Kanuni i Lekë Dukagjinit

[Explorer]

Per mua ky kanun ka qene burimi i vellavrasjeve mes Shqiptareve.

Kam dyshimin se kete virus na e ka futur vatikani.

Ka vlere historike dhe juridike, por si nje ender e keqe dhe aspak e mire !

[Fleur Blanche]

"Nye i njimbdhete", i perket marteses. Tema mbi martesen nuk eshte shume e preferuar nga ana ime, ne planin personal

Ne normen kanunore 28, jepet perkufizimi i asaj qe quhet martese, ku martesa sipas kesaj norme behet sipas Kanunit dhe do te thote te krijosh nje vater familjare dhe te krijosh edhe nje familje me te madhe me lindjen e metejshme te femijeve. Nese i referohemi Kodit te Familjes, neni 1 thote "martesa si bashkjetese ligjore, mbeshtetet ne barazine morale dhe juridike te bashkeshorteve, ne ndjenjen e dashurise, respektit dhe mirekuptimit reciprok, si baza e unitetit ne familje. Martesa dhe familja gezojne mbrojtje te vecante te shtetit."

Nga kjo me siper, rezulton se kemi nje ngjashmeri, pervec dallimit te ketyre perkufizimeve. Ngjashmerite kane te bejne me faktin se martesa si bashkjetese ligjore sic thuhet ne Kod, eshte i njejti kuptim me ate qe thote Kanuni qe ajo duhet te behet sipas Kanunit, pra sipas ligjit te kohes. Baza e uniteit ne familje ka te beje me ate qe parashikon edhe KLD; pra krijimi i familjes. Dallimet kryesisht kane te bejne me barazine midis bashkeshorteve qe ne ate kohe nuk ekzistonte, ne fakt gruaja ne ate periudhe nuk gezonte aq te drejta ne shume vende te tjera te botes, madje edhe te zhvilluara. Keshtu qe, nuk ka cfare per t'u habitur edhe ketu ne KLD.

Ja si shprehet edhe Modestinus, per martesen sipas se drejtes romake "martesa eshe bashkim i gruas dhe burrit, nje lidhje e perjetshme dhe komunikimi i te drejtes hyjnore dhe njerezore". Deri ketu nuk kemi ndonje diference te theksuar me ate qe parashikon KLD dhe e dr.romake mbi martesen, madje me ate qe shprehet e dr.romake ku thote ".....dhe komunikim i te drejtes hyjnore", perputhet me ate qe parashikon KLD ne nenin 29/a "martesa me kunore e pelqyme nga feja..."

Doktrina romanisitike dallon dy elemente ne konceptimin romak te marteses:
-elementin subjektiv ose qellimor, dhe elementin objektiv ose material
-bashkjetesen qe pasqyrohet ne anen shoqerore te bashkimit te qendrueshem.
Nuk shoh ndonje ndryshim te thelluar midis KLD, pekundrazi ne te njejten fryme interpretohet edhe martesa nga KLD duke i dhene jo vetem nje ane njerezore por edhe hyjnore "e pelqyme kah feja"...

Kur te kem kohe prap, do vazhdoj me menyrat e marteses...

[Prometeu2]

Barazia e gjakut, me gjithe faktin se tingellon anakronike per standardet e sotme kur gjakmarrja eshte e ndaluar, ne vete shpreh frymen e barazise, nje dicka anakronike per kohen kur eshte zbatuar kjo rregull. Paramendoni shoqerite tjera feudale ne Europe ne ate kohe, te thuhej se gjaku i Feudalit eshte i barabarte me gjakun e bujkrobit te tij eshte Revolucion para Revolucionit Francez!!!

§.887. Çmimi i jetës së nierit âsht nji, si per të mirin si edhè per të keqin.

Edhe parimet si "te gjithe te barabarte para ligjit" (ne Itali e kane te shkruar ne secilen salle gjykate parimin: La legge e uguale per tutti) ne nje menyre ose tjeter eshte derivat i thenjes "gjaku eshte i barabarte". Pra analiza duhet te behet ne lidhje me frymen e ligjit e jo vetem ne lidhje me menyren se si shprehet, fryma e ketij ligji eshte barazia e te gjitheve, nje parim shume i avancuar per kohen e vet!

Por ketu nuk dua te kuptohem si nje person qe i ben vetem apologjine Kanunit, sigurisht se per kohen tone moderne Kanuni eshte shume anakronik dhe i demshem ne rastet kur zbatohet!

[Fleur Blanche]

Neni 29, menyrat e marteses:
a) martesa me kurore e cila gezon perkrahjen dhe ka legjitimitetin si nga feja, po ashtu edhe nga KLD (parimi i monogamise)

b)martesa mbi kurore, e cila nuk quhet e pelqyeshme dhe nuk ka legjitimitetin as nga feja dhe sa nga KLD.
Dua te saqroj se cfare ishte kjo lloj martese; e dr. zakonore, e parashikonte si nje lloj martese ne te cilen, burri krahas gruas se ligjshme qe kishte, mund te merrte nje te dyte, per te pasur femije nese gruaja e pare ishte sterile. Gjithashtu nje lloj martese mund te behej edhe ne rastin kur, merrej gruaja e vellait te vdekur.
Sic thashe me lart, kjo lloj martese ne dy rastet ne te cilat paraqitet, eshte rreptesisht e ndaluar si nga feja dhe KLD, me qellim qe te ruhej shenjteria dhe ligjshmeria e marteses se pare, te kryer sipas fese dhe kanunit.

c)martesa me grabitje, e cila as kjo nuk gjente mbeshtetje as nga feja dhe as nga kanuni. Arsyeja qe kjo martese binte ndesh me KLD, ishte per te shmanguar pasojat qe vinin nga rrembimi i vajzes me qellim martesen, pasoje kjo qe mund te conte ne vrasjen e djalit qe kryen rrembimin apo te familjareve te tij, e ne kete menyre per te shmangur efektin zinxhir qe mund te conte tek gjakmarrja.

d)martesa me prove,e cila as kjo nuk gjente mbeshtetje as nga feja dhe as nga KLD.
Por cfare ishte kjo lloj martese? Sipas se drejtes zakonore, kjo martese hasej ne rastin kur dy bashkeshorte jetonin bashke pa kurore, nga fakti nese gruaja do te linde ose jo femije brenda afatit te caktuar. Nese permbushej kushti, pra nese gruaja lindte brenda atij afati te caktuar (ose edhe nese mbetej shtatzene)atehere vinin kurore. Kjo lloj martese ngjan me nje njeren nga tre llojet e marteses ne Romen antike, qe quhej ndryshe Usus, dhe kjo lloj martese ne Romen antike, ishte me e shpeshta, qe kishte te bente me transferimin e thjeshte te nuses ne shtepine e burrit. Burri si bashkeshort vendoste 'manus' mbi gruan si rrjedhoje e perdorimit (usus), te zgjatur per shkak te bashkejeteses se bashku per nje vit. Ndryshe nga e dr.zakonore Shqiptare, ku si kusht kishim lindjen e femijes, kjo ne Rome behej me qellim qe, pas kesaj bashkejetese bashkeshortet te vendosnin me pas qe kete martese ta kthenin ne nje martese juridiksht te vlefshme.

[Fleur Blanche]

Per mua ky kanun ka qene burimi i vellavrasjeve mes Shqiptareve.Kam dyshimin se kete virus na e ka futur vatikani.Ka vlere historike dhe juridike, por si nje ender e keqe dhe aspak e mire !

Ky komenti qe ke dhene, mua personalisht me ngjan me ato psikologjine feminore, kur femijet shkojne ne shkolle per here te pare, dhe sapo shohin ne kopertine te abetares ABC-ne, ngaqe nuk kuptojne asgje dhe nuk e marrin mundimin ta shfletojne, thone me vete qe: "ky liber qenka kot, nuk ben per mua"

[Fleur Blanche]

Nye I Dymbedhjete
Te drejtat qe ka djali i cili ka arritur ne moshe madhore:
Paraqitet e drejta qe ka qe i jep kanuni, djalit i cili nuk ka prinder (jetim) ku ketij te fundit i lind e drejta qe te mendoje vete per martesen, te zgjedhe vete vajzen me te cilen ai deshiron te lidhe martese dhe me pas te krijoje familje me te.
Ndersa ne rastin kur ai ka prind, nje e drejte e tille i mohohet, pra edhe thjesht idea, mendimi per martese nuk eshte e drejte e tij, por kete duhet t'ia sugjerojne prinderit e tij kur ata e shohin se ka ardhur koha e duhur dhe se djali i tyre eshte majftueshem i afte dhe i pergjegjshem te lidhe martese.

Po ashtu zgjedhja e shkuesit qe ben fejesen e tij, dhe dhuratat qe i behen nuses se tij te ardhshme, nuk jane kompetence e tij dhe atij nuk i takon te perzihet ne keto ceshtje, madje as te perzihet ne rregullimin e fejeses se tij te ardhshme nuk eshte e drejte e tij, por nje detyrim, pergjegjesi e tille bie mbi shpatullat e prinderve te tij.


Ndryshe eshte ne rastin e vajzes e cila nuk ka prinder, asaj nuk i takon te mendoje mbi martesen e saj te ardhshme, por nje detyrim i tille mbi vellezerit e saj dhe te kusherinjve. Po ashtu ato te drejta qe nuk i ka as mashkulli, nuk i ka as femra; ne lidhje me zgjedhjen e te fejuarit te ardhshem, mos perzierjen ne kete ceshtje deri sa ajo te kryhet dhe as ne berjen e pajes dhe as ne dhurata qe i behen shkuesit.

Nese kete e shohim ne botekuptimin e nje njeriu bashkekohor te shek 21, sigurisht qe shume kujt do i dukeshin absurde dhe secili do te thoshte "me takon mua te zgjedhi njeriun e jetes dhe kjo ceshtje nuk i takon askujt te perzihet pervec meje...."
Ashtu do thoja edhe une, ashtu mendoj edhe une, POR mos harrojme periudhen e asaj kohe, mendesine e asaj kohe, lashtesise qe i perket ky Kanun, dhe personalisht mendoj se nje zgjedhje e tille qe ben Kanuni ka te beje thjesht me faktin qe; nese nje njeri do te zgjedhe te fejohet e martohet duhet te jete i pergjigjegjshem dhe i vetedijshem per pergjegjesit qe mbart ajo lidhje, dhe kjo zgjedhje, ky sugjerim i lihet atyre qe jane me te afte te kuptojne urtesine e marteses, pasojat qe vijne prej saj, madje marrin edhe pergjegjesi mbi veten, ne menyre qe me pas mos te kishte ndarje dhe mospelqime midis ciftit per shkak te papjekurise se tyre, kjo ka te beje pikerisht me ate qe proklamon fort ky Kanun: "shenjteria e marteses"
Sot vertete zgjedhim vete partnerin, por pikerisht sot divorcet dhe problemet midis cifteve sa vijne dhe shtohen!

[Fleur Blanche]

Nye i Trembedhjete (Tremdhetet)

Neni 32; Ne kete nen paraqiten detyrimet e burrit kundrejt gruas (bashkeshortes) se tij, i cili detyrohet te perkujdeset si per kerkesat e saj mbi veshjen, por per cdo gje qe ajo ka nevoje per te jetuar me dinjitet ashtu sic i takon.
Ne piken b) te ketij neni percaktohet ne menyre taksative, se burri ndaj gruas se tij ka detyrimin, qe t'i plotesoje cdo deshire asaj ne menyre qe ajo mos te ankohet per asgje.

Nga ky nen rezulton, se nga gjitha detyrimet qe ka bashkeshorti ndaj bashkeshortes se tij, shfaqet njekohesisht edhe pozita e larte qe i jep ky kanun, duke e trajtuar ate ashtu sic e meriton; me dinjitet, dhe me respekt te admirueshem per Te!
Po ashtu ne piken b) te ketij neni, kur thuhet se ka detyrim te ruaje nderin e gruas, nuk i referohet faktit te thjeshte qe burri do i qendroje mbi koke gruas se tij, me friken se ajo do ta tradhetoje ne menyre qe ta shmange kete, por ne kuptimin qe duhet te tregohet i dashur, i afrueshem, te tregoje mirekuptim ndaj saj ne menyre qe ajo mos te kete nevojen qe te hedhe syte tek nje mashkull tjeter per shkak te mungeses se dashurise se burrit ndaj saj...


Ne nenin 33, paraqiten disa nga detyrimet reciproke qe ka bashkeshortja ndaj burrit te saj, ku permendet "ruajtja e nderit" ne kuptimin ne rradhe te pare; te sillet ne menyre te ndershme dhe me dinjitet sic i takon cdo femre, dhe ne kete menyre edhe dashuria, admirimi, mirekuptimi midis bashkeshorteve, do jete me i forte (te jetosh me nder-honeste videre, nje nga principet baze mbi te cilen u krijua dhe e drejta romake)
Pika c) e ketij neni "me i ndenje nen sundim" nuk ka kuptimin e thate qe te qendrosh si robereshe e burrit, por ne kuptimin e perulesise dhe respektit te thelle qe duhet te tregoje gruaja karshi burrit, dhe sigurisht edhe e anasjellta.
Nder detyrat e tjera qe jepen nga ky nen, rezulton se gruas i eshte besuar edhe rritja e femijes dhe perkujdesja ndaj tyre, dhe ky nuk eshte thjesht nje detyrim, por mbi te gjitha nje privilegj qe Kanuni ia jep vetem Asaj.
Ne piken g) ku thuhet se Asaj i eshte ndaluar qe te perzihet ne fejesen e femijeve te vet, kjo nenkupton jo nje mohim te nje te drejte, por ka te beje me dy kuptime mjaft thelbesore:
Se pari, ne postimin pararendes se ketij te tanishmit, kam cituar qe ne rastet e fejeses se bijve te tyre, pergjegjesia ishte mbi te gjitha e prinderve, edhe per pasojat qe mund te vinin me pas ne rast te nje mosmarreveshje te shfaqur ne te ardhmen, dhe ky paragraf (g) e zhvesh nga nje pergjegjesi e tille, por ia le si barre burrit te saj.
Se dyti; nenkupton edhe rastin kur i ndalohet te nderhyje ne punet e brendshme te ciftit, pra te marredhenieve te fejeses se djalit te saj dhe nuses, (ne menyre qe te kete harmoni ne familje) po ashtu edhe ne mos perzirejen e marredhenies qe lind nga fejesa mes vajzes se saj dhe dhendrit.
E gjitha kjo vetem qe te kete nje harmoni familjare, sipas tradites mijeravjecare te Shqiptarit!


Neni 34, parashikon po ate te drejte qe jepet ne nenin 32, por nese tek neni 32 paraqitet si nje detyrim i burrit ndaj saj, ne 34 jepet si nje e drejte e kerkueshme ndaj tij; thelbi eshte po i njejte por fakti qe eshte theksuar prap, ka si qellim poziten e larte te Gruas...

[Fleur Blanche]

KRYE I TRETE
Ky eshte kapitulli ku filtet per fejesen si nje insititut i cili rregullohej me normat kanunore te asaj kohe. Fejesa lidhet ngushte me shkuesin, aq sa edhe ne titull jepet :
Shkuesia-Fejesa.
Me kete nenkupton se nje person i zgjedhur do bente rolin e ndermjetesuesit midis famijeve te fejuarve te ardhshem.
Nese i referohemi edhe te drejtes se lashte romake, do vinim re ngjashmeri midis asaj qe parashikon edhe KLD.
Sipas se dr. romake, para se te behej martesa, behej fejesa ose dhenia dhe marrja e premtimeve per lidhjen e marteses se ardhshme. Forma ishte sponiso solemne, pra behej ndermjet prinderve te bashkeshorteve te ardhshem, me ane te se ciles paterfamilias-i i djalit zotohej se do ta pranonte nusen si gruan e te birit. Baza e fejeses eshte detyrimi per lidhjen e marteses ne te ardhmen, po njesoj sic kishte rendesine edhe nga KLD.

Tjeter ngjashmeri me te drejten romake, eshte edhe sanksioni ne rast te prishjes se fejeses. Ne te drejten romake zhdemtimi jepej ne forme kapari (arra sponsalicia). Ky lloj zhdemtimi ishte me teper me karakter moral se sa juridik.
Nga ana tjeter sipas KLD parashikohet ne nenin 42 te ketij kapitulli "kush e leshon vajzen nder unaze, kanuja ia ban gjoben hem me shejin hem me paret sa te ket la per te"
Ngjashmeria qendron ne parashikmin e demshperblimit, por ndryshe nga e dr.romake, KLD duket me i ashper.


Vlen te permendet, fakti qe sipas kanunit, vajza nuk ka te drejte te kerkoje ndarjen, pra prishjen e fejeses, ndersa djali e ka kete tager.
Po ashtu ne nenin 43 ne nje nga paragrafet e tij parashikohet keshtu "edhe po e muer tjeter grue dhanderi vajza e xanun pre tij jet e jet se e lidhun"
Mos eshte nje shfaqje poligamie?

[Baptist]

Ne vendin tone termi "kanun", hasur ne Shqiperine e Veriut ose "venom" qe haset ne Shqiperine e Jugut, ka kuptimin e nje norme juridike.

Nuk eshte kurrfare norme juridike. Eshte Kanun i Drejtesise. Fjala KANUN i thote te tera, madje akoma me shume.

Me kalimin e kohes ky term u specifikua si : teresi normash juridike te se drejtes popullore te pashkruar, pra kanuni perfaqeson ate qe quhet e drejta zakonore.

Athua si u specifikoka termi?!
Cfare te "drejte popullore" dhe ku ka te "drejte zakonore" ne Kanun?!
Keto jane Lande; Ligje; masa te drejtesise, konvenca dhe presedane qe i permbledh nje fjale e vetme: Kanune.
Specifikimet nuk vetbehen, ato i ben dikush dhe >keto< [specifikime] i beri partia e punes.
Dhe nuk kishte te bente asgje me popullin qe ne kete fjale tingellon sikur thua 'kopene' por nuk tregon e kujte kope. Dhe nje paragjykim i tille nuk qendron ne asgje.
Hec-e merre vesh cfare thua me kete: "teresi normash juridike te se drejtes popullore te pashkruar, pra kanuni perfaqeson ate qe quhet e drejta zakonore."

Sepse ti mund ta quash edhe kepuce, qe prandaj eshte kapele. "Pra kanuni perfaqson..." Cka jane keto absurditete te analfabetizmit te ushtrise komuniste qe pati per qellim te cliroje shqiptaret nga shqiptarizmi?

Mbase ne emer te modernizimit [lexoansllavizimit te shqiptareve qe nga shkurrexhinjte propagandohej si modernizim].

Por dicka si e Drejta Elementare Absolute, apo Native - e llojit njerzor - nuk eshte gje qe del mode, demode qe zevendesohet me piperka e atrakcione te castit.

Nese sipas Kanunit dikush te nxjerr njerin sy ti ke te drejte t'ia nxjerresh tjetrin [Gje qe eshte e ndaluar me KANUN], tani per hir te 'modernitetit' dikush ka ardhur ne perfundim se ky lloj parimi [orientalistik] i drejtesise eshte demoduar dhe nuk eshte hiq "IN" tani ne kohen e "pirsingut" andaj do ta beje pak me "shik" se: "ai qe te nxjerr njerin sy, ka te drejte te ta nxjerr edhe tjetrin" -eshte butesisht e thene -ne ethe cmendurie.

Sigurisht qe KANUNI ne asnje kohe as rrethane nuk e pranon si te ligjshem parimin "an eye for an eye" duke e konsideruar jo vetem barbar por ne kundershtim te plote me natyren e tij humane, shembulli ne fjale tregon se sa absurde mund te jene parimet dhe ligjet e dhena per hater te modernitetit dhe risive e trendeve qe sillen nga te huajt.

Po cfare eshte e drejta zakonore?

He ?
Cfare pra, se vet e pakezove. Te pakezosh gjerat nuk zbulon asgje. Vetem medicina kujton se po i vuri emrin semundjes cdo gje eshte sqaruar. Por e verteta eshte se ata as sot e kesaj dite per mija e mija pakezime te tilla as dijne se si shkakatohet se jo me cfare eshte.
[perrallat po i kapercejme]

E drejta zakonore eshte shume e lashte, dhe perben nje nga sistemet juridike me te vjetra ne europe. Madje mesa kam njohuri une nga fusha e se drejtes, ajo perben akoma nje nga burimet e se drejtes ne boten e sotme bashkekohore, madje dhe ne te drejten nderkombetare, por sigurisht renditet e fundit ne hierarki, gjss mbetet ekzistente akoma dhe ne rastet e vakumeve ligjore mund t'i referohemi asaj, pra te drejtes zakonore.

e ke kenaq.

Diku me kapi syri qe autori i temes kishte shprehur mendimin se KLD ka ekzistuar para vete Lekes, ka te drejte; ja pergjigjia:
Edit Durham (albanologe e shkelqyer [mendimi yt - ajo ska qene aspak albanologe. Ajo nuk ka qene studiues por inspektues politiko-strategjik dhe informator i mbreteris se vet ne lidhje me vendimet politike per te cilat duhej te merrte qendrim shteti i vet ne lidhje me regjionet perkatese e te debatueshme ne ate kohe]) shprehet "ligjet dhe kanunet qe i atribuohen Lekes, duket qarte se jane me te hershme se sa shek 15, pra para se koha kur ka jetuar Leka. Ndoshta atyre ligjeve u jane bindur luftetaret e panjohur me arme bronzi qe dalin nga varret parahistorike"

... edhe me "ndoshta" nuk deshmohet asgje. Pastaj nga nje pershkrim i tille na behet sikur ketu nuk paskan jetuar kurre njerez civil dhe te qytetruar -vetem ushtar e mercenar. Gje qe bie ndesh plotesisht me esencen e problemeve e jetes civile njerzore qe rregullon Kanuni fund e krye.

Ja si shprehet at Gjergj Fishta nder te tjera "Pse i thone i Leke Dukagjinit? Qe nji cashtje e cilla ene nuk asht zhvillue krejt mire e me suguri te plote. Nji pale thone se quhet i L.Dukagjinit, per arsye se Leka e ka mbledhe e kodifikue i pari. Ketij mendimi duket se ka kene edhe dr.Milan Sufflay, i cili ne librin e vet "serbt dhe shqyptaret" thote fq 90 "gojedhane mbas se cilles keto zakone ligjare te quejtun me emnin Kanuni i Lekes asht ne lidhje me Leken III Dukagjinin (1459-1479). E vertete se auktori i famshem nuk thote se ky Leka Dukagjini III, ka permbledhe e kodifikue kanunin ne fjale; por pre do vendeve te tjera te librit te tij te syperpermendur mund te thuhet edhe se pernjimend Kanuni ka mujte me kene kodifikue prej Lekes III. (e shkruajta ne gegerishte si e ka thene ne origjinal vete Fishta)

Mire bere, po s'na the gje.

Per KLD kam material, duke qene se ne fillim te vitit te pare ne fakultet kam pasur nje teze per te punuar ,mbi" parimet themelore te se drejtes zakonore te pasqyruara ne KLD" , gjithashtu ne ditet ne vijim do flas pak me teper mbi te, mbi rolin qe ka luajtur, dhe pas kesaj do kisha dashur t'i marrim ne analize qe nga libri i pare deri ne fund, duke bere edhe krahasimin me sistemin e sotem juridik ne vendin tone, me rolin qe ushtron akoma mbi psikologjine e populli verior dhe pse vazhdon akoma ta sfidoje Kushtetuten qe kemi sot. Duam apo s'duam eshte nje rival shume i forte i sistemit tone te sotem ligjor.

aspak e vertete
aty ku ka KANUN ka rend ligjor; ka etike dhe moral shembullor. Ne shtetin e sotem qe quhet shqiptar nuk ekziston asjera, e me se paku ne kosovo.

Po te filloje te sfidoje Kanuni ligjin artificial, te panatyrshem dhe jo te drejte - ne vendin tone do te kishte perparim, ligj; drejtesi; moral dhe popull me etiken me shembullore ne bote.

Por keto te dyja mungojne

Sigurisht nuk premtoj se do jem shume e shkathet se kam pune te tjera, por do mundohem ta analizojme ne ditet ne vazhdim , sepse nuk e kam bere ndonjehere nje analize te tille KLD, por mu shkrep tani: "kur e analizojne te huajt pse mos ta bejme ne qe eshte i yni"

Ka shume pak prej atyre qe deshirojne ta quajne i yni dhe aq me pak prej atyre qe u takon ta quajne te vetin.

Do iu lutesha qe ne vazhdim, mos te kemi ashtu "uleritjesh" ne komente, por te flasim si te qyteteruar, sepse te them te drejten as une nuk e pelqej shume sepse eshte kanun shume maskilist, por nuk kam te drejte te "uleras"....

Do vazhdoj sa here qe te kem kohe....

Maskilist?!
- Kanuni eshte pertej gjinive te llojit njerzor.

Sigurisht qe versioni i paperfunduar dhe i publikuar post-mortem i te shenjtit shqiptar dhe martirit komtar Shtjefen Gjecovi, permban nje dore aziatizmi per shkak te kohes kur eshte korrur, -ka shume "bar te eger" qe nuk e kishte me pare, dhe e cila gje tani "idhton brumin tone", por ne' ato jemi plotesisht te lire ti herrim e ti hedhim para se te gatuajm kulacin qe po servojme.
Sepse Kanuni eshte pertej gjerave.

[Baptist]

Edit Durham, shprehet se ky kanun ishte ne fuqi ne te gjitha malet e Shqiperise se Veriut, si per muslimanet ashtu edhe per te krishteret, ishte vertete ne fuqi sepse shprehja "keshtu ka thene Leka", kishte me shume force bindese...e detyruese se sa Dhjete Porosite, edhe mesimet e hoxhallareve dhe te prifterinjve nuk perfilleshin po qe se shkonin ne kundershtim me ate qe kishte thene "Leka".

Kjo per arsye se shqiptaret kishin fene e vet shqiptare dhe nuk u pengonte aspak ti luteshin zotit te tyre ne petkun e njerit apo te tjetrit pushtues aktual. Por bota mundohej ti segregonte disi per te na pasqyryar sa me fragmentar. Dhe kuptohet per ata qe dijne -se varesisht nga pushteti dhe shtrirja e tij, fshaterat detyroheshin ti nenshtroheshin edhe ritit fetar te pushtetarit dhe c'eshte me interesant keta nderroheshin shume shpesh e me kete edhe petku i tyre fetar. Varesisht kujte i binte hise, ai perkohesisht ushtronte edhe ritin qe urdheronte zoteriu i perkohshem i vendit. Aniqe per nje kohe nen pushtim pothuaj te plote aziat, regjione te caktuara te vendit tone ishin nen ingerenca edhe te zoterinjeve matane detit qe ushtronin ritet dominante kristiane te asaj kohe.

Sepse kemi qindra pershkrime e deshmi te udhpershkruesve e deshmitareve te kohes se shiqptaret qe shpesh shkonin si percjellje sigurie te karavaneve te tyre aty ku ndalonin futeshin ne godinen e pare fetare qe u dilte perpara dhe faleshin per vete qofte ajo kishe e ritit oriental, perendimor, tempull antik, apo konverte xhamie te ritit sunit e shit, pa bere asnje dallim - sepse dinin ke quanin zot te tyre dhe cili ishte zoti i tyre i vertete. Ndersa KANUNIN kishin derivat juridik te fese se tyre te vertete. Cdo qe tjeter quanin petk dhe maske mbietese te perkohshme te asaj periudhe te turbullt e poshteruese. Por ne jemi deshmitar qe, nese kjo "perkohesi" zgjatet pertej 'perkohesise' se parashikuar, kur kalohet ne disa breza, perfundimisht pinjollet do paragjykojne e te fillojne te kujtojne se ai petk maske eshte i tyre!

-Krahasimi (shkurtimisht) me Kanunet e tjera...
Normat juridike ne vetedijen e shqiptareve dhe literaturen perkatese jane konceptuar si norma te kater Kanuneve kryesore: KLD, Kanuni i Skenderbeut, Kanuni i Laberise, Kanuni i lumes.

Cilave kanune tjera?

C'jane keto shpikje e shpifje bolshevike?

::

Kanuni i Skenderbeut, ka vepruar kryesisht ne trojet e Principates se Kastiorteve. Ne kete kanun jane gropuar norma qe rregullojne probleme si familja, detyrimet, shtepia, qeverisja, ndeshkimi, faljet, demet dhe kisha. Ky kanun persa i perket institucioneve me themelore eshte i njejte me KLD, por ka vepruar ne troje te ndryshme, ka pra ndryshime kryesisht lokale. Nqs tek KLD kemi perzierjen e normave te se drejtes zakonore me ate kanonike , ketu kemi perfshirjen e disa normave te sheriatit, te cilat kishin hyre ne jeten e perditshme pas perqafimit te fese islame nga nje pjese e popullsise.

Kanuni i Laberise; nga vete emri kuptohet qe ka vepruar kryesisht ne jug te Shqiperise , me sakte ne krahinen e Laberise. Institucionet themelore te ketij kanuni, jane te njejta me dy kanunet e lartepermendura, por ky kanun ka nje kolorit te forte lokale duke e bere origjinal dhe duke e paraqitur me nje interes te vecante.

Kanuni i Lumes; po keshtu edhe ky kanun duke u nisur nga vete emri, ka vepruar ne rrethin e Kukesit dhe eshte ruajtur si i plote, i vecante dhe origjinal. Ne ndryshim nga KLD i cili perfshin norma juridike shume te lashta dhe te ashpra, ky kanun eshte me i moderuar, me elastik dhe me tolerant. Ne thelb edhe ky kanun eshte i njejte me KLD, por ky i Lumes ka evoluar me teper duke u pershtatur me mire ndryshimeve ekonomike dhe shoqerore.

yes -no!
Nje KANUN ka dhe ai quhet i LEKES