HALLE SKLLEVĖRISH! METODAT SKLLAVĖRUESE PĖRPAROJNĖ!
(Botuar nė gazetėn Emigranti nė shkurt 2007)-nga Danel Cana
Sado qė nuk na vjen mirė ta pranojmė, sado qė nuk na pėlqen,sado qė nuk ėshtė e pranueshme as e ligjėrueshme, pėr shekullin ku jetojmė,prap se prap natyra njerėzore nuk ka shum ndryshim, pėr tė mos thėnė fare me 2000 vjet mė parė,kur lulėzonte tregėtia e skllevėrve dhe ishte njė nga bizneset mė fitimprurėse.Historia pėrsėritet dhe kjo ėshtė e vėrtetė,por nė forma tė tjera.Kjo mė kujton njė tezė tė pėcaktuar nga shkencėtarėt materialist tė cilėt kan dal nė pėrfundimin se; "Asgjė nuk zhduket, ēdo gjė transformohet".Katėr jan pikat kryesore ku ndeshet emigranti Flas "Shqiptar" sepse i pėrkas kėsaj kategorie,n.q.se do shprehesha kėshtu dhe ndjek ēdo ditė, ēdo orė, ndryshimet qė ndodhin, pa lėn mėnjanė pjesėn e vuajtjes qė po heq dhe unė, bashkė me familjen time. Atėherė,pėrse tė flasim pėr "Gjurmėt" kur kam "Ujkun "pėrpara?Po ju sqarojhm mė mirė. jo se nuk i dini, por pėr tė rikujtuar!
Problemi i "vonesave" tė lejeve tė qėndrimit...!!! Sikur nuk tingėllon mirė, ose tingėllon mė e kulturuar, atėherė pėrse tė pėrdorim kėtė shprehje, siē jemi mėsuar disa herė ta pėrdorim pėr tė treguar kulturė nė tė shkruar apo nė tė komunikuar! Pėrse tė mos themi prroblemi i "Mos dashjes"? Kur tjetri nuk tregon kulturė sjellje, pėrse ne, qė e heqim mbi kurriz, duhet tė tregojmė kulturė shprehje?Kujtoni Bajronin kur thotė:<>
A- Pra fillojmė me problemin e lejeve tė qėndrimit, i cilin ėshtė gjith strumbullari i "prapėsive", i padrejtėsive, kuptojeni si tė doni!Pėrveē mos dhėnies sė lejeve tė qėndrimit nga ana e bashkive, gjė qė na bėn pėrshtypje tė madhe nė njė vėnd "EVROPIAN!!"Familjet e emigrantėve janė shpartalluar, nė kuptimin e plotė tė fjalės.Mos tė shkoj mė largė,Nga 6 antar tė familjes qė kam unė, 2 jan tė ligjshėm,2 jan tė pa ligjshėm dhe 2 tė tjerė jan nė pritje,"EKREMOTITA", tė ligjėrimit! Si mua janė 278 familje. Nė pritje tė legalizimit janė 2800 dosje, tė cilat kanė 1 vit qė kan depozituar kėrkesat. Deri tani janė 20% e personave, tė cilėt jan indetifikuar qė ju ka skaduar afati i marrjes sė lejes sė qėndrimit dhe qė duhet tė aplikojnė nga e para. Janė 13 fėmij, tė cilėt kan mbushur moshėn mbi 20 vjeē dhe qė kan paguar pėr leje qėndrimi 2 vjeēare dhe qė nuk ju takon.Ata duhet tė paguanin pėr 1 vit leje qėndrimi! Tani nuk mund ti marrin mbrapsht parat qė dhanė.
Njė emigrant "Vorio-Epiriot" i duhet tė paguaj vetėm 48 euro, pėr njė leje qėndrimi 10 vjeēare qė ka dhe cilėsi krejt ndryshe nga emigranti "Shqiptar"! Kur njė emigranti "Shqiptar" i duhet tė paguaj 1500 euro, pėr 10 vjet leje qėndrimi! Kėto vetėm nė bashki, pa pėrmėndur gjatė kėtij dhjet-vjeēari kusuret e tjera, tė cilat "Ta bėjnė jetėn...ditė gjatė!"
Kėtu njė vėnd tė veēant zė i shum pėrfoluri,"Bashkimi familjar".Ai u bė, si armėt e ēfarosjes nė masė,njė armė qė i bėri familjet emigrante tė flasin me vete ngado qė shkojnė.
B- Problemi i OAED-it.Ligji i ndėrprerjes sė tamios,(asistencės sociale) ėshtė i pari qė ka realizimin 200%.Ky ėshtė mė i famshmi qė tregon skllavėrimin e plotė.Ja kalon pėr nga rėndėsia edhe mosdhėnies sė lejeve tė qėndrtimit.Kėtu ka edhe njė lidhje tė fshehtė midis bashkisė dhe OAED-it.Pėr shėmbull;Kur njė emigranti i duhet tė depozitoj dokumentin nė muajin Janar, ka 2 muaj qė merr tamio, ( asistencė), pėr tė depozituar letrat pėr leje qėndrimi, i duhet njė simvasi i ri (Marrveshje pune) nga punėdhėnėsi.Mirpo puna e tij ėshtė sezionale.Nuk njihet fakti se ai merr asistecė (tami anergjias) i kėrkojnė njė marrveshje tė re.Ku ta gjej i interesuari kėtė, kur dihet se puna e tij fillon tė paktėn nė muajin prill?Detyrohet tė gjej njė tjetėr, kur dihet se nuk ėshtė vėshtirė tė gjesh me 100 euro!Kjo ėshtė njė marrveshje tipike, e cila mbyllet e merr fund ditėn e dytė !Me kėtė marrveshje i interesuari ka fituar tė drejtėn e depozitimit tė dokumentave por...! I ka bėrė gropėn vetes, ose ka rėn nė kurth, sepse ditėn e nesėrme i ndėrpritet asistenca (Tamio anergjias), me preteksin se "Punon"! Njė pyetje qė lind me tė drejtė nga tė gjith emigrantėt ėshtė: Nė qoftė se greqia ka njė ligj pėr ndėrprerjen e gjith asistencės nė rast se largohesh qoftė edhe pėrkohėsisht jashtė greqisė, (I cili ėshtė ligji i 1954, i rivotuar mė 1985), atėherė pėrse nuk ndėrpritet kur shkon nė Itali, Gjermani,Francė, Spanjė etj?
C- Problemi i patentave, si problem i njohur nga tė gjithė por me shum pak pėrvojė. Deri dje grekėt nuk e dinin se do ishte njė mėnyrė fitimprurėse mjaft e madhe.Tani qė e mėsuan, patjetėr qė nuk e lėnė t'ju iki nga dora.Jo vetėm qė nuk mjaftohen me denoncimin pranė organeve gjyqėsore, si "person i pa pisur me patentė", shikojeni mir kėtė, sepse nuk tė thotė gjykata se "Dėnohesh pse ke patentė shqiptare" por tė shkruan se "nuk je paisur me patentė" dhe tė detyron tė shkosh tė shkruhesh pėr tė marrė patentė greke.Ka mjaft nga ata qė jan detyruar,pėr tė mos humbur punėn apo pėr tė mos patur policinė nėpėr kėmbė, kan shkuar e kan marrė patentė greke.
-Sa isha me patentė shqiptare ēdo ditė do mė ndalonte policia-Thotė Arian Dedja nga Elbasani.-Kam njė vit qė mora patentė greke, kam mall tė mė ndaloj njė polic.
Ka edhe nga ata qė nuk mund tė marrin patentėn.
-I dhashė provat, i pagova paratė dhe tani nuk mė japin patentėn nė dorė, sepse mė ka mbaruar leja e qėndrimit- Thotė Andrea Mano nga Mallakastra.-Edhe kur e japin, patenta ėshtė e vlefshme pėr sa kohė ke leje qėndrimi.
- Jemi disa tė tillė, qė kemi tė njėjtin problem -Thotė Rudi Ēelsula nga Fieri.Kjo ėshtė padrejtėsi.Duke ditur se tė gjith shqiptarėt kemi probleme me lejet e qėndrimit kjo gjė bėhet qėllimisht.Konventa e Vjenės thotė tekstualisht; "Ėshtė i detyruar tė nxierrė patentė tė vėndit, ēdo njeri qė ėshtė i ligjshmėn nė atė vėnd" Logjikisht dhe Juridikishtė, i ligjshėm konsiderohet ai person qė paiset me pasportė nga ky vėnd nė bazė tė kushtetutės dhe qė automatikisht gėzon tė gjitha tė drejtat qė rrjedhin nga kushtetuta. Atėhere, cili nga emigrantėt Qshqiptar i plotėson kėto kushte.Me ēfar tė drejte qeveria Greke nxierr e vė nė zbatim njė qarkore, e pėrsėrisim, ėshtė vetėm njė qarkore, e cila nuk bazohet nė kushtetutėn e vėndit por ėshtė njė urdhėr i njė digasteri ekzekutiv.Nė bazė tė kėsaj qarkore Greqia detyron ēdo person tė huaj (Shqiptar, jo evropian, as Kinez) tė nxierrė leje pėrdorimi tė automjetit (Patentė) greke n.q.se ka mbi 185 ditė qė rri nė Greqi.
D- TAKSY (Tamio asfalisis ksenodhokoibalilon) Degė sigurimi i puntorėve tė hoteleve.
Kėtė vit nė Zakinthos filloj tė funksionoj ky lloj sigurimi pėr tė gjith ata qė punojnė nėpėr hotele ose dhoma me qera.
- Nė kėtė siguracion mund tė hyjnė tė gjith ata qė punojnė nėpėr hotele, qoftė sezional qoftė pėr gjith vitin.- Na thotė pėrgjegjėsi i kėsaj zyre z. Konstandin Raptis.- Kjo lloj siguracioni ndryshon nga IKA sepse punonjėsi qė ka mbi tre vjet i siguruar kėtu ka tė drejtė tė marrė EFAPAKS, (shpėrblim pėr vitet e daljes nė pension), plus pensionit.psh.nė qofte se nė vit e ke rrogėn 1000 euro, pėr dhjet vjet merr njė shpėrblim 10.000 euro.Pas 3 vjetėsh siguracioni, ke tė drejtė ta kėrkosh EFAPAKS-in.Natyrishtė qė pjesa qė do mbahet nga punėdhėnėsi, do tė jetė pak mė e madhe, se sa pėr periudhėn kur ishte i siguruar nga IKA.Nė Zaqinthos filloi nė vitin 2006, por nė Greqi njihet qė nga viti 1938, pėr hotele tė veēanta apo grupime hotelesh.
Pa tjetėr qė kėtu ka edhe disa kėrkesa, apo kushte tė cilat duhet t'i plotėsoj i interesuari.Ato ndryshojnė fare pak pėr vėndasit dhe pėr emigrantėt.Meqėnėse jeni i interesuar pėr emigrantėt,ndryshimi ėshtė se, ju kėrkohet njė certifikatė personale e martesės,pa tjetėr e pėrkthyer dhe e legalizuar dhe pėr ēdo antar tė familjes i siguruar, gjithashtu certifikatė personale.Tė tjerat pastaj jan disa veprime tipike, tė domosdoshme pėr secilin, si shkėputje nga siguracioni i parė i IKA-s, tre fotografi me ngjyra,deklarat e siguruesit qė jeton me pjestarėt e tjerė tė familjes, qė do siguroj,ensimat e para, qė nga tė vjetėrit dhe tė rinjtė.
Tė vjetėr konsiderohen ata qė kan ensima qė nga 31-12-1992 dhe tė rinj ata qė nga 01-01-1993. (Vini re diferencėn e datave!!!) Kur dihet se asnjė nga tė interesuarit nuk mund tė vej nė atdhe, pėr tė marr certifikatat sepse janė me Veveosi (vėrtetim) ose edhe nė qoftė se ka leje nuk mund tė shkoj se i pritet asistenca.
Siē e shikoni tė dashur lexues dhe drejtues,nė qoftė se ju bije nė dorė kjo gazetė,nuk ėsht e thėnė tė gjej derman, qetėsi, emigranti.Sa mbyll njė plagė, e nisin nga e para drejt marrshimit tė madh.Do vuajmė pėr derisa nuk kemi shtet.Edhe njė tė re tjetėr.Kemi nė dorė njė urdhėresė tė qeverisė shqiptare drejtuar organeve shtetėrore Greke.Tė gjitha dokumentat nuk do tė legalizohen mė nė Greqi por nė Shqipėri.Pra duhet tė shkojmė tė gjith emigrantėt tani, jo mė nė Athinė por nė Tiranė...!!! Shum e ēuditėshme.
Krijoni Kontakt