Besimi dhe arsyeja

[torrkerry]

ENCIKLIKA “BESIMI DHE ARSYEJA” :

KREU I 6: NDËRVEPRIMI NDËRMJET TEOLOGJISË DHE FILOZOFISË.

A) 64-74: DIJA E BESIMIT DHE ARSYEJA FILOZOFIKE.


74. Vërtetimi i frytshmërisë së një marrëdhënie të tillë ofrohet nga përvoja personale e teologëve të mëdhenj të krishterë që u bënë të njohur edhe si filozofë të mëdhenj, duke na lërë shkrime të një vlere aq të lartë spekuluese, saqe është e drejtë të rradhiten karshi mësuesve të filozofisë antike.
Kjo vlen qoftë për Etërit e Kishës, ndër të cilët duhen përmendur të paktën emrat e Shën Gregor Teologut, dhe e Shën Augustinit, qoftë për Doktorat e Mesjetës, ndër të cilët del në pah treshja e madhe: Shën Anselmi, Shën Bonaventura, dhe ShënTomë Aquini.
Marrëdhënia e frytshme ndërmjet filozofisë dhe Fjalës së Zotit shfaqet edhe në kërkimin e guximshëm që kanë bërë filozofë të mëvonshëm, ndër të cilët më pëlqen të përmend, në ambientin perëndimor: John Henry Newman, Antonio Rosmini, Jacques Maritain, Etienne Gilson, Edith Stein dhe për atë lindor studiues të nivelit të Vladimir S. Solov’ev, Pavel Florenskij, Petr J. Caadaev, Vladimir Lossky.
Padyshim që, duke iu referuar këtyre autorëve, karshi të cilëve mund të përmendim edhe emra të tjerë, nuk kam për qëllim të mbështes çdo aspekt të mendimit të tyre, por vetëm të parashtroj shembuj domethënës të një rrugëtimi kërkues filozofik që ka fituar përparësi të mëdha nga ballafaqimi me të vërtetat e besimit.
Një gjë është e sigurtë: kujdesi ndaj itenerarit shpirtëror të këtyre mësuesve vetëm se i sjell dobi zhvillimit të kërkimit të së vërtetës dhe përdorimit në shërbim të njeriut të rezultateve të arritura.
Duhet shpresuar që kjo traditë e madhe filozofiko-teologjike të gjejë në të ardhmen vazhduesit dhe kultivuesit e saj për të mirën e Kishës dhe të njerëzimit.

Torrkerry

[Diesel Industry]

Sipas kendveshtrimit tim, besimi dhe arsyeja s'kane asgje te perbashket.

[torrkerry]

ENCIKLIKA “BESIMI DHE ARSYEJA” :

KREU I 6: NDËRVEPRIMI NDËRMJET TEOLOGJISË DHE FILOZOFISË.

A) 75-79: GJENDJE TË NDRYSHME TË FILOZOFISË.

75. Sikurse del në pah nga historia e marrëdhënieve ndërmjet besimit dhe arsyes, të përmendura shkurtimisht më sipër, mund të dallohen gjendje të ndryshme të filozofisë në lidhje me besimin e krishterë.
Një gjendje e parë është ajo e filozofisë krejtësisht të pavarur nga Zbulesa ungjillore: është gjendja e filozofisë e cila është konkretizuar historikisht në kohë të ndryshme, që i kanë paraprirë lindjes së Shëlbuesit dhe pas saj, në krahinat që ende nuk ishin mbërritur nga Ungjilli.
Në këtë gjendje, filozofia shfaq aspiratën e ligjshme për të qenë një nizmë autonome, që zhvillohet sipas ligjeve të saj, duke përdorur vetëm fuqinë e arsyes.
Megjithatë, vetëdijen e caqeve të mëdha për shkak të brishtësisë së natyrshme të arsyes njerëzore, kjo aspiratë duhet mbështetur dhe përforcuar.
Angazhimi filozofik në fakt, si kërkim e të vërtetës në rrafshin natyror mbetet të paktën tërthorazi i hapur ndaj mbinatyrorës.

Më shumë, edhe kur vetë diskutimi filozofik përdor koncepte dhe argumenta filozofikë, kërkesa e një autonomie korrekte të mendimit duhet respektuar.
Argumentimi i zhvilluar sipas kritereve të rrëpta racionale, në fakt, është një garanci për arritjen e rezultateve universalisht të vlefshme.
Edhe këtu vërtetohet parimi sipas të cilit hiri nuk shkatërron, por përkryen natyrën: parimi i besimit që angazhon intelektin dhe vullnetin, nuk shkatërron, por përkryen vullnetin e lirë të çdo besimtari që pranon në veten e tij çka është zbuluar.

Nga kjo aspiratë e drejtë largohet në mënyrë të prerë teoria e të ashtuquajturës filozofi “e ndarë”, që zhvillohet nga shumë filozofë modernë.
Më shumë se sa pohimin e një autonomie të drejtë të filozofisë, ajo përbën mëtimin e një vetmjaftimi të mendimit që bën që ajo të dalë qartësisht në pah e paligjshme: të mohosh ndihmën e të vërtetës që rrjedh nga zbulimi hyjnor, do të thotë në fakt t’i pengosh vetes mundësinë e hyrjes në një njohje më të thellë të së vërtetës, në dëm të vetë filozofisë.

Torrkerry

[torrkerry]

Sipas kendveshtrimit tim, besimi dhe arsyeja s'kane asgje te perbashket.

Personi qe arsyeton dhe personi qe beson eshte nje.
Zoti qe e ka pajsur njeriun me arsyen, e ka vendosur ne te nje deshire te madhe
per ta njohur ate qe e ka krijuar.
Une te pyes: cfare eshte per ty arsyeja?
Cfare eshte per ty besimi?

Torrkerry

[torrkerry]

me falni. Kam bere nje gabim. E anuloj krejt kete postim.
Torrkerry

[Diesel Industry]

E perseris,besimi dhe arsyeja skane asgje te perbashket

[torrkerry]

ENCIKLIKA “BESIMI DHE ARSYEJA” :

KREU I 6: NDËRVEPRIMI NDËRMJET TEOLOGJISË DHE FILOZOFISË.

A) 75-79: GJENDJE TË NDRYSHME TË FILOZOFISË.


76.Një gjendje e dytë e filozofisë është ajo që shumë e thërrasin me emrin filozofia e krishterë.
Emërtimi në vetvete është i ligjshëm, por duhet sqaruar: nuk duhet nënkuptuar me këtë term aludimi i një filozofisë zyrtare të Kishës, pasi besimi nuk është si i tillë një filozofi.
Me këtë emërtim dëshirohet të tregohet të filozofuarit e krishterë, një spekulim filozofik i konceptuar në bashkim jetësor me besimin.
Nuk është referim thjesht ndaj një filozofie të përpunuar nga të krishterët, të cilët në kërkim e tyre nuk kanë dashur të kundërshtojnë besimin.
Duke folur për filozofi të krishterë nënkuptohet përqafimi i trë gjithë atyre zhvillimeve të rëndësishme të mendimit filozofik që nuk do të kryeshin pa ndihmën, e drejtëpërdrejtë apo të tërthortë, të besimit të krishterë.

Dy janë ndërkohë aspektet e filozofisë së krishterë: një subjektiv, që qëndron në pastrimin e arsyes nga ana e besimit.
Si virtyt teologal, ai e çliron arsyen nga mendjemadhësia, tundim i mirëfilltë në të cilin filozofët kanë rënë lehtë.
Vetë shën Pali dhe Etërit e Kishës dhe më afër nesh filozofë si Pascal dhe Kirkëgaard e kanë dënuar.
Nëpërmjet përvujtërisë, filozofi fiton edhe guximin e përballimit të disa çështjeve që vështirësisht do të mund të zgjidheshin pa shqyrtuar të dhënat që merren nga Zbulesa.
Të mendohet për shembull, çështjet e të keqes dhe të vuajtjes, të identitetit personal të Zotit dhe të pyetjes mbi kuptimin e jetës apo më dretëpërdrejtë, pyetja metafizike rrënjësore: “Pse është diçka?”.

Kemi më pas, aspektin objektiv, që prek përmbajtjen: Zbulesa parashtron qartësisht disa të vërteta që, megjithëse është e mundur për arsyen t’i përqaset natyrshëm, ndoshta nuk do të ishin zbuluar kurrë prej saj, nëse ajo do të ishte braktisur në vetvete.
Në këtë horizont sillen çështje si koncepti i një Zot personal, i lirë dhe krijues, që ka pasur aq shumë rëndësi për zhvillimin e mendimit filozofik dhe në mënyrë të veçantë për filozofinë e qënies.
Këtij rrafshi i përket edhe realiteti i mëkatit, ashtu sikurse shfaqet në dritën e besimit, e cila ndihmon në një impostim filozofik të përshtatshëm të çështjes së të keqes.
Edhe konceptimi i njeriut si një qënie shpirtërore është një veçanti e mirëfilltë e besimit: shpallja e krishterë e dinjitetit, e barazisë dhe lirisë së njerëzve ka ndikuar sigurisht mbi reflektimit filozofik që modernet kanë kryer.
Më afër nesh mund të përmendet zbulimi i rëndësisë që ka për filozofinë ngjarja historike, qendër e Zbulesës së krishterë.
Jo rastësisht, ajo është bërë qendra e një filozofie të historisë, që paraqitet si një kapitull i ri i kërkimit njerëzor të së vërtetës.

Ndër elementët objektivë të filozofisë së krishterë hyn edhe nevoja e hulumtimit të racionalitetit të disa të vërtetave të pranishme në Shkrimin Shenjtë, sikursë mundësia e thirrjes mbinatyrore të njeriut dhe gjithashtu vetë mëkati i rrjedhshëm.
Janë detyra që ngacmojnë arsyen që të pranojë se ekziston diçka e vërtetë dhe racionale shumë më përtej kufijëve të ngushtë, brenda të cilëve ajo mund të ishte mbyllur.
Këto çështje në fakt zgjerojnë rrafshin e racionales.

Duke spekuluar mbi këto përmbajtje, filozofët nuk janë bërë teologë, pasi nuk kanë kërkuar kuptimin dhe përfigurimin e të vërtetës së besimit duke u nisur nga Zbulesa.
Kanë vazhduar të punojnë mbi hapësirën e tyre të veçantë dhe me metodologjinë e tyre krejtësisht racionale, por duke zgjeruar hetimin e tyre në rrafshe të reja të së vërtetës.
Mund të thuhet se pa këtë ndikim ngacmues të fjalës së Zotit, një pjesë e mirë e filozofisë moderne dhe bashkëkohore nuk do të ekzistonte.
Realiteti ruan të gjithë dukshmërinë e tij, megjithë konstatimi zhgënjyes të braktisjes së ortodosisë (besnikërisë) së krishterë nga ana e jo pak mendimtarëve të këtij shekulli të fundit.

Torrkerry

[torrkerry]

E perseris,besimi dhe arsyeja skane asgje te perbashket

Personi eshte racionalis naturae individua substancia. Une, ti, te gjithe jemi nje unitet personal, nje realitet ekzistues qe ka nje kuptim ne vetveten. E qenesishme eshte per personin nje aftesi qe e quajme arsyen, nepermjet te ciles jemi te vetedijshem per qenien tone dhe per ekzistimin tone si edhe per ekzistimin reale e gjerave jashte nesh. Me nje fjale tjeter çdonjeri prej nesh, ne unitetin personal te tij, duke qene e vetdijshem per veteveten e per gjithçka qe ekziston dhe e rrethon, arrin ta njohe vetveten e gjerat qe ekzistojne, e pikerisht duke perdorur arsyen, çdonjeri prej nesh mund te arrije ta njohe edhe krijuesin(pse ekzistojme,dhe pse ekzistojne)...Ekzistoj, nuk me kam bere vete, pra dikush tjeter me ka thirrur ne ekzistence...
Ekzistojne shume lloj njohjeje, secila me objektin e vet, metodologjine e vet,
qellimet e veta...Matematika, fizika, biologjia, filozofia, teologjia...
Ekzistojne njohuri qe i arrijme nepermjet eksperimenteve, e njohuri qe i arrijme nepermjet "besimit" (fakti qe nena ime me donte eshte me i sigurt per mua, qe fakti se atomi eshte pjesa me e vogel e pandare e materies (ne fakt...)
Te dy lloj njohjeje ndodhine ne brendesine e atij realiteti personal qe eshte çdonjeri prej nesh. Edhe ti i perdore ne jeten tende shume njohuri qe nuk vijne nga nje eksperiment, por nga nje ekzperience ekzistenciale. Edhe per ty, edhe nese i mohon ato, keto njohuri jane me te shumta e me rendesishme se sa ato njohuri qe vijne nga nje eksperiment shkencor.
Ne fillim e temes gjitha keto jane shpjeguar me mire.
Faleminderit qe e favorizon nje dialog, jo nje debate, per te kuptuar me mire çka eshte shume e rendesishme, madje edhe e veçante per natyren tone njerezore.
Te pershendes.

Torrkerry

[torrkerry]

ENCIKLIKA “BESIMI DHE ARSYEJA” :

KREU I 6: NDËRVEPRIMI NDËRMJET TEOLOGJISË DHE FILOZOFISË.

A) 75-79: GJENDJE TË NDRYSHME TË FILOZOFISË.


77. Një gjendje tjetër domethënëse e filozofisë del në pah, kur është vetë teologjia ajo që thërret në ndihmë filozofinë.
Në të vërtetë, teologjia ka pasur dhe vazhdon të ketë nevojë për ndihmën e filozofisë.
Duke qenë vepër e arsyes kritike në dritën e besimit, puna teologjike ka si parakusht dhe kërkon në të gjithë hulumtimin e saj, një arsye të edukuar dhe të formuar nga pikëpamja konceptuese dhe argumentuese.
Teologjia, përveç kësaj, ka nevojë për filozofinë si bashkëbiseduese për të vërtetuar mundësinë e të lexuarit brendësor dhe të vërtetën universale të pohimeve të saj.
Jo rastësisht Etërit e Kishës dhe teologët e mesjetës iu referuan filozofive jo të krishtera për një funksion të tillë shpjegues.
Ky fakt historik tregon vlerën e autonominë që filozofia ruan edhe në këtë gjiendje të tretë, por njëherësh shfaq shndërrimet e nevojshme dhe të thella që duhet të pësojë.

Pikërisht në kuptimin e një ndihme të domosdoshme dhe fisnike që filozofia e quajt qysh në kohën e Etërve të Kishës Ancilla teologiae.
Titulli nuk iu vesh për të treguar një nënshtrim servil apo një rol krejtësisht funksional ndaj teologjisë.
U përdor për kuptimin me të cilin Aristoteli fliste për shkencat eksperimentuese si “shërbëtore” të filozofisë së parë”.
Shprehja, sot vështirësisht e përdorshme, pikërisht për shkak të parimeve të autonomisë që përmendëm, ka shërbyer gjatë historisë për të treguar marrëdhënien e domosdoshme ndërmjet dy shkencave dhe pamundësinë e një ndarieje të tyre.

Nëse teologu nuk do të pranonte të përdorte filozofinë, do të rrezikonte të bënte filozofi pa dijen e tij dhe të mbyllej në struktura mendimi pak të përshtatshme për inteligjencën e besimit.
Filozofi nga ana e tij, nëse do të përjashtonte çdo kontakt me teologjinë, do të ndjehej i detyruar të uzurponte për llogari të tij përmbajtjet e besimit të krishterë, sikurse ka ndodhur me disa filozofë të krishterë.
Në një rast apo në tjetrin, do të përvijohej rreziku i shkatërrimit të parimeve bazë të autonomisë që me të drejtë çdo shkencë do t’i ketë të garantuara.

Gjiendja e filozofisë që e shtjelluam këtu, për shkak të pasojave që sjell në inteligjencën e Zbulesës, vendoset sëbashku me teologjinë më drejtpërdrejtë nën autoritetin e Magjisterit dhe të shoshitjes së tij, sikurse u paraqit pak më parë.
Nga të vërtetat e besimit në fakt rrjedhin kërkesa të caktuara që filozofia duhet të respektojë në momentin në të cilin hyn në marrëdhënie me teologjinë.

Torrkerry

[Diesel Industry]

torrkerry, po i bie shkurt, te arsyetosh per njeriun eshte te vere ne pune llogjiken gje ka,pak apo shume, ndersa te besosh (ne anen fetare) eshte ta maresh edhe ate pak llogjike, ta lyesh me benzine e ti vesh flaken. Cte duhet arsyeja,kur mund te besosh verberisht ne ca libra mijravjecare te shkruash nga sdi se kush????

Ky eshte kendeshtrimi im. Ciao