Ernest Tushe: Në '80-ën donin të më ekzekutonin se dashurova vajzën e ambasadorit italian
» Dërguar më: 20/06/2012 - 11:51
Nga Fatos Veliu
Ishte viti 1978. 18-vjeçari Nesti Tushe, student i vitit të parë të Fakultetit Ekonomik të Universitetit të Tiranës, teksa stërvitej në fushën e basketbollit të ekipit "Studenti", u njoh me vajzën italiane Karla Sferlazzo. Karla ishte vajza e vetë ambasadorit italian, Xhuzepe Sferlazzo. Miqësia e tyre arriti te dashuria e fortë, lidhje e cila tërhoqi vëmendjen e gjithë opinionit të kryeqytetit të asaj kohe. Kjo dashuri mori edhe miratimin e familjarëve të të dyja palëve. Familjarët e Karlës, si dhanë pëlqimin e tyre, e paralajmëruan djaloshin se kishin frikë mos atij i ngjiste gjë me Sigurimin e Shtetit, të cilin ata e njihnin mirë, ndërkohë që vetë studenti Tushe, i siguroi se atë dhe familjen e tij s'kish si ta prekte kush, për faktin se ishin familje intelektualësh dhe se ishin familje e respektuar nga sistemi. Në të vërtetë do të ndodhte e kundërta, duke e pësuar pikërisht si e kishte parashikuar ambasadori Xhuzepe Sferlazzo. Familja e djaloshit, para se të jepte përgjigje, e bëri prezent faktin në Drejtorinë e Degës së Punëve të Brendshme, për të cilin, ndryshe nga sa priste, iu përgjigjën pozitivisht. Por më mbrapa, do të ndodhte edhe një çudi tjetër, që Nesti nuk e kishte parashikuar. Kjo kishte të bënte pikërisht me ardhjen e vajzës italiane për vizitë në shtëpinë e tij, ku ngeli e shokuar kur pa se aty gatuhej në banjë dhe se mungonte që nga lavatriçja dhe deri te frigoriferi, - se nga ata nuk konceptohej dot mungesa e tyre. Kaq do të mjaftonte që në shtëpi të zbarkonin orenditë elektronike të ambasadës italiane. Por dalja e Nest Tushes në bulevardin, duke pasur përkrahu vajzën e vetë ambasadorit dhe veshje të lakmuara nga rinia kryeqytetase, do të përbënte një shqetësim të madh për sistemin dhe administratën e lartë politike të shtetit, të cilët vendosën të vepronin me urgjencë. Kështu, në nëntorin e vitit 1980-ës, 20-vjeçari Nest Tushe e pa veten në hekurat e Burgut 313 të kryeqytetit.
Por, si do të vijonin akuzat e tmerrshme mbi djaloshin e njomë, të cilat kishin vetëm një qëllim: Ekzekutimin e padiskutueshëm të tij në tunelet e Dajtit. Ishin plot 11 muaj hetuesì e tmerrshme, me arrogancën, terrorin dhe prapaskenat e paimagjinuara, ato që do të ndërtonin mbi të, akuzat e "tradhtisë së lartë ndaj atdheut dhe popullit", dhe "agjent i shërbimeve të huaja sekrete". Ishte një ndërhyrje e fuqishme e Haki Toskës, ajo që do ta shpëtonte në të vërtetë nga plumbat e sigurtë djaloshin, i cili do ta ngryste jetën në minierat e Spaçit, duke punuar me këmbët e lidhura me zinxhir, për mëkatin e shenjtë të dashurisë që kishte guxuar. Këto dhe të tjera, në intervistën e tretë të vetë Nesti Tushes, në shkrimin e mëposhtëm, të këtij numri të "Gazeta Shqiptare".
(Vijon nga numri i kaluar)
Zoti Tushe, megjithëse e cituam disi momentin e arrestimit tuaj në vitin 1980, sërish për të rikujtuar lexuesin e gjerë do të doja ta përsërisnim edhe një herë momentin e arrestimit tuaj. Ju kujtohet hollësisht?
Patjetër që më kujtohet. Madje sikur ka ndodhur dje ajo ditë pasi është dita më e zezë e jetës sime. Atë ditë si kisha dalë gjatë me Karlën po përcillja atë për në shtëpi që ishte në ambientet e ambasadës italiane, saktësisht ka qenë 11 tetori i vitit 1980. Ora ka qenë aty tek 21:00 apo 21:30. Rreth kësaj kohe ka qenë. Unë kisha një biçikletë në dorë dhe po ecja në këmbë duke mbajtur prej krahu Karlën. Ishim të lodhur se kishim lëvizur shumë atë ditë. Kur shkuam tek ambasada që saktësisht ndodhej aty ku sot është ambasada amerikane, pash që në cep të murit në drejtim të universitetit ishte një makinë tip "FIAT 135".
Nuk më ra shumë në sy sepse ishte normale pamje e tillë ku makinat e Sigurimit të Shtetit rrinin rreth ambasadave të huaja. Kështu që nuk i vura shumë rëndësi dhe as që më shkonte mendja se ajo makinë kishte ndenjur aty për të pritur mua. Gjithsesi si çova Karlën tek dera dhe refuzova ftesën e saj për të shkuar brenda, mora rrugën e kthimit ndërkohë që pas meje u mbyll dera e madhe e ambasadës kur kishte kapërcyer pragun Karla. Unë vijova të ecja i qetë për në drejtim të shtëpisë duke mbajtur në një dorë timonin e biçikletës dhe duke medituar me vete. Nuk vonoi shumë dhe dola para vilës së ambasadorit francez. Në atë moment pash që erdhi me shpejtësi vetura 'Fiat' e cila njihej nga ne në atë kohë që ishte e sigurimit. Ndaloi dy metra para këmbëve të mia ndërkohë që sa u afrova u hap dera dhe prej andej dolën dy persona të cilët mu drejtuan:
- Nest Tushe?
- Po - u thashë.
- Ku po shkon?
- Në shtëpi - u thashë.
- Do të vish me ne - ma kthyen në mënyrë disi urdhërore.
Unë e ndjeva menjëherë që ishte kurdisur diçka shumë e rëndë dhe instikti më bërtiti të bëja rezistencë sa të mundja.
- S'kam punë me ju, unë do të shkoj në shtëpi. Juve as ju njoh dhe as kam qejf të njihem. Jam në punën time.
Mirëpo ata si në kor dhe duke mos e ngritur zërin ndërkohë që nuk përdorën forcë, por që edhe tregonin imponim më thanë:
- Hyr në makinë shpejt se nuk kemi kohë. Do të bëjmë disa sqarime.
Në këtë çast njëri prej tyre më mori pa pyetur biçikletën ndërkohë që një tjetër më kapi nga krahu dhe më tregoi derën e hapur të makinës. Kjo skenë ka qenë vetëm punë çastesh se mund të mendosh se ishin minuta të tëra. Ata nuk përdorën dhunë, por ishin urdhërues. Gjithsesi në atë kohë nuk bëhej fjalë të mos zbatoje porositë dhe urdhrat që të jepnin njerëzit e shtetit. Unë në këto çaste e pash veten në makinë brenda ndërkohë që personi tjetër më mori biçikletën duke e quajtur të sekuestruar. Atë biçikletë për kuriozitetet nuk ma kanë kthyer asnjëherë, madje as kur dola nga burgu.
Sa vjeç ishit saktësisht në atë moment që u arrestuat?
Kam qenë 19 për të shkuar 20. Pra për pak muaj mbushja 20 vjeç. Me Karlën ishim njohur që në verën e 78-ën ndërsa tani në fund të 80-ës kur kishim të lidhur për më shumë se një vit e gjysëm po më hidhnin prangat. Kur hipa në makinën që të përshkova u mbyllën dyert e saj dhe menjëherë mori shpejtësi skëterrë duke përfunduar në qelitë e burgut 313. Rrugës ata nxorën prangat dhe më thanë të zgjatja duart para duke mi prangosur ato ndërkohë që më komunikuan se për tradhti të lartë shtetërore në emër të popullit isha i arrestuar.
Të çuan në qeli?
Ç'qeli ore. U futa në pak minuta në ambientet e burgut 313. Unë të them të drejtën nuk dija fare se ku ndodhej burgu. Nuk kisha të bëja fare me të dhe se kisha shkuar ndonjëherë ndër mend se do të përfundoja brenda tij.
Por lidhja me një vajzë të huaj nuk të kishte trembur se një ditë mund ta pësoje?
Por duke qenë adoleshent dhe duke qenë i panjohur me sistemin unë dija një gjë se po nuk ia kishe me hile shtetit tënd edhe ai nuk të prekte. Por, kisha qenë i gabuar. Unë doja të isha korrekt dhe nuk po bëja ndonjë gjë të fshehtë dhe se nuk kisha bërë as gjë kundër shtetit tim. Pastaj çfarë mund të bëja unë djalosh i vitit të parë të Ekonomikut. Edhe të isha agjent sikurse më detyronin për 11 muaj që të pranoja për se mund të bëhesha agjent dhe çfarë kisha në dorë të tregoja unë. Ishte një tmerr i vërtetë.
Atë natë të futën në qeli menjëherë?
Ç'qeli mor, ç'qeli. Atë natë unë e kam gdhirë në këmbë pa u ulur në as një moment në karrige. Më çuan menjëherë në dhomën sekrete të hetuesisë dhe futën në të një farë Koço Josifi që ishte vetë kryetari i hetuesisë së Tiranës si dhe një farë Dhimitri që emrin nuk dua t'ia përmend sepse ky Dhimitri më ka marrë mua në hetim dhe se ky ishte më i poshtri që më ka shkatërruar dhe më ka masakruar. Por unë dua të qëndroj korrekt me etikën time që të mos ia bëj publik mbiemrin ndërkohë që ai e di vetë ashtu si dhe të gjithë kolegët e tij të hetuesisë së asaj kohe. Ky Dhimitri që thua ti, i cili ishte tërësisht i zi dhe vetëm gjak njeriu nuk kishte në damar, si një egërsirë e vërtetë më komunikoi një lumë akuzash të cilat më shokuan.
I mban mend?
Edhe në gjumë të më çosh i kujtoj pa hapur sytë akoma. I mbaj mend se jo vetëm ajo natë që unë e gdhiva nën forcën e grushteve dhe të shkelmave, por edhe për 11 muaj të tërë hetuesi jam qëlluar dhe jam detyruar për të pranuar ato akuza nga ai hetuesi i tmerrshëm i hetuesisë së Tiranës që quhej Dhimitër të cilin nuk besoj se ka tiranas që nuk e njeh. Mua fillimisht mu komunikua se kisha konsumuar akuzën e përmbledhur në Neni 44 / G dhe Neni Nr/ 44 / Gj, të cilat së bashku përmblidhnin atë të agjenturës, "Tentativë Arratisje dhe Tradhti e lartë ndaj Atdheut".
Thatë se atë natë e gdhitë dhe për 11 muaj të tjerë u mbajtën në hetuesi nën terrorin e dhunës dhe të sakrificave. Çfarë pyetje ju bënin në lidhje me këto akuza?
Nuk numërohen. Do të qeshësh po të të kujtoj disa prej tyre.
Kështu ai Dhimitri i pashpirt dhe një poshtërsirë e vërtetë më pyeste ndër të tjera:
- Kujt ia jep të dhënat sekrete që siguron?
- Me kë ke kontakt?
- Ku i merr letrat dhe kujt ja çon?
- Sa lekë merr nga padronët e tu?
- Ku i çon lekët që të japin?
- Kë paguani tjetër?
……………….
- A e njeh Ibrahim Kubatin dhe Edip Ohrin?
Këta janë emra ish-ushtarakësh të lartë të asaj kohe, çne me kësisoj pyetje?
Po ça të them ore. Ata ishin ushtarakë të lartë të cilët sa ishin arrestuar atëherë me shumë bujë, por ç'më lidhte mua studentin e vitit të parë të ekonomikut me ta. Unë as i kisha njohur dhe as i kisha dëgjuar ndonjëherë. Edip Ohri për shembull kishte qenë komandanti i përgjithshëm i aviacionit shqiptar dhe që kur ishte shkarkuar unë kisha qenë aty te 16 apo 17 vjeç, ndërkohë që i kishin arrestuar pak para meje. E ku dija unë për ta. Madje që të besosh ka ndodhur një episod që është disi për të qeshur. Kur jam liruar nga burgu dhe pas viteve '90 më kanë dhënë mundësinë të punoja në disa lloj punërash si të privilegjuara si të thuash, ndër të tjera kam punuar edhe në Ministrinë e Mbrojtjes. Aty kam qenë drejtues i gazetës ushtarake, organ ky i Ministrisë së Mbrojtjes. Ndërsa isha në një kohë kafeje vjen një njeri i moshuar që mbahej në forcën e një bastuni. Një miku im më prezantoi se ai ishte ish-komandanti i aviacionit shqiptar për një periudhë më se më 20-vjeçare. Unë u shtanga. Kishte kaluar plot 30 vjet nga koha që mua më qëllonin dhe më masakronin në qeli duke më thënë se çfarë merrja dhe jepja nga Edip Ohri ndërkohë që për herë të parë unë po e shikoja tani pas kaq vitesh të rrëzimit të komunizmit.
E çfarë i thatë?
Menjëherë i thash:
- Po ku je o Edip Ohri se kam ngrënë 11 muaj dry nën emrin tënd. Shyqyr që të njoha dhe të takova se do të vdisnim pa u takuar. Po ku je ore i uruar se dhe bukën e fukarait të kishe ngrënë nuk do të të kishin mëkatuar aq shumë sa unë brenda qelive të tmerrshme.
Kur juve ju pyesnin dhe ju qëllonin për të pranuar fajin apo për të nënshkruar, e pranonit një gjë të tillë?
Të them të drejtën që të jem shumë i sinqertë me ty dhe lexuesin është se unë nuk thashë asgjë se nuk kisha çfarë të thosha se me atë dru që haja vështirë se mund të rezistoja pa thënë ndonjë gjë. Ai që se ka provuar atë që kam provuar unë s'ka si të besoj. Ishte një masakër e vërtetë. Nuk të kursenin as kokën dhe as fytyrën. Nuk e di, por vetëm njerëz ata nuk mund të ishin. O zot! Nuk dija gjë mor burri i dheut. Nuk kisha çfarë të tregoja. Natën e parë për shembull më kanë rrahur deri afër mëngjesit sa u lodhën. Isha vetëm një fëmijë përball tyre, që rrezik isha me fëmijën e tyre në moshë. Por ata s'donin të dinin, qëllonin ku të mundnin dhe me se të mundnin. Vetëm afër mëngjesit si u lodhën shumë më lanë për të më kaluar në qeli. Aty nëse mund ta quaj gjumë, por se di nëse më zuri apo jo por kam pushuar nja dy orë.
Ju vendosën me rrobat që ishit?
Nuk të thash këtë hollësi se mendova se nuk është e nevojshme, por më hoqën lidhëset e këpucëve dhe rripin e pantallonave. Por ky avaz ka vazhduar përditë ku më merrnin natën dhe ditën. Para dite apo mbas dite. Një herë apo dhe dhjetë herë në 24 orë.
Po nga familja çfarë bëhej?
Në familje sekuestruan çdo gjë. Kanë bërë një terror të jashtëzakonshëm dhe se ajo u etiketua si një familje e padenjë për pushtetin popullor dhe si një familje që kishte rritur një agjent dhe një armik të rrezikshëm të popullit dhe atdheut. Vëllain, Edin, që e kisha mjek e çuan në fshatrat e Burrelit. Me prindërit unë nuk kisha as një kontakt dhe nuk dija se çfarë bëhej. Prindërit për herë të parë i kam takuar vetëm pas 13 muajsh si u arrestova dhe u dha vendimi i formës së prerë. Atë moment nuk do ta harroj kurrë se ishte vetëm emocion dhe qarje. Nuk dija dhe nuk flisja dot as një fjalë pasi vetëm qaja. Oh zot çfarë ditësh tmerri. O zot çfarë emocioni që kam kaluar në ato çaste sa që thash se më pushoi zemra.
Madje më e bukura ishte se nuk do të mjaftonin këto lloj akuzash që më kishin rezervuar të cilat më çonin pa as një diskutim drejt pushkatimit të menjëhershëm në tunelet e Dajtit, por më akuzuan edhe për bombën e famshme të hedhur ato ditë në ambasadën Jugosllave, fakt të cilin ju tashmë e njihni.
Kush të akuzoi për të?
Më ka akuzuar Feçorr Shehu?
Direkt Feçorr Shehu?
Drejtpërsëdrejti ministri i Brendshëm, Feçorr Shehu. Ka ardhur në qelinë time dhe më tha:
- Na trego se si është punë e bombës në ambasadën Jugos-llave. Kush e ka organizuar atë dhe se kush ka qenë i përgatitur për një verim të tillë. Ç'të të them kishte çmenduri.
Si i përgjigjeshit juve?
Unë i betohesha sinqerisht se nuk dija gjë, por e pamundur të të besonte njeri. Ata donin të pranoje vetëm ato që thonin ata se ndryshe nuk kishe shpëtim. Pas mohimit pavarësisht se s'kishe për të treguar gjë vijonte druri e shkelmi si dhe shkopinjtë barkut.
Dhe si vijuat më tej?
Më mbrapa kam mësuar se përse u bë ajo kthesë e papritur e hetimeve mbi mua. Kur dola nga burgu kam mësuar se familjarët e mi kanë shkuar në atë kohë te Haki Toska, anëtar i Byrosë Politike të Komitetit Qendror të Partisë, dhe i kanë kërkuar që të ndërhynte në çështjen time pasi isha krejt i pafajshëm.
Kishit lidhje me Haki Toskën?
Kishim një lidhje të largët familjare dhe njiheshim mirë, por që mund të mos e merrte përsipër. Por, ndodhi mrekullia. Haki Toska u irritua nga çfarë kishte ndodhur me mua. Jo shumë për faktin e arrestimit se sa për hullinë ku kishin futur çështjen time që më kishin planifikuar për të më ekzekutuar. Ai ka marrë telefonin dhe ka prerë numrin e Koço Josifit, i cili siç ta thashë ka qenë kryetar i hetuesisë së Tiranës.
Kur Koço Josifi kishte ngritur receptorin Haki Toska i kishte thënë me një ton kërcënimi të paimagjinueshëm:
- Dëgjo këtu Koço Josifi. Atë djalë që ke arrestuar dhe po e mban prej muajsh në hetuesi unë e njoh që foshnjë dhe e di se sa i rrezikshëm është ai për atdheun dhe partinë. Prandaj po të them se në rast se qëndrojnë ato që t'i e akuzon unë do të kërkoj i pari që të ekzekutohet pa asnjë hezitim ashtu siç ekzekutohen tradhtarët e kombit por në rast se ndodh e kundërta Koço Josifi do të kesh të bësh me mua. Do të përgjigjesh deri në një për këtë abuzim detyre.
Reagoi?
Pas kësaj Koço Josifi u tremb dhe mua me të vërtetë më ndryshoi akuza e parë. Fillimisht më kanë lënë gjashtë muaj pa pyetur fare. Pastaj më kanë thërritur dhe më kanë thënë se akuzohesha për agjitacion e propagandë në dëm të sistemit tonë shoqëror dhe kundër pushtetit popullor, akuzë kjo që vërtetohej me denoncimin që kishin bërë sipas tyre shokët e kursit në universitet. Kuptohet se një akuzë e tillë ishte për të justifikuar atë që më kishin mbajtur në hetuesi. Madje edhe në gjyq më kanë thënë se isha agjent dhe tradhtar, por po i shpëtoja asaj kauze se nuk e kishin vërtetuar dot. Pra, sipas tyre ishin të bindur se unë isha armik i atdheut tim dhe agjent, por nuk kishin mundur ta vërtetonin prandaj po më akuzonin për agjitacion e propagandë.
Nga ishin të bindur?
Edhe këtë e mësova më vonë si dola nga burgu. Kur panë zhurmën e madhe që bëri ambasada italiane pas arrestimit tim dhe protestën e vetë babait të Karlës, ata forcuan bindjen se vetëm agjent mund të isha unë dhe harronin faktin se si mund të mos interesohej ai kur kishte vendosur të më jepte vajzën. Madje babai i Karlës uk ishte thënë se e kam dhëndër dhe nëse nuk e doni ju unë po e marr në Itali, por unë kërkoj daljen e tij të menjëhershme nga burgu ku e keni plasur. Kur kishte parë mosreagimin e strukturave, ai kishte vendosur të jepte dorëheqjen duke i dërguar mesazh vetë Enver Hoxhës, të cilit i thoshte se protestonte të punonte si diplomat në një vend të tillë që ishte vetëm i zi dhe se do t'i kërkonte Ministrisë së tij të Jashtme të bënte legalizimin e dorëheqjes së tij të parevokueshme. Kështu që nisur nga kjo mua më thuhej në gjyq që ishin të bindur se unë isha agjent dhe tradhtar pavarësisht se nuk ma vërtetonin dot prandaj do të më dënonin për akuzën e agjitacionit dhe propagandës. Kjo do të thoshte se kisha shpëtuar mrekullisht nga ekzekutimi, gjë që kishte ardhur siç dhe ju shpreha pas ndërhyrjes së Haki Toskës.
gazeta shqiptare
Krijoni Kontakt