Zbulime arkeologjike ne Shqiperi

[EncounterAL]

Monedha e famshme prej argjendi e “lopës me viçin duke pirë qumësht” në Epir dhe në Iliri
. . .
siç na paraqiten edhe perënditë e lashta . . . me brirë.

=================================================
Fotot ngjitur mu kujtuan tek lexoja postimin me lart (e cituar ). Nqse nuk kane lidhje, ju lutem fshijeni kete postim.

Keto foto flasin per traditen e Ptolemejve per tu paraqitur me simbolet e Aleksandrit _te_Madh, simbole keto qe jane kapelja me lekure elefanti dhe
briret e vegjel te "Amun - Re", simbole qe ja vune ne tempullin e Amunit ne momentin kur e shpallen perendi, njelloj si "Amun - Re ". Fotoja e pare, monedha ku shihet Leka_i_Madh, sjell kete fakt. Ptolemejte dhe pasuesit i ruajten keto simbole (foto 2. dhe 3. )

shenim:
ne nje manual monedhash thuhet qe lopa me vicin, jane thjesht simbol i begatise

[fegi]

Rihapet për vizitorët tuma e Kamenicës së Koçës
Publikuar: Sot, më 30 maj 2011



Korçë, 30 maj - E mbyllur nga dega e tatim-taksave në muajin qershor të vitit 2010, tashmë tuma ilire në Kamenicë të Korçës, një vendvarrim prehistorik, e cilësuar si një nga objektet me vlera më të rralla arkeologjike ka hapur dyert për dhjetëra turistë të cilët tregojnë interes për ta parë nga afër. Kushtet administrative që lidhen me mungesën e dokumentacionit të saj tashmë janë plotësuar.
"Tuma e Kamenicës është një nga tumat dhe monumentet e kulturës më atraktive të qarkut të Korçës. Përsa i përket numrit të turistëve relativisht është një numër i kënaqshëm, ku marrin pjesë turistë nga Evropa, kryesisht nga Gjermania, janë kryesisht arkeologë. Kemi edhe dyndje të nxënësve të shkollës", deklaron specialisti i Monumenteve të Kulturës Lorenc Cenolli.
Në këtë muze është e prezantuar struktura unikale me karakter funeral në prehistorinë e Shqipërisë. Objekti më i veçantë është ai i një gruaje të re, e cila ka vdekur së bashku me foshnjën e saj në bark. Tuma ilire në Kamenicë të Korçës është i vetmi muze natyror me vendvarrimet prehistorike në Ballkan. Ato i përkasin epokës së hekurit dhe të bronzit. Datojnë në shek. VI dhe të XII të erës sonë. Sipas specialistëve në këtë tumë janë zbuluar 430 varre ilire që i përkasin vetëm shek XII të erës sonë. Duke iu referuar studimeve të kryera, mendohet se bëhet fjalë për një vdekje masive të këtyre banorëve në këtë periudhë, si pasojë e sëmundjes së malaries.

[fegi]

Arkelogjia Shqiptare Vidio.


http://www.videopenceresi.com/izle/a...GD2y-j43s.aspx

[fegi]

Afër një zbulimi sensacional
Kristi Pinderi & Ermir Hoxha | 11-06-2011


Se ku është forumi romak në Butrint, këtë e dinë të gjithë arkeologët. Por ajo që nuk dihet është si duket në të vërtetë ky forum, pasi deri më sot, ndonëse përpjekjet kanë qenë madhore që nga prof. Neritan Ceka e deri te gërmimet në vitin 2007 e 2008 nga anglezët në bashkëpunim me shqiptarët, akoma nuk ishte mundur të nxirrej në dritën e diellit ky monument. Por ja që këto ditë, arkeologët mund të jenë duke e zbuluar këtë monument.

Ata po gërmojnë mbi një dysheme të periudhës romake, për të cilën dyshojnë se mund të jetë pikërisht forumi romak i qytetit, pjesa arkitektonike shumë e rëndësishme e qyteteve të epokës romake, atje ku zhvillohej dimensioni politik dhe shoqëror i jetës njerëzore.

Ditë më parë u vu re tension mes arkeologëve dhe një tentativë të tyre për ta fshehur këtë lajm, duke u nisur nga qëllime pozitive, duhet thënë, pasi duan të jenë sa më të qartë në atë që po zbulojnë dhe të mos nxitohen me deklarata që mund të jenë të gabuara. Nëse është vërtet forumi romak ky që po zbulojnë atëherë ky zbulim mund të jetë ndër më të rëndësishmit, pasi ky forum duket se ka një shtrirje shumë më të zgjeruar se perceptimet që kanë patur arkeologët për të, deri më sot.

Arkeologu italian Luigi Ugolini i ndjerë, një "baba" për Butrintin, nëse mund të shprehemi kështu, ka lënë pas "bijtë e vet", për të vijuar të nxjerrin në dritë gjurmë qytetërimesh e epokash, që flenë në nëntokën e parkut të njohur. Kështu po ndodh dhe këto ditë, ku në të djathtë të teatrit, po gërmohet për të mbërritur te qendra romake; më saktë bash te Kapitoli romak i Butrintit.

David Hernandez, profesor arkeologjie në Universitetin e Notredamit në SHBA, lërëpërveshur e i ndyrë kokë e këmbë me baltë, ndodhet në një gropë mbi tre metra të thellë, duke gërmuar e nxjerrë që andej qindra kova më ujë e llucë. Ai është bashkëdrejtor punimesh, së bashku me kolegë shqiptarë.

Duke u bërë njësh me punëtorët e krahut, ai ka mësuar jo vetëm ca fjalë shqip, por dhe ca romuze apo ironira shqip, teksa njërit prej punëtorëve shqiptarë, i ardhur nga veriu për të gjetur punë atyre anëve, i thotë se duhet ta ketë lexuar me themel Ugolinin!

Profesor Hernandez flet me pasion për Butrintin. Ai e konsideron një shkollë unike të arkeologjisë botërore atë për shkak të shtresëzimit jetësor që bart, duke ngërthyer pothuaj të gjithë epokat e ekzistencës njerëzore, pasi që prej periudhës veneciano-otomane, Butrinti shkon thellë e më thellë në lashtësi, deri në epokën e bronxit.

Në rastin konkret, për të bërë të mundur zbulimin e qendrës romake, Kapitolit më saktësisht, që është pjesë e forumit romak, hasën vështirësi të mëdha për shkak se më parë duhet hequr pjesa që e mesjetës apo e antikitetit të vonë, si shtresëzim mbi atë romak, nën të cilin ndodhet ai helenistik. Kur përmenden vështirësitë, fjala është për sasitë e madhe të ujit që hasën gjatë gërmimeve.

Për këtë arsye punohet me kova, por dhe me pompë. Në fakt, Butrinti ndodhet nën ujë dhe drenazhimi i parkut mbetet imperativ, pasi e gjithë monumentalistika mbetet gjithnjë e rrezikuar ndaj dëmtimeve, duke llogaritur dhe pamundësinë e vizitorëve për ta shijuar nga sa më afër.

Për shkak të ujit, epokë pas epokë, siç është vënë re nga gërmimet, banorët në Butrint, kanë tentuar të jetuarit sa më lart. Ndërkohë që nga studimet antropologjike që ndërmarrin në Butrint që prej 10 vjetësh një grup profesorësh e studentësh nga universiteti i Uticas në ShBA, dilet në përfundimin se banorët e kësaj zone gjithnjë kanë vuajtur prej sëmundjesh që vijnë e shkaktohen nga lagështira.

Në punën gërmuese për të zbuluar qendrën romake, e cila ka nisur këtë vit që prej datës 2 maj e që do të zgjasë deri më 15 qershor, është e angazhuar një grup specialistësh e studentësh, gjithsej 40, të huaj e shqiptarë; të ardhur nga SHBA, Anglia, Franca, Italia, Hungaria, Rumania etj., si dhe nga universiteti i Gjirokastrës. Ata janë të ndarë në disa profile, ku veçohen kërkimet mjedisore, antropologjike, të polenit, të xhamit, të metalit etj.

Arkeologët David Hernandez e Dhimitër Çondi ende nuk janë në gjendje të japin përfundime për çfarë është zbuluar deri më tani, por pjesë e kënaqësisë së tyre profesionale, është synimi për të mbërritur te qendra romake dhe të dhënat e deritanishme të terrenit. Në dy gropa të hapura katëkëndore, është mbërritur tek një dysheme me pllaka, por ende e paidentifikuar se ç`përfaqëson.

Për forumin romak të Butrintit, ka 10 vjet që punohet. Zbulim i këtij forumi është pjesë e projektit disavjeçar "Butrinti Bizantin" që ka si bashkëdrejtues prof.dr. Shpresa Gjongecajn, drejtoreshë e Institutit Arkeologjik, si dhe Richard Hodges, drejtor shkencor i Fondacionit Butrinti, të cilit i dedikohet dhe një pjesë e mirë e punës për zbulimin në fjalë.

Gërmimet në Forumin romak në vitin 2007 nxorën në pah dyshemenë në krahun jugor duke demonstruar që ishte e orientuar lindje -perëndim, me një gjerësi prej 20m duke ndryshuar kështu të kuptuarit e deriatëhershëm për planin urban të qytetit romak. Forumi romak i ka fillimet e tij në agora-në helenistike në periudhën e vonë republikane.

[fegi]

Hodgesr ka abuzuar dhe i ka shkaktuar dëme Butrintit
Shkruan Auron Tare
Unë nuk isha i ftuar në përurimin e librit të prof. Hodges, “Butrinti i përjetshëm”, por edhe nëse do të kisha ftesë, do ta refuzoja praninë në këtë hipokrizi publike të profesor Hodges, edhe pse botimi i një libri është diçka për t’u shënuar. Për shumë vjet me radhë në Butrint e njoh mirë hipokrizinë e madhe që e karakterizon këtë personazh dhe për një kohë të gjatë kam refuzuar të jem pjesë, ashtu siç pashë që edhe të tjerë kishin bërë të njëjtën gjë. Megjithatë, duke lexuar intervistën e tij për shtypin shqiptar, nuk kisha si të mos vija buzën në gaz. Edhe në këtë rast nuk kishte ndryshuar. Teksa theksonte vizionin e ministrit të Kulturës të 1999-s për Butrintin, kishte harruar të shtonte se për pesë vitet e shkuara, Hodges kishte qenë “këshilltar” i një ministri që mbahet mend vetëm për marrëdhëniet e tij me doganat dhe një ministri qesharak si Ylli Pango, miqtë e tij talebanë, të cilët do t’i godiste në një shkrim të vitit të kaluar, pasi pa se nuk kishte më fonde për të përfituar. Profesor Hodges është një arkeolog i mirë, por jo një historian i tillë..... Gjithsesi, prof. Hodges, përveç kontributit të tij në arkeologji e njoh si njeriun që për herë të parë futi pagesat “nën tavolinë” për drejtuesit e Institutit të Arkeologjisë për të përfituar lejet e gërmimeve në Butrint. Dikur këta drejtues i kishte shpallur si “komunistët më të pareformueshëm, apo si një nga të keqet më të mëdha të shkencës shqiptare”. Mirëpo lejet e gërmimeve i duheshin, pasi në emër të Shqipërisë në 1999-2000, prof. Hodges mori një fond prej 3 milionë USD (shumë kjo publikuar nga Packart Institute of Humanity, e cila nuk u mor vesh kurrë se si u shpenzua në Shqipëri). Për këtë arsye komunistët e dikurshëm tashmë i bëri miq për kokë. Kjo është një e vërtetë e njohur në misionet arkeologjike të huaja që operojnë në Shqipëri. Aq e njohur është kjo metodë korrupsioni sa shpesh arkeologët e huaj tallen me faktin se në gërmimet arkeologjike të Butrintit Romak bashkëdrejtori shqiptar është një prehistorian.
...Në intervistën e prof. Hodges më tërhoqi vëmendjen fakti i mohimit të tij mbi rekomandimet që misioni i UNESCO-s ka bërë për sa i përket gërmimeve arkeologjike. Në fakt rekomandimi i UNESCO-s që në Butrint për një periudhë të caktuar të mos ketë gërmime është bërë që në 2005-n pas kërkesave të përsëritura të administratës së asaj kohe në Butrint, pasi çdo gërmim që bënte Hodges me shokë liheshin të parestauruara. Aq e vërtetë është kjo gjë, sa çdokush mund të shikojë se sa keq kanë përfunduar gërmimet e Hodges në Diapor, fushën e Vrinës apo në Pallatin e Trikonkes. Gërmimet arkeologjike janë lënë në mëshirën e fatit, në kundërshtim me çdo praktikë europiane apo institucion ndërkombëtar të restaurimeve. Prof. Hodges e di mirë se ekspertë të kalibrit ndërkombëtar të ardhur nga ICOMOS kanë qenë dhe janë mjaft kritikë me mënyrën e të bërit arkeologji në Butrint nga Hodges. Ai nuk ka respektuar asnjë nga kartat ndërkombëtare të restaurimeve dhe për këtë, Hodges në mos nuk mban përgjegjësi përpara shqiptarëve të paaftë për t’i kërkuar llogari, e di mirë se në rrafshin ndërkombëtar ai tashmë ka probleme. Po kështu, një metodë në kundërshtim me frymën e UNESCO-s është praktika e Hodges që të gërmojë në Butrint me studentë të cilët paguajnë 2300 euro për dy javë praktikë pranë monumenteve të kësaj qendre botërore të UNESCO-s. A duhet që këto monumente të kthehen në vende ku studentët e Hodges të mësojnë dorën? Kjo praktikë është kritikuar nga UNESCO, por edhe këtu Hodges bën të paditurin. Disa vite më parë prof. Hodges dhe njerëzit e tij u paditën publikisht për plagjiaturë, bërë studimeve të arkeologëve shqiptarë. Të vërteta apo jo, nuk kam kompetencën e duhur për t’i gjykuar, por prof. Hodges me dorën e tij ka shkruar kërkesën që arkeologia shqiptare që e denoncoi të përbaltej në gazetat shqiptare si e “korruptuar”. Sigurisht, jam i bindur se në librin e tij kjo letër mungonte. Ashtu siç mungon edhe artikulli që shkroi në një revistë britanike në vitin 2001 se personi që solli bustin e Livias në Butrint ishte ai. Një gënjeshtër publike për të cilën nuk kërkoi asnjëherë të falur. Megjithatë mendoj se çdo libër për Butrintin sjell vlerat e veta dhe nuk mund të mohosh se një libër më shumë është diçka pozitive. Gjithsesi edhe pse nuk dëshiroj të bëj asnjë koment mbi përfundimet historike të prof. Hodges, të shprehura në librin e tij, më duket jo etike mendimi i tij për vendin që e mirëpriti, që i dha mundësinë të punojë për 20 vjet, që ia fali faktin që nuk i mësoi kurrë gjuhën, por që për të cilin prof. Hodges përsëri sjell kumte rivendikimesh territoriale në traditën e pastër filo-helene.

[fegi]

Zbulohen në Butrint pjesë të dyshemesë së Forumit Romak

Butrinti është një prej vendeve më të pasura arkeologjike në Shqipëri. Së fundmi arkeologët kanë hedhur dritë në një nga ndërtimet më të rendësishme të periudhës romake. Bëhet fjalë për dyshemenë e Forumit Romak, një objekt arkeologjik i përmasave të rëndësishme kulturore dhe historike jo vetëm të kësaj zone
.
Vidio.http://www.botasot.info/def.php?category=6&id=123811

[fegi]

Publikuar: 18.06.2011 -
Shkodër, 18 qershor - Një spirancë dhe një shpatë, lashtësia e të cilave llogaritet të jetë rreth 400 vjet, janë nxjerrë nga lumi Buna, nga një i pasionuar i zhytjes, që duket se me këtë rast ka realizuar edhe ëndrrën e tij për t’u bërë polumbar.

Nga një peshkatar i thellësive, Dritan Mehmetaj është kthyer në zhytës profesionist. “Më në fund realizova ëndrrën time të fëmijërisë, që një ditë të bëhesha një zhytës profesionist”, ka thënë Mehmetaj.

[Sofi _]

I ndjeri Ugolin do kish bere mire te mos kish eskavuar fare ne Butrint, aq keq te vjen per vendin, deri sa te strabilizohej mire situata ne Shqiperi qe te mos beheshin abuzime...nejse...

Ky inglizi deklaron neper bote dhe se ka pase qene ky vete qe ka hapur muzeun ne Butrint, nderkohe qe ai ka shume vjet qe ekziston (aty flinte dhe Ugolini gjate kohes qe punonte aty), i vetmi ndryshim eshte se ka pase rinovime....Nderkohe ky angloja me shoke gradohen e ngjisin shkalle karriere ne emer te Butrintit...
...nejse...

PS: nderkohe kam lexuar dhe se kjo rruga e re per ne Butrint (qe te kenaqen kosovaret o Zot se ngelen duke u ankuar a thua se cdo rruge duhet te jete autostrade si mes per mes fushave te misrit ne Amerike ) nuk ka ndjek te gjitha rregullat per mbrojtjen e parkut (se eshte dhe park natyror)...vazhdon kasaphana...

[fegi]

Olli: S’ka gërmime 100% shqiptare, varemi nga të huajt
Kulturee Martë, Qershor 21st, 2011

Roland Olli
Të huajt nuk kryejnë gërmime pa leje në Shqipëri, por ama tek ato me leje jemi të varur nga të huajt e që ç’ke me të.Nuk kanë kaluar shumë, qëkur eksperti italian, Sebastiano Tusa, tregoi për gjendjen e parqeve arkeologjike shqiptare, përmes një studimi të mbështetur nga UNESCO. Mes një morie problematikash, Tusa përmendte se ekspedita të huaja zhvillohen në parqet shqiptare pa marrë lejen e autoriteteve përkatëse. Drejtori i Agjencisë së Shërbimit Arkeologjik, Roland Olli, tregon si qëndron e vërteta e këtyre konstatimeve. Cilat janë institucionet që japin leje për gërmime, cilët mund t’i kryejnë ato, tentativat për të gërmuar pa leje, projektet në proces, gërmimet e shpëtimit dhe bashkëpunimi me të huajt.
Në një studim të zhvilluar me mbështetjen e UNESCO-s për parqet arkeologjike, konstatohet një lloj “kaosi” në gërmimet arkeologjike. Na sqaroni cili i jep lejet dhe cili mund të gërmojë në Shqipëri?
Me ndryshimet ligjore që ndodhën para 3 vitesh, rezultat i së cilave ishte edhe krijimi për herë të parë i Shërbimit Arkeologjik Shqiptar, përfaqësuar nga agjencia jonë, u krijua dhe Këshilli Kombëtar Arkeologjik që është bordi më i lartë vendimmarrës, për sa u përket gërmimeve në territorin shqiptar. Është e përcaktuar tashmë qartë që është ky institucion që jep leje për gërmime arkeologjike, qofshin këto të financuara nga institucione të huaja, marrëveshje bilaterale me shtete, me të cilat vendi ynë bashkëpunon prej vitesh apo gërmime që diktohet nga zhvillimi i infrastrukturës dhe menaxhohen direkt nga agjencia jonë. Gërmimet arkeologjike ndahen në dy grupe: gërmimet e planifikuara, apo siç quhen ndryshe shkencore, të cilat drejtohen apo bashkëdrejtohen nga Instituti i Arkeologjisë dhe kategoria e dytë janë gërmimet arkeologjike të shpëtimit që drejtohen nga ASHA. Çdo fillim viti, që përkon me muajin shkurt dhe fillimin e marsit, Këshilli Kombëtar i Arkeologjisë, pranë MTKRS-së, miraton planin vjetor të gërmimeve shkencore, që drejtohen nga Instituti Arkeologjik. Sipas kuadrit ligjor, asnjë subjekt i huaj nuk ka të drejtë të kryejë gërmime në Republikën e Shqipërisë. Gërmimet mbeten monopol i shtetit shqiptar. Edhe në rastet e bashkëpunimit, ato duhet të kenë pjesë të ekipit që do të realizojë të gjitha proceset e gërmimit, konservim, restaurim, duhet të ketë bashkëdrejtues nga IA, pra janë partnerë me pjesëmarrje të barabartë.
Ju ka ndodhur të përballeni me raste gërmimesh pa leje?

Një nga zbulimet e fundit arkeologjike në Bylis
Këto kanë qenë minimale dhe më shumë në kuadrin e tentativës, sepse me marrjen e informacioneve, ato janë ndaluar, qoftë nga strukturat tona rajonale apo të parqeve arkeologjike, që mbulojnë këto territore. Një rast që do t’ju përmendja ka qenë para një viti e gjysmë në zonën e Gjirokastrës, u ndalua dhe nuk krijoi asnjë problem në aspektin e dëmtimeve apo të ndërhyrjeve të paautorizuara.
Atëherë, ku bazohen konstatimet e ekspertit italian që ka kryer studimin?
Në periudhën trevjeçare të funksionimit të ASHA-s ka pasur vetëm dy tentativa për gërmime pa leje. Nëse flitet për gërmime klandestine që janë hasur në territoret e parqeve, atëherë është një tjetër çështje. Ato realizohen nga individë. Vjet kemi konstatuar dy raste. Njëri në Apoloni. Për shkak të territoreve të mëdha të parqeve apo të kushteve të vështira nuk mund të kontrollohen. Bëhet fjalë për dhjetëra hektarë. Ndërsa nga institucione shkencore te huaja, universitete apo subjekte të tjera, nuk ka gërmime pa leje. Këtë e them me siguri.
Vera është një sezon gërmimesh, ku po punohet ndërkohë?
Gërmimet janë përqendruar në sitet më të njohura arkeologjike. Vazhdojnë gërmimet në Parkun Kombëtar të Butrintit, Apoloni, Bylis, duke u ngjitur gjeografikisht në Durrës, Lezhë dhe Koman, ku kryhet një gërmim shumëvjeçar me pjesëmarrës të një misioni francez. Në zonën juglindore vazhdojnë gërmimet në pellgun e Korçës, që përbën një nga trevat më të njohura sa i përket historisë së Shqipërisë. Këto gërmime në përgjithësi janë bshkëfinancim me të huajt. E thënë më saktë, nuk kemi një gërmim të mirëfilltë shqiptar, për shkak të kostove të tyre shumë të larta dhe të vështira për t’u përballuar 100% nga pala shqiptare.
Ç’mund të na thoni për gërmimet e shpëtimit, kur parashikohen ndërhyrje të tilla?
Gërmimet e shpëtimit kanë marrë një zgjerim shumë të madh këto dy vitet e fundit. Ky gërmim është një detyrim ligjor për të gjitha veprat e infrastrukturës së madhe në Shqipëri, për projektet e zhvillimit urban të qyteteve, ku ne kemi zona arkeologjike. Kemi 9 zona arkeologjike urbane në gjithë Shqipërinë, të cilat për çdo ndërtim urban që planifikohet të fillojë, kanë si detyrim kërkimin arkeologjik që zhvillohet nga ASHA dhe nga subjekte private të licencuara, duke respektuar të gjitha fazat që ndiqen për një gërmim shkencor. Kur rezultatet e sondazheve na tregojnë për një potencial të madh arkeologjik, atëherë KKA autorizon gërmim të plotë arkeologjik për të evidentuar të gjitha vlerat e mundshme.
Në ndryshim nga gërmimet shkencore, ritmi i gërmimeve të shpëtimit është më i madh. Nëse një gërmim shkencor do një periudhë 5-10 vjeçare, gërmimet e shpëtimit duhet të zhvillohen brenda disa ditëve apo disa muajve, pasi ky gërmim nuk mund të kthehet në një pengesë për veprën që gërmohet. Kohët e fundit po bëjmë mbikëqyrjen arkeologjike në rrugën Lezhë-Kala e Lezhës. Kam kënaqësinë të them se si rezultat i këtyre gërmimeve kemi mbledhur të dhëna shumë të rëndësishme, unikale për Shqipërinë. Në rastin konkret, një pjesë e projektit në rrugë është pezulluar, derisa të zhvillohen të gjitha procedurat arkeologjike.
Meqë duhet të punoni ngushtë me pushtetin lokal, si ka qenë bashkëpunimi, keni pasur përplasje?
Me pushtetin lokal, bashkëpunimi në objektet e infrastrukturës ka qenë më i mirë se ai i zhvillimit urban, si ndërtesa banimi apo social kulturore, që ndërtohen brenda zonave arkeologjike. Ne kemi pasur realisht probleme, pasi shpeshherë nga Këshillat e Rregullimit të Territorit në këto bashki, që kanë zona të mbrojtura arkeologjike, janë dhënë padrejtësisht ose në kundërshti me ligjin, leje për të bërë objekte të reja. Rregulloret e administrimit e thonë fare qartë që ndalohet çdo lloj ndërtimi i ri në zonën arkeologjike A, lejohen vetëm restaurimet e ndërtesave ekzistuese dhe ndërtimet në rrjete inxhinierike. Dhe, në këtë kontekst, ne kemi përplasje me pushtetet vendore, të cilat e vendosin shërbimin tonë në një pozitë të vështirë, pasi duket sikur janë dy palë që kanë interesa të kundërt. Pa një bashkëpunim me pushtetin vendor, i cili është autoriteti që menaxhon territorin, si rrjedhojë edhe zonën arkeologjike, nuk është e mundur që ASHA të bëjë rolin e një mbrojtësi nga sipër.
Momentalisht, ne kemi disa subjekte private të licencuara në fushën e arkeologjisë, ç’duhet të përmbushë një subjekt për të fituar këtë të drejtë?
Licencimi bëhet në bazë të një rregulloreje të miratuar nga KKA, ku janë përcaktuar qartë kriteret e licencimit. Që një subjekt privat të licencohet, duhet që drejtuesi të ketë gradën më të lartë, atë të profesorit. Në përbërje të stafit duhet të ketë arkeologë, konservues, restaurues, topografë, skicografë etj. Ndërsa drejtuesi duhet të ketë marrë pjesë si bashkëpunëtor në të paktën 3 ekspedita në Shqipëri, të dokumentuara me botimet përkatëse të arkivuara në Institutin e Arkeologjisë. Momentalisht kemi vetëm 3 subjekte private të licencuara dhe mendoj se ishte një arritje për këtë periudhë kaq të shkurtër. Tanimë, KKA ka miratuar edhe rregulloren si duhet kryer një gërmim nga subjektet private.
Studimi i Sebastiano Tusas:
…Ka dhe një paqartësi tjetër që lidhet me gërmimet arkeologjike dhe kërkimin shkencor. Vihet re një situatë e pazakontë në marrëdhëniet mes misioneve shqiptare apo të huaja dhe drejtorive të parqeve. Ndodh që misionet kryejnë punën e tyre shkencore pa vënë më parë në dijeni drejtorinë e parkut respektiv. Kjo situatë është e papranueshme, pasi drejtoria e parkut duhet jo vetëm të jetë e informuar rreth aktivitetit shkencor dhe logjistik, por duhet të japë mendimin e saj rreth projektit shkencor që do të zbatohet në një vit apo në disa vjet. Sipas procedurave shqiptare, leja për misione arkeologjike jepet nga agjencitë kombëtare në bashkëpunim me njëra-tjetrën, si Instituti i Arkeologjisë, Bordi Kombëtar i Parqeve Arkeologjike dhe Drejtoria e Trashëgimisë Kombëtare…

[fegi]

Hodges: Institucionet, në një mendje që të ruhet Butrinti
Kulturee Martë, Qershor 14th, 2011
Një peizazh i denjë për aventurat homerike, një vend ku, sipas Virgjilit, u ndal heroi trojan, Enea, para se të themelonte Romën, një mrekulli në Mesdhe, renditur në listën e pasurive botërore.“Shumë e dinë se Butrinti është kryeqyteti i Shqipërisë”. Kështu të thotë Richard Hodges, drejtori shkencor i fondacionit “Butrinti”, i cili dje promovoi në Tiranë libër-albumin “Butrinti i përjetshëm”. Një botim luksoz i shtëpisë botuese “Toena”, i pajisur me fotografi e harta të vjetra e të reja. Si arkeolog dhe studiues, Hodges u ka hyrë me themeli studimeve mbi këtë qytet që daton të jetë banuar së paku që prej shek. VIII para Krishtit. Gjithçka nis në zanafillë, në atë të shkuarën e largët, ku e vërteta historike plekset me legjendën, për të vijuar hap pas hapi deri në ditët tona. Libri është i ndarë në disa kapituj. Fillon me “Në gjurmët e Eneas”, për të vijuar me “Një histori mesdhetare”, “Butrinti, Korfuzi dhe miti trojan”, “Trashëgimia e Cezarit”, “Butrinti bizantin dhe despotik”, “Insula Botentro: mbrojtësi i Korfuzit dhe syri i tij i djathtë”, “Rrjetë e ngatërruar: arkeologji, politikë dhe rigjallërim ekonomik”, “Qendra arkeologjike në pellgun e Sarandës”. Më poshtë Hodges sqaron përse është ndalur në Butrint, cilat janë sfidat me të cilat po përballen Butrinti dhe arkeologjia shqiptare në përgjithësi.
Pas 20 vitesh i lidhur me Butrintin, mund t’i përgjigjeni pyetjes: pse pikërisht Butrinti?

Richard Hodges
Butrinti është një nga vendet më të mrekullueshme në botë, ndaj është edhe pasuri e trashëgimisë botërore. Si arkeolog dhe lektor ndjehem krenar që kam pasur privilegjin të jem në gjendje të punoj në Butrint, në një vend që mund të ngatërrohet si kryeqyteti i Shqipërisë. Ky privilegj shprehet në shumë forma. Bukuria e vendit është rezultat i bashkëpunimit të shumë shqiptarëve dhe të huajve gjithashtu. Butrinti është një mikrokozmos i historisë mesdhetare në të tërën e tij. U jam mirënjohës të gjithë kolegëve shqiptarë të Institutit të Arkeologjisë dhe Institutit të Monumenteve, me të cilët kemi punuar. Butrinti ka një vend të pakrahasueshëm në arkeologjinë mesdhetare dhe do ta ketë për një kohë shumë të gjatë, sepse me mundësinë e projekteve me pjesëmarrjen e shumë studentëve të huaj, në bashkëpunim me shumë shqiptarë, ne bëjmë të mundur studimin e qendrës arkeologjike në kompleksitetin e saj. Nuk ka qendër tjetër arkeologjike romake që të jetë më e gërmuar dhe e dokumentuar në dhjetë vitet e fundit, ashtu siç e dëshmon edhe gërmimi aktual që po organizohet në Butrint për zgjerimin e formimit romak. Përsa i përket periudhës bizantine, është e vetmja qendër në Mesdhe e datuar aq mirë, me të gjithë kronologjinë. Këto do të jenë pjesë e librave të ardhshëm që do të botohen.
Me gjithë vlerat “par excelence” të Butrintit, cilat janë sfidat me të cilat ai përballet në vitin 2011?
Sfida e vërtetë është a ekziston vullneti i mirë i institucioneve për ta mbrojtur Butrintin dhe për ta bërë atë të respektueshëm në të gjithë botën. Sa më shumë bashkëpunim dhe vullnet të mirë të ketë mes institucionesh të interesuara, aq më i sigurt dhe i mbrojtur do të jetë Butrinti. Në kapitullin e fundit të librit tim unë ngre pyetjen: si mund të arrihet në nivelet e kënaqshme? Është e domosdoshme që të hartohet një vizion i qartë se ku do të shkojë Shqipëria pas 10, apo pas 100 vjetësh, ç’trajnime duhen kryer dhe si duhet të bashkëpunojnë institucionet me njëra-tjetrën dhe universitetet për të trajnuar brezin e ri të arkeologëve dhe menaxherëve.
Duket se një nga problemet më të mëdha është ndarja e kompetencave dhe bashkëpunimi mes institucionesh. Ju ka penguar ky fakt në punën tuaj?
Është e njohur shprehja që dy shqiptarë në një mendje nuk i gjen dot. Po, e vërtetë është, kam hasur edhe probleme… E

Kopertina e librit
vërteta është që në këto 20 vitet e fundit Shqipëria ka pësuar një ndryshim fantastik, por institucionet publike duhet të mësojnë më shumë nga metodat e institucioneve europiane dhe është e rëndësishme ta trajnojë brezin e ri në fushën e arkeologjisë, për të mbrojtur trashëgiminë kulturore, për të arritur në një menaxhim më të mirë, në të mirë të vendit. Unë kam rreth 20 vjet që vij vazhdimisht në Shqipëri dhe kam parë se institucionet e fushës zor se bien dakord me njëra-tjetrën. Por, me rastin e 100-vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë, është momenti që këto organizma të ulen seriozisht dhe të gjejnë gjuhën e komunikimit, duke arritur në një vizion të përbashkët.
Përmendët gërmime të reja që po zhvillohen në Butrint, ndërkohë që sipas UNESCO-s, gërmimet janë të mjaftueshme në këtë territor dhe i duhet kushtuar më shumë vëmendje konservimeve. Ç’mendoni për këtë?
UNESCO nuk është e interesuar në gërmime, por gërmimet ndihmojnë në trajnimin e arkeologëve dhe të kanservuesve. Ka nevojë që të ketë një balancë mes asaj që gërmohet me standardet e duhura profesionale, asaj që konservohet dhe që publikohet sipas standardeve. Gërmimet e pakta në numër që po zhvillohen tani në Butrint, janë të fokusuara te trajnimet, grumbullimi i fondeve dhe konservimi në të njëjtën kohë.
Në një raport të fundit mbi parqet arkeologjike, botuar me mbështetjen e UNESCO-s, tërhiqet vëmendja ndaj të huajve, të cilët gërmojnë pa marrë leje te autoritetet shqiptare. Ka ndodhur kjo në Butrint?
Nuk di që kjo të ketë ndodhur në Butrint, por sigurisht që për të gërmuar duhet leje, por këto leje duhen marrë në mënyrë moderne..
Që do të thotë?
Që do të thotë që të mos ketë shumë burokracira dhe, nga ana tjetër, ai që gërmon të ketë përgjegjësinë për ta botuar materialin, për ta dokumentuar punën e tij, dhe kjo të bëhej në një mënyrë moderne. Kjo është ajo që ne kemi bërë për Butrintin, ndërkohë që sa i përket UNESCO-s, kjo praktikë është e pazakontë, sepse shumë projekte në site nën mbrojtjen e tyre, nuk janë shoqëruar me botime. Shkenca ndryshon, është e gjallë, nuk ka histori të fiksuar dhe gërmimet nxjerrin në dritë fakte të reja. Interpretimi që unë i kam bërë Butrintit është ndryshe nga ai i arkeologëve të tjerë dhe ndryshe nga ai i arkeologëve italianë, apo edhe të atyre që do të vijnë më vonë. Prandaj është e domosdoshme që brenda kritereve për një leje gërmimi të jetë edhe publikimi i rezultateve. Kjo do të thotë të krijohet sistemi i botimeve në këtë vend dhe kjo do të thotë të mbështesësh gjithë sistemin e trashëgimisë kulturore me standardet e duhura. Mbi këtë duhet të diskutojmë kur Shqipëria të ketë 100-vjetorin e pavarësisë.

ALMA MILE