Bilanc arkeologjik pėr Amfiteatrin e Durrėsit
2011-09-24
Analiza
Gėrmimet italo-shqiptare nė Amfiteatrin e Durrėsit kanė evidentuar njė sėrė strukturash ndėrtimore, banimi dhe prodhimi nė faza tė ndryshme tė jetės sė qytetit nga shek. VI-V p.e.s. deri nė periudhėn mesjetare dhe pasmesjetare. Njė tjetėr fushatė e studim-kėrkimit dhe restaurimeve nė Amfiteatėr ėshtė mbyllur kėtė vjeshtė. Pėr herė tė parė, hapėsira e gėrmimit u bė objekt i sistemimit tė sipėrfaqes dhe drenazhimit mbi bazėn e projektit tė aprovuar nga Instituti i Monumenteve tė Kulturės. Sipas drejtueses sė misionit arkeologjik, Sara Santoro, gėrmimet do tė vijojnė dhe nė pranverėn e vitit tė ardhshėm, ndėrsa kreu i Institutit tė Monumenteve tė Kulturės, Apollon Baēe, thotė se ky monument i kalon pėrmasat e vendit dhe rajonit. Ėshtė njė pasuri ndėrkombėtare qė duhet mbrojtur, ndėrsa pėr specialistėt tanė njė shkollė e vėrtetė puna me misionin italian, qė ėshtė vlerėsuar me ēmim tė parė nė Japoni pėr dokumentacionin cilėsor dhe serioz tė pėrgatitur gjatė veprimtarisė nė Amfiteatėr. Me largimin e shtėpive qė ndodhen ende mbi njė pjesė tė tij, monumenti do tė dalė plotėsisht nė dritė, tha Baēe. Misioni Arkeologjik italian punon nė amfiteatrin e Durrėsit qė nga viti 2004, nė bashkėpunim me institucionet shqiptare (Instituti i Arkeologjisė, Instituti i Monumenteve tė Kulturės, Bashkia Durrės) si dhe me mbėshtetjen e qeverisė italiane (Ministria e Punėve tė Jashtme dhe Ministria e Kėrkimeve Shkencore).
Ndryshuar pėr herė tė fundit nga fegi : 27-09-2011 mė 06:15
Tirana e humbur pėrgjithmonė
10/10/2011
Nuk duket e largėt dita, kur Shqipėria nuk do tė ketė mė asnjė gjurmė nga historia e lashtė e saj. Kudo babėzia po rrėnon, masakron e fshin gjithēka pa asnjė mėshirė, duke kthyer monumentet e kulturės e tė natyres diku nėe pallate apo restorante, gurore apo gropa gėlqereje.
Kjo valė shkatėrrimtare, tematika e reportazhit Shqipėria Tjetėr, pas edicionit tė lajmeve ēdo tė hėnė, nuk ka kursyer as rrethinat e Tiranes, qė fshehin nėn petkun e tyre pasuri tė mėdha tė trashėgimise sonė kombėtare.
Kanė mbajtur shekuj e shekuj mbi shpinė, duke u kthyer nė simbole tė kohėve tė largeta ku fshihen themelet e njė kombi. Kryet ngritur mes ngjarjeve tė mėdha e tė vogla qė pasonin njera-tjetren, stuhitė natyrore e njerėzore, nė kohė paqeje e lufte, ato mbijetuan.
Mbijetuan pėr tė folur pėrmes trupit tė tyre, pėrmes legjendave tė shkrira ndėr gurėt e gdhendur. Mbijetuan deri sot, pėr tu pėrballur me harresėn qė po u rrjep nga trupi jo copėza tė pavlera, por pjesė domethėnėse tė historisė, tė identitetit.
Edhe pse njihet si qytet diku nė shekullin e 17, Tirana i ka fillesat e historisė sė saj shumė mė herėt, qe prej antikitetit. Njė ndėr provat ėshtė kalaja e Dajtit, e cila siē pohojnė arkeologėt ka lindur diku nė shekullin e 6 dhe kategorizohet si vendbanim i lashtė. E shpallur monument kulture i kategorisė sė parė qė prej vitit 1963, kalaja sot ka pak ose aspak pėr tė ofruar.
Kalaja e Dajtit, tė paktėn nė letėr shtrihet nė njė sipėrfaqe prej rreth 10 hektarėsh, por pėrtej kesaj, ajo shfaqet me njė imazh krejt tjetėr, tė mbytur mes ferrave e pyllit tė dendur, ēka e bėn thuajse tė padukshme, pėr njė sy jo shumė tė vėmendshėm.
Zhgėnjimi qė tė ofron kalaja e harruar mes bimėsise sė shkalafitur, mpleksur me rrugėn e rrjepur nga asfalti dhe gropat e pafundme e bėjnė tė vėshtirė rikthimin.
Tė flasėsh pėr turizėm ėshtė mėse e tepėrt. Nga Dajti nė Pėllumbas, atje ku fshihet njė ndėr 6 shpellat karstike mė tė njohura nė Europė.
10 mijė vjet mė parė, paraardhėsit tanė qėndronin nė kėtė shpellė nė tė cilėn janė gjetur gjurmė tė kohės sė neolitit, eneolitit, deri tek periudha e bronxit e hekurit. Shpella e Pėllumbasit, ndryshe e njohur si « Shpella e zezė », konsiderohet nga studiuesit e shumtė si njė ndėr qendrat arkeologjike me mė shumė vlerė nė vendin tonė. Mes stalaktiteve e stalagmiteve shpella hyn thellė nė brendėsine e malit, ku ndodhen edhe degėzime tė tjera mė tė vogla.
Ashtu siē ndodh shpesh nė Shqipėri, ėshtė e veshtirė tė gjesh diēka me vlera tė tilla pa u pėrplasur nė tė njėjten kohė edhe me antivleren e saj.
Nga njėri krah i malit qėndron ky monument i jashtėzakonshem, ndėrsa pas tij ngrihen guroret-grykėsitė moderne, tipike shqiptare. Shpėrthime, gėrmime, e makina tė tonazhit tė rėndė qė ikin e vijnė mbushur me gurė.
E vėshtirė tė mendosh se dikush ka parashikuar apo projektuar qė goditjet e malit tė mos japin nė nje moment tė caktuar edhe dėmtime nė shpellėn e Pėllumbasit, duke bėrė kėshtu pre e barbarisė, vlerat e saj.
Njė realitet me dy fytyra, ndoshta simboli tipik i funksionimit tė gjithēkaje nė Shqipėri, mes kaosit, shkatėrrimit, e babėzisė pėr tė fituar shumė dhe nė pak kohė, duke mos u ndalur pėrballė asgjėje, pa llogaritur kosto e dėme qė mund tė mos rikuperohen mė kurrė.
Lėmė pas Pėllumbasin, kthyer nė njė Kandahar tė vėrtetė pėr tė udhėtuar drejt Brarit, vetėm pak kilometra nga kryeqyteti. Nga shkatėrrimi nė pėrēudnim, nga shpella e rrezikuar tek ura e Brarit, monument kulture qė prej 1948-s, sot i mbuluar nga plehrat e braktisja.
E ndėrtuar nė mesjetėn e vonė, ura e Brarit ėshtė bėrė pre e tė marrėve qė ende mendojnė se mes kėtyre monumentėve mund tė jenė fshehur qypa tė mbushur me florinj.
Dhjetėra metra mė tej, njė tjetėr monument kulture i kategorisė sė parė, shtėpia 350-vjeēare e familjes Meta. E rikonstruktuar pėr herė tė fundit nė vitet 80, nė pjesėn mė tė madhe sot ajo ėshtė shembur duke humbur njė pjesė tė vlerave tė saj.
Strukturat pėrkatėse shtetėrore kanė bėrė veshin e shurdhėt duke e lėnė kėtė monument tė rrenohet, tė shkatėrrohet, e tė shkojė drejt zhdukjes si i tillė.
Kalaja e Dajtit, shpella e Pėllumbasit, ura e shtėpia e Brarit, por edhe shkallėt e Tujanit, kalaja e Dorzit , shtrati i Erzenit: Monumentet kulturore e natyrore tė Tiranės qė sot ka pak ose aspak se me ēfarė tė mburret, po rrėnohen ēdo ditė pa asnjė mėshirė.
Gjithēka po rripet, po shkulet, po rrėmbehet, duke i dhėnė fund gjurmėve tė historisė, gjurmėve tė Tiranės sė dikurshme, asaj Tirane qė sot ka humbur mes ndėrtimeve e betonit tė kudondodhur. Tiranės qė nesėr rrezikon tė zgjohet pa patur me asnjė tė shkuar.
Artikulli :
October 19, 2011 News
" Students help Notre Dame archaeologist unearth ancient artifacts in Albania "
-------------------
All photos courtesy of David Hernįndez.
Originally published by Mark Shuman at al.nd.edu on October 12, 2011
-------------------
Adresa www: http://provost.nd.edu/news/26985-stu...ts-in-albania/
=============================================
Ani PO SHKRUEN ROMAN FORUM,mJER SHQYPNIJA,MIDIS BUTRINTIT ROMAN FORUM ,HA HA HA,
Zbulohet Guri i blojės 2300-vjeēar
Gjirokastėr, 15 nėntor - Njė sėrė objektesh unikale janė zbuluar nė Antigonė nė pėrfundim tė ekspeditės sė realizuar sė fundmi nė qytetin antik. Sipas medieve shqiptare, njė ekip arkeologėsh shqiptarė nisi njė fushatė tė re gėrmimesh nė njė zonė tė Parkut Arkeologjik pranė Gjirokastrės, tė paeksploruar mė parė.
Ajo qė habiti arkeologėt gjatė gėrmimit, ėshtė zbulimi i dy ekzemplarėve tė rrallė me pamje tė plotė i mekanizmit tė bluarjes sė drithėrave. Bashkė me to u gjetėn edhe pjesė tė shkėputura tė disa objekteve tė ngjashme.
Ky objekt, tė cilin ne e quajtėm Guri i blojės, pėrbėhet nga dy pjesė; guri vullkanik, me cilėsi abrazive tė punuara me elegancė nga mjeshtrit e asaj kohe, me forma tė rregullta dhe tė plota gjeometrike, me vendet e vendosjes sė dorezave prej druri qė e vėnė nė lėvizje platformėn e sipėrme, dhe me njė depozitė konike nė gurin e sipėrm pėr vendosjen e sasisė sė drithit qė do tė kalojė pėr bluarje. Nga eksperienca jonė e gėrmimeve tė mėparshme nė qytete tė Epirit dhe Ilirisė nuk kemi pasur raste tė zbulimit tė kėtij objekti, citohet tė ketė thėnė arkeologu Dhimitėr Ēondi. Tė dy objektet, sipas tij, janė tė padėmtuara dhe nė gjendje tė mirė.
Ky ėshtė njė mekanizėm i thjeshtė, por tepėr i domosdoshėm pėr banorėt qė kanė jetuar kėtu qė para 23 shekujsh. Tė tillė gurė vullkanikė ka vetėm nė Itali dhe ka shumė mundėsi qė ky material tė jetė i eksportuar nga Italia. Gurėt janė punuar me shumė mjeshtėri e saktėsi, por ėshtė e vėshtirė tė themi nėse janė punuar nga vendėsit apo janė eksportuar tė punuar nga diku gjetkė, ka thėnė pjesėtari i ekipit skicografi i Institutit tė Arkeologjisė, Ilir Zaloshnja.
Ekspertėt e ekipit tė arkeologjisė, tė udhėhequr nga Ēondi, bėnė gėrmime edhe nė disa pika tė lokalitetit arkeologjik ku dyshohet se ndodhet teatri i Antigonesė, por nuk kanė zbuluar gjė pos njė piedestal tempulli nė afėrsi tė murit rrethues tė pjesės perėndimore tė qytetit.Koha.net
Autori ka pare, ndermjet rrenojave antike,
nje skulpture antike " Kentaur ", gjate
vizites ne Durres ne 1898(fleta nr. 211).
========== Libri ==============
Autori: Miller, William, 1864-1945.
Titulli: Travels and politics in the Near East
Publ : London : T.F. Unwin, 1898.
============================
==============================
. . . vijon postimi nr. 95 : "Teologjia e Ptolemejve"
===============================
Alexandre BIDA (18131895) , piktor Freng,
i njohur per vizatimet me skena nga teologjia.
Jane edhe shume vizatime per Shqiptaret nga Bida( vizatimi 2 ne "artnet" ).
Pamja e pare eshte nga " The A&V Museum - London ":
An Albanian and a Nubian; Arnaute Albanais and Nubien baouab. (c. 1851).
http://collections.vam.ac.uk/item/O1...-and-a-nubian/.
====================================
Ky punim me sjell nder mend "Tempullin Nubian te Apedemak" per te cilin flitet
tek libri i postimit nr. 95 "Teologjia e Ptolemejve" ( tek posti i cituar).
Te kete lidhje ky vizatim me ekzistencen ne Shqiperi te tempujve te adhuruar
nga Ptolemejte ?
Krijoni Kontakt