Shefqet Tigani

[Askusho]

SHEFQET TIGANI

Shefqet Tigani u lind në Pejë në 1945. Studimet e larta i ndoqi në universitetin e Tiranës në Fakultetin Histori-Filologji, në degën Gjuhë shqipe dhe letërsi. Ka punuar për 25 vjet mësues në fshatrat e Vlorës dhe në qytet. Ka botuar librat me tregime dhe novela: "Mrekullia e diellit","Mjegulla e çarë", "Burimi i Valit", "Jeta nën diell", "Zëra në dy dete", "Tregime të zgjedhura", "E diela e plagosur". Është hedhur në qarkullim libri i ri me tregime "Këmbë druri". Sot jeton Tiranës dhe Vlorës. Vërtetë u lind në Pejë, por Shefqeti u rrit në Vlorë, më saktë, në Skelë. Së bashku mbaruam shkollën e mesme “Halim Xhelo, në të vetmen maturë të saj. Shefqeti ka qenë gjithnjë një njeri që i pëlqente të meditonte i vetmuar. Pas mbarimit të shkollës së mesme i doli e drejta e studimit për gjeologji, të cilën e braktisi dhe arriti të regjistrohej në Histori Filologji. Me krijimtarinë e tij cilësore arriti të bëhet njeri nga përfaqësuesit më në zë të tregimit shqiptar.

FLAMURTARI

Në betejën që qe zhvilluar disa ditë më parë, i ishin vrarë babai dhe të tre vëllezërit. Kishte mbetur i vetmi mashkull i fisit të tij. Duke qëndruar në llogore, pranë flamurit, të cilin e kishte ngulur mbi një ledh, kujtoi shumë gjëra nga fëmijnia dhe familja, kujtoi gjëmat, çjerrjet e faqeve të grave dhe kullën e tij të braktisur.
E kujtoi mirë atë mëngjes kur ishin nisur nga shtëpia, të katër vëllezërit me babanë në krye. Ata ecnin duke lënë pas kullën. Në kullë nuk kishte mbetur asnjë pushkë. Pushkët e familjes ishin nisur të shpërthenin atje ku ishin mbledhur burrat në luftë. Babai kishte thënë se një armik i egër dhe i pangopur kishte dalë në Veri dhe donte të hynte në tokat tona, në kullat, në fustat e grave. Atij për një çast i ishte kujtuar bajlozi i legjendave dhe kishte menduar se duhej të bëhej një Gjergj Elez Alia dhe ta shpëtonte vendin prej atij bajlozi. Ai nuk paskësh dalë nga deti, siç thoshte legjenda, por nga toka dhe çudia më e madhe ishte se ai paskësh dy kokë të mëdha e të hatashme, që kërkonin të përlanin toka.
Kishin rrëmbyer armët, kishin lënë pas kullat dhe ishin zbrazur shumë armë mbi kokën e bajlozit që donte të përlante toka. Për ta ato toka ishin po aq të shtrenjta sa dhe kullat, fëmijët dhe jeta e tyre.
Në betejën e fundit, të zhvilluar disa ditë më parë, i ishte vrarë babai me të tre vëllezërit. I kishin ardhur shumë luftëtarë për kryeshëndosh, por ai s'kishte gjetur ngushëllim. Kishte filluar të urrente bajlozin dhe t'i donte edhe më shumë ato toka.
U dëgjuan tri herë jehona e një briri dhe kjo donte të thoshte se duhej të mblidheshin në kuvend krerët udhëheqës të luftëtarëve. U ngrit dhe shkoi drejt një shpelle, me një kuba të lartë, e cila mbante brenda mbi njëqind luftëtarë. Ata ishin mbledhur të gjithë në gjysmëmugëtirën e shpellës dhe ngjanin si copa kërcunjsh tërë nyje, të prerë në një pyll të madh, të dendur, shumëshekullor.
U ngrit baca dhe i tha që ta linte luftën dhe të kthehej në kullë; kulla e tij kishte dhënë katër burra dhe ata nuk donin që të ikte edhe jeta e atij djali. Ajo ishte një kullë që duhej të përtërihej për kohë të tjera.
- Një kullë luftëtarësh nuk duhet të mbetet pa luftëtarë - tha baca.
Nëpër shpellë u dëgjuan murmurirna dhe fjalë aprovimi.
- Babai më solli për të luftuar. Në qoftë se u vra bashkë me vëllezërit. e mi, kjo do të thotë se unë duhet të luftoj edhe për ta - tha djali.
Burrat e kuvendit u shtangën e s'dinin ç'të thoshin. Ishte një heshtje e rëndë. Nga gryka e shpellës dëgjoheshin jehonat e erërave dhe të shtëna të largëta. Kudo bëhej luftë. Ai pa atë copë qiell që shfaqej para grykës së shpellës. Ishte një qiell me re të zeza, të ngarkuara me elektricitet, që davariteshin e përlesheshin me njëra-tjetrën. Ishin kohëra të vështira.
- Ne nuk duam të shuhet fisi juaj. Ne duam që ai të shtohet dhe të rritet mbi këtë tokë, prandaj kërkojmë që ta lësh luftën - tha baca.
Djali nuk dëgjonte.
Atëherë prej atyre të kuvendit u ngrit një luftëtar. Ai tha se, fundja, djali le të rrinte në luftë, por të mos ishte flamurtar Le të rrinte prapa dhe ta kishin kujdes burra të regjur me luftën. Djali i pa me vëmendje burrat e kuvendit. Ata dukeshin të bukur e hijerëndë në madhështinë e tyre, me mustaqe të dendura dhe qeleshe që s'di përse atij iu dukën si fragmente kështjellash të fuqishme. Kaloi duart në fytyrën e tij të njomë dhe lëmoi mustaqet e holla, që sapo kishin filluar t'i nxinin nën hundë. Dikur edhe ai do të kishte mustaqe të dendura dhe do të dukej po aq hijerëndë dhe madhështor sa edhe ata.
- Jo, - tha djali - unë do të eci në rrugën e babait. Ai ishte flamurtar. Edhe unë s'do ta lëshoj flamurin nga dora.
Burrat e kuvendit u vështruan sy më sy me njëri-tjetrin.
Ishte e kotë të merreshin me fjalë me atë djalë. Atë nuk do ta bindnin fjalët. Duhej menduar dhe gjetur diçka më bindëse dhe më tronditëse se fjalët.
Atëherë u ngrit ai që të gjithë e thërrisnin «bacë». Ai baca tha se nuk duhej të merreshin më me fjalë. Kishte ardhur koha që të kishte pak fjalë dhe shumë veprime. Në të gjitha çështjet, pak fjalë! Pastaj baca tha se do të ishte prijës dhe flamurtar ai burrë, të cilit do t'i qëndronte në njërën degë të mustaqes një krehër i hekurt, i rëndë. Burrat vështruan njëri-tjetrin në mënyrë aprovimi, pastaj vështruan të kënaqur djalin sikur deshën t'i thoshin se ai që ishte vullneti i tyre, në një farë mënyre do të bëhej. Atëherë baca thirri dhe një luftëtar, i solli krehrin e hekurt dhe të rëndë. Djali vështronte të gjithë burrat dhe atë krehër të rëndë. Për burrat nuk ndiente armiqësi. Ai i donte ata. Për atë krehër të rëndë ndjeu menjëherë diçka të përzier me trishtimin dhe ankthin, diçka që i mbillte dobësi dhe pasiguri. Mendoi se edhe ai çast dobësie dhe pasigurie do të kalonte.
I pari e provoi baca. Ai kishte mustaqe të mëdha, të zbardhura nga thinjat dhe të zverdhura pranë fejeve të hundës nga nikotina e asaj llulle, të cilën e hiqte me nge në kohën e pushimit dhe të çlodhjes. Krehri u zhduk dhe humbi midis atyre qimeve të dendura, por ato s'patën forcë ta mbanin. Krehri ra përdhe. Djali e pa veten ngushtë dhe u skuq e u drodh nga diçka e papërcaktuar. Vështrimet u kthyen nga ai. Kuptoi se ishte shumë i ri për t'u matur me mustaqet e dendura të burrave të kuvendit. Asnjëherë nuk kishte treguar kujdes për to dhe nuk i kishte parë me aq vëmendje, si ato çaste, Për të mustaqet ishin simbol i forcës së burrave dhe diçka e shenjtë për ata që i mbanin. Asnjëherë nuk ishte munduar të vështronte dendësinë dhe llojet e tyre. Shikonte me vëmendje dhe mundohej të përcaktonte me hamendje se në cilat mustaqe të atyre burrave do të qëndronte ai krehër i rëndë. Prova e parë, më e vështira, kishte kaluar.
Ai nuk duhej të largohej nga lufta. Nderi i babait dhe i fisit nuk e linte të ikte, edhe pse kishte mbetur i vetmi mashkull. Burrat kërkonin që ai të largohej nga lufta. Ai nuk do të ikte. Kishte shumë arsye që të mos ikte. A mund të largohej ashtu i përzënë, duke lënë pas gjakun e babait dhe të vëllezërve, vetëm se kërkonin të përtërinin një fis? Ç'do të bënte fisi në tokën e kafshuar dhe të përgjakur?
Nga gryka e shpellës, vinin hera-herës jehonat e largëta të luftës, hingëllimat e kuajve dhe britmat e shfrenuara të luftëtarëve. Të gjitha këto ia bënin më të afërta gulçimet e klithjet e atij bajlozi që donte të përlante toka. Ai ishte rritur duke përtypur në vend të ushqimit përralla dhe legjenda të treguara nga gjyshet dhe gjyshërit, ishte mësuar të ëndërronte dhe ta donte atë që ishte e mirë, e guximshme, trime dhe të urrente ato forca të egra që u nxirrnin punë atdhetarëve. Ato forca i shfaqeshin herë si bajlozë, herë si kuçedra, herë si gjigantë.
Edhe tani që ishte rritur, armikun e shihte si një bajloz. Ky ishte më i rrezikshërn nga ata që kishte dëgjuar se përlante toka. Dhe i gllabëronte ashtu siç i gjente përpara, me gjithë pyje, shkurre e driza, me gjithë arat e mbjella me drithëra. Bajlozi kërkonte të jetonte në barkun e tij. Si mund të ishte jeta në barkun e një bajlozi?! Ndjeu pështirosje dhe të dredhura tmerri, kur e mendoi këtë.
Duhej të luftonte edhe ai.
Ai e mbërtheu fort në duar atë krehër dhe sytë i shkëlqyen nga një dritë, të cilën luftëtarët nuk ia kishin parë kurrë. Ngriti dorën me atë krehër të rëndë dhe e shpuri atje ku kishte mustaqet. Të ishte i marrë ky djalë? Ai e pa me sytë e tij se si ra ai krehër i rëndë prej mustaqeve të dendura të bacës. Ç'kërkonte ai?
Ata panë pas pakë se gjaku po i binte rrëke mbi buzët, nëpër gojë dhe po i rrëshqiste, nëpër mjekër deri në thellësitë e kraharorit. Për çudi ata panë se ai krehër i rëndë dhe i hekurt kishte qëndruar atje ku ishin mustaqet e tij. Krehri ishte i përgjakur ashtu si dhe gjysma e fytyrës, duke filluar nën buzët dhe kuptuan se ai krehër ishte ngulur thellë në mishra. Më pas ata kuptuan edhe diçka tjetër, që donin ta thoshin me zë të lartë, kuptuan se Shqipërisë kurrë nuk i kishin munguar burrat dhe me djem të tillë toka s'kishte për t'u ushqyer kurrë.
Atëherë Baca lëvizi nga vendi, iu afrua djalit dhe e rroku në gjoksin e tij të fuqishëm prej plaku.
- Ji pra prijës dhe flamurtar – i tha baca dhe vështronte nga ata që ishin në kuvend. U tundën kokat e tyre të rënda dhe gjithçka ishte vendosur.
Heshtja ishte e gjatë, e madhërishme. Nga gryka e shpellës vinin zërat e luftëtarëve.

[Askusho]

SHEFQET TIGANI



PULËBARDHAT

Ndodhia e atij mëngjesi ishte e frikshme.
Kishte dalë tri herë nga palmeti duke lënë aty brenda gërhimat e shokëve dhe afshim mbytës. Era e detit: e ngrohtë, e athët, e lagët. Vetëm, lagur nga vesa, i përkulur, u jepte rremave për te llampat e zhytura në ujë. I ngrinte një e nga një, vështronte lëvizjen e gjallesave dhe i ulte prapë. Ishin katër, të plota, hënore, ndjellëse e mashtruese. E bëri tri herë këtë punë gjatë natës duke hamendësuar sasinë e peshkut. Nata kishte qenë e thellë dhe e qetë
Pasi kontrolloi llampat, u kthye në palmet dhe fjeti me njërin sy, se tjetrin e mbante hapur në përgjim. Deti e ka pabesinë në thellësi të barkut. I shpërqëndruar, përkëdhelur nga flladi, përvëluar në diell, je shtrirë në guvertë dhe i gëzohesh qetësisë së paqtë kur, për dreq, anija lëkundet, llokoçiten ujëra, mbi Karaburun rri nderur një ré e bardhë, në dukje paqësore, por e rrezikshme. Është pikërisht Lulja e Shirokut. Duhet të lëvizësh menjëherë, të kërkosh një gji për t'u mbrojtur se, shumë shpejt, deti do të ndërrojë ngjyrë, faqja e lëmuar do t'i rudhet, dallgët do të ngrihen furishëm përpjetë dhe do nis të ulurijë duke nxjerrë nga barku papërtypur gjithë ligësitë. Bëhet i rrezikshëm aq sa të lëkundet burrëria.
Me syrin e hapur e ndjeu që agu ishte afër. Bëri të ngrihej, kur ja, zilja e palmetës e drodhi me tingëllimë djalli. Kapedani urdhëroi të ngrihen të gjithë. Ashimi del në guvertë, e merr petromaksin në duar dhe me shkathtësi ulet në sanall. E mbërthen në mbajtësen e hekurt rrethore, lidh tubat me depon e benzinës dhe e ndez. Lëvizjet i bën pa fjalë. Nuk dëgjon ç'thonë shokët; nuk flet, por shtyn rremat ngadalë nga njëri lëmsh drite tek tjetri.
Kur u krye rrethimi, ishte akoma mug. Që larg dëgjohej krakitja e pulëbardhave. Ato ia behën me të shkrepur agu. Nga vinin, ku i kishin foletë, sa kishin fluturuar për të ardhur deri aty? Të panumërta, hileqare, të hedhura, të urishme, klithnin ngjethshëm brenda rrethimit. Ashimi i vështron me kureshtje dhe vihet në mendime se si jetojnë ato shpesë mbi det. Mishin e kanë të fortë, qelben kërmë e peshk bashkë, mendoi. Në direkët dhe kavot e anijes, peizazhi qiellor është i mbushur me to. Në çdo gjueti janë të pranishme. Ashimi nuk i do, se janë rrëmbyese, hileqare, të pangopura e mosmirënjohëse. Megjithatë në det nuk bën dot pa to. Deti pa pulëbardhat do të ishte i njëllojtë dhe pajetë. Ato e mbushin detin me zëra dhe e orientojnë njeriun drejt tokës. Ku duket pulëbardhë, toka është pranë.
Erdhën atë mëngjes pa pritur, mizëri tronditëse. Njëzet vjet në det nuk kishte parë kaq shumë në një rrethim. Dhe sa të uritura dukeshin, të zhdërvjellta dhe agresive. Rrethi i tapës u mbulua nga trupat e tyre puplorë. Zhytnin sqepët duke rrëmbyer peshkun që guxonte të hidhej lart. Edhe brenda rrethimit kishte aq shumë, sa nuk dukej uji. Zhyteshin dhe dilnin. Sa ngrihej njëra në ajër, të tjera ia rrëmbenin atë që kishte në sqep. Kur ndonjërës i shpëtonte peshku, nuk arrinte të binte poshtë; suleshin në tufë për ta rrëmbyer. Pa drojtje, mbushnin anët e filit dhe bashit të sanallit. Te kiçi nuk guxonin nga nxehtësia e petromaksit. Sa afroheshin aty, ktheheshin të trembura.
Ç'të jetë kjo? Nuk i kam parë asnjëherë kaq të uritura, mendoi Ashimi.
Një pulëbardhë i qëndroi në sup, kur pomponte depon e benzinës. E ndjeu peshën dhe lëvizjen e saj të egër, por nuk e largoi nga trupi. Ajo e mallkuara e çukiti në qafë, nën vesh. Ashimi u rrënqeth, i dhembi, hodhi duart për ta kapur, por fluturoi dhe u ngatërrua në mizëri. Ah, deri këtu jo! Domethënë punët nuk janë mirë që kur e çukitën dhe e përgjakën nën vesh! Dorën e ndjeu të lagur nga gjaku. Nuk e shihte dot anijen, aq e dendur ishte perdja e pulëbardhave: lëvizëse, kobndjellëse, uluritëse, grykëse deri në babëzi. Nëpër lëvizjen fluturake sajoheshin hije, copëra fytyrash që nuk ngjasonin me asgjë. Te anija po mblidhnin tratën. Bënin aq zhurmë ato të mallkuara sa nuk dëgjoje veç krahë që pahiteshin furtunshëm dhe klithma egërsie.
Dy pulëbardha e sulmuan; njëra e çukiti në kokë. I dhembi po e mblodhi veten. Luajti krahët për t'i trembur. Edhe i trembi. Pastaj rrëmbeu njërin nga rremat dhe qëlloi ato që ishin brenda në sanall. Njërën e goditi dhe ajo ra e plagosur në ujë, të tjerat fluturuan dhe u përzien me më agresivet e grabitëset. Qenka thënë të vdes mbi sanall, i shqyer nga sqepinjtë e këtyre të mallkuarave, mendoi Ashimi.
- O Borak! Boooooraaak! - thërret Ashimi sa ka në gurmaz.
- E more,çfarë ke! - flet rëndë Boraku, kapedani i anijes.
- Shikon ç'po bëjnë me mua?! Do më shqyejnë, - thotë Ashimi.
- E shoh, po ç'të bëj! - thotë zvarrë-zvarrë Boraku.
- Nxirre atë pushkë dhe qëllo të tremben.
- Mirë, do ta nxjerr, - thotë Boraku zëshuar, plogët, sikur të mos shihte asgjë.
Ishte e pamundur të rrije në sanall. Si t’u shmangej fluturimeve mbi krye, pranë fytyrës, mbi shpatulla, te këmbët? Uleshin kudo mbi sanall pa u trembur. Tani edhe rrema nuk po i hynte në punë. Po të vazhdonte gjatë, rrema do t'i thyhej dhe me se të rremonte? Po bëheshin gjithnjë e më agresive. Të shpuarat në kokë dhe te nënveshi i dhimbnin dhe i përcëllonin. Kot të merrej me petromaksin dhe depon e benzinës. Drita kishte vërshuar plotësisht dhe trata nuk qe mbledhur akoma. Mëngjesi po sillte nga brigjet e afërta panumëri pulëbardhash të tjera, po aq të egra e të uritura. Aty afër nuk kishte anije tjetër. Vetëm një dukej shumë larg, gati-gati e padukshme, si hije, sepse ato të nëmurat ia kishin zënë pamjen pothuaj. Kaq shumë, o zot, kaq shumë! Nuk është ogur i mirë ky, mendoi Ashim Hyzoti duke e ndjerë veten të sulmuar, të braktisur, të rrezikuar. Nuk e zuri rremën me dorë. Petromaksin e la të fikej. U ul pranë fenerit, u mbështoll kokekëmbë me mushamanë e zezë, e vjetër edhe ajo, e konsumuar, sepse Ashim qyqari, dhe peshkatarët e tjerë qyqarë, mushamatë dhe çizmet e reja që u jepte ndërmarrja, i shisnin për të pirë ndonjë gotë në portet e qyteteve ku qëndronin në mote me furtunë. Mbledhur kruspull, duke mbuluar gjithçka që çukitet, e la veten në dorë të asaj që mund të ndodhte. Me vullnet dhe me forcë asgjë nuk mund të bënte. Si të luftonte dhe ç'armë të përdorte kundër këtyre shpendëve të uritura që sqepojnë dhe duan gjak njeriu!! Ky të jetë fundi? - pyet veten Ashim Hyzoti i dridhur dhe i çarmatosur. Kokën e kishte vënë në mes të këmbëve për të mos parë asgjë. U dëgjuan dy të shtëna arme që e drodhën dhe e lëkundën në sanall. Pulëbardhat nuk deshën t'ia dinin. Ato do ta kryenin qëllimin e tyre, domethënë gëlltitjen e gjithë peshkut që gjendej në tratë. Pastaj, kur të mos kishin më ç'të gëlltitnin, do t'i suleshin Ashimit, do t'ia shqyenin mushamanë, për t'i hyrë brenda mishit dhe kockave.
E ngritën nga sanalli të alivanosur. Te nënveshi dhe në majë të kokës gjaku ishte mpiksur. Ashim Hyzotit i ishte marrë goja, nuk bënte gëk dhe rrinte i tulatur. E ngritën në krahë dhe e shtrinë në shtratin e tij në palmet. Fol, Ashim, i thoshin, fol, ç'të gjeti?! Duke iu dridhur nofullat mezi nxorri tri fjalë të dridhshme që shprehnin veç kob:
- Mos më keq!
- Lëre se i vure vulën, - tha Boraku duke ngjitur shkallët për në guvertë. - Hajde djema, bëni neto anijen, - sokëlliti.
Në bandën e anijes nuk kishte kokërr peshku. Edhe me tratën do të kishin shumë punë për ta qepur, kur të ktheheshin në mol.
Anija çante faqen e përndritur të detit.

[Askusho]

Shefqet TIGANI

MË FAL PËR LEPURIN, SHPIRT!

Të ka hyrë lepuri në bark, nuk di se ç'thua!, më tha. Mirë, i thashë, më ka hyrë lepuri në bark...ashtu është...sipas teje nuk di ç'them, por të lutem, mos rri në ballkon. Dëgjon ç'bëhet?! Plumbat që hidhen në qiell, ku bien vallë?!
Atje jashtë, tek dy ngrehinat e mëdha të italianit që prodhon kafe për eksprese, dëgjoheshin të shtëna papushim. Vetimat e të shtënave e dridhnin gjëmshëm qelqnajën e ballkonit.
- Moj, eja këtu brenda!- E ngrita zërin deri në klithmë. Ç'ke, more burracak me lepur në bark, tha ajo. Hyri në dhomën e ndenjes e shprishur në fytyrë. Bobo, ç'bëhet atje tek italiani. Qëllojnë nga të gjitha anët. Nuk e kanë me italianin, por me vetveten, me njeri-tjetrin, i thashë. Naaa, mos del, i thashë teksa po hapte prapë derën e ballkonit. Atëbot qelqnaja kërciti, kërciti dhe kapaku i teneqtë i sobës elektrike mbështetur pas
murit. E përplasi derën e ballkonit e lemerisur. Dridhej. Mua më ka hyrë lepuri në bark?! Fol, mua më ka hyrë lepuri në bark?- thashë. Mos fol, Mujo, po ngrehu! Në dhomën e gjumit, shpejt!
U bëmë një trup që dridhej e fërgëllonte. Mujo, ky qytet qenka çmendur. Mirë që nuk i kemi fëmijët këtu!- tha ajo. Nën jorgan, nuk po ndjenim të ngrohtë, veç dridheshim. Mbanim frymën e dëgjonim ç'bëhej jashtë banesës sonë. S'kuptohej nga vinin: të shtëna armësh të mprehta, të ngjirura, kollitëse, gjëmuese. Mujo, më fal për lepurin, tha. Frymët tona po gjenin ritëm. I putha gushën, sytë, mollëzat e faqeve, mjekrën. Në rregull, i thashë, të gjitha këto a të bindin se të kam falur? Kishe të drejtë, kur unë kujtoja se të ka hyrë lepuri në bark, tha. Nuk është punë lepuri. Një plumb qorr mund të hyjë deri këtu nën jorgan, thashë. A flemë tani? Nuk isha i sigurt në mund të flinim, megjithatë ia përmenda të fjeturit. Jashtë, këtë natë... kushedi ç'bëhet! E ke mbyllur derën me çelës, pyeti ankthshëm ajo. Po, i thashë, poshtë edhe lart, të flemë tani?!
Edhe qyteti, i lodhur nga të shtënat e lloj-lloj armëve, kishte rënë në qetësi të thellë. Ajo po flinte si asnjë natë tjetër; qetë, pa fishkëllima. Unë nuk flija, por përgjoja qetësinë e trembshme të qytetit.
U dëgjuan trokitje të forta në derë. Ajo u drodh dhe u ngjit pas meje. Mbanim veshë trokitjet, zërat: doktor, o doktor, hape, hape! E dimë që je në shtëpi. Unë jam një ndihmësmjek mikrokirurg në poliklinikën e qytetit, por të gjithë më thërrasin doktor. Bëra të ngrihem, por ajo u ngjesh më fort pas meje. Rri, mos lëviz, tha. E hodha jorganin përtej dhe u ngrita. U ngritedhe ajo. Shkova tek dera. Ajo pas meje. Kush është?! Nuk ishte zëri im. Na duhesh, doktor. Shpejt dhe pa fjalë.- tha kërcënues zëri prapa derës. Mos dil, thoshte ajo pranë meje, pashqitshëm. Nuk më linte të lëvizja. Tek dera trokitja dhe fjalët u bënë më të vrazhda. Do të nisnin pas pak sharjet e pista, e dija. Lëviz, shkërdhatë, ç'pret, apo ta shqyejmë derën! Prisni, u thashë, prisni sa të vishem! Mos harro çantën, thanë po aq vrazhdë, po pa fjalën shkërdhatë. Dihet si u vesha. Ajo më shtrëngohej në qafë. Dridhej, ponuk qante. Shpejt, ***, nuk pret puna! Tjetri po jep shpirt! Mujo, mos ik! Është natë! Cilët janë këta?! Si mund t'u besosh?! Mos ik, të përgjërohem, mos ik! Si të mos iki? Të rri me ty? Ata janë tek dera. Si të iki, si të mos iki me ta, njësoj jemi të rrezikuar. Ata janë tek dera, thashë dhe ktheva çelësin në bravë. Nuk arrita t'i shoh; njëri më mori çantën nga dora, dy më përfshinë, duke më hedhur diçka të ndohtë në kokë... Nuk pashë si zbritëm shkallët, në ç'maqinë hipëm, ç'lëvizje bëmë, veç ndjeja që mjeti shukej në gropa, më merreshin mendtë dhe më vinte për të vjellë. Nuk bëra as gëk as mëk, sepse ishte e kotë. Të bëhet si të jetë thënë. E mblodha veten, çuditërisht më kaploi një qetësi terri, në trurin tim nuk kuakte asnjë bretkocë, asnjë bulkth nuk bulkthonte, nuk xixëllonin yje, nuk shkrepte asnjë mendim. Isha i mpirë. Zot, qenkam i humbur! Diku do të më gjejnëkufomë të shprishur, pa sy, pa gjymtyrë, kokën në një gropë pisllëqesh dhetrupin në kazanhedhurinash. Ndonjë mund të ma njohë kryet, pa syzet përhershme, me bashkun e flokëve të zbardhur në çaçkë. O, oh, si kryet edoktor Mujos, do të thoshin. E dinim të humbur! Po trupin ku do ta ketë? Aiqë do të gjente trupin do të më njihte nga rrobat: more këto pantallona sitë doktor Mujos! Unë, i ngrati, një ndihmësmjek mikrokirurg në poliklinikëqëndrore të qytetit, me një pagë modeste, nuk mund të ndërroja shumpantallona gjatë vitit: të dimrit, dy palë të trasha; të verës, dy palë tholla. Laj thaj ato, të përhershmet, me të cilat qenë mësuar të më shihnin. Prandaj nuk është çudi që ta njohin trupin tim nga pantallonat. Në ditfestash a të kremtesh vishja të vetmin kostum që nga martesa me Merin. Dukej një udhëtim pa mbarim, i tejzgjatur, pa dritë, me dridhma. Në të dhjetën e sekondës e mendova Merin mes lotësh dhe ulurimash. Na ndanë, na ndanë kur duhet të ishim bashkë! Ku po më çojnë?! Qyteti bluante nëpër dhëmbë emrat e kapobandave që terrorizonin, që vinin gjoba dhe grabisnin njerëz duke i vrarë. Ishte njëri nga ata, vetë kapobanda. Robën ma hoqën nga koka, kur u gjenda para tij, në dhomë. Sytë i shkrepnin flakë. Krahun e djathtë e kishte të zhveshur, të përgjakur, të maisur. Asgjë nuk kuptoje në sytë e tij. Dhembjen e kishte zhytur në drogë dhe wisky. Të dyja ishin mbi tavolinë: pluhur i bardhë mbi një fletë celofani dhe shishja e wiskyt përgjysëm. Erdhe, doktor, tani fillo nga puna. Plumbin e kam në krah. Kocka nuk më dhemb, mishi më dhemb; më është ënjtur, e shikon. Fillo nga puna, doktor dhe nxirre plumbin.
Po më vinte zemra në vend, të rrahurat po më zbrisnin. Ji gjakftohtë, përdore saktë e pa t'u dridhur duart pincetën dhe majën e bisturisë, nxirrja plumbin me sa më pak dhembje, dëgjon(?!), i thashë vetes. Derr i droguar, derr i pirë, shfryva në mendje, pa dhënë shenjë në fytyrë. Nxorra nga çanta ato që më duheshin, bëra gati shiringën dhe agen. Ç'po bën, doktor? Një anestezi lokale, të ndjesh sa më pak dhembje, i thashë. Lëri ato, drejt e në mish, nxirre plumbin, se nuk kam më durim, tha kapobanda. Pa anestezi më dridhen duart, nuk kam bërë ndonjëherë, veç në plagë të lehta, thashë. Sytë e mi flisnin, por ata nuk kuptonin. Ata nuk dinin të shihnin në sytë e njeriut. Mora në dorë bisturinë dhe pincetat. Kriminelë!- uluriti humbshëm qenia ime. Hapja mishin me bisturi dhe futja thellë e më thellë pincetën. Gjaku i mbuloi krahun. Ai kërciste dhëmbët, por zë nuk nxirrte. Prit, tha.
Nuk ishte çasti për të pritur. E futa pincetën më thellë dhe e kapa plumbin. Duro, i thashë. Ç'të duroj, mor bir kurve! Mbaroi... Kaq ishte, thashë. E nxorra plumbin dhe e hodha në tavolinë. I përgjakur dhe i zi, dukej si një krimb. Kapobandës i ra të fiktë, por e përmëndën duke i vënë në hundë shishen e wiskyt. Sa erdhi në vete, piu gjysmën e asaj që kishte mbetur. Kafshë, thashë me vete. Më mirë që nuk dinin të shihnin në sytë e njeriut! Po të dinin do ta kisha patur punën keq. Çojeni doktorin në shtëpi, tha dhe i ra prapë të fiktë. Po këtë herë nuk ia vunë shishen e wiskyt në hundë. E lanë të përmendej vetë, ndërsa unë ia pastrova plagën, ia mjekova dhe ia fashova. Ishte në të fiktë a në gjumë? E çova me mend në ferr, në mes të flakëve dhe ulurimave ku duhej të ishte soji i tij. Pas tri ditësh duhet mjekuar plaga, thashë. Mirë, doktor, ia bëjmë vetë, tha njëri prej tyre. I mblodha sendet e mia dhe i futa në çantë. Askujt, për këtë që bëre dhe që pe këtu, tha po ai që foli pakparë. Tunda kryet, por në çast më
rrasën rrobën e ndohtë, m'i mbluan sytë dhe më nxorrën jashtë. Mjeti u nis. Ku po më çojnë?! Tani do më vrasin, mendova, do më hedhin diku që të mos ma gjejnë as kryet as trupin. Hamendje të mbrapshta më mundonin.
Në kalendar shënohej zgjatja e ditës dhe shkurtimi i natës. Në të vërtetë ditët tkurreshin frikshëm, ndërsa netët, të errëta e pa mbarim, bymeheshin gungajshëm.
Te shkallët e pallatit ma hoqën rrobën nga kryet. Doktor, mbylle gojën, ndryshe për të zezën tënde, më tha në vesh njëri prej tyre. Ikën tinëzisht siç erdhën. Aq i hutuar isha, sa nuk pashë si ikën, nuk pashë as mjetin e tyre si humbi në brinjë të pallatit. I ngjita shkallët zorshëm. Ndalesha çdo kat tek parmaku dhe vështroja xixëllima dritash në largësi, atje ku ishte ultësira më e frikshme e qytetit, me shtëpi përdhese dhe rrugë me
gropa. Atje të kem qënë?! Ç'rëndësi ka ku kam qënë?! Rëndësi ka ku jam. Po ngjis shkallët e pallatit tim. Kjo do të thotë që jam gjallë, kjo do të thotë që duhet ta shqyej nga kujtesa ç'ka ndodhur...
Sipas orës që trokiste në pulsin tim, agimi nuk ishte larg, por asnjë shenjë e tij nuk dukej në qiell. Ngrita kryet. Atje ku doja të ishte qielli, dukej blozë e ngrirë njëtrajtshëm, pa masë, pa pikëzime yjesh, humnerë. Si në çdo
zbardhje të një dite të re, afshi i agimit nuk ndjehej. As gjelat nuk këndonin! Mund të ketë agim pa këngët e gjelave?- pyeta vetmevete.
Së fundi trokita në derën e shtëpisë sime. E hapi pa pyetur dhe më përfshiu duke qarë dridhshëm me gulçe ngashërimash. E tërhoqa dhe e mbylla derën me çelës. Mujo, shpirt, më fal! Nuk e mendoja kaq keq, pa të thosha se të ka hyrë lepuri në bark. Më fal për lepurin, shpirt!
Hymë në shtrat, shtrënguar pas njeri-tjetrit, në pritje të agimit që s'po vinte.

Tiranë, janar 2002

Përgatiti për botim Hiqmet Meçaj
(Botuar në “Gazeta e Athinës”, shtator 2008)

[Brari]

andi..meqe je vlonjat shpjegoju kalamaqerve ketu disa shprehje e fjale te vecanta qe i dine peshkataret e vlonjatet qe njohin detin.. qe i di dhe ti..por qe shumica nuk i dine..

tregimet ishin te bukura..
pse vlonjat eshte tigani?

[Askusho]

Po, une nuk kam punuar peshkatar, ato i di tregimtari i shquar vlonjat Sh.Tigani (ka pas punuar dikur ne peshkim).

Shefqet Tigani (sic e thote edhe ne biografine e tij), ka lindur ne Peje, Kosove, por eshte rritur dhe edukuar ne Vlore.