Poet i tė gjitha pasioneve
Ai ishte njė ikonė e moshės sė tij, pastaj ra nga hiri dhe u pėrndje nė mėrgim. Fiona MacCarthy, nė biografinė e saj tė re tė Bajronit, zbulon se arsyeja e vėrtetė e izolimit tė tij ishte homoseksualiteti i tij.
E shtunė 9 nėntor 2002
The Guardian
Pak pas nėntė tė mėngjesit tė 25 prillit 1816, poeti George Gordon Lord Bajron u largua nga Anglia pėr nė kontinent. Nė bordin e paketės Dover, ai shikoi shkėmbinjtė e bardhė qė tėrhiqeshin, duke e ditur nė zemėr se nuk do tė kthehej. Ai u largua nė njė atmosferė tė stuhishme skandali, i ndarė nga gruaja e tij pas vetėm njė viti martesė. U largua me vullnetin e tij apo u detyrua?
Miqtė besnikė tė Bajronit kėmbėngulėn se ai u largua vullnetarisht nga Anglia: "Nuk kishte as mė tė voglin domosdoshmėri edhe nė dukje pėr tė shkuar jashtė shtetit", shkruante i patunduri John Cam Hobhouse. Faktet e mėrgimit tė Bajronit janė fshirė nga shumica e biografėve tė tij. Akuzat e pėrhapura pėr mizori, tradhti bashkėshortore dhe inēestin e Bajronit me gjysmė motrėn e tij Augusta janė marrė si shpjegim mjaftueshėm - megjithėse inēesti ishte i dėnueshėm nga gjykatat kishtare, por jo njė vepėr penale. Ishte akuza shumė mė serioze pėr sodomi, njė krim qė mbart dėnimin me vdekje nė Anglinė homofobike tė fillimit tė shekullit tė 19-tė, qė bėri qė Bajroni tė dėbohej praktikisht.
Ai do tė pėrndiqej pėrgjithmonė nga skenat e armiqėsisė gjatė javėve tė tij tė fundit nė Angli: "Mė kėshilluan tė mos shkoja nė teatro, qė tė mos mė fėrshėllenin, as nė detyrėn time nė parlament, qė tė mos mė fyenin nga rruga. Edhe nė ditėn e nisjes miku im mė intim mė tha mė pas se ishte nėn kapjen e dhunės nga njerėzit qė mund tė ishin mbledhur nė derėn e karrocės. Kishte frikė se ai ishte nė rrezik tė linēimit nga turma. Nė hotelin Dover, disa gra shkuan aq larg sa u maskuan si shėrbyese dhomė pėr ta parė mė nga afėr, sikur tė ishte bėrė njė ekspozitė nė njė shfaqje tė ēuditshme. Dhuna e kėtij reagimi publik i ngjan urrejtjes qė 80 vjet mė vonė iu hodh Oscar Wilde.
Shpėrfillja e Bajronit ishte mė e hidhur sepse pasoi njė fazė suksesi tė pashembullt. Nė vitin 1812, botimi i dy pjesėve tė para tė udhėtimit tė tij filozofik Pelegrinazhi i Ēajld Haroldit solli vlerėsime tė menjėhershme. Bajroni pėrshkroi se si u zgjua njė mėngjes dhe e gjeti veten tė famshėm. Katėr tregime ekzotike lindore, tė bazuara nė udhėtimet e tij nė Turqi, Shqipėri dhe Greqi, konfirmuan popullaritetin e tij. Nė vitin 1814, 10,000 kopje tė The Corsair u shitėn nė ditėn e botimit - "njė gjė krejtėsisht e paprecedentė" rrezatoi botuesi i tij John Murray. Nė rėnien e tij tė papritur nga hiri, Bajroni ishte viktimė e pėrēmimit histerik qė shpesh pason njė personazh tė famshėm ekstrem, njė cikėl tepėr i njohur pėr ne tani.
Bajroni i ri ishte kėnaqur me suksesin e tij. Fama nė fillim kishte qenė e ėmbėl pėr fėmijėn e vetėm tė rritur nga nėna e tij nė njė errėsirė relative nė Aberdeen. Babai i tij i munguar, njė ish-kapiten i ushtrisė magjepsės por i shthurur i njohur pėr miqtė e tij si "Mad Jack" Bajroni, kishte vdekur nė varfėri nė Francė kur djali i tij ishte vetėm tre vjeē, njė vetėvrasje e dyshuar. Nė moshėn 10-vjeēare, Bajroni kishte pasuar xhaxhain e tij tė madh, zotin e pestė, dhe trashėgoi grumbullin e madh gotik tė Newstead Abbey nė Nottinghamshire. Por edhe ky ishte njė bekim i pėrzier: ndėrtesa ishte e rrėnuar; nuk kishte fonde pėr mirėmbajtjen e tij. Bajroni, shumė i vetėdijshėm pėr statusin, ishte i vetėdijshėm se krahasuar, tė themi, me Dukėn e ardhshme tė Devonshire, shokun e tij tė shkollės nė Harrow, ai mund tė konsiderohej vetėm si njė bashkėmoshatar i mitur.
Bajroni kishte lindur me deformimin qė bashkėkohėsit e tij i referoheshin si njė kėmbe shkop, dhe uria e tij pėr miratim ishte rritur nga kjo paaftėsi fizike. Ekspertėt modernė mjekėsorė kanė preferuar ta shohin keqformimin e Bajronit si njė displazi, njė dėshtim i njė pjese tė trupit pėr t'u formuar siē duhet. Ēizmet e Bajronit tė bėra pėr qėllime, ende nė koleksionin e arkivit nė John Murray, u ndėrtuan pėr tė kundėrshtuar kėmbėn e tij tė djathtė anormalisht tė vogėl dhe tė kthyer nga brenda dhe tė mbushura pėr tė maskuar viēin e tij grotesk tė hollė. Kėmba e tij kishte tėrhequr tallje mizore nga djemtė e tjerė nė Harrow, tė kujtuar mė vonė nga Bajroni me njė dridhje.
"The Morning Post nė veēanti ka zbuluar se unė jam njė lloj Richard i tretė - i deformuar nė mendje dhe trup - informacioni i fundit nuk ėshtė shumė i ri pėr njė njeri qė kaloi pesė vjet nė njė shkollė publike."
Tėrheqja e Bajronit ndaj djemve adoleshentė ishte bėrė e dukshme pėr herė tė parė nė Harrow, ku ai iu referua rrethimit tė tij tė adhurimit tė nxėnėsve mė tė rinj si grupi i tij teban. Nė Kembrixh, Bajroni ra me njė grup tė sofistikuar miqsh me mendje tė njėjtė, tė magjepsur nga teoria dhe praktika e sodomisė. Heroi i tyre ishte William Beckford, autor i romanit tė ėndrrave lindore epshore The Calif Vathek, i cili ishte detyruar tė largohej nga vendi nė vend qė tė pėrballej me akuza tė mundshme penale nė lidhje me njė skandal homoseksual. Ata e quanin veten me emrin e koduar Metodistėt. Nė vjeshtėn e vitit 1805, kur ai ishte 17 vjeē, Bajroni takoi dhe u dashurua me John Edleston, njė korist i Trinity College, dhe i shkroi disa nga vargjet e tij mė tė bukura tė vajtimit pėr "protezhėn e tij muzikore", duke pėrdorur emrin mashtrues femėror Thyrza, pasi Edleston vdiq i ri.
Ėshtė e qartė nga korrespondenca e Bajronit pėr kėtė periudhė se njė nga motivet e tij kryesore pėr tė nisur udhėtimet e gjata nė 1809-1810 ishte shpresa e tij pėr pėrvojėn homoseksuale. Nė Greqi dhe Turqi, seksi me djemtė pak a shumė pranohej si normė dhe ai gjeti partnerė tė gatshėm. Aty ishte Eusthathius Georgiou, djali i paqėndrueshėm grek me "kaēurrela ambroziale", ombrella e tė cilit, e mbajtur pėr tė mbrojtur lėkurėn e tij nga dielli, e bėnte shėrbėtorin e Bajronit tė dridhura. Ishte franko-greku Nicolo Giraud, me sytė e tij tė kulluar, qė i mėsoi Bajronit italisht nė Athinė, duke marrė njė ditė tė tėrė pėr tė lidhur foljen "pėr tė pėrqafuar". Nė fund tė qėndrimit tė Bajronit nė Greqi, ai po mburrej me miqtė e tij metodistė se kishte arritur mė shumė se 200 "pl and opt Cs", kodi i tyre pėr marrėdhėnie seksuale tė pakufizuara, marrė nga Satyricon i Petronius "coitum plenum et optabilem".
Kur Bajroni u kthye nė Angli nė verėn e vitit 1811, paragjykimet ndaj homoseksualėve ishin nė rritje pas njė bastisjeje tė policisė nė tavernėn White Swan nė Vere Street, Londėr. Nga burrat e akuzuar pėr "sulm me qėllim pėr tė kryer sodomi", gjashtė u dėnuan me shtyrje nė Haymarket, ku u goditėn me baltė dhe jashtėqitje nga njė turmė e egėr. Bajronit iu dha njė leksion pėr nevojėn pėr kujdes nga Hobhouse, i cili tashmė e kishte bindur atė tė digjte ditarin e tij tė hershėm, i cili me sa duket pėrfshinte njė tregim tė dashurisė sė tij pėr djalin e korit Edleston. Bajroni mė vonė tha se humbja e kėtij dorėshkrimi ishte "e pariparueshme".
Nga viti 1812 deri nė 1815, vitet e famės letrare tė Bajronit "i dashuruar", ai u pėrfshi nė vorbullėn e aktivitetit shoqėror nė Londėr. Pėr lexuesit e saj nė atė periudhė tė pasigurisė morale dhe politike, dy dekada pas trazirave tė revolucionit francez, energjia subversive e Childe Harold-it tė Bajronit kishte goditur njė akord tė jashtėzakonshėm. Suksesi i saj u ndėrthur me personazhin misterioz tė autorit tė tij, 24-vjeēarit Lord Bajron, aristokratin e ri tė pashėm, tė ēalė, i kthyer sė fundmi nga lindja. Kur Lord Holland, nė njė mbrėmje nė Holland House, mbajti nė njė enė metalike qė dukej si njė temjan, duke i thirrur Thomas Campbell-it: "Kėtu ėshtė njė temjan pėr ty", poeti mė i vjetėr u pėrgjigj pak me zhurmė: "Ēojani Lord Bajronit. ai ėshtė mėsuar me tė”.
Bajroni fitoi njė karizėm pothuajse mbretėrore nė periudhėn qė mė vonė do ta quante "mbretėrimi" i tij. Tė gjitha dyert ishin tė hapura pėr tė: ai frekuentonte shtėpitė e mėdha Whig tė asaj periudhe, duke u pėrzier me Hollandėt, Melburnet, Jerseys. Ai u gėzua nga zonjat kryesore tė Londrės, padurimi i tė cilave u intensifikua nga largėsia e Bajronit, "lloji i zbehjes sė dritės sė hėnės" tė manifestuar nė disa nga portretet e tij mė tė famshme. Fytyra e tij e bardhė e tejdukshme dhe balli i lartė me kube u krahasuan nga njė nga bashkėkohėsit e tij me njė vazo alabastri tė ndriēuar nga brenda.
Admiruesit e Bajronit nuk ishin aspak vetėm zonja aristokrate tė njė moshe tė caktuar. Ndėrsa gratė mė vonė u vėrshuan rreth Rudolph Valentino-it gjithashtu biseksual, fansat nga tė gjitha klasat shoqėrore ndoqėn Bajronin: tė rinj e tė vjetėr, tė pashkolluar dhe me ēorape blu, duke shkarkuar fantazitė e tyre sekrete, tė emocionuara dhe tė guximshme nga poezia e Bajronit pėr tė kėrkuar krijuesin e saj. Qindra nga kėto gra i shkruan Bajronit, shpesh nė mėnyrė anonime, fshehurazi, duke iu pėrgjėruar pėr njė mostėr tė dorėshkrimit tė tij, kopje tė firmosura tė punės sė tij, njė kaēurrela tė flokėve tė errėt ngjyrė gėshtenjė, njė takim klandestin, "njė vend i rastėsishėm nė mendimet e Zotėrisė suaj". Shumė nga kėto letra tė furishme janė ende nė arkivat e Bajronit. Pse i grumbulloi? Njė provė e tillė e fuqisė sė tij mbi gratė e ēliroi atė nga vetėdija e tė qenit njė gjymtetar i pėrqeshur dhe e shpėrqendroi atė nga instinktet homoseksuale qė nė kėtė periudhė pėrpiqej t'i shtypte.
Bajroni punoi nė imazhin e tij. Ai e disiplinoi prirjen e tij pėr tė shėndoshė me dietė tė fuqishme dhe pėrdorimin e purgativėve. Ai kontrolloi pėrdorimin e portretit tė tij nė marketingun e poezisė sė tij, duke udhėzuar botuesin e tij John Murray qė tė shkatėrronte ēdo version tė tė cilit ai nuk e miratonte. Nė mėnyrė teatrale dhe tė gėzuar, Bajroni e ngriti kampin e tij, duke u varur me keqdashje nė skajet e sallės sė balloit, duke pėrqeshur valserėt nė modė, nėn maskėn e pėrmbajtjes sė keqe magjepsėse. Ai u vu nė dispozicion dhe mė pas u tėrhoq. Prirja e tij ndaj depresionit e bėri atė tė prirur ndaj ndryshimeve tė humorit qė ende i mundojnė tė famshmit, tė varur nga shenjat e adhurimit, por qė i urrejnė.
Me ambicie tė rreme ēfarė duhej tė bėja?
Pak me dashuri, e mė pak me famė!
E megjithatė ata erdhėn tė pakėrkuar dhe me mua u rritėn,
Dhe mė bėri gjithēka qė ata mund tė bėjnė - njė emėr.
Bajroni i shkroi kėto rreshta nė 1816. Satiristi i pamėshirshėm e shihte humorin sardonik tė kastingut tė tij si zemėrthyesin e moshės sė tij.
Konfliktet e tij seksuale e shtynė Bajronin nė sjellje tė egėr. Marrėdhėniet e tij me gratė kishin nevojė pėr ekstremin, rrezikshmėrinė, pėr t'i nxitur ato nė jetė. Veshja e kryqėzuar ishte njė tipar i kėtyre lojėrave tė ndėrlikuara seksuale. Lėvizjet eksituese tė verės sė tij me "Caroline me sy blu", njė prostitutė e kaluar nė Brighton si vėllai i Bajronit, Gordon, u rikrijuan nė njė nivel mė tė sofistikuar nė lidhjen e tij tė rrezikshme publike me Lady Caroline Lamb. Caro, me flokė tė prera, ishte tashmė njė adhurues i faqeve dhe nuk kishte nevojė pėr inkurajim pėr t'u veshur me uniformėn e faqes pėr kėnaqėsinė e Bajronit, ndėrsa ndėrlidhja e tyre gjithnjė e mė histerike mbėshtetej nga njė shumėllojshmėri e ēuditshme e rekuizitave gotike. Marrėdhėnia incestuese me gjysmė motrėn e tij Augusta i lejoi Bajronit njė frisson tė ri tė njohur, por tė jashtėzakonshėm. Ai ishte “bajroni” i saj. Ajo fliste gjuhėn e tij tė fėmijėrisė. Nė njėfarė kuptimi, Augusta ishte pasqyra e vetvetes.
Ishte Zonja Karoline e pakrahasueshme e gjithanshme qė e dėnoi atė. Nė fillim tė vitit 1815 Bajroni kishte bėrė njė martesė jo entuziaste me kushėrirėn e burrit tė Caros, Annabella Milbanke. Caro kishte parashikuar se ai "nuk do tė ishte nė gjendje tė tėrhiqej kurrė me njė grua qė shkonte nė kishė me pėrpikėri, kuptonte statistikat dhe kishte njė figurė tė keqe". Klaustrofobia e jetės martesore konvencionale nė Piccadilly Terrace e shtyu Bajronin tė sillej keq me njė pėrpikmėri qė vetėm ai mund ta kishte arritur, duke shfaqur nė pah marrėdhėniet e tij me Augusta, duke hedhur nė pah aludime tė errėta tė sė kaluarės sė tij homoseksuale dhe (nė rolin e tij tė preferuar tė zuzarit tė skenės) duke qėlluar mbush shishet e tij me ujė tė gazuar, ndėrsa gruaja e tij ishte nė lindje nė dhomėn lart.
Mė 15 janar 1816, Annabella dhe vajza e tyre e mitur u larguan nga Londra, duke u strehuar nė shtėpinė e prindėrve tė saj nė Leicestershire. Tre javė mė vonė, babai i saj, Sir Ralph Milbanke, i shkroi zyrtarisht Bajronit pėr tė kėrkuar njė ndarje. Filluan tė qarkullonin thashethemet pėr dhunė nė martesė, tradhti bashkėshortore me aktoret dhe inēestin e tij me motrėn. Nė fillim tė shkurtit, "intrigantja e keqe" Lady Caroline filloi tė pėrhapte versionin e saj tė kėtyre historive, duke kryer hakmarrjen mė tė keqe tė mundshme tė gruas sė pėrbuzur. "I akuzuari B pėr - shoku i varfėr, komploti trashet kundėr tij," tha Hobhouse. Viza nė ditarin e tij do tė thotė sodomi. Predikimet seksuale tė Bajronit, tė njohura deri atėherė vetėm pėr rrethin e tij tė ngushtė konfidencial, po bėheshin pronė publike. Mė 12 shkurt, Hobhouse i solli Bajronit lajmin alarmues pėr atė qė ai kishte dėgjuar "nė rrugė" atė ditė.
Bajroni ishte "me tė vėrtetė i habitur". Ai e kuptoi se sa serioze ishin kėto akuza nė klimėn seksuale represive tė ditės, duke u "axhituar tmerrėsisht" dhe duke kėrcėnuar se do t'i hidhte trurin. Disa ditė mė vonė, njė Augusta nė panik i shkroi Lady Bajronit pėr t'i bėrė tė ditur "raportet jashtė vendit tė njė natyre shumė tė tmerrshme pėr t'u pėrsėritur... Ēdo tjetėr zhytet nė asgjė pėrveē kėsaj mė tė tmerrshme". Ajo citoi Bajronin tė pranonte, mbrėmjen e kaluar: "Edhe tė thuash njė gjė tė tillė ėshtė shkatėrrim dhe shkatėrrim i plotė pėr njė njeri nga i cili ai nuk mund tė shėrohet kurrė". Nė njė postshkrim pėr kunatėn e saj, ajo shtoi: "Unė mendoj se nuk do ta keqkuptoni atė qė unė aludoj".
Dyshimet pėr sodomi martesore tani hynė nė ekuacion, dukshėm bindėse pėr ish-patronin e Bajronit, Lordin Holland, i cili i tha Hobhouse se Bajroni ishte "provuar" - Zonja Bajron. Mundėsia e marrėdhėnieve anale midis Bajronėve ishte tė paralizonte disa nga biografėt mė tė njohur tė Bajronit tė shekullit tė 20-tė. "Kam frikė se nuk mund ta plotėsoj atė fjali," shkroi Harold Nicolson nė vitin 1924, ndėrsa nė vitin 1974 Doris Langley Moore tallej me idenė se Annabella mund t'i ishte nėnshtruar ndonjėherė "nė mėnyrė tė pėrgjegjshme ndaj njė perversiteti qė atėherė ishte njė krim - dhe qė do tė ishte akoma, mė pėlqen. sprapsin ēdo grua delikate”.
Pasi kishte ndėrmend tė mbrohej nė gjykatė, duke mohuar pėrgjegjėsinė pėr pėrfundimin e martesės sė tij, Bajroni tani ishte i bindur se kjo nuk do tė ishte e menēur, pasi prova pėr "diēka tė tmerrshme" mund tė silleshin kundėr tij. Ndarja u negociua privatisht. E dashura me kaēurrela tani ishte bėrė njė i dėbuar nga shoqėria. Nė fillim tė prillit, ai dhe Augusta kishin shpatulla tė ftohta kur u shfaqėn sė bashku nė njė mbrėmje nė Londėr tė mbajtur nga Lady Jersey.
Poshtėrsitė e Bajronit nuk morėn fund kur kaloi Kanalin mė vonė gjatė muajit. "Unė u tėrhoqa," shkruante ai, "por kjo nuk mjaftoi - nė vende tė tjera - nė Zvicėr - nė hijen e Alpeve - dhe nga thellėsitė blu tė liqeneve mė ndoqi dhe mė mori frymė nga e njėjta plagė. - Unė. kalova malet - por ishte njėsoj - kėshtu qė shkova - pak mė larg dhe u vendosa pranė dallgėve tė Adriatikut - si Dreri nė gji qė e ēon nė ujė.
Nė Gjenevė, turistėt anglezė spiunuan Bajronin pėrtej liqenit pėrmes teleskopėve me qira. Anasjelltas, duke u takuar me Bajronin nė ēatinė e Shėn Pjetrit nė Romė, Lady Liddell i dha udhėzime vajzės sė saj qė t'i shmangte sytė: "Mos e shiko atė, ai ėshtė i rrezikshėm pėr t'u parė". Kalvari i asaj qė ai e quajti "ostracizmi" i tij konfirmoi Bajronin nė urrejtjen e tij ndaj anglezėve. Vetėm nė Angli, argumentoi ai, epėrsia nė mėnyrė tė pashmangshme dhe mizore i la vendin "zilisė, xhelozisė dhe ēdo mosdashamirėsie". Ndjenjat e tij u bėnė jehonė nga Macaulay nė njė ese tė vitit 1831 mbi Bajronin: "Ne nuk njohim asnjė spektakėl kaq qesharak sa publiku britanik nė njė nga sulmet e tij periodike tė moralit."
Por zemėrimi ishte gjithashtu njė stimulues. "Ėshtė e ēuditshme, por agjitacioni apo gara e ēfarėdo lloji mė jep njė rikthim nė shpirtrat e mi," tha njė herė Bajroni. Zemėrimi dhe pikėllimi i tij pėr atė qė ai e shihte si padrejtėsi hakmarrėse tė dėbimit tė tij e shtynė atė nė njė fazė tė re tė energjisė krijuese. Ai kishte nisur nė kantonin e tretė tė Ēajld Haroldit ndėrsa ishte ende nė anije, jo shumė kohė pasi u largua nga Doveri. Vitet e mėrgimit tė tij, ndėrsa ai i zhvendosi familjet e tij tė rrėnuara nga Venecia nė Ravena nė Pizė nė Genova, ishin jashtėzakonisht produktive. Ai pėrfundoi Ēajld Haroldin, u nis me Don Zhuanin, shkroi satirėn antimonarkike Njė Vizioni i Gjykimit, vepra qė ne tani i konsiderojmė si Bajroni kuintesencial, moralisht i mprehtė, tejet qesharak, duke zbuluar ndjeshmėrinė e tij tė madhe, thellėsinė e humanizmit tė tij. Ata tregojnė njė rikthim triumfues nga dėshpėrimi i tij.
Pėrvoja e hidhur e refuzimit e bėri Bajronin nė mėnyrė mė tė pamatur nė shkrimet e tij. Kur John Murray dhe miqtė e Londrės u kundėrshtuan me tė pėr politikėn e diskutueshme dhe eksplicititetin seksual - "Don Zhuani ėshtė i hollė - duhet tė pritet pėr sifilizin" - Bajroni ishte sfidues nė mbrojtjen e integritetit tė tij autorial. "Unė nuk do t'i lė rrugė tė gjithė "Kantit tė tė ashtuquajturit krishterim". Jam mbuluar me duartrokitje dhe jam sėmurė nga abuzimi." Me botimin e Kainit, i denoncuar si blasfemues nga foltoret anembanė Anglisė dhe autori i tij i pėrshkruar si "njė djall i ftohtė, i pashqetėsuar", mosmarrėveshjet me Murray u pėrshkallėzuan. Bajroni u transferua te botuesi mė radikal John Hunt.
Njė efekt tjetėr i mėrgimit tė Bajronit ishte serioziteti i pėrfshirjeve tė tij tė reja politike. Nė Angli, njė rekrutė i ri me shpresė nė partinė Whig, ai kishte zėnė vendin e tij nė Dhomėn e Lordėve. Fjalimi i tij debutues nė vitin 1812, nė kundėrshtim me projektligjin pėr thyerjen e kornizave konservatore, kishte qenė njė lutje e zjarrtė pėr simpati pėr endėsit e ēorapeve tė Nottinghamshire, jetesa e tė cilėve rrezikohej nga mekanizimi nė rritje i tregtisė. Por nė ato ditė Bajroni ishte shpėrqendruar lehtėsisht, me gjasė qė tė largohej nga dhoma e debatit nėse njė top i shoqėrisė ishte nė afėrsi. Tani, i ndėshkuar nga pėrvoja, i vetėdijshėm pėr pozicionin e tij shoqėror ambivalent, ai u bashkua me gjithė zemėr me pakicat e shtypura tė Evropės.
Pėrpjekja e tij e parė nė politikėn e rezistencės ishte si anėtar i Ravenna Carbonari, njė nga njė rrjet grupesh kryengritėse nė Romagna qė synonte tė largonte dominimin austriak. Bajroni kontrollonte trupėn e tij, Cacciatori Americani, fillimisht njė trupė luftėtarėsh pylli. Ai e shihte ēlirimin e Italisė si "njė objekt madhėshtor, vetė poezinė e politikės". Pas turpit tė mėrgimit, pranimi i tij nė shoqėrinė e revolucionit dukej njė shfajėsim.
Pėrfshirja e Bajronit nė luftėn greke tė pavarėsisė ėshtė parė ndonjėherė si episodi kulmor nė dėshirėn e tij pėr njė personazh tė famshėm, dhe ndėrsa ėshtė e vėrtetė se roli i tij si agjent i komitetit grek tė Londrės nė luftėn kundėr turqve pushtues e lejoi atė tė pėrmbushte fėmijėrinė e tij. ėndėrroni tė imitoni perandorin Napoleon, tė porosisni uniforma tė shkėlqyera dhe helmeta homerike me plumba, kushdo qė duhet tė bindet pėr qėndrueshmėrinė dhe gjykimin e tij tė mirė nė drejtimin e luftės, duhet tė lexojė korrespondencėn e tij tė kėsaj periudhe. Nė Greqinė e luftuar perėndimore ai gjeti njė situatė po aq komplekse dhe shpėrthyese sa ajo qė mbizotėronte kohėt e fundit nė Afganistan. Me njė gjakftohtėsi tė admirueshme, ai peshonte tė mirat dhe tė kėqijat e krerėve tė zhurmshėm tė fiseve dhe kryekomandantėve rivalė tė luftės, tė gjithė tė etur pėr njė material. Vdekja e tij e zjarrtė nė moshėn 36-vjeēare, jo nė veprim, por nga ethet, i krijoi Bajronit njė lloj tjetėr famė: respektin qė i jepte shkrimtarit qė kishte shfrytėzuar talentin e tij pėr njė kauzė humanitare.
Lajmi ishte i ngadalshėm pėr tė arritur nė Angli. Dėrgesat nga Korfuzi, megjithėse u dėrguan ekspres nėpėrmjet Ankonės, nuk arritėn nė Londėr deri mė 13 maj 1824, pothuajse njė muaj pas vdekjes sė Bajronit. Tronditja dhe pikėllimi fillestar i miqve tė tij shpejt i dhanė vendin panikut nė njė vend ku, siē e tha nė mėnyrė tė paharrueshme Bajroni, "Cant ėshtė shumė mė i fortė se Cunt". Hobhouse vuri nė dukje nė ditarin e tij vendosmėrinė e tij "pėr tė mos humbur kohė pėr tė kryer detyrėn time duke ruajtur gjithēka qė mė kishte mbetur nga miku im i dashur - fama e tij".
Viktima e parė ishin kujtimet e Bajronit, historia vetė-justifikuese dhe e supozuar erotike e jetės sė tij qė ai kishte shkruar ndėrsa ishte nė Itali dhe ia kishte dhėnė mikut tė tij tė pangopur Tom Moore, pėr t'ia shitur John Murray pėr botim pas vdekjes. Murray e kishte paguar me kėnaqėsi Moore 2000 £. Hobhouse nuk i kishte lexuar kujtimet, por nuk po rrezikonte. Ai mund tė ketė pasur frikė se njė pėrsėritje e skandaleve nė lidhje me sodominė dhe inēestin do tė kalonte nė figurėn publike tashmė tė rėndėsishme tė John Cam Hobhouse, deputet pėr Westminster. Ai ishte i vendosur qė kujtimet duhet tė shkatėrroheshin. Hobhouse u ngacmua dhe u pėrgjėrua derisa, nė skenėn mė tė famshme tė sakrificės nė historinė e letėrsisė, dorėshkrimi i Bajronit u ndez nga flakėt nė rrjetėn e dhomės sė pritjes tė ambienteve tė Murray-t nė Rrugėn Albemarle, i ndjekur nga njė botues jashtėzakonisht i drejtė dhe njė Moore i vuajtur.
Hobhouse, si ekzekutues, e ndoqi kėtė triumf duke shtypur dy poezi dashurie tė shkruara nga Bajroni nė faqen e tij greke, Lukas Chalandritsanos, gjatė javėve tė tij tė fundit nė Missolonghi dhe u kthye nė Angli me letrat e tij tė tjera. Njėrit prej tyre Hobhouse i bashkangjiti fjalėt turbulluese: "Njė shėnim i bashkangjitur kėtyre vargjeve nga Lord Bajroni thotė se ato nuk i drejtoheshin askujt dhe ishin thjesht njė skerė poetike". Ka tė ngjarė qė Hobhouse i zellshėm tė copėtoi njė poezi tjetėr tė Lukas.
Konfuzioni qė pėrshėndeti kufomėn e Bajronit kur mė nė fund arriti nė Angli nė fund tė qershorit 1824, kujton nė mėnyrė tė papėrmbajtshme rrėmujėn qė pasoi kthimin nga Parisi tė Dianės, Princeshės sė Uellsit. Ēfarė duhet bėrė me trupin? Miqtė dhe mbėshtetėsit e Bajronit kishin parashikuar njė pritje heroike pėr tė, njė funeral shtetėror nė Westminster Abbey, njė vend i spikatur nė Kėndin e Poetėve. Por establishmenti britanik nuk ishte aq falės. Dr Ireland, Dekan i Westminster-it, sugjeroi qė nė vend tė kėsaj gjėja mė e mirė qė duhej bėrė ishte "tė merrje trupin me vete dhe tė thuash sa mė pak pėr tė".
Megjithatė, reagimi spontan i publikut ka habitur autoritetet. Brigjet e lumit ishin tė mbushura me spektatorė ndėrsa mauneja e sipėrmarrėsit e solli arkivolin e Bajronit nė Thames vonė nė pasditen e 5 korrikut. Pėr javėn vijuese trupi i tij u shfaq nė 20 Great George Street nė Westminster, njė shtėpi qė ekzekutorėt e tij kishin marrė me qira pėr qėllimi. Dhoma nė tė cilėn shtrihej arkivoli ishte varur nė tė zezė, me krahėt e Bajronit tė lyer afėrsisht nė njė tabelė marrėveshjeje. Pėr dy ditė, 10 dhe 11 korrik, publiku u pranua me biletė. Nė ndryshim nga disponimi i mosmiratimit zyrtar, tani kishte shfaqje tė emocioneve gati histerike. U desh tė thirreshin rreshterėt e policisė sė Londrės dhe tė ngrihej njė kornizė druri rreth arkivolit. U raportua se "Nga vizitorėt e mbushur me njerėz, numri i zonjave ishte jashtėzakonisht i madh".
Poeti i klasės punėtore, John Clare, pa kortezhin e varrimit tė Bajronit teksa po kalonte rrugėn e saj nė njė rrugė tė mbushur me njerėz tė Oksfordit. Ai u prek pa masė, duke shkruar mė vonė nė ditarin e tij: "Njerėzit e thjeshtė i ndjenė meritat dhe fuqinė e tij dhe njerėzit e thjeshtė tė njė vendi janė ndjenjat mė tė mira tė njė profecie tė sė ardhmes".
Rivendosja e Bajronit nė detyrė ka ardhur prej kohėsh. Njė nga shenjat e para tė njohjes zyrtare ishte nė vitin 1959 kur Nėna Mbretėreshė zbuloi njė statujė pėrkujtimore tė Lord Bajronit nė Villa Borghese nė Romė. Mbretėresha e zhveshur ishte e pjesshme ndaj queers zbavitėse. Por ėshtė e dyshimtė nėse dikush i tregoi asaj historinė reale tė Bajronit, nė ato ditė tė matura pėrpara se njė ndryshim i vitit 1967 nė ligjin anglez tė dekriminalizonte aktet homoseksuale midis tė rriturve qė pranonin, duke ndjekur rekomandimet e raportit tė Wolfenden.
Leslie Marchand, duke punuar nė biografinė e tij monumentale me tre vėllime tė Bajronit nė tė njėjtėn periudhė, kujtoi se si ai ishte nėn udhėzimet e Sir John Murray, kreu i atėhershėm i firmės, pėr tė censuruar rrėfimin e tij pėr dashurinė e pėrsėritur tė Bajronit pėr djemtė adoleshentė, pavarėsisht nga fakti qė provat ishin aty. Njė rrėfim i saktė i historisė seksuale tė Bajronit dhe jehonės sė saj nė poezinė e tij tė mrekullueshme, sfiduese, insinuate, duke u mbėshtetur nė tė gjitha burimet e pasura tė arkivit Murray, vetėm tani po bėhet i mundur.
Krijoni Kontakt