Shekulli Enjte, 04 Shtator 2008
Kryeministri im, si kalli misri
Nga Ilir Yzeiri
Demokracia, siē thonė socio-psikolinguistėt, veē tė tjerash, ėshtė edhe imazh, ėshtė qarkullim i shumėfishtė mesazhesh qė, mė sė shumti, vijnė nga ligjėrimet skripto-vizuale dhe audio-vizuale, gjithashtu. Dallimi mes vendeve me demokraci tė zhvilluar dhe vendeve nė zhvillim apo me demokraci informale, me mbeturina fisnore, si kjo e jona psh., ėshtė se tė parat kanė si tė vetmen mėnyrė komunikimi mesazhin dhe imazhin qė krijon ai, tė dytat janė tė detyruara qė tė pėrtypin mesazhet qė tė krijojnė efektin e propagandės.
Rasti mė spektakolar ėshtė dhe do tė mbetet Kryeministri i vendit tonė. Sa herė qė ai shfaqet nė televizion dhe jep njė mesazh, publikut i vjen njė imazh tjetėr. Po ēėshtė ky imazh? Kėrkuesit thonė se njė mesazh ka nevojė pėr ankorim dhe nė kėtė kuptim, deiktikėt apo pėremrat vetorė janė ankoruesit kryesorė.
Ndaj edhe Kryeministri ynė pėrdor pėremrin unė pėr tė ankoruar mesazhin e tij. Mirėpo, meqenėse ai nuk pėrfshin qytetarin Sali Berisha nė mesazhin e tij, pra nuk e pėrfill veten si njė nga bashkėfolėsit e tij, ne tė tjerėt nuk kemi mundėsi tė identifikohemi me tė. Ai, ashtu si pllakatet e kryetarit Mao, e pėrdor pėremrin unė qė tė dallohet prej nesh, qė ne tek ai tė projektojmė Mesinė, njeriun qė na mbron, qė lufton me shpatė nė dorė korrupsionin, qė na fut e na nxjerr nga NATO-ja, etj.
Nė shumėsinė e imazheve qė transmetohen e krijohen pėr ditė, Kryeministri ynė na del edhe si njė shtetar qė ka instaluar korrupsionin, qė ėshtė pėrzier bashkė me familjen nė afera tė dyshimta, etj. Pėr kėtė, me anė tė asosacionit, njerėzit, sapo shikojnė kryeministrin nė televizion, sjellin nė pėrfytyrim Gėrdecin. Duke qenė kėshtu, sa herė qė ai shfaqet nė ekran, si nė spotin e fundit promocional, efekti kontekstual i thėnies sė tij nė vend qė tė tė krijojė besim, nė rastin mė tė mirė tė bėn pėr tė qeshur, nė rastin mė tė keq, tė bėn tė mendosh se kemi tė bėjmė me njė kryeministėr qė ka probleme tė mėdha, qoftė si subjekt thėnės, qoftė si shtetar.
Pikėrisht kėtė efekt tė pėrkundėrt kishte spoti tjetėr, ai i Lėvizjes G99, qė shfaqte efektin e publikut, qė ėshtė ironia, pėr spotin e kryeministrit. Mirėpo, paradoksi nuk mbaron kėtu. Imazheria kolektive mbushet pėrditė me shfaqje groteske. Nė tė kundėrt tė imazhit qė u pėrpoq tė krijojė kryeministri i vendit tonė me spotin promocional, ishte spoti i paporositur i fermerėve tė dėshpėruar qė tregonin njė kalli misri pa kokrra. Nė imazhin kolektiv, pėrveē Gėrdecit, u shtua edhe imazhi i kallirit tė misrit pa kokrra.
Pra, nė kėto ditė, imazhet qė po na sulmojnė mė shumė nė mendje dhe nė frymė janė kryeministri qė thotė se unė bėj kėtė dhe atė, imazhi qė tallet me kėtė spot dhe imazhi i fermerėve tė dėshpėruar qė tundin nė dorė njė kalli misri pa kokrra.
Nė nėnvetėdije, me anė tė motivimit metaforik, pra me anė tė ngjashmėrisė apo edhe me anė tė motivimit metonimik, pjesa pėr tė tėrėn, nė nėnvetėdijen e publikut, pra, krijohet menjėherė njė imazh tjetėr: Kryeministri ynė, si kalli misri pa kokrra, sepse kjo metaforė shėnjon nė mėnyrė tė mrekullueshme tipin e komunikimit propagandistik qė nė mentalitetin kolektiv ėshtė fiksuar, veē tė tjerash, edhe si njė makinė qė punon jo me karburant, por me buri.
Mbaj mend se nė kohėn e diktaturės, kur lexoja pėr tė kuptuar efektet e teksteve nė pėrgjithėsi, mė kishte rėnė nė dorė njė libėr qė tregonte se rėnia e njė diktature mund tė shėnjohet edhe nga efekti i pėrmbysur i parullave dhe dogmave. Pėr ata qė e mbajnė mend atė kohė, dua tė kujtoj njė parullė tė famshme: Tu qepemi kodrave dhe maleve, ti bėjmė edhe ato pjellore si fushat. Nė fillim, kjo parullė kishte ndoshta edhe dėshirėn naive pėr tė shtuar tokėn bujqėsore dhe lindi si e tillė aty nga mesi i viteve 60. Mirėpo qėndroi aq gjatė nė sytė e shqiptarėve, sa mė vonė nisi tė prodhojė efekt tė kundėrt, filloi tė tė bėjė pėr tė qeshur.
Kėshtu po i ndodh edhe Kryeministrit tė vendit tonė. Mesazhet e tij, sapo i dėgjon tė bėjnė pėr tė qeshur, pastaj tė trishtojnė. Pse ndodh kėshtu? Sepse kryeministri i vendit tim nuk ėshtė qytetar nė kuptimin filozofik tė kėtij termi. Ai nuk identifikohet me bashkėqytetarėt e tij. Ai nė mesazhet qė jep nuk thotė tė vėrtetėn. Si lider i njė force politike, nė pluralizėm, ėshtė e kuptueshme qė tė mos pėlqehesh nga tė gjithė, por si kryeministėr duhet qė tė respektosh disa rregulla tė bashkėjetesės. Nė qoftė se ndaj teje bėhet njė akuzė publike, ti duhet ta sqarosh atė nė gjykatė. Nė qoftė se ndaj teje humbet besimi publik, ti duhet ti drejtohesh publikut me mesazhe qė synojnė tė thonė tė vėrtetėn dhe jo tė bėsh tė kundėrtėn.
Rasti mė flagrant nuk ėshtė Gėrdeci, ėshtė gjoba dhe urdhri qė ti jep pėr tė ndėshkuar ata qė bėjnė ironi me ty, pra pėr tė ndėshkuar njė pjesė tė publikut. Nė njė qytet (gjithmonė sipas kuptimit tė grekėve tė lashtė) kjo ėshtė e papranueshme, sepse qytetarėt e ndiejnė veten tė barabartė dhe pushtetin e delegojnė njė herė nė disa vjet.
Ndėrsa defekti i lindur i Kryeministrit tonė ėshtė se pushtetin e quan pronė qė mund ta rrėmbejė dhe ta bėjė tė ligjshėm me dokumentet e nėnshkruara nga ALUIZNI. Ndaj edhe pėremri unė qė shfaqet rėndom nė tė folmen e Kryeministrit tė vendit tonė shpreh mė sė miri ndarjen, veēimin e tij nga publiku i qytetit, shfaq gjithashtu qendėrzimin primitiv qė e ndėrton jetėn dhe veprimin duke pėrjashtuar tė tjerėt, duke mos i llogaritur ata dhe duke i fyer. Pėr fat tė mirė edhe demokracitė e brishta si kjo e jona, nuk e mundėsojnė realizimin e kėtij tipi. Kėto demokraci e projektojnė kėtė tip qeveritari si karikaturė dhe mesazhet e tij si batuta skeēesh nga ato tė estradės sė ushtarit.
Krijoni Kontakt