Kanuni i Lekë Dukagjinit

[che_guevara86]

Pse i nënçmo vlerat e tua o fyell?! Nga të gjitha kombet e Europës, na takon vendi i nderit neve që u formuam nën ndikimin e këtij kanuni për trajtimin e çifutëve të urryer gjatë luftës së dytë botërore. Është merita e tij në rend të parë, dhe e bjeshkëve tona, që fara jonë ka ardhur deri në ditë të sotit, përndryshe do ta kishim rritur numrin e italianëve, grekëve, turqve dhe serbo-malazezve edhe për disa miliona.

O FYELL keto vlera jane shekuj , si histori nuk mohohen por qe perdoret ne ditet e sotme nuk ka sjell ndonje dobi.
Eshte njelloj sikur te vazhdosh po me kete KUSHTETUTE qe ke sot edhe pas 2000 vjet. Te duket llogjike???
Ne histori se fshin dot njeri as komunizmin , kanunin , nazistet dhe fashistet bashke .
Por ca gjera vjetersohen dhe dalin jashte mode .Mundohu perhere qe te rejat ti besh te vjetra dhe te reja te tjera do vine ....
Ata cifutet qe ruajte ti sot po bejne te njejten gje qe beri hitleri me ta me palestinen.
O shqipe azhornohu pak se paske ngel ne kohen e LEK DUKAGJINIT.
Naimi sperdorte kanunin e lekes as konica as ismail kadareja .
Mos ja rrit vlerat kanunint se na e bere sikur ka shpetuar shqiperine.
Shqiperine se kane shpetuar kanunte por kemi pas pak fat dhe kemi luftuar.

[Testim]

Shqiperine se kane shpetuar kanunte por kemi pas pak fat dhe kemi luftuar.
__________________

Kur kemi luftuar organizimi i ushtrisë popullore është bërë sipas kanunit.

[Harudi]

Kanuni i Lekë Dukagjinit dhe holokausti


Shqiptarët gjithmonë janë mburrur para Europës me bëmat e Skenderbeut. Atyre asnjëherë nuk u ka shkuar në mendje se këtë mund ta bëjnë edhe me bëmat e një princi tjetër mesjetar të tyre- Lekë Dukagjinit. Një faqe izraelite në internet ua përkujton këtë.

Blerim Latifi


Nga OpEd - Të Tjerë më 01.02.2009 në ora 13:18

Me 27 janar është dita ndërkombëtare e përkujtimit të holokaustit, gjenocidit nazist mbi hebrenjtë. Zgjedhja e kësaj date për të shënuar këtë përkujtim ndërkombëtar është bërë duke u nisur nga fakti se pikërisht me 27 janar të vitit 1945 u çlirua kampi më i tmerrshëm i shfarosjes së hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore, kampi i Aushvicit i vendosur në Poloni. Paradoksalisht kampi u çlirua nga ushtria e një shteti po aq brutal sa edhe Gjermania naziste e Hitlerit. Kjo ishte Armata e Kuqe e Stalinit, i cili për dallim nga Hitleri që vriste në emër të luftës së racave, bënte të njëjtën punë të pistë në emër të luftës së klasave. Një punë që kapë miliona viktima.

Këtë vit në një nga faqet izraelite në internet që i kushtohen kujtimit të holokaustit u publikua një shkrim interesant ku flitej për shqiptarët të cilët gjatë holokaustit bënë diçka që në Europën e pushtuar nga nazistët ishte shumë e rrallë. Ata i fshehën dhe nuk i dorëzuan hebrenjtë tek gjermanët. Flitet se rreth 1800 hebrenj në familjet shqiptare gjetën strehë shpëtimi gjatë ikjes nga ferri nazist që shtrihej nga Mesdheu deri tek portat e Moskës së kuqe. Shumica prej tyre vinin nga Greqia dhe Jugosllavia.
Cilat ishin arsyet e kësaj ndodhie?

Autori i shkrimit i gjen ato tek njëri nga institucionet sociale më të rëndësishme të së drejtës zakonore shqiptare të njohur me emrin “Kanuni i Lekë Dukagjinit”. Ky institucion është besa, një institucion që qëndron në themel të atij që quhet kod i nderit tek shqiptarët. Besa është mbajtja e pakusht e premtimit të dhënë dikujt. Ajo nuk lidhet vetëm me raportet e drejtësisë kanunore të njohur me emrin gjakmarrje. Ajo rregullon edhe raportin me tjetrin, raportin me të huajin. Ky është raporti që në këtë institucion njihet si kodi i mikpritjes. Nëse i huaji të hyn në derë institucioni i besës të obligon ta mbrosh atë me çdo kusht, edhe në rastet kur i huaji është duke u përndjekur nga dikush tjetër. Obligimi madje shkon edhe më tej : nëse është nevoja duhet që edhe vetë të vritesh e të huajin që të ka ra n’besë, pra që të ka hyrë brenda, nuk duhet ta dorëzosh tek përndjekësi. Rastet e hebrenjëve që iknin nga terrori nazist përputheshin plotësisht me këto dispozita kanunore. Dhe si rezultat ata u morën në besë dhe i shpëtuan shfarosjes. Kështu ata pak hebrenj që ia dolën të depërtonin deri në tokat shqiptare ia panë hajrin një kodi zakonor të cilin gjithmonë shumë kush e ka kritikuar si një kod primitiv, i egër, mesjetar, jocivilizues, i pamoralshëm, e të tjera e të tjera.
Dhe prej nga kanë ardhur këto kritika?

Pikërisht nga ata që kanë folur në emër të ideve moderne dhe iluministe. Ne që jemi rritur me këto ide e kemi trashëguar edhe këtë përfytyrim shumë negativ për kanunin dhe në të njëjtën kohë nuk e kemi hetuar se vetë holokausti është një fenomen modern, i mbështetur dhe justifikuar me disa ide moderne. Ai del, siç thotë sociologu Zigmund Bauman, direkt nga parimet e shoqërisë moderne industriale. Nazistët që i digjnin hebrenjët në furrat e Aushvicit apo Buhenvaldit ishin shumë më modern se shqiptarët që i fshihnin ata prej tyre. Madje sikurse dihet vetë emrin “Buhenvald” nazistët e morën nga lokacioni i një pylli me drunj ahu të cilin 150 vjet para tyre poeti i madh gjerman Gëte në formë romantike e paraqiste si vend i shpirtit gjerman. Dhe kjo është edhe një shembull që na tregon se të jesh modern nuk do të thotë aspak se je më i moralshëm apo më i civilizuar se sa ata që kanë jetuar para shoqërisë moderne duke rregulluar jetën përmes një kodi zakonor si ky i shqiptarëve.
Ka qenë pikërisht Aushvici që e ka rrënuar këtë paragjykim iluminist, të cilin e kemi përtypur nëpër shkolla që nga klasa e parë e deri në fakultet dhe ende sot e përtypin fëmijët tanë.

Sot kultura perëndimore nuk jeton më me këtë paragjykim, i cili fatkeqësisht në Europë, pas Aushvicit, u përgënjeshtrua përsëri në Srebrenicë e gjetiu në territoret e ish Jugosllavisë socialiste. Kësisoj, ne, që sot jetojmë në epokën e internetit, nuk kemi asnjë arsye të mendojmë e të mburremi se moralisht jemi më superiorë se të parët tanë që kanë kaluar jetën të izoluar duke ruajtur tufat e deleve fushave e maleve të humbura. Progresi moral përgjatë brezave njerëzor është një iluzion i vdekur. Aushvici modern që i shfaroste hebrenjtë dhe kanuni mesjetar i Lekë Dukagjinit që i mbronte ata na e dëshmojnë fuqishëm këtë. Në këtë të fundit ekziston edhe një shprehje që na tregon se sa kompleks është raporti ynë me të parët tanë dhe në kontekst të kësaj edhe mundësitë e hapura para nesh për të qenë jo vetëm më të mirë se ata, por edhe më të kqinj se ata. Shprehja thotë: “del i miri prej t’keqit dhe i keqi prej t’mirit”. Humanizmi mund të vijë nga një kod mesjetar, ashtu si barbaria nga një kulturë moderne.

P.s. Ata që janë të interesuar për të parë artikullin izraelit të përmendur në këtë shkrim mund të hyjnë në http://www1.yadvashem.org/about_yad/..._gershman.html
Yad Vashem është autoritet i themeluar nga Knesset ( Parlamenti i Izraelit) në vitin 1953 për të dokumentuar historinë e hebrenjve gjatë holokaustit. Qeveria e Izraelit deri me tani ende nuk e ka njohur shtetin e Kosovës. Yad Vashem mund të shërbejë si përkujtim që sugjeron se nuk duhet vonuar në këtë njohje.
express

[Harudi]

LIBRI I TETËT

KRY I TETËMBDHETËT.
NDERA SHOQNORE.
NYE I NANDEDHETEGJASHTËT.

Miku.

§.602. "Shpija e Shqyptarit âsht e Zotit e e mikut".

E veçova këtë rregull të KLD për t'u ndërlidhë dhe me shkrimin e mësipërm,kur të huajtë (hebrenjtë) kërkonin dhe gjenin mbrojtje në shtëpin e Shqyptarit.§.625.

Nëse i huaji të hyn në derë institucioni i besës të obligon ta mbrosh atë me çdo kusht, edhe në rastet kur i huaji është duke u përndjekur nga dikush tjetër. Obligimi madje shkon edhe më tej : nëse është nevoja duhet që edhe vetë të vritesh e të huajin që të ka ra n’besë, pra që të ka hyrë brenda, nuk duhet ta dorëzosh tek përndjekësi. Rastet e hebrenjëve që iknin nga terrori nazist përputheshin plotësisht me këto dispozita kanunore

§.620. Po të hîni miku në shpi, gjak me të pasë, do t’i thuejsh: "Mirë sè erdhe!"

§.621. "Miku do të perciellet deri kû të lypë me e percjellë".

§.622. "Miku, edhèpse xên kryet e vendit në shpi a kûdo, kurr s'prîn, por do t’i prijsh".

§.623. Miku perciellet edhè me nji fini, po kje djalë a vajzë, gjithnji si nji burrë a grue.

§.624. Si t'a perciellish mikun deri kû desht vetë me shkue, e solle shpinen me shkue në pûnë t'aride, krisi pushka n'at hov e edhè e vrau, ty nuk të pritet mik.

§.625. Mbas mikut do të hupish pûntorët, e me bukë t'aride, të mos fikesh e të mos koritesh.

§.626. "Si t'i prîsh mikut, çdo dhûnë fi bajë kuej ky, lypet mbë ty".

§.627. Mikut mos i prij, a, 'si t’i prijshë, do të hapish syt qi mos t'i bajë kuej ndo'i dhûnë a pûnë të ligë.

§.628. Kanûja urdhnon qi të perciellet miku sà mos t'a gjeë ndo'i pûnë e ligë, sà edhè mos ti bajë kuej ndo'i dâm me bukë t'ande.

§.629. Po bani ndo'i pûnë të keqe miku në bukë tande, arsyeja lypet prej teje.


Kush tha se k'to rregulla janë primitive a ?

[SKRAPARI]

Pse ato ne zona ku nuk ka pasur kanun nuk respektohej shoku apo miku? Si mendoni ju ?

[Harudi]

Kur un respektoj mikun dhe miku me respekton per mua ky nuk quhet kanun por quhet moral, edukate, kulture, njerezillek. Dhe te gjitha keto, popujve u eshte dashe shekuj me radhe ti krijojne.
Ti maresh jeten tjetrit qe eshte i pafajshem ashtu sic e lejon kanuni per mua eshte e pa lejushme dhe aspak burrerore.

Dhe atë që e quan moral,edukatë,kulturë,njerëzillek edhe shqiptarët i krijuan e i ruajtën me shekuj nga KLD!
Nëqoftëse i ke këto veti të trashëguara nga prindërit e tu e prindërit e tu nga prindërit e tyre...ku dalim?
Tek Kanuni a po jo?

Ti maresh jeten tjetrit qe eshte i pafajshem ashtu sic e lejon kanuni per mua eshte e pa lejushme dhe aspak burrerore.

Jetët e njerëzve të pafajshëm ndër shqiptarë janë marrë edhe para KLD.
Më sill një nyje (apo rregull) nga KLD,ku ai që vret një njeri të pafajshëm Kanuni e merr në mbrojtje?



Kanuni i Lekë Dukagjinit,jo që nuk e mbron vrasësin (nuk e stimulon vrasjen),por edhe ai apo ata të cilët i ndihmojnë vrasësin kanë përgjegjësi para Kanunit.
lexo me vëmendje:
VRASA.
NYE I NJIQINDETETËMBDHETËT.
Prita.

§.822. Prita âsht nji sjellje, me të cillen malet e fushat e Shqypnis u vêin pusijt glaksorvet a kuejdo, qi të két menden me vrà. (Me dalë në, pritë; me ndêjë ne pritë, me vû priten, me rà në pritë).

§.823. "Së keqes i pergiegjet aj, qi prin ase rrethas".

§.824. Mbrenda flamurit të vet nuk mùnd të mârrë kush shokë, per me i dalë kuej në pritë, e, po duel kush, edhè vran kend të flamurit, të gjith biejn në gjak.

§.825. Jashta flamurit të vet, po duel kush në pritë per me vrà kend të flamurit të huei, prisi bien në gjak e jo simpahorët. "Aj, qi prîn, e mêrr gjakun mbi vedi".

§.826. "Kush e ep fishekun, gjakun e bân të ve'n".

§.827. U çue kush edhè mblodh shoke e dashamire edhè i duel në pritë kue), tuj u thànë: të gjithsà pushke, qi t shprazen, jânë të mijat, po u vrà kush, gjakun e mêrr mbi vedi prisi.

§.828. "Pushka c çon giakun tê shpija". "Pushka të lshon në gjak".

,§.829. Po e uhajtî kush pushken e kuej e pà dieje të zot't të pushkës shkoi ky e i duel në pritë kuej edhè vrau nierin, tëhjeksi bjen në gjak e jo i zoti i pushkës.

§.830. Po i muer kush pushken e kuej, tuj i kallxue të zot't, sè kà nder mend me dalë në pritë e me vrà nierin, edhè e vrau, i zoti i pushkës bjen në gjak, sepsé : Pushka e çon gjakun tê shpija

§.831. "Simahori i pa' gjak bjen në gjak".

§.832. Po duel nji edhè mblodh shokë e dasharnirë e i duel në pritë kuej, pà i pasë ky as glak as varrë, edhè e vrau, prisi me gjithë simaherë biejn në gjak.

§.833. Po duel kush në pritë per me vrà gjaksin e vet, me gjithsà shokë e dashamirë të jét, e mêrr gjakun e vet e nuk biejn në gjak.

§.834. Po duel në pritë nji tubë burrash, krisi pushka prej ânet të pritëtarvet, porsé nuk vran kend, e n'ai hov krisi pushka edhè prej ânet t'atyne, qi ràn në pritë, n'ai të perziem vritet nji prej atyne, qi ràn në pritë, por nuk u vrà prej pushket të pritëtarvet, këta biejn në gjak mbas kanûnit, sepsé e filluen pushken.

§.835. Prita do të fillojë pushken mbë burra e jo mbë gra, fini, mbë shpi e mbë bagti.

§.836. Po qiti pushkë prita mbë gra, fini, shpi a mbë bagti, punon kundra kanûnit e, po nuk e muer në kujdes két dhûnë Flamuri i pritëtarvet, qi t’i ndeshkojë mbas kanûnit, atbotë do të hîjë pushka shpi më shpi, mandej fis me fis, katund me katund e së mbramit flamur me flarnur.

§.837. Aj, qi dàn me dalë në pritë, do të mârrë bukë me vedi si edhè per simahorë.

§.838. Po hinë kund, pa xânë' vend prite e pin kafé, a hàngern bukë, a mueren me vedi buken në ndonji shpi të huej, shkuen në pritë edhè vran nierin, shpija e të vramit e kerkon per gjak Shpin, qi u dha bukë.

§.839. "Pushka e buka e dhânun me dieje të vrasës, i sjellin gjakun atij, qi e ep".

Qysh po e lexon (me pa),KLD i dënon edhe ata që i japin bukë vrasësit,pushk e plumb,kafe etj.

[Testim]

Skrapar, mbështetu dikun se të hiku kthiza herë nën rrugë e herë mbi rrugë.

Njëherë the se Kanuni lejon vrasjen e të pafajshmit. Pastaj more përgjigje negative, e s'dite çka me thanë e ia nise em fol për anglosaksonë të hamamit.

Kur ne e kemi zbatue kanunin anglosaksonët jetonin shpellave, s'ke ça na flet për ta.

[tomaras]

Pse ato ne zona ku nuk ka pasur kanun nuk respektohej shoku apo miku? Si mendoni ju ?

Veprimi i Kanunit, nuk ka qenë i lokalizuar vetëm në një zonë dhe sidomos veprimi i tij nuk ka kuptim as të mendohet që nga mejeta e këndej. Këtu Gjeçovi i ka vënë në lajthim të gjithë quke e lidhur me një fisnik mesjete e sidomos duke përfshirë në të dispozita që kanë mundur të jenë krejt të izoluara madje të tilla që e mohojnë frymën e kanunit, sikur ato për derën e Gjomarkajve apo ato për kishën etj. Kanuni i Maleve siç i referohet vazhdimisht në brendi nuk ka qenë kod dosido, ai ka qenë feja e paraaedhësve tanë. Fryma e tij është përthithur bashkë me tamblin e nanës, madje edhe në ato zona ku pushtuesit e ndryshëm ia kanë dalur që ta konsolidojnë qeverisjen e tyre duke u bazuar në ligjet e tyre. Sigurisht që me kalimin e kohës dhe me ndërrimin e sunduesve dhe të ligjeve të tyre, ka ndodhur edhe transformimi shoqëror i popullësisë së nënshtruar, ashtu që kujtimi për Kanunin është tretur, mirëpo fryma e tij ka rezistuar. Vetëm tek efektet e asaj fryme mund dhe duhet të kërkohet çelësi i të kuptuarit të tolerancës ndërmjet besimtarëve të feve të ndryshme te shqiptarët, por, po e përsëris edhe njëherë, edhe ajo që bota e mbarë po mrekullohet sot pas mbi 60 vitesh, mënyra se si shqiptarët e të gjitha besimeve dhe zonave i trajtuan miqtë e ramë n'ore, çifutët e anatemuar, të cilët asnjë kulturë e lartë dhe moderne nuk i kurseu. Raste individuale pati, por një dukuri shoqërore si ndër shqiptarët askund. Ta dish që bota moderne gjakon këto vlera, andaj gjithnjë e më shumë do të theksohet mrekullia shqiptare për ta shndërruar në model referent sjelljeje.

[javan]

Postuar më parë nga SKRAPARI
Pse ato ne zona ku nuk ka pasur kanun nuk respektohej shoku apo miku? Si mendoni ju ?

Me mire do ishte te na thoje se cilat zona te Shqiperise nuk kane pasur Kanun, pastaj diskutohet se kush dhe pse respektohej. Sigurisht kur them "nuk kane pasur kanun" nuk kam parasysh 70 vjetet e fundit.

[SKRAPARI]

Me mire do ishte te na thoje se cilat zona te Shqiperise nuk kane pasur Kanun, pastaj diskutohet se kush dhe pse respektohej. Sigurisht kur them "nuk kane pasur kanun" nuk kam parasysh 70 vjetet e fundit.

Kanuni ka pas qene zbatu vetem ne ato zonat e veriut ku udhehiqte leke dukagjini. Mos do me thoshe qe kanuni zbatohej ne sarande, lushnje, korce?
Mos ngaterro kanunin me hakmarrjen. Ligji i hakmarrjes vazhdon akoma edhe sot ne berat, fier, sicili te italise, korsike, irak etj, etj