Zbulime arkeologjike ne Shqiperi

[kutje]

Kqyre mire kamben,ose themren e akilit,1000 vjet ashte konun aktuale.

[kutje]

Kemba nuk eshte e legjionarit ,tani nese krahasojm figuren nga kjo monedhe me ate te kembes se zbuluar shofim kjart se figura e kembes nga monedha dhe ajo e zbuluar jan te njejta- identike,si dhe eshte nje argument tjeter i cili kemben e gjetur ne Apolloni e paraqet si kembe te nje vendasi dhe jo te legjionarit sepse monedha daton nja 7-8 shekuj me heret se percaktimi i lashtesis se zbulimit .
Pra une dyshoj ne saktesin e ketyre arkeologve .

Ma mer mendja se jane te shekullit te 4 para epokes se re,per afrsisht 360 .keto jane te Damastionit.

[fegi]

KOKA E DJALOSHIT NGA DIMALI - DËSHMI E NJË QYTETËRIMI TË LASHTË
Sami Starova

Në perëndim të qytetit të Beratit ndodhet fshati Krotin. Sipër tij ngrihet një kodër relativisht e ulët deri në lartësinë 450 m mbi nivelin e detit.
Ekzistencën e këtij vendbanimi e dokumentoi arkeologu Austriak Pra Chnike, i cili ka bërë vëzhgime mbi këtë kështjellë (1).


Disa vite më vonë, studiuesi Sestieri shkruante: "Në kohën kur studioja Gradishten e Belshit të Elbasanit dhe kur mendoja për ekzistencën e padyshimtë të një sistemi të përbashkët ndërlidhjeje dhe ndihme reciproke në të kaluarën Iliriane. Midis këtyre kalave vëzhgimi, u lajmërova edhe për ekzistencën e një kalaje vëzhgimi në Mbjeshovë dhe një në Bistricë në mbarimin jugor të malit të Shpiragut. Këto pa dyshim kanë pasur funksion paralajmërues (2).


Kjo kala krahas emrit të Krotinës, njihet dhe me emrin e Bistrovicës dhe rrallë herë si Kalaja e Allambrezit. Tre emërtesat e saj janë funksionale, sepse kodra ku është vendosur kalaja është qendrore.


Nëpërmjet dokumenteve të autorëve antikë e kryesisht të Livit dhe Polibit na del dhe emri i qytetit të Dimalit. Kjo emërtesë është evidente në ngjarjet e Luftërave Romake, Maqedonase dhe atyre Punike. Duke u nisur nga fakti i ekzistencës së një qyteti me emrin Dimal Dr. Hasan Ceka bëri përpjekje për të lokalizuar Parthianët në trevën midis Durrësit dhe Tiranës, në kalanë e Dorazit (3).


U deshën punimet arkeologjike të viteve 1963-1964 që emri i Dimalit të identifikojë kalanë e Krotinës (4).


Zbërthimin e këtij emri nga ana linguistike e gjejmë te referati i Prof. Eqerem Çabej i mbajtur në Kuvendin e Parë të Studimeve Ilire në shtator të vitit 1972. Çabej në këtë referat duke ju referuar studiuesit J.G.Hanit shkruan: " Gjuhësisht ai (është fjala për Hanin), merr dhe heton përpilimet e të dhënave që kemi nga koha e vjetër me gjendjen e sotme, e sidomos ai me një mënyrë gati moderne - hyn në krahasimin e nomenklaturës gjeografike të lashtë të vendit me të renë, e aty veçanërisht në çështjen se cilët emra gjeografikë të vjetër janë ruajtur si alternative në gjuhën e sotme, i bindur sikurse ishte me të drejtë, që ekzistenca e emrave të tillë është një argument i parrëzueshëm për kontinentin. Ndër këto emra gjenden tek ai barazime të tilla si Delmata: delme dele, Dardania: dardhe, Dimallum: di dy edhe mal (5) ".


Ky qytet antik falë pozicionit të tij gjeografik dhe në kushte të një klime mesdhetare-kontinentale, pati një zhvillim të madh ekonomiko-kulturor. Dimali duke qenë maja e një trekëndëshi me bazë vijën bregdetare Apolloni dhe Orikum, ishte një favor i dyfishtë. Ai në lidhje me detin ishte pak orë rrugë larg dhe bëhej si porta e dytë, ndërsa për të kaluar nga trevat lindore për në perëndim ndërmjet detit, Dimali ishte porta e parë nëpërmjet të cilës duhet të kalohej. Ky pozicion komod midis lindjes dhe perëndimit, të detit dhe tokës i dha një zhvillim këtij qyteti, qyteti i Dimalit u fuqizua edhe nga tregtia ndërmjetëse e cila kryesisht kryhej nëpërmjet rrugëve lindje perëndim. Ky qytet i ndërtuar në gjysmën e parë të shekullit IV p.k merr fizionomi të plotë në shek. II p.k. E këtij shekulli mund të jetë edhe portiku, në këtë shekull kemi edhe vepra arti me shumicë dhe kryesorja me cilësi. Ndër ato pa dyshim koka e një djaloshi meriton të analizohet.


1. C. Prashnike: " Muzakhia und Malakastra" Wien 1920 fq. 103
2. Sestieri P.C: " eksplorazioni archeologiche in Albanien nel 1941-1942 v. Milano fq.157
3. H.Ceka: Zbulimi i një qyteti antic Ilir në rrethine Tiranës. "B.SH.K. Shoq" 1, 1951 fq.86-89
4. B.Dautaj: Iliria 2 "Zbulimi i qytetit Ilir Dimal" Viti 1972 fq.135-151
5. E.Çabei: Problemi i vendit të formimit në gjuhën Shqipe" Kuvendi i parë i studimeve Ilire. Shtator 1972 fq. 7-26


Është fjala për një vepër arti fantastike e punuar në gur vendas që i datohet shekullit III p.k. Ky fakt na jep mesazhin parë se autori ka qenë nga ky qytet. Gjithashtu del se autori ka qenë bashkëkohës i këtij djaloshi i cili, me sa duket ka fituar një garë olimpike. Kjo vepër arti me lartësinë 12cm flet shumë. Së pari, ajo duhet të ketë qenë trupore ose së paku një bust. Pa dyshim pjesët e tjera janë të mbuluara nga dherat brenda mureve të kalasë, diku poshtë rishesë qendrore. Gjetja e pjesëve të trupit të këtij djaloshi, jo vetëm që do ta bënte të plotë këtë vepër arti, por do të na jepte mundësinë, së paku, të saktësonim llojin e sportit ku ky djalosh ka triumfuar.


Koka e djaloshit nga Dimali të befason që në pamjen e parë. Te kjo vepër arti shprehet një botë që të tundon. Ajo flet për një djalosh 18-20 vjeçar. Portreti i tij djaloshar paraqiste një pamje të qetë, të sigurt si dhe tepër modeste. Në tiparet e tij të rregullta një buzëqeshje e lehtë flet shumë për botën e brendshme të një djaloshi të kurorëzuar. Kjo kurorë quhet tenjë dhe kalon hijshëm nëpër flokët krela-krela. Portreti në fjalë është punuar përsosmërish nga dora e një mjeshtri vendas. Me sa duket, autori e njihte mire jo vetëm artin, por edhe autonominë trupore. Koka, qafa, organet shqisore janë të vendosura me saktësi dimensionale dhe të realizuara në mënyrë përfekte nga ana artistike. Autori ka ditur që kësaj vepre jo vetëm t'i japë jetë, por edhe ta bëjë të lexueshme nga të gjitha pozicionet e të shikuarit të saj. Ajo flet nga çdo pozicion që e vendos dhe të bën të meditosh gjer në pafundësi.

[fegi]

Gjurmë të jetës në Lissos




Rezultatet e ekspeditës shqiptaro-gjermane në Lezhë flasin për marrëdhëniet tregtare dhe nivelin e zhvillimit të qytetit ilir. Objektet më të veçanta: monedha nga koha e mbretit Gent, komplet enësh qeramike, një skifos nga koha e Augustit, shkruan “Shekulli”.


Arkeologu Gëzim Hoxha tregon për rezultatet e gërmimeve në ekspeditën e zhvilluar në Lezhë nga 14 korriku deri më 23 gusht. Objektet më me rëndësi janë 150 monedhat nga koha e mbretit Gent, fragmente amforash, enët e qeramikës, enë importi që vijnë nga Afrika e Veriut, Mesdheu Lindor, zona e Egjeut.


Këto janë dëshmi të marrëdhënieve ekonomike dhe të zhvillimit të qytetit gjatë periudhës helenistike. Në zbulimet e fundit radhiten edhe objekte të periudhës romake dhe antikitetit të vonë.


Ekspedita zhvillohet nga Instituti i Arkeologjisë në Tiranë, në bashkëpunim me Institutin e Arkeologjisë në Berlin. Vëmendja e të dyja palëve përqendrohet në projektin "Lissosi, si një polis helenistik në pellgun e Mesdheut", që mendohet të zhvillohet më tej.


Z. Hoxha tregoi se këtë vit u bënë gërmime nga data 14 korrik deri më 23 gusht. Është ekspedita e pestë që zhvillohet në qytetin antik dhe mesjetar të Lezhës, në bashkëpunim me Institutin Arkeologjik të Berlinit.


Tradita arkeologjike në këtë qytet është më e hershme. Deri në vitet '80-të, gërmimet janë zhvilluar nga kolegët e vjetër të Institutit të Arkeologjisë. Në vitin 2001 ka pasur një fushatë vjetore të përhershme nga ana e Institutit tonë Arkeologjik dhe nga 2005 e deri më sot bashkëpunojmë me gjermanët.

Ai tha se tematika e projektit është "Lissosi, si një polis helenistik në pellgun e Mesdheut". Gërmimet arkeologjike janë të përqendruara rreth kësaj teme interesante, që studiohet në kuadër mesdhetar. Megjithatë, dalin gjurmë dhe dëshmi arkeologjike nga periudha të tjera, periudha helenistike, antike e vonë dhe më pak nga ajo romake.


Duke pasur si qëllim kryesor ndjekjen e rrjetit urbanistik të qytetit në periudhën helenistike, e kemi përqendruar punën në shumë sektorë të shpërndarë në sipërfaqen e qytetit antik. Këtë vit gërmimet janë bërë në muret rrethuese të qytetit, te Porta e Lumit Drin, pranë Memorialit të Skënderbeut, te porta jug-perëndimore e qytetit dhe në një sektor tjetër, që ne e quajmë "ekstra-muros", jashtë mureve të qytetit.


Është e rëndësishme të dimë sesi është zhvilluar rrjeti i urbanistikës së qytetit, në intervale kohore të ndryshme, por dhe brenda një intervali, në hapësirën brenda dhe jashtë mureve të qytetit.


Sipas tij, një nga faktet më domethënëse të gërmimeve të sivjetme janë 150 copë monedha të periudhës helenistike të vonë, të periudhës romake dhe të periudhës antike të vonë. Është numri më i madh i monedhave të gjetura nga të gjitha fushatat që kemi pasur deri më sot. Ato na ndihmojnë për të datuar njësitë stratigrafike që ne kemi gërmuar gjatë këtij viti.


Numri më i madh i monedhave vjen nga periudha e mbretit Gent, e njohur si një periudhë me prerje monetare të shumta, në kuadër të asaj reforme që ai bëri për qarkullimin monetar në periudhën helenistike të vonë, në parapërgatitje për luftën kundër Romës.


Monedhat janë gjetur në të gjithë sektorët e gërmimit. Për këtë jemi të kënaqur, sepse na jepet mundësia të gjykojmë në mënyrë precize për çdo sektor gërmimi.


Leximi i tyre nuk është bërë akoma. Ato datojnë në kohë të ndryshme, duke filluar nga periudha e shek III të II para Krishtit dhe deri në shek VI pas Krishtit. Është një periudhë kohore rreth 9 shekullore.


Numri më i madh i tyre i takon dy periudhave, shek II para Krishtit dhe shek IV-VI, pas Krishtit. U përqendruam te monedhat, pasi ato ofrojnë mundësi datimi të saktë, por mendoj se zbulimet më të veçanta të kësaj ekspedite janë sasia e madhe e enëve të transportit, amforave.


Në të gjithë sipërfaqen e gërmuar janë gjetur mijëra fragmente amforash, në mënyrë të veçantë nga periudha helenistike e vonë. Ato dëshmojnë që qyteti i Lezhës ka qenë një port i rëndësishëm lumor. Anijet që vinin deri afër mureve rrethuese të qytetit kanë shkarkuar këto amfora me produkte të ndryshme, kryesisht vaji i ullirit dhe disa salca speciale të peshkut, drithëra.


Ato kanë ardhur nga rajone të ndryshme, nga zona e Mesdheut, në mënyrë të veçantë nga Italia e Jugut, nga Afrika e Veriut, nga ishujt e Egjeut dhe tregojnë për marrëdhënie tregtare dhe në mënyrë të veçantë edhe për një hov ekonomik.


Në amfora ka me qindra mbishkrime, që japin informacion herë për produktin që ka mbajtur, për pronarin e saj, për firmën që e ka prodhuar.


Ka objekte metalike të ndryshme, ka objekte prej kocke, forma të ndryshme terrakotash,
fragmente të rralla arkitektonike, gjurmë të ndryshme banesash. Nga qeramika helenistike ka një komplet enësh qeramike të shek II-I para Krishtit. Janë enë të tavolinës me vernik të kuq dhe të zi.


Janë enë luksi, sepse janë të zbukuruara me figura të ndryshme, me aplikime në reliev. Nga këto shquhet në mënyrë të veçantë një enë e periudhës Augustiane, një skifos, me tetë figura në reliev që paraqet një grotesk të kohës. Është një nga enët më interesante të gjetura deri më tani.


Në sektorët pranë Portit Lumor të Qytetit dhe në një sektor pranë memorialit të Skënderbeut është gjetur një shtresë me materiale që i takojnë antikitetit të vonë, (shek IV-VI) dhe bëhet fjalë kryesisht për enë të prodhimeve të importit që vijnë nga Afrika e Veriut, nga Mesdheu Lindor dhe më pak nga zona e Egjeut. Po në këtë shtresë ka mjaft objekte të tjera të paidentifikuara, që mund të jenë vendase, ose nga rrethinat e afërta të botës ilire, nga Shkodra, Durrësi.


Nga analizat që kemi bërë, rezulton se në qytetin e Lezhës ka pasur edhe punishte për përpunimin e produkteve të ndryshme metalike. Kjo konstatohet nga disa mbeturina skorjesh që janë gjetur brenda mureve të qytetit.


Për ta përmbledhur, cili është informacioni kryesor që jep ky korpus objektesh të zbuluara?


Materiali arkeologjik në tërësi ofron të dhëna në lidhje me pozicionin e qytetit, marrëdhëniet ekonomike që ai ka pasur dhe nga këto ne zbulojmë edhe stadet e zhvillimit të tij.


Qëllimi kryesor i projektit tonë është zbulimi i rrjetit urbanistik, i arkitekturës, i elementeve të ndryshme ndërtimore që ka pasur qyteti, për ta integruar edhe në klimën mesdhetare të qyteteve të tjera bashkëkohëse të Mesdheut. Lezha është një qytet i inkuadruar mjaft mirë në zhvillimet e kohës në botën e Mesdheut. Mund të krahasohet me qytete të botës greke-romake dhe influencat më të mëdha vijnë nga Italia e Jugut.


Sigurisht në periudhën më të vonshme, merr tendenca të tjera zhvillimi dhe kjo duket qartë nëpërmjet elementëve ndërtimorë të banesave të gjetura. Bëhet fjalë për një banesë me mozaikë jashtë mureve të qytetit, e zbuluar në fushatat paraardhëse.


Ajo i takon periudhës helenistike të vonë, romake të hershme. Në mozaikun që kemi gjetur në dyshemenë e saj ka një mbishkrim ku përcaktohen tre emra të rëndësishëm që flasin për pronarin e banesës, për ndërtuesin dhe për njeriun që u përkujdes për këtë godinë publike të qytetit. Këtë vit mbishkrimet u zbuluan plotësisht dhe banesa është pjesë e një ansambli, i cili integrohet në pjesën e jashtme të qytetit. Ansambli është në zbulim e sipër.


Sa për qind e sipërfaqes është gërmuar në ekspeditat që ju keni ndjekur vitet e fundit? Qyteti i Lezhës vetëm brenda mureve rrethuese përfshin mbi 20 hektarë, kurse sipërfaqja që ne kemi gërmuar këto pesë vjet, mund të jetë vetëm disa qindra metra katrorë. Edhe jashtë mureve rrethuese, po i njëjti raport.

[fegi]

The bust of Asclepius, the Greek god of medicine, was snatched from Albania’s Butrinti Archaeological museum and recovered by Italian police from a private ho



http://www.ablogabouthistory.com/200...es-in-albania/

[EncounterAL]

Fotot jane nga libri qe vijon:
=========== Libri ============
Monograph
NAME(S):*Higginbotham, James Arnold
TITLE(S): Piscinae : artificial fishponds in Roman Italy
PUBLISHER: Chapel Hill : University of North Carolina Press, c1997.
ISBN: 0807823295 (alk. paper)
================================

Me terhoqen vemendjen pishinat (hauzet e peshkut) te vilave antike
dhe me nxiten kureshtjen per te ditur nese jane zbuluar te ngjashme edhe tek ne? (vijon ... )

[EncounterAL]

Pishine per peshk ne tempull:

[fegi]

http://www.google.com/url?sa=t&sourc...wQWHF4rY__MiXQ

[fegi]

Zbulohet statuja romake në Apoloni

Zbulohet një statujë romake e përmasave të mëdha në Apoloninë e lashtë. Zbulimi i statujës është bërë gjatë punimeve që po kryen ekspedita shqiptaro-franceze, në sektorin “G” të parkut kombëtar arkeologjik Apolonia, në pjesën veriperëndimore të qytetit antik. Në fakt, punimet e kësaj ekspedite kanë katër ditë që kanë filluar në sektorin e vilave romake me impolvium.. Punimet janë vazhdim i gërmimeve të zhvilluara nga e njëjta ekspeditë qysh në vitin e kaluar, ekspeditë kjo e drejtuar nga profesor Zhan Lyk, përfaqësues i palës franceze si dhe profesor Faik Drini, përfaqësues i palës shqiptare. Sipas profesor Zhan Lyk, statuja dyshohet se është e hedhur në këtë pjesë të vilave romake. Ai tha se ky është një zbulim i rrallë dhe se statuja mendohet të përfaqsojë figurën e një atleti, ose sportisti. Dhe kjo, tha ai, mbështet edhe nga pamja e statujës së pashkatërruar dhe simboli me kalë që ajo ka në brezin e saj të skalitur .

Ndërkohë që profesori Lyk shtoi se statuja është gjendur gjatë gërmimeve të kryera në pjesën e jashtme të vilave, sakaq profesor Drini mbështeti tezën se kjo statujë është e rrallë për nga përmasat e saj në zbulim dhe se ajo mund të jetë hedhur në këtë pjesë të vilave ose është fshehur për t’i shpëtuar valës së vjedhjeve gjatë luftës së parë dhe të dytë botërore. Ajo i përket një figure sportisti, - shtoi ai dhe ne ende nuk mund të japim të dhëna të tjera pa kryer studimet përkatëse të këtij monumenti të rrallë historik. Ndërsa kreu i zyrës rajonale të Parkut “Apolonia”, Marin Haxhimihali, u shpreh: “Statuja është e para e këtij lloji dhe e këtyre përmasave në vendin tonë. E fundit e këtyre dimensioneve ka qenë statuja e zbuluar nga ekspedita ruso-shqiptare, drejtuar nga prof. Selim Islami dhe prof. Bllavatski në fund të viteve ‘50.”

[llamarina]

shume haiduta ,keta ilirianet ,cdogje e mernin te gateshme nga romaket ,greket ,se te themi te dreiten ne qytetet e SARANDES, ORIKUM, APOLONIS ,DURESIT SHKODRES kane qene te banuar vetem romak dhe greqerse ku dreqin ishin keta ILIRJANET nje dreq e mere vesh

vetem statui ilirjane ajo zben vaki te jet ,,,,,si thua ti fegi??????????