Close
Duke shfaqur rezultatin -19 deri 0 prej 2
  1. #1
    automotive Maska e ClaY_MorE
    Anëtarësuar
    16-05-2004
    Vendndodhja
    Deutschland
    Postime
    4,456

    Ngjarjet që kanë ndryshuar rrjedhën e luftës dhe paqes.

    Që nga shpikja madhore e rrotës deri te pushtimet e Xhenxhis Khanit dhe rrëzimi i komunizmit në Evropë.

    Zgjedhja e 50 datave kyçe në historinë e njerëzimit nuk është diçka e thjeshtë. Ka shumë pak gjasa që dy njerëz në këtë botë t‘i vlerësojnë të njëjtat 50 data. Çdo listë do të shoqërohej në mënyrë të pashmangshme nga pyetja: "Përse është lënë jashtë kjo datë dhe përse është përfshirë një tjetër"?

    Konceptet data të njohura dhe data të rëndësishme janë të ndryshme. Çdo nxënës shkolle i kujton mirë vitet 1066, 1588 dhe 1815, por vetëm e kjo e fundit shfaqet në listën time dhe jo vetëm për hir të Betejës së Vaterlosë. Çdo listë me vetëm 50 data duhet të marrë parasysh një seri kufizimesh. Asnjë datë nuk ngjitet përtej historisë së njerëzimit, rreth 5500 vjet të shkuara dhe jo pa u bazuar në ndonjë të dhënë të shkruar apo të vizatuar. Disa data janë shumë të mjegullta, pjesërisht për shkak të pamundësisë për të thënë me siguri se "rrota u shpik në këtë vit të caktuar", megjithëse të gjithë e dimë rolin e pallogaritshëm të kësaj shpikjeje në historinë tonë; pjesërisht edhe të të dhënave që kemi sot në duar, të cilat mund të jenë të pasakta edhe për ngjarje të kohëve relativisht të vona; pjesërisht, pasi kulturat gojore të mëparshme nuk prodhuan kronologji të përcaktuara me saktësi, gjë që nuk na e jep mundësinë të kuptojmë kur bëhet fjalë për spekulime e kur për të dhëna të sakta.

    Gjeografia, nga ana e saj, na detyron të lëmë jashtë shumë data kyçe nga historia e Evropës, për t‘u krijuar hapësirë datave historike që na vijnë nga Kina e lashtë, Lindja e Mesme apo Amerika. Historia botërore është globale, edhe pse në pjesën dërrmuese është dominuar nga Evropa.

    Atëherë, përse këto 50 data dhe jo të tjera? Historia e njerëzimit është një rrëfenjë tejet e shtrirë dhe komplekse, por shoqëria njerëzore ka funksionuar gjatë 5 mijë viteve të fundit vetëm falë disa shpikjeve dhe zbulimeve kyçe. Është kjo arsyeja për të cilën objekte si rrota, vela, apo ora mekanika kanë zënë vend në listë.

    Shoqëritë njerëzore janë bashkuar nga besimi fetar, arsye për të cilën themeluesit e besimeve më të rëndësishme në botë kanë zënë vend në listë. Njëherësh besimi fetar lidh botën moderne me botën antike të 2-3 mijë viteve më parë. Çdo ditë miliona njerëz në botë lexojnë Biblën, dokument që i përket një bote krejtësisht të humbur, apo Kuranin, libër që arrin të ushtrojë në ditët tona ndikim të jashtëzakonshëm.

    Ngjarjet politike janë të rëndësisë sporadike, por në çaste të caktuara i kanë dhënë trajta themelore historisë. Për këtë arsye, unifikimi i Kinës së lashtë gjendet në listën e 50 datave më të rëndësishme. Kina mbetet po ai shtet gjigant i unifikuar, i vendosur pak a shumë në të njëjtën hapësirë ku gjendej 2 mijë vjet më parë. Në rast se persët do t‘i kishin shporrur tej grekët e lashtë, apo kartagjenasit, do të kishin mundur të shkatërronin Romën e bota klasike do të kishte qenë krejt tjetër. Ngritja dhe rënia e komunizmit gjatë shekullit XX ndikoi në jetët e shumë shteteve e të miliona njerëzve.

    Së fundmi, kreativiteti dhe inteligjenca njerëzore kanë modifikuar mënyrën si e shohim botën. Fizika e Njutonit, teoria e relativitetit e Ainshtainit, biologjia e Darvinit dhe veprat e Shekspirit i kanë dhënë botës një tjetër fytyrë. Nëse lista do të ishte më e gjatë, pa dyshim në të do të kishte hapësirë për Kopernikun, Gëten apo Niçen. Këto data kanë ndikuar në mënyrën se si shoqëria njerëzore është zhvilluar për mirë apo për të keq gjatë pesë mijëvjeçarëve të fundit.



    Gazeta Shqip
    Jeta ime, mban emrin e saj..

  2. #2
    automotive Maska e ClaY_MorE
    Anëtarësuar
    16-05-2004
    Vendndodhja
    Deutschland
    Postime
    4,456

    50 datat e historisë së botës.

    1. 3500 PK
      Shpikja e rrotës dhe e plugut në Mesopotami (në Irakun e sotëm); shpikja e varkës me vela në Egjipt: tri shpikje të rëndësisë së jashtëzakonshme, duke qenë se i dhanë shtysë të paparë tregtisë, agrikulturës dhe eksplorimeve.
    2. 3200 PK
      Shpikja e shkrimit në Mesopotami: për herë të parë u ofrua mjeti për të regjistruar dhe kuptuar historinë e njerëzimit.
    3. 3000 PK
      Themelimi i qyteteve të para shumere (në Irakun e sotëm): origjina e strukturave moderne shoqërore dhe administrative.
    4. 1600 PK
      Shpikja e alfabetit modern: një mjet i rëndësisë së jashtëzakonshme të komunikimit të koncepteve komplekse dhe të kulturave.
    5. 1600 PK
      Fillimet e para të qytetërimit grek: shumë i rëndësishëm për qytetërimin perëndimor, duke qenë se ishte pikërisht ai që hodhi rrënjët e matematikës, filozofisë, mendimit politik dhe mjekësisë.
    6. 753 PK
      Themelimi i Romës: Perandoria Romake është një ndër shtyllat e epokës moderne, falë prodhimit të ideve mbi të drejtën njerëzore, ligjin, inxhinierinë dhe luftën.
    7. 670 PK
      Shpikja e përpunimit të hekurit: metalurgjia është çelësi i zhvillimeve të mëtejshme në fushat teknike, ekonomike dhe ushtarake.
    8. 551 PK
      Lindja e filozofit kinez, Konfuci, themeluesi i një prej sistemeve filozofike më të rëndësishëm në botë.
    9. 490 PK
      Beteja e Maratonës: Grekët ia dolën të largonin rrezikun e pushtimit persian, duke siguruar mbijetesën e shkencës dhe të kulturës greke.
    10. 486 PK
      Lindja e Budës, themeluesi i një prej besimeve fetare më të mëdha dhe më të rëndësishme në botë.
    11. 327 PK
      Perandoria e Aleksandrit të Madh shtrihet në Indi: i pari shembull i marrëdhënieve të gjata (shpesh të dhunshme) mes Evropës dhe Azisë.
    12. 202 PK
      Hanibali u mund nga Roma: fitorja është tepër e rëndësishme, duke qenë se siguroi mbijetesën dhe zgjerimin e mëtejshëm të civilizimit romak.
    13. 27 PK
      Themelimi i Perandorisë Romake: është fillimi i periudhës klasike të dominimit romak në Evropë dhe në Mesdhe.
    14. 5 PK
      Lindja e Jezu Krishtit, themelues i shumë degëve të krishterimit. Data e saktë e lindjes ka qenë objekt diskutimi për shekuj me radhë.
    15. 105
      Përdorimi i parë i letrës moderne: zëvendësoi pllakat e gurta, pllakat e argjilta, lëkurën, duke u kthyer në një mjet që gjeti përdorim të gjerë.
    16. 280
      Unifikimi i Kinës së dinastinë Çin të Perëndimit, e cila i dha trajtat Kinës së sotme.
    17. 312
      Perandori romak, Kontstantini, konvertohet në të krishterë: kjo i dha mundësinë krishterimit të përhapej në mbarë Evropën.
    18. 476
      Rënia e Perandorisë Romake të Perëndimit shënon fundin e 800 viteve hegjemoni romake. Është pika ku fillon krijimi i Evropës moderne.
    19. 570
      Lindja e Muhamedit, themeluesit të myslimanizmit, një ndër fetë me shtrirje më të gjerë në botë.
    20. 730
      Në Kinë shpiket shtypshkronja: hap shumë i rëndësishëm në komunikimin masiv, gjë që rriti ndjeshëm shpejtësinë e përhapjes së kulturës e të ligjeve.
    21. 800
      Karli i Madh kurorëzohet Perandor i Perandorisë së re të Perëndimit. Kjo shënon çastin kur Evropa nisi të riintegrohet. Perandoria e Shenjtë Romake zgjati për njëmijë vjet.
    22. 1054
      Skizma e kishave të krishtere greke e latine e ndan krishterimin përfundimisht në dy gjysma gjeografike.
    23. 1088
      Në Bolonjë të Italisë themelohet universiteti i parë: këtu nis edhe koncepti modern i shkallës më të lartë të mësimit dhe të dijes universale.
    24. 1206
      Xhenxhis Khani nis pushtimet në Azi. Dallga mongole ushtron një impakt shumë të rëndësishëm në zhvillimin e Azisë dhe në lëvizjet e popujve.
    25. 1215
      Mbreti Xhon i Anglisë detyrohet nga baronët të firmosë dokumentin Magna Carta, me të cilën u jepte të drejta qytetarëve të mbretërisë: pikërisht këtu merr jetë koncepti modern i konstitucionalizmit.
    26. 1453
      Rënia e Kostandinopojës në duart e turqve otomanë: nis dominimi thuajse 500-vjeçar turk.
    27. 1455
      Shfaqet shtypshkronja e parë: shpikja revolucionare e Gutenbergut bëri të mundur që librat të mos mbeteshin më luks i shtresave aristokratike.
    28. 1492
      Kristofor Kolombi zbulon Botën e Re, duke e futur kontinentin amerikan në sistemin global të kulturës e të tregtisë.
    29. 1509
      Shpikja e orës: thelbësore në ekonominë dhe administrimin modern, falë futjes së konceptit të rregullimit të kohës me saktësi.
    30. 1517
      Martin Luteri i jep jetë reformimit të kishës. Shënon pikënisjen e protestantizmit dhe nxjerr në skenë idenë e besimit fetar individual.
    31. 1519
      Kortezi nis pushtimet në Amerikën e Jugut, e cila bëhet pjesë e sistemit politik dhe ekonomik botëror.
    32. 1564
      Dita e lindjes së Uilliam Shekspirit: veprat e tij shërbejnë për të shpjeguar gjendjen njerëzore.
    33. 1651
      Publikohet vepra "Leviatan" e autorit Tomas Obs: bëhet fjalë për gurin themeltar të idesë moderne mbi barazinë në shoqërinë civile.
    34. 1687
      Isak Njutoni publikon Principia Mathematica, bazën e fizikës moderne.
    35. 1776
      Deklarata Amerikane e Pavarësisë i jep jetë një evolucioni të jashtëzakonshëm politik dhe nxjerr në skenë Amerikën si fuqi globale.
    36. 1789
      Revolucioni francez shënon shkëputjen thelbësore nga tradita monarkike; u lihet liri të "drejtave të njeriut".
    37. 1815
      Beteja e Vaterlosë: vjen fundi i Perandorisë së Napoleonit dhe bashkë me të edhe ambiciet e Perandorit për të ristrukturuar dhe dominuar gjithë Evropën.
    38. 1825
      Shpiket lokomotiva e parë me avull, duke shënuar daljen në skenë të transportit të lirë e të shpejtë tokësor.
    39. 1859
      Publikohet nga Darvini vepra "Origjina e Specieve". Teoria e tij e evolucionit transformon këndvështrimet mbi njeriun dhe ambientin ku jeton, njëherësh edhe besimin në Zot.
    40. 1885
      Benzi ndërton veturën e parë që shfrytëzon energjinë e prodhuar nga nafta, duke i dhënë kështu jetë revolucionit më rrënjësor teknik dhe social në epokën moderne.
    41. 1893
      Zelanda e Re për herë të parë u jep grave të drejtën për të votuar. Në këtë pikë gratë e panë veten krejt të barabarta politikisht në raport me burrat.
    42. 1905
      Publikohet teoria e relativitetit special të Ainshtainit. Transformon tërësisht natyrën e dijeve në fizikë.
    43. 1917
      Revolucioni Rus krijon shtetin e parë revolucionar.
    44. 1918
      Fundi i Luftës së Parë Botërore. Zhduken nga skena Perandoritë Otomane dhe ajo e Habsburgëve; modifikohen hartat evropiane dhe ato të Lindjes së Mesme.
    45. 1939
      Shpërthen Lufta e Dytë Botërore: gjatë viteve 1939-‘45 në gjithë botën vdesin më shumë se 50 milionë njerëz në atë që ka hyrë në histori si konflikti me numrin më të madh të viktimave në historinë e njerëzimit. Shënon edhe fundin e epokës së imperializmit.
    46. 1945
      Fundi i Luftës së Dytë Botërore. Në çastin e shpërthimit të bombës së parë atomike, njeriu ka mësuar të zhvillojë mjetet që mund ta zhdukin nga faqja e dheut.
    47. 1949
      Themelohet Kina komuniste: Kina krijohet si një njësi e vetme territoriale me administratë të përbashkët dhe ekonomi moderne.
    48. 1959
      Shpikja e çipit elektronik prej silikoni është shpikja më e madhe teknike e shekullit të shkuar, gjë që mundësoi edhe epokën e kompjuterit.
    49. 1960
      Prodhohet pilula e parë kontraceptive për femra, duke u dhënë mundësinë të kenë në dorë të zgjedhin çastin kur duan të mbeten shtatzënë.
    50. 1989-‘90
      Rënia e sistemit komunist në Evropë: shënon fundin e eksperimentit të gjatë komunist; edhe komunizmi aziatik u nënshtrohet ndryshimeve.



    Gazeta Shqip
    Jeta ime, mban emrin e saj..

Tema të Ngjashme

  1. Ilirët - diskutimi mbi ta
    Nga Leonard Alili në forumin Historia shqiptare
    Përgjigje: 111
    Postimi i Fundit: 10-10-2006, 16:02
  2. Kryeministri i Kosovës jep dorëheqjen
    Nga rudo në forumin Portali i forumit
    Përgjigje: 227
    Postimi i Fundit: 14-11-2005, 08:52
  3. Çështja Çame
    Nga Eni në forumin Çështja kombëtare
    Përgjigje: 154
    Postimi i Fundit: 25-03-2005, 19:56
  4. Haradinaj nuk do të shkojë në KS të OKB-së
    Nga mani në forumin Tema e shtypit të ditës
    Përgjigje: 23
    Postimi i Fundit: 11-03-2005, 09:11
  5. Ligji Grek i luftës dhe Shqiperia
    Nga shoku_sar në forumin Çështja kombëtare
    Përgjigje: 1
    Postimi i Fundit: 12-01-2003, 22:14

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund të hapni tema të reja.
  • Ju nuk mund të postoni në tema.
  • Ju nuk mund të bashkëngjitni skedarë.
  • Ju nuk mund të ndryshoni postimet tuaja.
  •