Besimi dhe arsyeja

[torrkerry]

besimi eshte kontradiktor me arsyen

Jam dakord qe jane dy lloje njohje.
Te falenderoj per verejtjen.
Te pyes: çfare eshte per ty Arsyeja?
çfare eshte per ty Besimi.
A mund te lexosh ate qe kam shkruar edhe ne temen "Iniciacioni i krishtere" per kete problem?
Eshte nje teme shume i veshtire, por mund te kuptohet.
Mund te mendojme ndryshme e te jemi miq? Do te jete nje deshmi e bukur per shume anetaret e forumit.

Torrkerry

[torrkerry]

ENCIKLIKA “BESIMI DHE ARSYEJA”, KREU V.


NDËRHYRJET E MAGJISTERIT NË LËNDËN FILOZOFIKE.

NR 49-56: Puna dalluese e magjisterit: shërbim për të vërtetën.


55. Nëse hedhim një shikim mbi kushtet tona të sotme, shikojmë që problemet rikthehen, por me veçanti të reja.
Nuk është më fjala për çeshtje që u interesojnë personave të veçantë apo grupeve, por për bindje të përhapura kudo, deri në atë pikë, saqë janë kthyer në një farë mase në mendësi të përgjithshme.
I tillë është për shembull mosbesimi rrënjësor ndaj arsyes, që del në pah nga zhvillimet më të vona të shumë studimeve filozofike.
Nga shumë anë dëgjohet se flitet, në lidhje me këtë, për “fundin e metafizikës”; dikush do që filozofia të mjaftohet me detyra më modeste, siç janë vetëm interpretimi i fakteve, apo vetëm hulumtimi mbi fusha të caktuara të dijes njerëzore ose mbi strukturat e saj.

Brenda vetë teologjisë rikthehen për t’u shfaqur tundimet e dikurshme.
Në disa teologji bashkëkohore, për shembull, shfaqet përsëri një farë racionalizmi, sidomos kur pohime të quajtura filozofikisht të themeluara, pranohen si normuese për kërkim teologjik.
Kjo ndodh sidomos kur teologu, për shkak të mungesës së kompetencës filozofike, kushtëzohet me mënyrë akritike nga pohime që kanë hyrë tashmë në gjuhësinë dhe në kulturën e tanishme, por pa baza të mjaftueshme racionale.

Nuk mungojnë as përkuljet mbi fideizmin, që nuk pranon rëndësinë e njohjes racionale dhe të diskutimit filozofik për inteligjencën e besimit, madje për vetë mundësinë e besimit në Zot.
Një shprehje shumë e përhapur sot, e kësaj prirje, është “biblicizmi”, që përpiqet të bëjë, me anë të leximit të Shkrimit të Shenjtë apo të ekzegjezës së tij, të vetmen pikë referimi për të vërtetën.
Ndodh kështu, që të identifikohet fjala e Zotit vetëm me Shkrimin e Shenjtë, duke kotësuar në mënyrë të tillë doktrinën e Kishës që Koncili i Dytë Ekumenik të Vatikanit e ka ritheksuar shprehimisht.
Kushtetuta “Dei Verbum” pasi kujton që fjala e Zotit është e pranishme si në tekstet e shenjta, ashtu edhe në Traditë, pohon fuqishëm: “Tradita e Shenjtë dhe Shkrimi i Shenjtë përbëjnë një vend të vetëm të shenjtë të fjalës së Zotit, që i është besuar Kishës.
Duke bërë pjesë te ajo, i gjithë populli i shenjtë, i bashkuar me barinjtë e tij, qëndron gjithmonë në mësimin e Apostujve.
Shkrimi i shenjtë, ndërkohë, nuk është i vetmi referim për Kishën.
“Rregulli më i lartë i besimit të tij”, në fakt, i vjen nga bashkësia që Shpirti ka vendosur ndërmjet Traditës së shenjtë, Shkrimit të Shenjtë dhe Magjisterit të Kishës, në një ndërsjelltësi të tillë, për shkak të së cilës nuk mund të qëndrojnë në mënyrë të pavarur.

Nuk duhet nënvlerësuar, gjithashtu, rreziku i pranishëm në vullnetin për të nxjerrë të vërtetën e Shkrimit të Shenjtë nga zbatimi i një metodologjie të vetme, duke harruar nevojën e një ekzegjeze më të gjërë, që lejon përqasjen, sëbashku me të gjithë Kishën, e kuptimit të plotë të tekstit.
Ata që i përkushtohen studimit të Shkrimit të Shenjtë, duhet të kenë parasysh gjithmonë që metodologjitë e ndryshme hermeneutike kanë edhe ato në themel një konceptim filozofik: duhet shoshitur me kujdes para se të zbatohet në tekstet e shenjta.

Të tjera forma të një fideizmi të fshehur janë të dallueshme në vlerësimin e pakët që i reservohet teologjisë spekulative, sikurse edhe në përçmimin për filozofinë klasike, nga nocionet e së cilës, qoftë inteligjenca e besimit, qoftë edhe vetë formulimet dogmatike, kanë nxjerrë termat e tyre.
Papa Piu XII, që e kujtojmë me nderim, ka tërhequr vëmendjen kundër një harrese të tillë të traditës filozofike dhe kundër braktisjes së terminologjive tradicionale.

Torrkerry

[torrkerry]

NDËRHYRJET E MAGJISTERIT NË LËNDËN FILOZOFIKE.

NR 49-56: Puna dalluese e magjisterit: shërbim për të vërtetën.


56. Vihet re, me pak fjalë, një mosbesim i përhapur ndaj pohimeve universale dhe absolute, sidomos nga ana e atyre që mendojnë se e vërteta është rezultati i një konsensusi dhe jo i përputhjes së intelekti me realitetin objektiv.
Është sigurisht e kuptueshme që në një botë të ndarë në shumë fusha të specializuara, bëhet i vështirë dallimi i atij kuptimi tërësor dhe të fundëm të jetës, që filozofia tradicionalisht ka kërkuar.
Aq më pak në dritën e besimit, që dallon te Jezu Krishti një kuptim të tillë të fundëm, nuk mund të mos i mbështesin filozofët, të krishterë ose jo, që të kenë besim në aftësitë e arsyes njerëzore dhe mos t’i vënë vetes qëllime tepër modeste në filozofimin e tyre.
Mësimi i historisë së këtij mijëvjeçari që po mbyllet, dëshmon që kjo është rruga, e cila duhet të ndiqet: nuk duhet humbur pasioni për të vërtetën e fundme dhe ankthi i kërkimit, të bashkuara me guximin për të zbuluar rrugë të reja.
Është besimi ai që ngacmon arsyen të dalë nga çdolloj izolimi dhe të rrezikojë me kënaqësi për gjithçka është e bukur, e mirë dhe e vërtetë.
Besimi bëhet kështu avokat i bindur dhe bindës i arsyes.

Torrkerry.

[torrkerry]

ENCIKLIKA “BESIMI DHE ARSYEJA”, KREU V.


NDËRHYRJET E MAGJISTERIT NË LËNDËN FILOZOFIKE.

NR 57-63: Interesimi i Kishës për filozofinë.

57. Magjisteri, megjithatë, nuk është kufizuar vetëm me nxjerrjen në pah të gabimeve dhe të devijimeve të doktrinave filozofike.
Me të njëjtën përkujdesje ka dashur të ritheksojë parimet themelore për një ripërtëritjë të natyrshme të mendimit filozofik, duke treguar edhe rrugët konkrete, që duhen ndjekur.
Në këtë kuptim, papa Leoni XIII, me letrën enciklike Aeterni Partris hodhi një hap të një rëndësie historike për jetën e Kishës.
Ai tekst ka qenë deri më sot, i vetmi dokument papnor i atij niveli kushtuar krejtësisht filozofisë.
Papa i madh rimori dhe zhvilloi mësimin e Koncilit të Parë të Vatikanit mbi marrëdhënjen ndërmjet besimit dhe arsyes, duke vërtetuar se si të menduarit filozofik është një ndihmesë themelore për besimin dhe shkencën teologjike.
Një shekull e diçka më vonë, shumë tregues të pranishëm në atë tekst, nuk kanë humbur asgjë nga interesi i tyre qoftë nga pikëpamja praktike, qoftë pedagogjike: ndër të parët, ai që i përket vlerës së pakrahasueshme të filozofisë së shën Tomës.
Riparaqitja e mendimit të Doktorit Engjëllor i shfaqet Papës Leoni XIII si rruga më e mirë për të përmirësuar një përdorim të filozofisë në përputhje me kërkesat e besimit.
Shën Toma, shkruante ai, “në momentin në të cilin, sikurse duhet, dallon në mënyrë të përkryer besimin nga arsyeja, i bashkon të dyja në një lidhje të ndërsjelltë miqësore: ruan për secilës të drejtat e veta dhe u mbron dinjitetin”.

Torrkerry

[torrkerry]

ENCIKLIKA “BESIMI DHE ARSYEJA”, KREU V.


NDËRHYRJET E MAGJISTERIT NË LËNDËN FILOZOFIKE.

NR 57-63: Interesimi i Kishës për filozofinë.



58. Dihet se sa pasoja të këndshme ka pasur kjo ftesë e Papës.
Studimet mbi mendimin e shën Tomës dhe të autorëve të tjerë skolastikë morën një vrull të ri.
Ju dha një shtytje e fuqishme studimeve historike, me zbulimin pasues të pasurive të mendimit mesjetar, që deri në atë çasht ishin gjërësisht të panjohura. Dhe u krijuan shkolla të reja tomiste.
Me anë të zbtatimit të metodologjisë së tij historike, njohja e veprave të shën Tomës mori një zhvillim të madh dhe qenë të shumtë studiuesit që me guxim e shtinë traditën tomiste në diskutimet mbi çështjet filozofike dhe teologjike të asaj kohe.
Teologët katolikë me ndikim të madh në këtë shekull, nga reflektimi dhe kërkimi i të cilëve mori shumë Koncili II Vatikan, janë bijë të një ripërtëritje të tillë të filozofisë tomiste.
Kisha kështu ka mundur të ketë, gjatë shekullit XX, një aradhë të fuqishme mendimtaresh të formuar në shkollën e Doktorit Engjëllor.

Torrkerry

[torrkerry]

ENCIKLIKA “BESIMI DHE ARSYEJA”, KREU V.


NDËRHYRJET E MAGJISTERIT NË LËNDËN FILOZOFIKE.

NR 57-63: Interesimi i Kishës për filozofinë.

59. Ripërtëritja tomiste dhe neotomiste, megjithatë, nuk ka qenë e vetmja shenjë e rinisjes së mendimit filozofik në kulturën me frymësim të krishterë.
Para dhe njëherësh me ftesën leoniane, kishin dalë në dritë jo pak filozofë katolikë, që, duke u rilindur me rryma mendimi të asaj kohe, sipas një metodologjie të vetën, kishin prodhuar vepra filozofike të një ndikimi të madh dhe me vlerë të qëndrueshme.
Pati prej tyre përpunues të disa sintezave të një profili shumë të lartë, që nuk kanë çfarë t’i kenë zili sistemeve të mëdha të idealizmit; pati prej atyre që vunë bazat epistemologjike për një trajtim të ri të besimit në dritën e një kuptimi të ripërtërirë të ndërgjegjes morale; pati edhe prej tyre të cilët prodhuan një filozofi që duke u nisur nga analiza e të së këtushmës, hapi rrugën drejt të përtejmës; dhe, kush në fund, u përpoq të lidhte këkesat e besimit me horizontin e metodologjisë fenomenologjike.
Nga perspektiva të ndryshme, me pak fjalë, u vazhdua të prodhoheshin forma të spekulimit filozofik që kanë patur si qëllim të mbanin të gjallë traditën e mendimit të krishterë, në njësinë e besimit dhe të arsyes.

Torrkerry

[torrkerry]

ENCIKLIKA “BESIMI DHE ARSYEJA”, KREU V.


NDËRHYRJET E MAGJISTERIT NË LËNDËN FILOZOFIKE.

NR 57-63: Interesimi i Kishës për filozofinë.


60. Koncili i dytë i Vatikanit, nga ana e tij, paraqet një mësim shumë të pasur dhe të frytshëm, për sa i përket filozofinë.
Nuk mund të harrohet, sidomos në kontektin e kësaj letre enciklike, që një kapitull i tërë i Kustetutës Gaudium et spes përbën pothuajse një përmbledhje të antriopologjisë biblike, burim frymëzimi edhe për filozofinë.
Në ato faqe flitet për vlerën e personit njerëzor të krijuar në shëmbëllim të Zotit, motivohet dinjiteti dhe epërsia e tij mbi pjesën tjetër të krijimit, dhe vihet në dukje aftësia trashendente e arsyes së tij.
Gjithashtu në Gaudium et spes shqyrtohet edhe problemi i ateizmit dhe motivohen gabimet e atij vizioni filozofik, sidomos në lidhje me dinjitetin e patjetërsueshëm të personit dhe të lirisë së tij.
Sigurisht, zotëron edhe një domethënië të thellë filozofike shprehja kulmore e atyre faqeve që kam ritheksuar në Letrën time të parë enciklike Redemptor hominis, dhe që përbën një nga pikat e qëndrueshme të referimit të mësimit tim:
“Në të vërtetë, vetëm në misterin e Fjalës së mishëruar ndriçohet misteri i njeriut. Adami, njeriu i parë, ishte përfytyrim i atij që do të vinte, domethënë i Krishtit Zot. Krishti, që është Adami i ri, pikërisht duke zbuluar misterin e Atit dhe të dashurisë së tij, i zbulon plotësisht njeriun njeriut dhe i tregon thirrjen e tij të lartë”

Koncili është marrë edhe me studimin e filozofisë, të cilit duhet tu kushtohen kandidatët për meshtarë: janë porosi që shtrihen më në përgjithësi në të gjithë mësimin e krishterë.
Pohon Koncili: “Disiplinat filozofike të mësohen në mënyrë që nxënësit të udhëheqen parasëgjithash drejt përvetësimit të një njohjeje të fortë dhe harmonike të njeriut, të botës dhe të Zotit, duke u mbështetur mbi pasurinë filozofike përherë të vlefshme, duke mbajtur parasysh edhe rrymat filozofike moderne”.

Këto direktiva janë ritheksuar dhe specifikuar disa herë në documenta të tjerë të magjisterit, me qëllim që të garantojnë një formim të qëndrueshëm filozofik, sidomos të atyre që përgatiten për studimet teologjike.
Nga ana ime, shumë herë kam nënvizuar rëndësinë e këtij formimi filozofik, për ata që një ditë, në jetën baritore, do të duhet të ballafaqohen me aspiratat e botës bashkëkohore dhe të kuptojnë shkaqet e disa sjelljeve për t’u dhënë përgjigje të menjëhershme.

Torrkerry

[torrkerry]

ENCIKLIKA “BESIMI DHE ARSYEJA” :

KREU I 5: NDËRHYRJET E MAGJISTERIT NË LËNDËN FILOZOFIKE.

B) 57-63: INTERESIMI I KISHËS PËR FILOZOFINË.


61. Nëse në rrethana të ndryshme ka qenë e nevojshme ndërhyrja mbi këtë temë, duke ritheksuar vlerën e intuitave të Doktorit Engjëllor dhe duke këmbëngulur që mendimi i tij të përvetësohet, kjo është varur nga fakti që direktivat e Magjisterit nuk janë zbatuar gjithmonë me gatishmërinë e dëshiruar.
Në shumë shkolla katolike, në vitet që pasuan Koncilin II Vatikan, ka qenë e mundur të vërehet, në lidhje me këtë çështje, një lloj rrënje e shkaktuar nga një vlerësimi i pakët, jo vetëm i filozofisë skolastike, por në përgjithësi i vetë studimit të filozofisë.
Me çudi dhe keqardhje, më duhet të vërej , se jo pak teologë pëlqejnë këtë mosinteresim për studimin i filozofisë.

Janë të ndryshme arsyet që gjenden në themel të kësaj ftohjeje.
Së pari, është për tu vënë re mosbesimi te arsyeja që shfaq një pjesë e madhe e filozofisë bashkëkohore, duke braktisur gjërësisht kërkimin metafizik mbi pyetjet e fundme të njeriut, për të përqëndruar vëmendjen e saj mbi çështje të veçanta dhe krahinore, nganjëherë edhe tërësisht formale.
Duhet të shtohet, gjithashtu, keqkuptimi që është krijuar sidomos në lidhje me “shkencat humane”.
Koncili II Vatikan ka theksuar shumë herë vlerën pozitive të kërkimit shkencor, për një njohje më të thellë të misterit të njeriut.
Ftesa që iu është bërë teologëve që të njohin këto shkenca dhe sipas nevojës t’i zbatojnë me korrektësi në hulumtimin e tyre, nuk duhet megjithatë të interpretohet si një leje e fshehur për të anashvendosur filozofinë apo për ta zëvëndësuar, në formimin baritor dhe në preparatio fidei.
Nuk mund të harrohet, se fundi, dëshira e rikthyer për inkulturimin e besimit.
Në mënyrë të veçantë jeta e kishave të reja ka lejuar zbulimin e pranisë së shprehjeve të shumta të mendimit.
Kjo përbën një pasuri reale të kulturës dhe të traditës.
Megjithatë, studimi i dokeve zakonore duhet të ecë me të njëjtin hap me kërkimin filozofik.
Kjo do të jetë ajo që do të lejojë daljen në pah të trajtave pozitive të urtisë popullore, duke krijuar lidhjen e nevojshme me shpalljen e Ungjillit.

Torrkerry

[torrkerry]

ENCIKLIKA “BESIMI DHE ARSYEJA” :

KREU I 5: NDËRHYRJET E MAGJISTERIT NË LËNDËN FILOZOFIKE.

B) 57-63: INTERESIMI I KISHËS PËR FILOZOFINË.


62. Dëshiroj të ritheksoj me forcë se studimi i filozofisë përbën një karakter themelor dhe të paeliminueshëm në strukturën e studimeve teologjike dhe në formimin e kanditatëve për meshtari,
Nuk është rastësi që curriculum-i i studimeve teologjike paraprihet nga një periudhë kohe, në të cilën është i parashikuar një angazhim i veçantë në studimin e filozofisë.

Kjo zgjedhje, e njohur nga Koncili V-të i Lateranit, i ngul rrënjët e saj në përvojën e pjekur përgjatë mesjetës, kur u vu në dukje rëndësia e një harmonie ndërtuese ndërmjet dijes filozofike dhe asaj teologjike.
Ky sistem i studimeve ka ndikuar, ka lehtësuar dhe ka promovuar, edhe pse në mënyrë të tërthortë një pjesë të mirë të zhvillimit të filozofisë moderne.
Një shembull domethënës është ndikimi që kanë ushstruar “Disputationes metafysicae” i Françeshk Suarez-it, që kanë zënë vend deri edhe në universitetet luterane gjermane.
Kurse, mungesa e kësaj metodologjie u bë shkak i mungësive të rënda, qoftë në formimin meshtarak, qoftë në kërkimin teologjik.
Le të shqyrtohet për shembull, shpërfillja ndaj mendimit dhe kulturës moderne, që ka sjellë në mbylljen ndaj çdo forme dialogu apo pranimin pa dallim të çdo filozofie.

Kam besim të gjallë se këto vështirësi do të kapërcehen nga një formim inteligjent filozofik dhe teologjik, që nuk duhet të mungojë kurrë në Kishë.

Torrkerry

[torrkerry]

ENCIKLIKA “BESIMI DHE ARSYEJA” :

KREU I 5: NDËRHYRJET E MAGJISTERIT NË LËNDËN FILOZOFIKE.

B) 57-63: INTERESIMI I KISHËS PËR FILOZOFINË.


63. I shtyer nga arsyet e shprehura, më është dukur urgjente të ritheksoj, me këtë letër enciklike, vëmendjen e fuqishme që Kisha i kushton filozofisë, madje lidhjen e ngushtë që bashkon punën teologjike me kërkimin filozofik të së vërtetës.
Prej këtu buron detyrimi që Magjisteri ka në shoshitjen dhe stimulimin e një mendimi filozofik, që të jetë në përkim me besimin.
Detyra ime është të parashtroj disa parime dhe pika referimi, që besoj se janë të nevojshme për të ndërtuar një marrëdhënje të harmonishme dhe efikase ndërmjet teologjisë dhe filozofisë.
Në dritën e tyre do të jetë e mundur të dallohet me një qartësi më të madhe, nëse e ç’marrëdhënje duhet të ndërtojë teologjia me sistemet e ndryshme apo pohimet filozofike, që paraqet bota aktuale.

Torrkerry