pinpongut dhe biliardos. Ketu, deri ne vitin 1955 kur u ndertua parku Studenti, jane luajtur te gjitha aktivitetet sportive duke perfshire edhe boksin, mundjen, ngritjen e peshave. Ketu do të permend lojërat e zjarrta te pinpongut ne mes te Qemal Voglit dhe Loro Boriçit, pesëshen e pare te Tiranes kampione në basket: Pilku, Kona, Borova, Peza e Sokoli vrapimet e pafund të boksierit Gezim Petrela për të ulur peshë, stërvitjen deri në mesnate te volejbollistit Qemal Gjinali e shumë episode te tjera te mbetura ne kujtesen time.

Perveç Shallvares z. Bardhi më thote se në vitet '30 në Tiranë ka pasur edhe disa fusha te tjera si: Fusha e Agait, e dibranëve, atje ku sot eshte gjykata e Apelit te shtepia e R. Jellës. Pra të shperndara ne çdo lagje e cila kishte skuadren e saj me emrat Agimi, Skënderbeu Shpresa etj. Ndeshjet luheshin ne fushat e tyre e finalet ne Shallvare.

Qyteti me 30 mijë banorë kishte gjithë këto fusha e si rrjedhojë edhe fëmijë të talentuar që janë e ardhmja e futbollit. Mos vallë mungesa e fushave bën që sot të kemi varfëri në futbolliste klasi në Tiranë? Këtë le ta thonë specialistët.

Çdo qytet ka të kaluaren e tij ka kujtesen e tij ku sporti dhe kultura zene nje vend te rendesishem. Në atë labirint ndërtesash qe zënë Shallvaren e dikurshme mbase dikush duhet të kujtohet të vendosë një tabelë: Këtu ka qenë fusha e parë sportive zyrtare në Tiranë.



---------