Reduktimi i parase CASH.

[ganoid]

Bizneset nuk do të paguajnë më me para në dorë taksat dhe tatimet, pagat do të merren me çeqe dhe jo më në dorë. Shumë shpejt do të na marrë malli për lekun

Seminar për reduktimin e parasë CASH. Ekonomistët: Përfitojnë individët, shteti, bankat dhe biznesi

Si mund të mos paguhet me para në dorë
Rreth 30 për qind e ekonomisë e pakontrolluar nga shteti

r.gj.

Tiranë

Shumë shpejt për të bërë një blerje do të përdorim kartë dhe jo para në dorë. Shumë shpejt, rreth 33 për qind e parave, nuk do të qarkullojnë jashtë bankave.

Bizneset nuk do të paguajnë më me para në dorë taksat dhe tatimet, pagat do të merren me çeqe dhe jo më në dorë. Shumë shpejt do të na marrë malli për lekun.

Seminari
Banka e Shqipërisë, Ministritë e Financës dhe Ekonomisë dhe Shoqata e Bankierëve, organizuan dje seminarin me temë “Zëvendësimi i CASH-it me Mjete Alternative Pagesë: Avantazhet dhe Problemet”. Në këtë takim ishin të pranishëm edhe përfaqësues të komunitetit të biznesit, bankave të nivelit të dytë, organeve tatimore, doganore, Albtelekomit, KESH-it etj.

Qëllimi i seminarit ishte që të gjithë institucionet e pranishme të ndërmarrin angazhimet ligjore dhe administrative për rritjen e qarkullimit të parasë nëpërmjet sistemit bankar. “Tashmë janë hedhur hapat e parë dhe Banka e Shqipërisë e konsideron të suksesshëm faktin që, më në fund të gjithë jemi të ndërgjegjësuar për domosdoshmërinë e reduktimit të “cash”-it”, theksoi Guvernatori në fjalën e hapjes. Sipas tij, të gjithë do të përfitojmë nëse i drejtohemi sporteleve të bankave: “Banka e Shqipërisë do të mund të zbatojë politika më efikase, bankat e nivelit të dytë do të përfitojnë më shumë klientë, biznesi do të përfitonte më shumë kredi dhe konsulencë, organet fiskale, tatimet dhe doganat, më shumë të ardhura të siguruara dhe qeveria do të ishte më efikase në ndërmarrjen e politikave buxhetore afatmesme për zhvillimin ekonomik të vendit dhe rritjen ekonomike”. Nga ana tjetër, qytetarët do të përfitojnë shërbime më cilësore të pagesave te entet publike, Albtelekom, KESH, Ujësjellës dhe pagesa pagash e pensionesh, në mënyrë më të qytetëruar e bashkëkohore, pa pritur radhë të gjata e pa humbur kohë në sportele.

Islami
Në fjalën tij, ministri i Financave theksoi se, “Ministria e Financave dhe në mënyrë të veçantë administrata tatimore e doganore, janë të interesuara dhe kanë angazhimin maksimal për të qenë ndër aktorët kryesorë në këtë fushatë, e cila kërkon paralelisht me ndryshimet e nevojshme në legjislacion dhe impenjimin serioz në forcimin e zbatimit të tij në drejtim të kanalizimit të transaksioneve financiare të biznesit nëpërmjet bankave dhe penalizimit të të gjithë atyre që i shmangen kanaleve zyrtare”.

Malaj
Ministri i Ekonomisë, Arben Malaj u shpreh se, “ky aktivitet është fillimi i një procesi apo programi shumëdimensional, ku mund dhe duhet të përfshihen një numër i madh aktorësh, duke filluar nga Qeveria, bankat, organizatat e biznesit, media, institucionet e edukimit etj.”. Sipas tij, “mos kanalizimi i parave në sistemin bankar ka një ndikim negativ në rritjen ekonomike, në veçanti në nxitjen e investimeve në sektorin e prodhimit. Cash-i ndikon gjithashtu në frenimin e zhvillimit të sektorit privat, duke reflektuar në mosfunksionimin efikas të sistemit të kreditimit, që përbën bërthamën e rritjes së akumulimit të kapitalit dhe zgjerimit të biznesit”.



Konkluzionet kryesore të seminarit

Sistemi bankar është i gatshëm të presë fluksin e futjes së parave në sistem, duke kënaqur kërkesat e komunitetit të biznesit dhe organeve fiskale nëpërmjet shtimit të degëve të tyre, rritjes së numrit dhe cilësisë së shërbimeve bankare, ofrimit të mundësive të përdorimit të mjeteve bashkëkohore të pagesave, uljes së kostos së transaksioneve bankare etj.

Organet fiskale, biznesi dhe bankat e nivelit të dytë ranë parimisht dakord për gjetjen e zgjidhjeve konkrete për pagesat e detyrimeve fiskale nëpërmjet sistemit bankar me mjete pagese jo cash. Duke filluar që nga viti 2004, për pajisjen me çertifikatë tatimore do të jetë kusht që tatimpaguesi duhet të paraqesë adresën e bankës dhe numrin e llogarive bankare me të cilat do të operojë.

Entet publike, Albtelekom, KESH, Ujësjellës, kompanitë e telefonisë celulare angazhohen për të kaluar sistemin e pagesave të faturave të abonentëve nëpërmjet sistemit bankar. Ky veprim do të shoqërohet me një fushatë intensive për ndërgjegjësimin e publikut për pagesat nëpërmjet llogarive bankare, duke kursyer kohën dhe rritur cilësinë e shërbimeve ndaj qytetarëve.

Banka e Shqipërisë, Ministria e Financave, Ministria e Ekonomisë, Drejtoria e Përgjithshme e Doganave dhe ajo e Tatimeve, angazhohen të fillojnë të parat veprimet e transferimit të pagave në llogari bankare për punonjësit e tyre.

Legjislacioni aktual përcakton si detyrues pagesat në bankë për shuma mbi 1 milion lekë dhe Ministria e Financave do të bëjë ndryshimet e nevojshme ligjore që ky limit të ulet në 300 mijë lekë.

Bankat e nivelit të dytë angazhohen për reduktimin deri në eliminim të kostove për pagesat e brendshme dhe për të mos aplikuar kosto dyfishe për një pagesë, të hiqen kostot “incoming”. Gjithashtu, bankat do të bëjnë përpjekje dhe në drejtim të uljes së kostove që kanë lidhje me veprimet ndërbankare, duke rritur bashkëpunimin ndërmjet tyre.

Palët pjesëmarrëse kanë bindjen se sensibilizimi i publikut përbën një hap të rëndësishëm në reduktimin e ekonomisë së cash-it, sidomos për periudhën afatgjatë.

Banka e Shqipërisë në bashkëpunim me Shoqatën e Bankierëve do të ndërmarrë një sërë masash sensibilizuese për shtresa të ndryshme të shoqërisë, që ta sjellë publikun sa më afër bankave.


Shqipëria rekord i parasë jashtë bankave

Shqipëria karakterizohet nga një nivel i lartë i transaksioneve në cash në krahasim me ato nëpërmjet sistemit bankar. Në Shqipëri raporti i Parasë Jashtë Bankave në krahasim me paranë, gjithsej lëviz rreth nivelit 30 për qind, ndërkohë që në vendet në tranzicion të rajonit ky raport është rreth 20 për qind, në vendet në tranzicion të Evropës Qendrore është rreth 10 për qind dhe në ato të zhvilluara rreth 7 për qind.



Tatimet
“Paraja jashtë bankave rrit abuzimet”

Për përfaqësuesen e Drejtorisë së Përgjithshme të Tatimeve, kryerja e shumë transaksioneve jashtë sistemit bankar, pra nëpërmjet kalimeve të arkëtimeve dhe pagesave nëpërmjet arkës, nga shitësi te blerësi është shteg për abuzim, te disa tatimpagues si për fshehjen e shitjeve deri në bashkëpunim me blerësin për anulim të dokumentacionit të arkëtimeve dhe pagesave të kryera realisht. Në qoftë se do arrihej një ulje e konsiderueshme e qarkullimit të cash-it jashtë sistemit bankar, kjo do të kishte një efekt të ndjeshëm në rritjen e të ardhurave tatimore në buxhetin e shtetit. Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve, duke vlerësuar me prioritet problemin e cash-it në ekonomi, në përputhje dhe të propozimeve të bëra nga organizmat ndërkombëtare, në paketën fiskale të vitit 2004, ka paraqitur projektin për ndryshimin e kufirit të lejueshëm të transaksioneve në cash të tatimpaguesve deri në 1 milion lekë, në shumë 300 mijë lekë, duke përjashtuar nga ky kufi transaksionet e individëve. Lidhur me ndryshimin e paraqitur në projektligjin “Për procedurat tatimore në Republikën e Shqipërisë” presim mendimin e institucioneve bankare, për mundësitë aktuale të përballimit të rritjes së fluksit të transaksioneve të tatimpaguesve nga ulja e këtij kufiri dhe nga ana tjetër mendimin nga biznesi lidhur me problemin e reduktimit të cash-it në ekonomi.



Doganat
75 për qind e pagesave bëhen me para në dorë

Përfaqësuesi i Drejtorisë së Përgjithshme të Doganave u shpreh se, “pjesa më e madhe e të ardhurave që arkëtohen nga dogana ndjekin linjën e lëvizjes së parasë në cash, por gjatë dy viteve të fundit janë rritur transaksionet nëpërmjet sistemit bankar. Kështu, nëse para dy vitesh pagesat e detyrimeve doganore në cash zinin mbi 90% të rasteve, sot arkëtimet në cash kanë zbritur në 75% të totalit të arkëtimeve. Duhen gjetur rrugë e metoda të mbështetura ligjërisht, domosdoshmërisht duke u mbështetur në një bashkëbisedim objektiv e korrekt edhe me përfaqësues të biznesit, për të mundësuar e deri duke detyruar ligjërisht, shlyerjen e detyrimeve të importit nëpërmjet transaksioneve bankare.


...................
....................

Cfare do te benit ju per te reduktuar parane CASH ?

[ganoid]

Shqipëria përballë ekonomisë informale

Arben MALAJ *

Stadi aktual i zhvillimit ekonomik të Shqipërisë, i orientuar drejt objektivave të rëndësishme strategjike, si ato të integrimit euroatlantik, shtron përpara gjithë strukturave qeverisëse, por dhe atyre të biznesit dhe shoqërisë civile, një sërë kërkesash dhe detyrash për t’u plotësuar. Në këtë këndvështrim, janë të domosdoshme politika, instrumenta, institucione dhe projekte që integrojnë ekonominë e vendit tonë drejt progresit dhe transformimit cilësor. Lehtësimi dhe liberalizimi i tregtisë, nënshkrimi i marrëveshjeve të tregtisë së lirë me vendet e rajonit, procesi i negociatave të Stabilizim-Asociimit me BE-në, forcimi i institucioneve të tregut, eliminimi i barrierave administrative, toleranca zero ndaj korrupsionit, rritja e transparencës dhe zhvillimi i konkurrencës së lirë në treg, përbëjnë momente të rëndësishme të sfidave tona afatgjata.

Në funksion të krijimit të një ambienti sa më konkurrues për biznesin, prioritet i rëndësishëm i qeverisë është objektivi për reduktimin e ekonomisë informale. Bazuar në studimet dhe vlerësimet e bëra për Shqipërinë, madhësia e ekonomisë informale arrin 33% të GDP-së.

Pavarësisht nga debatet shkencore për efektet amortizuese të ekonomisë informale mbi problemet e mprehta sociale gjatë tranzicionit, pavarësisht nga debatet e ndryshme shkencore për nivelin dhe shumëllojshmërinë e efekteve të ekonomisë informale në vende, zona apo faza të caktuara të zhvillimit të tyre, ne jemi të vetëdijshëm që niveli aktual i informalitetit të ekonomisë shqiptare është faktor pengues në rritjen ekonomike.

Edhe pse Shqipëria nuk është e vetme në përballjen e këtij fenomeni, i cili krahasuar me vendet e rajonit është më i vogël, si p.sh. me Bullgarinë e Rumaninë, ku vlerat e ekonomisë informale arrijnë respektivisht në 37% dhe 34.4%, e ritheksoj, për qeverinë shqiptare reduktimi i ekonomisë informale përbën një sfidë dhe prioritet.

Mbi këtë bazë, Qeveria shqiptare, këtë vit, paraqiti kërkesën zyrtare pranë OECD-së për të kryer në ekonominë tonë një studim kompleks për nivelin dhe faktorët e ekonomisë informale, duke patur si objekt hartimin dhe harmonizimin e politikave dhe të instrumentëve që do të ndërmerren për të ndikuar në reduktimin e saj.

Ne jemi të shqetësuar mbi efektet negative të nivelit të ekonomisë informale mbi qëndrueshmëri dhe cilësinë e rritjes, mbi efektet negative ndaj biznesit konkurrues vendës edhe të huaj, mbi efektet negative që ekonomia informale jep ndaj efekteve të pritshme të politikave të reja, mbi efektet negative në studimin e treguesve makroekonomikë.

Në fillimet e tranzicionit, ekonomia ‘hije’ pati një zhvillim të shfrenuar, gjë kjo deri diku e paevitueshme në një ambient ku përvojat për liberalizimin e ekonomisë si dhe për privatizimin mungonin.

Duke patur parasysh tërësinë e faktorëve që mbështet informalitetin në ekonomi, në të gjitha studimet ka një korrelacion të drejtpërdrejtë midis nivelit të cash-it në ekonomi dhe nivelit të informalitetit.

Studimet tregojnë se ekonomia e ‘cash-it’ përbën një ndër faktorët e rëndësishëm të sektorit informal. Vetëm 1/3 e transaksioneve monetare kalojnë nëpërmjet sistemin bankar. Një fenomen i tillë ndikon edhe në efikasitetin e politikës monetare. E parë në këtë aspekt, referuar vitit 2002, statistikat tregojnë se shqiptarët mbajnë rreth 20% të të ardhurave të tyre vjetore në ‘cash’ krahasuar me bullgarët, të cilët mbajnë 11% dhe maqedonasit që mbajnë rreth 7% të të ardhurave.

Moskanalizimi i parave në sistemin bankar ka një impakt negativ në rritjen ekonomike, në veçanti në nxitjen e investimeve në sektorët e prodhimit. Cash-i ndikon, gjithashtu, në frenimin e sektorit privat, duke reflektuar në mosfunksionimin efikas të sistemit të kreditimit, i cili përbën bërthamën e rritjes së akumulimit të kapitalit dhe zgjerimit të biznesit. Dhe kjo është e qartë. Një aktivitet informal krijon pasuri informale në bilancet e kompanive dhe veçanërisht në asetet e tyre, por në kushtet e zgjerimit të aktiviteteve vlera aseteve përcakton nivelin e mundësisë se kreditimit, duke sjellë efektin negativ të raporteve midis pasurisë reale dhe mundësive kufizuese të kreditimit të tyre në projektet e reja.

Janë pikërisht institucionet bankare dhe financiare që duhet të luajnë një rol tepër aktiv, në drejtim të shpërndarjes së të ardhurave atje, ku përdorimi i tyre do të kishte më shumë fitime.

Rritja e sasisë së parave jashtë kanaleve bankare ul ofertën monetare përballë kërkesave në rritje për të kredituar ekonominë shqiptare që, sipas rregullit të thjeshtë, rrit ose nuk kthen në nivelet reale koston e ofertës monetare, e cila më thjeshtë, rrit koston e borxhit qeveritar dhe koston e parasë për biznesin privat.

Njëkohësisht shkalla e lartë e informalitetit e ngushton bazën e taksa-paguesve, çka do të thotë rritje e barrës tatimore për kompanitë e rregullta, duke e rritur artificialisht koston e tyre dhe, duke rritur njëkohësisht abuzivitetin e administratës tatimore ndaj ekonomisë formale në pamundësi për ta shtrirë barrën fiskale edhe në ekonominë informale.

Nuk duhet anashkaluar këtu edhe fakti që ekonomitë informale në shumë raste mbijetojnë edhe për shkak të pagesave të larta korruptive, duke përkeqësuar të gjitha efektet mbi bizneset e rregullta.

Pra, krijohet një rreth tjeter vicioz, ku ekzistenca në masë të gjerë e sektorit informal dëmton perspektivat e zhvillimit për sektorin formal, i cili shtyhet drejt ekonomisë së ‘fshehtë’.

Shpresoj se objektivat tona për reduktimin e nivelit të ekonomisë informale do të kërkojnë harmonizimin e politikave monetare dhe fiskale që e ofrojnë pjesën informale drejt formalitetit. Do të duhet të investojmë njëkohësisht në tre elemente: a)politika të reja, b)trajnim intesiv dhe efiçensë në rritjen e administratës, c)investime të aplikimit të teknologjive të reja në logjistikën e sistemit tonë fiskal dhe bankar.

Nëse do të jetë e nevojshme të ndërtojmë apo të përmirësojmë kuadrin legjislativ, institucional si dhe zgjerimin e rrjetit bankar, që do të ndikojë në përmirësimin e këtij treguesi, theksoj se një program i tillë nuk duhet parë i njëanshëm ose kufizues. Ai duhet t’i shërbejë gjithmonë përmirësimit të cilësisë së shërbimit së sistemit bankar, për të krijuar kushte sa më lehtësuese, për të ofruar sa më shumë produkte për tregun, të cilat do të ndikojnë për të afruar biznesin pranë bankave. Paralelisht masa të tilla janë të nevojshme për t’u shoqëruar me një fushatë sensibilizimi dhe edukimi. Që të gjitha këto duhet të jenë pjesë përbërëse e një pakete të kompletuar të ofertës fitimprurëse për ekonominë e Shqipërisë, biznesin vendës dhe të huaj dhe qytetarët në përgjithësi.

Meqenëse kostot e “cash-it” janë të tipit infrastrukturor, të fiksuara në kostot totale të ekonomisë, këto kosto nuk mund të ulen nëse e gjithë kjo strategji nuk përfshin të gjitha palët e interesuara: Institucionet bankare, financiare, ligjvënësit, organet tatimore dhe doganore, biznesin dhe organet përfaqësuese të tij, shoqatat e konsumatorëve në mënyrë të tillë që reduktimi i volumit të ekonomisë “cash” të sjellë rezultatet e dëshiruara për të gjithë.

Të gjithë aktorët e sipërpërmendur duhet të konsiderohen pjesë e kësaj “taskforce” nëse më lejoni ta quaj kështu, këtë organizim, i cili të funksionojë si një organizëm ad-hoc për marxhinalizimin e “cash-it” në ekonominë tonë.

Përpunimi i treguesve të standardizuar të matjes së ekonomisë “cash” mbetet një detyrë e menjëhershme për formulimin e saktë të politikave përkatëse.

Dëshiroj t’ju siguroj se Ministria e Ekonomisë, bazuar në rekomandimet që do të sjellë ky seminar, do të luaj rolin që i takon në hartimin, zbatimin dhe monitorimin e politikave apo programeve në bashkëpunim me të gjithë aktorët e tjerë.

Angazhimi që ka ndërmarrë qeveria për reduktimin e ekonomisë informale në të gjithë aspektet ku ajo është prezente, është mbështetur edhe nga organizmat ndërkombëtare. OECD-ja ka njoftuar zyrtarisht se në vitin 2004 në programin e bashkëpunimit ka përcaktuar prioritar kërkesën e qeverisë shqiptare për studimin mbi ekonominë informale. Ky studim do të bazohet në rekomandimet e gjithë studimeve të mëparshme, do të përfshijë shumë studime sektoriale dhe më mirë se deri tani, ekspertët lokalë si qarqe universitare apo organizata jo fitimprurëse dhe do të ketë në ekip shumë nga institucionet ndërkombëtare dhe donatore që asistojnë vendin tonë.

Politikat mbështetëse të qeverisë, që synojnë nxitjen e zhvillimit të sektorit privat, nxitjen e investimeve të huaja dhe krijimin e një klime biznesi sa më tërheqëse, janë njëkohësisht incentiva për formalizimin e ekonomisë.

Qeveria shqiptare është e angazhuar që reformat t’i realizojë me studime komplekse, strategji konkrete, programe bashkëpunimi dhe jo thjesht nivele të produkteve konkrete në sistemin e tarifave doganore.

*Pjesë nga fjala e mbajtur dje në konferencën për reduktimin e parësë CASH.

[ganoid]

Edhe dy fjale nga une.

Ky nga goja eshte bilbil nuk e le fjalen te bjere ne toke. Vetem se nuk po na ben gje edhe pse ka shume ne dore.

Nje rol te rendesishem kane edhe bankat. Ato me tarifat e tyre , me shpejtesine e transaksioneve dhe sigurine qe japin ndihmojne jashte mase ne uljen e ekonomise informale.

Ja te marrim nje shembull:
X bisnesman blen shet vere me shumice ne Tirane. Veren e blene nga disa prodhues duke filluar qe nga leskoviku e me radhe...
Ketij bisnesmani i shkon me kosto me te ulet te shkoje vete e tja leje leket ne dore prodhuesit sesa te rri te presi 4-5 dite nese i kane vajtuar apo jo leket, te paguaj nje cmim te larte.....
Me mire ja con vete dhe e di qe do arxhoje 30 litra nafte *70 leke 2100 leke nderkohe qe banga mund ti marri me shume se 2100 leke per transferten plus pagesa te tjera mujore qe ka per llogarine.

Nga ana tjeter eshte edhe tradita e munguar e te punuarit nepermjet bankave.
Edhe nqs tarifat e bankave jane te mira perseri ky bisnesmeni i vererave eshte mesuar ti coje vete leket dhe nuk do te prishe terezine me banka " me the e te thash".

Bankat bashke me shtetin shqiptare po ashtu edhe unionet e tipit SME etj etj duhet te punojne per te bindur bisnesmanet se duhet te punojne me shume me bankat.
Edhe vete bankat duhet te merren me shume me marketing.

Nje vend te rendesishem ze edhe mosprivatizimi i bankes kombetare tregtare e cila ka ngrire prej 5 vjetesh , qe kur u hodh ideja e privatizimit. Kjo banke ka me shume se 50% te parase ne banka keshtu qe duhet privatizuar sa me shpejte per ti dhene ekonomise informale nje ngadalezim dhe te ndihmoje transaksionet bankare.