SubhanAll-llah kėtij Urimy nuk i shikojnė sytė e zemrės por flet vetėm se ajo ēka i vjen pėrmendėsh, po kush tė foli o imjerrė[ ti pėr Arabėt? Po ti qė na i lavdėron turqit sufist tė devijuar pse s'po i pėrmend???
Ja lexoje e i devijuar se ku janė gabimet tė atij devijuesit Said Nusriut:
- Njė biografi e shkurtėr e Said Nursit (shejhu i Nurxhive)
Bediuzzamani[114] ėshtė lindur mė 1293h/1876 nė vilajetin Bitlis tė nėnprefekturės (ilēe) Hizan nė fshatin Nursi nė Turqinė Lindore dhe ka vdekur nė moshėn tetėdhjetė e trevjeēare nė mars tė vitit 1960.
Said Nursi nė moshėn nėntė vjeqare pėr t’i ndjekur mėsimet e para u largua nga familja e tij dhe shkoi nė medresen e fshatit Tag, nė kėtė medrese shumė pak qėndroi dhe prap u kthye nė fshatin e tij, Nursi. [115]
"Nė fillim tė shekullit XX, popujt muslimanė pėrjetuan disfata tė mėdha. Pėrfaqėsuesi i Islamit, Perandoria Osmane kishte kohė qė ishte shkėputur nga shokėt e garės. Muslimanėt e ngratė e kaluan kohėn vetėm duke e soditur gjendjen. Nė njė anė shtetet e Evropės pėrgatisnin projektin se si t’i coptonin vendet muslimane, nga ana tjetėr plani pėrfshinte edhe se si tė mund tė zhduknin islamin, me njė mjet qė tė mos ringjallet mė kurrė. Qėllimi i Luftės sė Parė Botėrore, kėtė e ka pasė nė temėn e parė, sepse akoma pa filluar lufta, ka qenė e copėtuar bashkėsia e popujve muslimanė. Maroku dhe Algjeria kanė qenė tė pushtuara nga ana e francezėve, Libia nga italianėt, kurse Egjipti dhe Pakistani nga ana e anglezėve. Iraku dhe Siria artificialisht kanė qenė nėn sundimin e Osmanėve. Kurse nė tė vėrtetė ato kishin dalur qė mė parė nga dora e sundimit Osman. Borxhet e jashtme dhe marrėveshjet e mėparshme qė ua kishin lidhur duart osmanllinjėve, kishte sjellė tė bėhet e tė dorėzohet menjėherė. Me gjithė kėto dobėsi, pėr tė mbrojtur kėshtjellėn e fundit tė islamit, trimat, nipėrit e osmanllinjėve, duke paraqitur tė gjitha vlerat, nuk rrėzuan hije ndaj sundimit tė gjyshėrve tė pashoq, sundimi i tė cilėve ka zgjatur mė se 600 vjet. Por sundimi dhe gjykimi i All-llahut tregonte qė mjerisht askujt nuk i mjaftonte sakrifica individuale nė kohėn kur ėshtė nevoja e zotėrimit tė ēelėsave tė diturisė sė shkencave tė natyrės, e jo mė t’i mjaftonte forca pėr tė shpėtuar atdheun e dikujt. Por vetėm bota fizike nuk mund ta ngopė kėtė njeri, tė cilit i mbizotėrojnė vlerat shpirtėrore. Duke lexuar kėtė libėr edhe vetė do ta shihni se si Allahu (xh. sh. ) pėrsėri me anė tė njė personi nga ky vend, u ka dhėnė kėtė pamje shpirtėrore”.[116] Ai person, sipas pretendimeve tė tyre, ishte Said Nursi. Jeta individuale e Bediuzzamanit kapi dekadat e fundit tė kalifatit dhe tė shtetit Osman, tė rėzimit dhe copėtimit tė saj pas Luftės sė parė botėrore dhe, pas formimit tė Republikės mė 1923, pėrjetoi tridhjetė e shtatė vjetorin e Republikės, vite kėto deri mė 1950 tė njohura pėr shtypjen antiislame tė qeverisė dhe represionit kundėr drejtėsisė fetare.
Pas njė periudhe afro dy vjeqare, mė 1925, Bediuzzamani u detyrua tė mėrgojė nė Anadollin Perėndimor dhe 25 vjet me radhė, deri nė prag tė dhjetėvjeqarit tė fundit tė jetės sė tij, ai vuajti mėrgimin. Gjatė viteve nė mėrgim e izolim vendosi tė shkruante”Risalein-Nur” (Mesazhet e Dritės) dhe pėrhapjen e tij anembanė Turqisė. [117] Nė njė periudhė, u dha pas politikės e pastaj e braktisi politikėn dhe filloi tė merrej me shkrime. Detyrėn e tij tė "pėrtėritjes" (pėrtėritjes sė fesė, sipas tyre, sh. a. ) e ka filluar mė 1324h.
- Njė kronologji e shkurtėr e Said Nursit:
1878 data e lindjes
1885 filloi studimet
1892 mori titullin Bediuzzaman (mrekullia e kohės)
1907 shkon nė Stamboll
1909 u gjykua nė gjyqin ushtarak
1910 rikthehet nė qytetin Van
1911 mbajti hutbe (ligjėratė) nė Xhaminė Emevi nė Damask
1911 vizitoi bashkė me Sulltan Reshatin vendet e Ballkanit
1914 mori pjesė nė frontin lindor
1916 shkroi gjatė luftės librin “Shenjat e mrekullive tė Kur’anit”
1916 bie rob lufte tek rusėt dhe internohet nė Kosturma
1918 shpėton nga robėria dhe kthehet nė Stamboll
1920 botohen librat e tij tė parė
1922 me ftesė tė Kuvendit tė Parė tė Turqisė shkon nė Ankara
1923 ndahet nga Ankaraja dhe shkon nė Van (qytet nė Turqi)
1923 botohet fragmenti “Hubab”
1927 internohet nė Barla
1934 dėrgohet nga Barla nė Isparta
1935 burgoset nė Eskishehir
1936 lirohet nga burgu dhe internohet nė Kastamonu
1943 arrestohet nė Kastamonu dhe dėrgohet nė Ankara
1943 filloi tė gjykohet ne gjyqin e Denizlisė
1944 lirohet si i pafajshėm dhe internohet nė Emirdağ
1948 burgoset pėrsėri nė Afjon
1949 lirohet pėrsėri si i pafajshėm duke u internuar nė Emirdağ
1950 rikthehet ezani pėrsėri nė origjinal
1951 u vendos nė qytetin e Ispartės
1952, janar-mars, gjykohet nė Stamboll pėr librin “Prijėsi i rinisė”
1953 vizitoi qytetet e Ispartės, Eskishehirit dhe tė Emirdağut
1956 librat e Risale-i Nurit fitojnė lirinė e leximit
1959, janar, viziton qytetet e Ankarasė, Konias dhe Stambollit
1960, janar, ndalohet tė udhėtojė
1960, Mars, viziton pėr herė tė fundit Urfėn
23 Mars 1960 Bediuzzamani ndėrron jetė
1960, Korrik, i bėhet shpėrngulja e varrit nė njė mėnyrė tė fshehtė nė njė vend tė paditur. [118]
Kthehu lart
- Grupimet e Nurxhive
Nurxhitė janė tė ndarė nė disa grupe. Prej tyre ėshtė njė grup qė pasojnė Fet'hullah Gylenin[119], tė tjerėt quhen okujuxhullar (d. m. th. lexuesit e “Risale-i Nurit”), jazėxhėllar (ata tė cilėt shkruajnė), mirėpo tė gjithė e kanė si shejh tė tyre Said Nursin. [120]
Kthehu lart
- Disa nga gabimet e pasuesve tė Said Nursit
Libri bazė i Nurxhive ėshtė “Risale-i Nur” tė cilėn e ka pėrgatitur Said Nursi. Vepra e Said Nursit “Risale-i Nur” (Mesazhet e dritės) pėrbėhet nga 14 vėllime me rreth 6000 faqe. Ata qė e pasojnė verbėrisht Said Nursin, pretendojnė se veprat e tij kanė qenė frymėzim hyjnor. [121]
Kėtė e dėshmon edhe fjala e njė pasuesi tė tij:“Bediuzzamani, me njėqind e tridhjetė fragmente tė pėrmbledhjes sė Risale-i Nurit, ėshtė ngadhnjimtar i zemrave tė lexuesve tė tij, e pėr kėtė arsye kėto vepra janė njė fakt i gjallė dhe plot e pėrplot janė tė mbushura me moral, sinqeritet dhe sakrificė. Thuhet se parathėnia ėshtė njė pėrmbledhje e librit, por ēfarė t’i them asaj qė ēdo temė e Risale-i Nurit ėshtė nė gjerėsinė e njė libri. Ju me njė habi tė madhe, duke i lexuar librat e tij, do ta shihni vetė se Bediuzzamani, qė nga fėmijėria e deri nė fund tė moshės ka pėrjetuar afėr njė shekull, ku vazhdimisht ėshtė pėrballuar me frymėzimet hyjnore. Duke e hulumtuar kėtė personalitet tė shquar hollėsisht, na pėrkujton njė varg tė njė poeti arab qė thotė: “Fuqiploti nuk e ka tė vėshtirė t’i pėrmbledhė edhe botėt tek njė personalitet. . . ”[122]
Po ashtu njė thėnie tė njėjtė e kemi edhe nga vetė Said Nursi: “Fshehtėsia e vėrtetė e Kur’anit po na zbritet nėpėrmjet “Risale-i Nurit”. [123] . Me kėtė thėnie tė tij, ai veten po e vendos nė shkallėn e pejgamberllėkut. Edhe nėse ai nuk pretendon se ėshtė pejgamber, thėniet e tija tregojnė qartė. Pretendojnė se vepra “Risale-i Nur” ėshtė prej tefsireve mė tė mira tė Kur’anit. Nėse i japim njė vėshtrim “Risale-i Nur”, do tė shohim se nė shumė gjėra i ka interpretuar dhe ka shtuar fjalė tė veta.
Nurxhitė pretendojnė se Said Nursi ka qenė Muxhedid i asaj kohe. Kėtė e pohojnė pasuesit e tij, ja edhe thėnia:“Tė nderuar lexues! Njė hadith i Pejgamberit (a. s. m. ) thekson se:“All-llahu (xh. sh. ) nė ēdo shekull do t’i dėrgojė ummetit (popullit musliman) nga njė muxheddit (ripėrtėritės, reformator). ” Pėr pėrtėritėsin e shekullit tė parafundit, studiuesit e kėsaj fushe unanimisht theksojnė se ai ka qenė dijetari i famshėm Mevlana Halidi Bagdadi, i cili njėkohėsisht pėrputhet nė disa pika me tė pėrtėriturin e shekullit tė fundit, Bediuzzaman Said Nursiun. Kėshtu qė: Mevlana Halidi Bagdadi u lind mė 1193 hixhri, Bediuzzamani u lind pikėrisht pas njėqind vjetėsh, mė 1293 hixhri. Mevlana detyrėn e tij tė pėrtėritjes e filloi mė 1224, Bediuzzamani mė 1324. Mevlana, nė moshėn 20 vjeēare, arriti tė dalė nė krye tė tė gjithė dijetarėve tė asaj kohe. Po kėshtu edhe Bediuzzamani, i cili moshėn 14 vjeēare mori diplomėn e teologjisė dhe filloi tė diskutonte nė ēėshtjet mė tė thella”. [124]
Kanė thėnė pasuesit e tij pėr Said Nursin:“. . . diturinė dhe shkencėn qė mėsohet pėr njėzet vjet (Said Nursi, sh. a. ) e ka kuptuar dhe plotėsuar pėr tre muaj. Nė ēfarėdo qoftė shkence qė ėshtė pyetur, ēdo pyetjeje i ėshtė pėrgjigjur menjėherė, pa hezitim". [125]
Thotė shejh Salih el-Feuzani (All-llahu e ruajtė):”…dituria nuk arrihet pėrveē se me tė mėsuar, e jo me frymėzim. Kjo - se dituria arrihet me frymėzim - ėshtė nga gjėrat e shpikura tė sufive tė devijuar, sepse puna pa dituri ėshtė devijim. Mendimi se dituria arrihet pa mėsuar ėshtė iluzion. "[126]
Thonė se “ka kėrkuar ilm nga Pejgamberi, sal-lAll-llahu alejhi ve sel-lem, nė ėndėrr. . . Pėr kėtė arsye, gjersa ishte nė moshėn fėmijėrore, u bė i njohur si mė i dituri i asaj kohe dhe nuk pyeste askėnd, ndėrsa u pėrgjigjej tė gjitha pyetjeve qė ia bėnin”. [127]
Transmetohet nga el-Hajthem Ibn Xhemil ka thėnė:“E dėgjova Malikun tė pyetej pėr 48 ēėshtje. Ai u pėrgjigj pėr 32 prej tyre duke thėnė ‘Nuk e di’". (Transmetuar nga Ibn Abdul-Berr nė Xhami’ul-Bejanil-Ilm ue Fadlihi (2/25)) . Abdur-Rrahman Ibn Mehdi (v. 198H), Allahu e mėshiroftė, ka thėnė: “Ishim me Malik Ibn Enes kur erdhi njė person dhe tha:“O Ebu Abdullah, kam udhėtuar njė distancė prej gjashtė muajsh. Njerėzit e vendit tim mė dėrguan tė tė pyes pėr njė ēėshtje. ” Ai tha:“Pyet!” Kėshtu, personi e pyeti pėr disa gjėra, kurse ai u pėrgjigj: “Nuk e di. ” Personi kujtoi se kishte ardhur tek dikush qė dinte gjithēka, kėshtu qė i tha: “Ēfarė t’u them tani njerėzve tė vendit tim kur tė kthehem?” Ai tha:“Thuaju qė Malik Ibn Enes nuk e dinte. ” (Transmetuar nga Ibn Ebi Hatim nė el-Xherh uet-Ta’dil (1/17)).
Thėniet e njė pasuesi tė verbėr tė Said Nursit nė vijim janė shkėputur nga libri i titulluar nė shqip”Prijėsi i Rinisė”[128]:
Thėniet nė vijim-lexoni dhe gjykoni vetė.
Faqe 263:“Po kėshtu, edhe autorin Bediuzzaman Said Nursiun qė ėshtė komentator i pashoq i Kur’anit Famėlartė[129] populli akoma nuk ka mundur ta njohė mirė. Kjo ka rrjedhur nga qėllime tė kėqia tė armiqve tė fshehtė tė brendshėm e tė jashtėm qė kanė bashkėpunuar pėr kėto qėllime negative. ”
Faqe 265:“Sa mė tepėr qė e lexoni Risale-i Nurin, aq mė tepėr e kaplon shpirtin dhe zemrėn tuaj frymėzimi hyjnor. ”
“. . . kur i lexoni veprat e Risale-i Nurit duke u shdėrruar do tė ndjeni kėnaqėsinė dhe lumturinė mė tė madhe dhe me zell do tė bėni ibadet (adhurim) ndaj All-llahut tuaj tė Madhėruar. ”
Faqe 265-266:“Vėllezėr! Autori, Risale-i Nurin nuk e ka shkruar me dėshirėn dhe vullnetin e tij. Por autorit i ėshtė frymėzuar nga All-llahu, si dhurata mė e madhe nga errėsira e devijimit, pėr t’i shpėtuar myslimanėt dhe njerėzit e botės qė jetojnė nė kėtė shekull. ”
Faqe 266:“Ja vėllezėr! Do tė mund do ta kuptoni vlerėn e leximit tė Risale-i Nurit, tė kėtij shėrbimi tė amshuar qė ėshtė njė shėrbim ndaj Kur’anit dhe besimit, vetėm atėherė kur do tė merreni me kėtė shėrbim, ngaqė do tė ndjeni njė shije qė nuk tregohet. Sepse ju, duke u marrė me kėtė shėrbim edhe sikur t’iu tė ftojnė nė xhenet, do tė thoni: Momentalisht nuk mund tė braktisni kėtė shije qė jeni duke marrė pėr shėrbimin e Kur’anit me Risale-i Nurin. ”
Faqe 267:“Shikoni nxėnėsit e Nurit si janė lidhur me tė! Sikur ndonjėrit prej tyre t’i thuash: ty do tė tė japin pasurinė e Fordit tė Amerikės, shumėzoje kėtė libėr qė ėshtė veē Risale-i Nurit, ai nuk do ta tėrheqė majėn e lapsit nga fleta ku ėshtė duke shkruar dhe pėrgjigja e tij do tė ishte: “Unė nuk pranoj madje edhe sikur tė mė japin tė gjithė botėn me gjithė pasurinė e saj. Sepse All-llahu pėrballė leximit dhe shėrbimit tė Risale-i Nurit ne do tė na japė njė thesar tė pėrjetshėm qė nuk mbaron kurrė. Vallė, a ka mundėsi tė mė kėnaqė pasuria juaj qė ėshtė e pėrkohshme? Por unė, nuk kam aspak dyshim qė do tė kėnaqem me pasurinė e pėrjetshme qė do tė mė dhurojė All-llahu im i Madhėruar””
Faqe 271-272:“Vetė autori Bediuzzaman thotė se: “Risale-i Nuri nuk jep vetėm dije si librat tjerė, por Ai jep edhe mėsime shpirtėrore”. Ndikimi i kėtij mėsimi shpirtėror ėshtė aq i madh, saqė duke marrė mėsime shpirtėrore, zemrėn e lexuesve e ka mbushur me dritėn hyjnore. Duke i shtyrė ata tė vrapojnė nė rrugėn e All-llahut dhe tė Profetit tė Tij , shpirtėrisht atyre po u pastrohet edhe jeta shpirtėrore, duke zotėruar tė vėrteta tė besimit po lartėsohen me njė ndikim Hyjnor. Ata qė duan ta shtojnė diturinė fetare po lexojnė Risale-i Nur. Ata qė kėrkojnė tė vėrtetėn po lexojnė Risale-i Nur. Ata qė nė krijimin e tyre mbanin dinamizmin po lexojnė Risale-i Nur. . Trima e heronj po lexojnė Risale-i Nur. Atdhetarėt patriotėt po lexojnė Risale-i Nur. Zejtarėt dhe shkencėtarėt po lexojnė Risale-i Nur. Admiruesit e shkencave bashkėkohore po lexojnė Risale-i Nur. Mistikėt po lexojnė Risale-i Nur. Gjuhėtarėt po lexojnė Risale-i Nur. Domethėnė: ēdo shtresė e njerėzimit nė shpirtin e saj po ndjen nevojėn tė lexojė Risale-i Nurin dhe tė pėrfitojė nga ai. ”
“O shokė! Kush lexon Risale-i Nur, atij i shtohet aftėsia e bindjes, i forcohet kujtesa.”
Faqe 274:“O ju vėllezėrit e zgjuar qė me kujdes jeni duke pasuar subjektin e Risale-i Nurit! Sikurse ai qė lexon Kur’anin Famėlartė edhe po tė mos e dijė kuptimin, pėrsėri nė shpirtin e tij Ai lė njė ndikim shpirtėror. Sepse ėshtė fjala e All-llahut xh. sh. . Kjo nuk ėshtė tjetėr vetėm se kuptimi i lartėsisė sė amshuar tė fjalės sė All-llahut xh. sh. qė: Turqit kur kanė mbajtur flamurin e ngadhnjimit tė islamit kanė qenė edhe ngadhnjimtar i shteteve dhe i kontinenteve. Njėsoj, njė koment tė lartė tė Kur’anit qė ėshtė Risale-i Nuri, kur lexoni nė zanafillė ndoshta nuk do ta kuptoni, por shpirtėrisht ndikimi, dhembshuria e tij do tė ndikojė nė shpirtin dhe nė zemrėn tuaj ; me kuptimin e tij tė plotė ai do tė kaplojė botėn tuaj. ”
“Me njė lexim mendja juaj mund tė mos kuptojė plotėsisht, por zemra dhe shpirti nga Ai do tė marrin pjesėn e tyre. Ky ndikim i Risale-i Nurit ėshtė i tillė sa qė nė zanafillėn e shpalljes pranė tij kanė qenė 8 apo 10 nxėnės, ndėrsa tani numri i tyre ka arritur miliona( Nė simpoziumin e 2003 tė Stambollit njė profesor turk tha:”Kemi vėrejtur se nė Turqi dhjetėmilion persona po e lexojnė Risale-i Nurin “). ”
Faqe 276:“Bediuzzaman Said Nursiu nė fundin e fragmentit tė sinqeritetit na jep njė sihariq tė madh. Personalisht jam i bindur qė deri tani asnjė nuk ka mundur t’ia parashtrojė kėtė lehtėsi njerėzimit. Ai shprehet: ”Nė kėtė kohė Risale-i Nurin duke e kuptuar, kush e lexon njė vit, ai ėshtė njė dijetar i vėrtetė tė kėsaj kohe ”
Faqe 279:“Tani, kush ka lexuar Risale-i Nurin me sinqeritet e me bindje, edhe sikur tė jetojė mes njerėzve qė kanė humbur moralin, ai patjetėr do tė mund ta shpėtojė veten pa e prishur fare moralin e vet, duke e ruajtur atė tė pastėr. Dhe do tė fillojė luftėn ndaj veseve tė tij tė liga. Kėtė mund ta bėjė vetėm me forcėn e besimit qė ka marrė nga Risale-i Nuri! Nė kėtė mėnyrė mund ta shpėtojė vehten nga komunitete dhe nga individė tė kėqinj. Bile me kulturėn e besimit qė ka marrė nga Risale-i Nuri, ai po del fitimtar!”
“Ja, o shokėt tanė! Sot vetėm Risale-i Nuri ėshtė njė mjek i vėrtetė qė i shėron me themel plagėt e shoqėrisė. ”
Faqe 280-281:“Tani nė shekullin tonė kjo e vėrtetė dhe ai Nuri (drita) me njė formė shumė tė bukur ka dalė nė shesh nė personalitetin shpirtėror tė Risale-i Nurit, buruar nga Kur’ani qė ėshtė njė diell i paperėndim. Risale-i Nuri ua ndriēoi rrugėn e atyre”
- Pėrse e quajnė Said Nursin ”Bediuzzaman” (Mrekulli e kohės)?
Pretendojnė se “ky llagap i ėshtė dhėnė nga njerėzit e ditur tė asaj kohe, pėr shkak tė diturisė sė jashtėzakonshme (tė mbinatyrshme, sh. a. ) qė vėrejtėn tek ai. ”[130]
Kthehu lart
- Disa nga gabimet e Said Nursit
Said Nursi pretendon se librat e tij janė patėmeta dhe tė pėrkryera, pretendon se ajetet e Kur’anit tregojnė nė lidhje me Risale-i Nurin, kinse Risale-i Nur ėshtė huazuar nga Arshi i All-llahut, kėrkon ndihmė nga tė vdekurit e tė tjera devijime qė do t’i lexoni nė vijim.
Sipas Said Nursit, vepra e tij “Risale-i Nur” ėshtė shkruar dhe dėrguar nga All-llahu me rrugė frymėzimi(ilham). Thėnia e tij ėshtė gjetur tek vepra e tij “On Dördüncü Şua - Faqe. 1080; Emirdağ Lāhikası (1) - Mektup No: 28 - Faqe. 1697; Emirdağ Lāhikası (2) - Mektup No: 89 - faqe. 1865.
Nė librin “Jeta dhe vepra e kėshilltarit tė shekullit BEDIUZZAMAN SAID NURSI”[131] thuhet:“Lindja e Saidit ėshtė lajmėruar nga ana e shumė personave me sihariqe. Nursiu thotė:”Paralajmėrimet pėr Risale-i Nurin kanė arritur qė dyzet vjet para se tė dalin Risalet nė shesh…””
Vetė Said Nursi i thėrret njerėzit tek librat e tij, thotė Said Nursi:“Risale-i Nur nė kėtė shekull, nė kėtė kohė, ėshtė ”Urvet’ul Vuthka”, qė do tė thotė shumė i besueshėm, me zinxhirė tė pashkėputur, dhe “Hablullah”, qė do tė thotė litar i All-llahut. . . ėshtė i shpėtuar ai qė kapet pėr tė". [132]
“Urvetul Vuthka” dhe “Hablilah” janė nga veēoritė e Kur’anit fisnik. [133] Pra, Said Nursi veprės sė vet ia atribuon veēoritė e Kur’anit.
Ka thėnė Said Nursi nė "Sözler"[134]:“Pa dyshim, "Sözler" ėshtė nga nuri i shndritshėm i Kur’anit. Pa pasur nevojė pėr shpjegim nė pėrgjithėsi, ėshtė i tėri pa tė meta dhe i pėrkryer". [135].
Zaten, kjo shihet qartė nga pasuesit e tij qė e kanė lėnė anash leximin e Kur’anit dhe merren mė shumė me “Risale-i Nur”, saqė ka prej tyre qė njihen si hafizler tė “Risale-i Nurit”. Thotė Imam Shafiu rahimehullah, “All-llahu refuzon qė ndonjė libėr tė jetė i saktė (pa gabime) pėrveq Librit tė Tij”[136]
Said Nursi, nė “Sikkei Tasdiki Gajbi” (vepra e tij, sh. a. ), na tregon nė lidhje me thirrjen (kėrkimin e ndihmės) qė ia ka bėrė AbdulKadrit:”Medet Ja Abdulkadir!”[137] Kėtu shihet qartė se Said Nursi kėrkon ndihmė nga AbdulKadir Xhejlani, ndėrsa dihet fare mirė se AbdulKadir Xhejlani ka vdekur nė vitin 561 hixhri. [138] Kėtu kemi tė bėjmė me shirk nė teuhidin uluhije. Thotė All-llahu subhanehu ve teala nė suren el-Fatiha:”Vetėm Ty tė adhurojmė dhe vetėm prej teje kėrkojmė ndihmė!”
Nė njė ajet tjetėr, All-llahu subhanehu ve teala thotė:
“Thuaju:"Nėse ju vjen dėnimi nga All-llahu ose ju vjen kiameti, mė tregoni, nėse jeni tė sinqertė, a do tė thirrni dikė tjetėr pos All-llahut (pėr ndihmė)? Jo, vetėm Atij (All-llahut) do t'i luteshit. E, nėse do Ai, jua heq atė (shqetėsimin) pėr ēka i luteni, e do t'i harroni ata (zota) qė ia shoqėroni.” (el-En'Aam, 40-41),
“Ata, pos All-llahut, adhurojnė ēdo gjė qė nuk bėn dobi, e thonė: "Kėta janė ndėrmjetėsuesit tanė te All-llahu!". Thuaj: "A po e informoni All-llahun me diēka qė Ai nuk e di se ē'ka nė qiej dhe nė tokė?" E pastėr ėshtė madhėria e Tij nga ajo qė i shoqėrojnė!” (Junus, 18),
“Pra, pėrpos All-llahut, mos lut zot tjetėr e tė bėhesh prej tė dėnuarve. ” (Shuara 213), “Ata qė po i lusin (pos Zotit) vetė kėrkojnė afrimin (te Zoti i vėrtetė), shpresojnė nė mėshirėn e Tij dhe i frikėsohen dėnimit tė Tij. Vėrtet, dėnimit tė Zotit tėnd ėshtė pėr t'iu ruajtur.” (Isra, 57).
Ka thėnė Pejgamberi, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem:"Nėse lutesh, lute All-llahun. Nėse kėrkon ndihmė, kėrko nga All-llahu. ” (Tirmidhiu). Ėshtė pyetur Pejgamberi, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem:”Kush ėshtė mėkati mė i madh?” Ėshtė pėrgjigjur:"Tė kėrkosh ndihmė nga dikush tjetėr pos All-llahut, kurse Ai tė ka krijuar”. (Buhariu)
Fjalėt e Said Nursit nė vijim na tregojnė qartė se Ai ka qenė nga sufistėt Nakshi[139] e pastaj formoi grupacionin e vet me nxėnėsit e tij:“Kur unė isha akoma tetė-nėntė vjeē, i gjithė populli i krahinės sonė mbante tarikatin Nakshi dhe duke kėrkuar frymėzim nga Gavsi Hizanija, i cili ka qenė shumė i njohur dhe me famė nė rrethin tonė, thirrja: “O Gajsi Gejlani”. Nė kohėn e fėmijėrisė sime, kur mė humbiste edhe ndonjė arrė, apo diēka tjetėr e thjeshtė, thoja: “O sheh, po tė kėndoj njė Fatiha, ti lutju Allahut (xh. sh. ) tė ma gjejė kėtė send”. Ėshtė pėr t’u habitur se pėrmbi njė mijė herė me lutjen e tij mė ka pėrkrahur. Pėr kėtė arsye nė jetėn time gjithnjė sa herė qė kam kėnduar ndonjė Fatiha apo zikėr qė sjellin sevape, pas Hz. Muhammedit (a. s. m. ), ia dhuroja edhe sheh Gejlaniut. Por studimet e mia vazhdimisht mė pengonin qė tė meresha me tarikate”[140]
Pėr vėrtetėsin e sufizmit tė Said Nursiut, lexone edhe kėtė ngjarje:“Saidi i vogėl vazhdonte studimin nė njė mėnyrė tjetėr nga tė tjerėt. Ai sė pari filloi me principet e filozofėve “Ishrakijjun” duke filluar tė hajė shumė pak. Nė tre ditė vetėm njė copė bukė hante. Dita ditės trupi i Saidit u dobėsua shumė. Filozofia e tyre ishte qė kjo mėnyrė ia hap njeriut logjikėn. Fliste rrallė. U vetmonte ne tyrben e poetit gjenial tė kurdėve Mulla Ahmed Hani Efendiut. Aty ku tė tjerėt trembeshin tė hynin ditėn, Saidi nganjėherė edhe natėn banonte aty. Pėr kėtė arsye populli thonte se Bediuzamani po frymėzohet nga Ahmed Haniu. Nė kėtė kohė Saidi ishte trembėdhjetė-katėrmbėdhjetė vjeē.”[141]
Nė njė vend tjetėr, pėshpėrit Said Nursi:“Risale-i Nur nuk ėshtė marrė as nga kultura dhe dituria e Lindjes e as nga filozofia e Perėndimit, si njė dritė e huazuar. Ai ėshtė nga qielli qė ėshtė zbritur Kur’ani, mbi lindjen dhe mbi perėndimin, ku gjendet Arshi. Ėshtė huazuar nga vendi i Arshit". [142]
Thotė All-llahu subhanehu ve teala:
“Ėshtė shkatėrrim pėr ata qė me duart e veta e shkruajnė librin e pastaj thonė:"Ky ėshtė prej All-llahut!", pėr tė arritur me tė njė fitim tė paktė. Pra, ėshtė shkatėrrim i madh pėr ta ēka shkruan duart e tyre dhe ėshtė shkatėrrim i madh pėr ta ajo ēka fitojnė. ” (el-Bekare, 79).
Nė faqen 834 tė Birinci Şua-Risale-i Nur, thuhet:“Nė suren Hud ėshtė njė ajet i njohur (ajeti 105), i cili i jep dy shenja tė fuqishme. Nėpėrmjet llogarisė Xhifr[143], ėshtė nxjerrė numri 1303. Po ashtu nė suren Shura, nė faqen e dytė, nė ajetin ku bie numri 1309, pra, kjo datė ka tė bėjė me njė thirrės nė ēėshtjen e llogarisė sė Kur’anit. . . data e parė ka tė bėjė me shkrimin e Risale-i Nur. . . ndėrsa shenja e ajetit tė dytė ka tė bėjė me pėrfitimin e diturisė sė tij pėr njė kohė shumė tė shkurtėr".
Nė njė ajet tjetėr, All-llahu subhanehu ve teala thotė:
“Nė fe nuk ka dhunė. Ėshtė sqaruar e vėrteta nga e kota. E kush nuk i beson tė pavėrtetat e i beson All-llahut, ai ėshtė kapur pėr lidhjen mė tė fortė, e cila nuk ka kėputje. All-llahu ėshtė dėgjues i dijshėm. ” (el-Bekare, 256)
Said Nursi kėtė ajet, nėpėrmjet llogaritjes Xhifr dhe Ebxhed[144], pjesėn e ajetit ”ėshtė kapur pėr lidhjen mė tė fortė” e komenton se ka tė bėjė me “Risale-i Nurin”.
D. m. th. kuptimi i ajetit sipas Said Nursit ėshtė kėshtu:“Nė fe nuk ka dhunė. Ėshtė sqaruar e vėrteta nga e kota. E kush nuk i beson tė pavėrtetat e i beson All-llahut, ai ėshtė kapur pėr ”Risale-i Nur” (lidhjen mė tė fortė), e cila nuk ka kėputje. All-llahu ėshtė dėgjues, i dijshėm. ”
Kurse, nė fakt, fraza e ajetit ”lidhjen mė tė fortė” ka tė bėjė me imanin (Taberī, III/1, 29), me Islamin, se nuk ka tė adhuruar tjetėr qė meriton tė adhurohet pėrpos All-llahut (Kurtubī, II/1, 257).
Ja edhe fjalėt nė faqen 837 tė Birinci Şua-Risale-i Nur:“Edhe nė suren el-Bekare ajeti 256, edhe nė suren Lokman ajeti ”ėshtė kapur pėr lidhjen mė tė fortė”. . . sipas llogaritjes xhifr tė ajetit “Urvetil vuthka”, ėshtė nxjerrė numri 1347, dhe ky numėr ka tė bėjė me vitin e shkėlqimit tė Risale-i Nur . . . ”
Nė njė vend tjetėr, “Risale-i Nur” (Risale-Nur-Şualar) e komenton ajetin kėshtu:“P. sh. fraza e ajetit 35 te sures Nur thotė: “prej ullirit qė nuk mund tė quhet as i lindjes e as i perėndimit”. Ndoshta ėshtė zbritur nga lartėsitė e qiellit, nga thesari i rahmetit. Ēdo vend ėshtė pasuri e Tij. Kėrkimi nė vende tė tjera nuk ka nevojė. Risale-i Nur nuk ėshtė marrė as nga kultura dhe dituria e Lindjes e as nga filozofia e Perėndimit, por ėshtė si njė dritė e huazuar. Ndoshta ėshtė huazuar nga vendi prej tė cilit ėshtė zbritur Kur’ani. ”
Thotė All-llahu subhanehu ve teala:
“Ėshtė shkatėrrim pėr ata qė me duart e veta e shkruajnė librin e pastaj thonė:"Ky ėshtė prej All-llahut!", pėr tė arritur me tė njė fitim tė paktė. Pra, ėshtė shkatėrrim i madh pėr ta ēka shkruan duart e tyre dhe ėshtė shkatėrrim i madh pėr ta ajo ēka fitojnė. ” (el-Bekare, 79).
Nė njė ajet tjetėr:
“Ata pėrpiqen me gojėt e tyre ta shuajnė dritėn (nurin) e All-llahut, e All-llahu nuk do tjetėr pos ta pėrsosė dritėn e Tij, ndonėse jobesimtarėt e urrejnė. ” (et-Tevbe, 32)
Qėllimi i shprehjes ”nur” qė gjendet nė kėtė ajet, argumenton pėr pejgamberllėkun e Muhammedit, sal-lAll-llahu alejihi ve sel-lem (Rāzī, 1997: VI, 32) dhe pėr fenė e All-llahut (Taberī, 1995: VI/2, 149), ndėrsa Said Nursi kėtė ajet e komenton kinse ka tė bėjė me “Risale-i Nur” (Lexo: Birinci Şua, fq. 844. )
D. m. th. ajeti i lartshėnuar, sipas komentimit tė Said Nursit, nė pėrkthim do tė ishte:“Ata pėrpiqen me gojėt e tyre ta shuajnė dritėn (Risale-i Nur) e All-llahut, por All-llahu nuk do tjetėr pos ta pėrsosė dritėn e Tij, ndonėse jobesimtarėt e urrejnė. ”
Sipas Said Nursit, ajeti ”Thuaj: "Vėrtet Zoti im mė udhėzoi nė rrugė tė drejtė” (el-En'aam, 161) ka tė bėjė me datėn e pėrgatitjes sė “Risale-i Nurit”.
Kjo vėrtetohet nga vepra e tij Birinci Şua-Risale-i Nur, nė faqen 836:“Ajeti "Vėrtet Zoti im mė udhėzoi nė rrugė tė drejtė” (el-En'aam, 161), nė bazė tė shifrės/llogarisė xhifr qė ėshtė nxjerrė nga shkronjat e kėtij ajeti, tregon nė numrin 1316, gjė qė bie nė tė njėjtėn datė me pėrgatitjen e Risale-i Nur. ”
Nė faqen 709 Şualar, thuhet:“Risaletun-Nuri e cila pėrbėhet nga tridhjetė e tre Fjalė (Söz), tridhjetė e tre Letra (Mektub) dhe nga tridhjetė e njė Lem’a, jane ajetet (argumentet) e ajeteve te Kur’anit nė kėtė kohė. Pra tregueset e tė tė vėrtetave tė Kur’anit. Argument i prerė qė vėrteton vėrtetėsinė e Kur’anit. Janė dokumente tė fuqishme tė ajeteve qė kanė tė bėjnė me besimin nė Kur’an”.
Sipas Said Nursit, Risale-i Nuri ėshtė libėr qė vėrteton Kur’anin, ashtu si Kur’ani qė i vėrteton librat e mėparshėm si Tevratin dhe Inxhilin. Pėr kėtė ajetet e Risaletun-Nurit jane bėrė argument i Ajeteve te Kur’anit sipas pretendimeve tė Said Nursit.
Gjithashtu Saidi vazhdon t’a cilesoje Risaletun-Nurin edhe me keto cilesi: “Risaletun-Nuri eshte libėr sheriati, libėr duash, hikmet, ibadet, urdhėr dhe thirrje, dhikėr, fikėr (mendim), hakikat, sufizėm, logjikė, shkencė kelami, shkence teologjie, art, belagat(elokuencė) dhe libėr argumentues i njėsimit. [145]
Thėniet e Said Nursit qė do t’ua tregojmė nė vijim janė shkėputur nga njė libėr i pėrkthyer nė shqip[146], libri titullohet”Mrekullia e Kur’anit”nga Said Nursi. [147]
Nė faqen 154 tė kėtij libri thuhet: “Vėllėzėrit e mi tė dashur e besnikė! Ndėrsa po lexoja Kur’anin e shpjegimit tė mrekullueshėm nė muajin e Ramazanit, unė po reflektoja thellė nė kuptimet e vėrseteve tridhjetė e tre treguesit e tė cilėve erdhėn nė Risale-i Nur tek Rrezja e parė unė pash se faqja dhe tregimi i vėrsetit gjithashtu shikonin tek Risale-i Nuri dhe tek studentėt e tij, nga kėndvėshtrimi i marrjes sė tyre njė pjesė prej tregimit dhe kuptimit, e sidomos prej vėrsetit tė Dritės tek sureja En-Nur;ato vėrsete tregojnė e aludojnė me dhjetė gishtėrinjė pėr Risale-i Nurin;gjithashtu edhe vėrsetet e errėsirės qė vijnė pas atij vėrseti tregojnė e aludojnė drejtėpėrdrejtė pėr ata qė e luftojnė dhe e kundėrshtojnė Risale-i Nurin;kėto madje, u japin atyre njė pjesė mė tė madhe. Unė kuptova mjaftė qartė se ky “stacion” ngrihet nga veēantia pėr tek pėrbotshmėria, dhe se njė pjesė e asaj pėrbotshmėrie ėshtė Risale-i Nuri dhe sudentėt e tij. ” [148]
Kėtu shihet qartė se Said Nursi po pretendon se kinse Kur’ani bėn isharet pėr Risale-i Nurin dhe pėr studentėt e tij, All-llahu na ruajt nga ky devijim.
Thotė Said Nursi:“Nė atė ditė prej tyre (tė tubuarėve), ka fatzi dhe fatbardhė” (Hud, 105), duke vazhduar deri nė fund, i jep shenjė dy gjėrave tė rendėsishme, ku pėrballė kėsaj faqeje ėshtė njė ajet tjetėr i famshėm, qė sipas shkencės numerike tė Kur’anit(xhifėr), ka vlerėn 1303 dhe nė faqen e dytė tė sures Shura.
“Pėrqėndrohu ashtu si tė ėshtė urdhėruar” (Shura, 15), ajet ky qė ka vlerėn 1309, data kėto (sipas hixhrit), qė tregojnė qė Kur’ani famėlartė brenda tė gjithė dėgjuesve ka zgjedhur njėrin dhe nė llogari tė Kur’anit flet me komplimente me to. ”
Data e parė jep shenjė pėr zanafillėn e studimeve tė autorit, rezultat i tė cilave do tė ishte Risale-i Nur. Data e ajetit tė dytė cakton pėrfundimin e studimit tė tij me njė mjet superior, ku brenda tre muajve tė njė dimri ka pėrfunduar njė qind libra, ku tė tjerėt i mbaronin nė njė periudhė tė gjatė prej 15 vjetėsh. Kėtė e ka vėrtetuar edhe para dijetarėve tė famshėm. Duke e pyetur atė nga cilado shkencė, secili ka marrė pėrgjigjen e drejtė. Gjithashtu numri i vlerėsimit tė germave Kur’anike, alegorisht shėnon pėr drejtimin e Risale-i Nurit. [149]
Pretendimet e Said Nursit kinse Kur’ani bėn isharet pėr Risale-i Nurin janė tė kota, po tė ishin kėto thėnie tė vėrteta-a thua vallė nuk do tė na kishte treguar Muhammedi sal-lAll-llahu alejhi ve sel-lem apo komentatori mė i famshėm i Kur’anit, Ibn Abbasi radiAll-llahu anhu pėr Said Nursin. Kjo ėshtė njė shpifje ndaj All-llahut, ndaj tė Dėrguarit tė All-llahut dhe ndaj sahabėve dhe ndaj tė gjithė muslimanėve tė cilėt e pasojnė rugėn e tė parėve tanė tė mirė[selefu-salih].
Tė gjitha kėto janė trillime dhe gėnjeshtra tė frymėzuara nga shejtani i mallkuar. All-llahu i Madhėruar nė Kur’anin Fisnik thotė:
”A t'ju tregoj unė se kujt i vijnė djajtė?Ata i vijnė ēdo gėnjeshtari e mėkatari. (U vijnė) Dhe hedhin dėgjimin, shumica e tyre gėnjejnė.” [esh-Shuara, 221-223].
Said Nursi me thėniet e tija e vendos vetėn nė shkallėn e Pejgamberėve, edhe pse ai nuk e thotė kėtė gjė haptaz-veprat e tij aludojnė nė tė. Nė librat e mėparshme tė shenjta (Tevrati, Inxhili), All-llahu i Madhėruar na tregon pėr ardhjen e njė profeti tė quajtur Ahmed(Muhammed)ndėrsa Said Nursi, sipas shkrimeve tė tija aludon se Kur’ani flet pėr ardhjen e njė njeriu kinse pėr ta komentuar Kur’anin mė mirė, e ai sipas tij ėshtė vetė Said Nursi dhe nxėnėsit e tij(andaj sipas tij kush e pason Said Nursin ėshtė nė udhėzim e kush e kundėrshton ėshtė nė lajthitje), lexone edhe njėher thėnien e tij:“Fshehtėsia e vėrtetė e Kur’anit po na zbritet nėpėrmjet “Risale-i Nurit”, apo nė njė vend tjetėr thotė:“Risale-i Nur nuk ėshtė marrė as nga kultura dhe dituria e Lindjes e as nga filozofia e Perėndimit, si njė dritė e huazuar. Ai ėshtė nga qielli qė ėshtė zbritur Kur’ani, mbi lindjen dhe mbi perėndimin, ku gjendet Arshi. Ėshtė huazuar nga vendi i Arshit. ”. Kėtė ēdo njeri qė ka intelekt e kupton se nė ēfarė devijimi tė qartė ka qenė Said Nursi, All-llahu na ruajt nga devijimet, e si ka mundėsi ai tė jetė nga Muxheddidėt[ripėrtrirės i fesė]-qė pretendojnė pasuesit e verbėr tė tij.
All-llahu subhanehu ve teala e dėrgoi Muhammedin sal-lAll-llahu alejhi ve sel-lem si Pejgamber tė fundit dhe Ai ėshtė vula e tė gjithė Pejgamberėve-ndėrsa pasuesit e flaktė tė Said Nursit dhe vetė Said Nursi me fjalėt e tija pretendon tė kundėrtėn e asaj qė thotė All-llahu nė Kur’anin fisnik dhe i Dėrguari i Tij sal-lAll-llahu alejhi ve sel-lem.
All-llahu i Madhėruar, thotė:
”Muhammedi nuk ka qenė babai i asnjėrit prej burrave tuaj por ai ishte i dėrguari i All-llahut dhe vulė e tė gjithė pejgamberėve. . . ” [el-Ahzab, 40].
I Dėrguari i All-llahut, Muhammedi sal-lAll-llahu alejhi ve sel-lem, thotė:”Vėrtetė pas meje do tė vijnė 30 gėnjeshtarė, secili prej tyre do tė mėtoj se ėshtė profet, por jam mė i fundi i profetėve e nuk ka profet pas meje. ”Profeti (paqja e All-llahut dhe bekimi i All-llahut qofshin mbi tė!) ka thėnė, gjithashtu:”Unė jam i fundit i profetėve, nuk ka mė profet pas meje”[150]
Said Nursi ėshtė marrė me ilmul Kelam (apologjetikė):“Bediuzzamani me “ilmi kelam”, duke u mbėshtetur nė themelet e fesė, ka treguar Zotin (xh. sh. ), profetin, ringjalljen, etj., duke preferuar hapjen e rrugės sė besimit”[151]
Thotė Ebu Hanifja rahimehullah:"E mallkoftė All-llahu Amr Ibėn Ubejdin, ngase ai ėshtė i pari i cili u hapi njerėzve rrugėn e apologjetikės, e cila nuk u bėn dobi nė asgjė"[152]
Muhammed ibn Idris esh-Shafiij[rahimehullah], thotė:”Qė ta sprovojė All-llahu njeriun me ēdo mėkat qė All-llahu ka ndaluar nga ai-pėrveē shirkut, ėshtė mė mirė pėr tė se sa tė merret me apologjetikė”[153]
Transmeton Ebu Nuajmi nga Abdullah ibėn Nafiu i cili thotė: "E kam dėgjuar Malikun duke thėnė: "Nėse njeriu (besimtari) i bėnė tė gjitha mėkatet e mėdha -pėrveē shirkut- dhe largohet nga kėto epshe dhe bid’ate e pėrmendi edhe apologjetikėn- do tė hyjė nė xhennet. "[154]
Transmeton lbėn Bat-ta nga Ebu Bekr El-Merveziu i cili thotė: "E kam dėgjuar Imam Ahmedin duke thėnė: "Ai i cili mirret me apologjetikė nuk shpėton dhe ai i cili mirret me kėtė ėshtė shumė afėr tė bėhet, Xhehmijj. "[155]
Said Nursi nė faqen 38 nga pėrmbledhja e Risale-i Nurit-Lutje” thotė se All-llahu ėshtė kudo:“O Zot qė je i fshehur nga arsyet por nė tė vėrtetė je kudo! Ti je Mjeshtri, Krijuesi mėshirėploti i Gjithėdijshėm, je mbuluar nga Madhėria e Jashtėzakonshme!
Nė faqen 48 tė po kėtij libri thuhet:“O Zot qė je i fshehur por nė tė vėrtetė je kudo!”
Fjalėt e Said Nursit “nė tė vėrtetė je kudo” janė nė kundėrshtim me Kur’anin dhe Sunnetin e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ve sel-lem. Nėse Allahu ėshtė kudo, atėherė Ai do tė ishte edhe nė vende tė ndyra, sepse fjala Arabe ‘Kul’ (gjithė) ėshtė fjalė e pėrgjithshme (gjithėpėrfshirėse), por Allahu ėshtė shumė larg asaj ēfarė thonė ata pėr Tė.
- Argumenti nga Kur’ani:
All-llahu i Madhėruar thotė:
“Rrahmani (i Gjithėmėshirshmi) u ngrit lart dhe qėndroi (ashtu siē i shkon Madhėshtisė sė Tij) mbi Arsh.” [Ta-Ha, 5],
“Pastaj Ai u ngrit lart dhe qėndroi mbi Arsh (ashtu siē i shkon pėr shtat Madhėshtisė sė Tij.” [Sexhde, 4].
Dhe Ai, mė i Larti thotė nė lidhje me ēėshtjen e Isait:
“Unė do tė marr ty dhe do tė tė ngre lart pranė Meje.” [Ali-Imran, 55]
- Argumenti nga Sunneti:
Nė dy Sahihet (koleksionet e haditheve nga Bukhari dhe Muslimi) ka ardhur transmetimi i Ebu Se’id el-Khudrij, Allahu qoftė i kėnaqur me tė, i cili ka thėnė: I Dėrguari i Allahut, sal-lAllahu alejhi ue sel-lem, ka thėnė: “A nuk mė besoni ndėrkohė qė unė jam mė i besueshmi i Atij qė ėshtė mbi qiej? Shpallja mė vjen nga qielli nė mėngjes e nė mbrėmje. ”
Dhe nė Sahihun e Imam Muslimit ka ardhur nga transmetimi i Muavije bin Hakem es-Sulemi, Allahu qoftė i kėnaqur prej tij, i cili ka thėnė:
"Unė kisha njė robėreshė e cila mė ruante kopenė e bagėtive nė drejtim tė Uhudit dhe Xheuanijes, kur njė ditė mora vesh se ujku kishte marrė njė dele nga kopeja dhe, duke qenė se jam njė nga bijtė e Ademit dhe gaboj ashtu siē gabojnė ata, e qėllova me pėllėmbė nė fytyrė. Kėshtu qė shkova tek i Dėrguari i Allahut, sal-lAllahu alejhi ue sel-lem, i cili e mori si njė ēėshtje shumė serioze. Unė i thashė: “O i Dėrguari i Allahut, a ta liroj atė?
Ai tha: “Sille tek unė. ”
Ia ēova atij dhe ai e pyeti: “Ku ėshtė Allahu?”
Ajo u pėrgjigj: “Mbi qiej. ”
Ai tha: “Kush jam unė. ”
Ajo tha: “Ti je i Dėrguari i Allahut. ”
Ai tha pastaj: “Liroje, sepse ajo ėshtė besimtare. ”
Kėto janė argumente qė vėrtetojnė Lartėsimin (Uluw) e Allahut mbi Arsh dhe ky ėshtė besimi i Ehli Sunetit dhe Xhematit.
Sa pėr ata qė thonė se Allahu ėshtė kudo, ata janė Xhehmijet, sekti i shpikur qė e kundėrshtojnė Sunetin nė shumė ēėshtje. Ata janė pasuesit e Xhehm bin Safuanit nga Kufa, i cili ishte njė bidatēi i devijuar.
Said Nursiu pėr tė mos qenė i vetėm thotė se edhe Aliut radiAllahu anhu i ka zbritur njė libėr me emrin Sikine nė tė cilin gjendeshin tė gjitha sekretet nė tė kaluarėn dhe tė ardhmen dhe se nė kėtė libėr bėhet me shenjė edhe pėr Risaletun-Nurin.
Thotė Said Nursi:“Xhibrili a. s. i hodhi Aliut r.a. i cili ishte pranė Pejgamberit alejhi selam njė fletė qe quhej Sekine nė tė cilėn ishte shkruar Ismul-A’dham. Aliu r. a. thotė: “E pashė Xhibrilin alejhi selam vetėm si brez (Kushak) qiellore. Ia dėgjova zėrin, ia mora fletėn dhe kėto emra i gjeta brenda”. Kur flet per Ismul-A’dhamin pasi tregon disa ngjarje thotė: “Na u dėshmuan (treguan) nė dije dhe sekrete tė rėndėsishme qė nga fillimi i botės e deri nė kijamet”. Kushdo le tė pyes ē’farė tė dojė, ai qė dyshon ne fjalėn tonė ėshtė i poshtėr”[156].
Nurxhitė, pos kėtyre gabimeve djallėzore qė i cekėm mė lart nga libri bazė i tyre ”Risale-i Nur”, shpikėn edhe lloje tė ndryshme tė dhikrit, qė i bėjnė pas pesė kohėve tė namazeve, duke filluar sė pari me salatel tunxhinėn, pastaj dhikrin e ligjėruar e pas kėsaj me disa du'a qė nuk janė tė argumentuara me sheriat, dhe sė fundi me pėrmendjen e disa emrave tė All-llahut, si p. sh Ja Xhemilu, ja All-llah; ja Karibu, ja All-llah; ja Muxhibu, ja All-llah; ja Habibu, ja All-llah. . . dhe e pėrfundojnė me ajetin 27-29 tė sures Fet'h. [157]
Ėshtė pyetur shejhul Islam Ibn Tejmije (rahimehullah): A ėshtė e lejueshme shpikja e llojeve dhe stileve tė dhikrit?
Pėrgjigje: Pa dyshim qė dhikret dhe lutjet janė midis formave mė tė mira tė adhurimit, dhe adhurimi ėshtė njė nga ēėshtjet nė tė cilat s'ka vend pėr opinione personale. Ne duhet tė ndjekim atė ēfarė bėri dhe mėsoi pejgamberi (salallahu alejhi ue selam), jo tekat dhe dėshirat apo risitė/bidatet. Lutjet dhe dhikret e pejgamberit (salallahu alejhi ue selam) janė mė tė mirat qė njeriu mund tė gjejė. Ai qė ndjek nė kėtė mėnyrė, do tė jetė i sigurt, dhe dobitė e rezultatet pozitive qė ai do t'i fitojė janė pėrtej pėrshkrimeve. Ēfarėdo tjetėr lutje dhe dhikėr mund tė jetė haram apo mekruh (e urryer). Ajo mund tė pėrfshijė shirk, ndonėse shumica e njerėzve nuk e kuptojnė kėtė – Hollėsirat e kėsaj do tė zgjasnin tepėr po tė shpjegoheshin kėtu. Askush s'ka tė drejtė t'i mėsojė njerėzit me ndonjė lloj lutjeje apo dhikri veē atyre qė janė pėrmendur nė Sunet, apo ta bėjė atė adhurim tė rregullt pėr tė cilin ai pret qė njerėzit ta bėjnė rregullisht si pesė namazet ditore. Kjo ėshtė risi nė fe (bidat), tė cilėn Allahu nuk e lejon… Pėr sa i pėrket bėrjes sė ēuditshme tė dhikrit rregullisht, kjo s'ėshtė parashkruar nė sheriat dhe ėshtė nga gjėrat qė s'janė tė lejueshme. Lutja dhe dhikri i parashkruar nė Sheriat janė mė tė mirat qė dikush ka shpresuar tė gjejė, dhe askush nuk i injoron ato nė favor tė dhikrit tė shpikur, pėrveē atij qė ėshtė i paditur, i shkujdesur apo keqbėrės". [158]
Kjo do tė ishte e tėra sa i pėrket sektit Nurxhi, nė vijim do t’ua sqarojmė disa dyshime qė i hedhin kėto tarikate nė mesin e popullates sonė dhe disa dyshime tė tjera nė marrjen e diturisė nga kėta tė devijuar, hadithet tė cilėt bazohen sufistėt pėr idetė e tyre dhe si duhet tė jetė qėndrimi i ehli sunnetit ndaj bidatēinjėve.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nė dėshiron ma argumente fol se kemi boll pėr devijuesit si ju qė ndjekni qoras dhe lexoni me zemėr tė mbyllur.
Kėshillė pėr ti Urimy:
Mos i thuej injorant dikujt pa i pruar argumentin.
Pėr devijuesit nuk duhet shumė pėr ti kuptuar devijimin e tij, pėr njė njeri qė ushqehet me dituri tė hajrit.
Ta dish nji gjė se konkludimi jepet me dituri dhe atė dituri tė hakut dhe jo ashtu siē mendoni ju me fillozofi.
Ti ke pru fjala nji hadith kursi, por nė fakt nuk e ke pruar se kush e transmeton hadithin dhe ku e more ti kėtė hadith: a ėshtė sahih apo daif???
Tė kėshilloj pėr radhė tė fundit, qė ti duhet me e kap Islamin nga Teuhidi dhe mos na shit mend gjėja se din diēka, por realiteti siē shihet tregon tė kundėrtėn.
Unė nė postimin e mėsipėrm tė kundėrshtova nė atė se vetėm nji injorant ( i paditur nė Fe ) si ti mund ta shkruaj ashtu, se nuk thuhet nji libėr i devijuesit qė mund tė jetė udhėrrėfyes. Ti pėr kėtė nuk mė solle asnji fakt apo kundėrshtim nė lidhje me kėtė qė ke thėnė!!! Pse ???
Apo ndoshta mė mirė kju devijuesve ju duket me i kritikuar tė tjerėt njilloj si qafirat dhe ateistėt qė kundėrshtojnė tė gjithė ata qė praktikojnė siē duhet Islamin si me fjalėt: shkponi nė arabi, gabela, shqipfolės, jeni kundra kombit e kėshtu me radhė. Se ti po ta kishe njohur mirėė Islamin apo siē ke pėrmendur mė sipėr me pyetjen rreth Besimit ( Akides ) dhe Islamit.
Po ti Urimy, me siguri nuk ja ke lidhjen as prej AKIDES dhe as prej ISLAMIT, kjo del nga ajo qė ti po flet dhe po i mbron tė devijuarit nga Islami dhe tė devijuarit nė Akide.
Po si mund ti njihni ju kėto gjėra, kur ju vetė bini nė kundėrshtim me to???
Ju jeni tė devijuar si nė Akide, poashtu edhe prej Islamit!!!
Hajde tash merre lexoi mirrė librat e hakut dhe pasatj ec kėtu dhe po flasim si pėr Besim ( Akide ), njashtu edhe pėr Islamin nė pėrgjithėsi dhe ki kujdes kur i thue dikujt injorant, vetėm pse tė kundėrshtova atė devijuesin. Pra ja ti solla argumentet dhe tash shko lexo libra tė hajrit dhe leri ato libra tė devijuesve nėse don qė tė mos devijosh edhe ti.
Krijoni Kontakt