"Dr Gjilpera" i shekullit 21. Me rastin e 132 vjetorit te lindjes se Konices.

[macia_blu]

DOKTOR GJILPËRA I SHEKULLIT 21

( Në përvjetorin e 132-të të lindjes se Faik Konices)

Nga Pjetër Jaku,
botues i revistës " Kuvendi" në Detroit

Këtë vit, me 15 mars, u bënë plotë 132 vjetë nga lindja e të njohurit,
shkrimtarit, politikanit, bibliotekës së lëvizëshme, siç është
vlerësuar me të drejtë, Faik Konica. Në gjallje te tij, ai si një
personalitet i vërtettë, nuk kaloj pa lënë gjurmë ne jetën dhe
politikën shqipëtare, edhe pse jetoi dhe veproi në mergim. I lindur me
15 mars, bash në fillim të pranverës, në kohen e luleve, ai nuk e pati
jetën pikërisht ashtu. Tashmë njihet veprimtaria e tij, sa nëpërmjet
veprave te botuara, sa nëpërmjet jeteshkrimeve dhe bisedave me
bashkëkohës të tij. Formimi kulturor, nuk mund të kalonte pa rënë në
sy te brezit të tij, qoftë për guximin krijues, për kritikën
dërmuese, pa marrë parasysh se kush i delte ne shteg. Në kritikën e
tij, me një normalitet të zakonshëm, pati guximin të thonte se Naimi
ishte vetëm një eduator dhe se krijimtaria e tij ishte e rëndomtë.
Pati guximin te shkruante romanin e tij të spikatur në letërsinë
shqipe të kohës kur u shkrua, por edhe te viteve te sotme " Doktor
Gjilpëra", ku në njëfarë mënyrë fshikullonte, jo vetëm emigrantët e
perëndimit, por edhe vetën e vet, për mënyrën se kë përfaqësonte ky
personazh dhe si e konsideronte ai Atëdheun. Eksperineca e tij 12
vjeçare me revistën " Albania" në Bruksel dhe në Londer, ia forcoi
bindjen se mund të punonte me shtypin edhe në Amerikë, edhe pse e
dinte se nuk nxirrte as bukën e gojes me të ardhura të tilla. Si
themelues i modelit kulturor te kritikës, e ngjiti këtë gjini ne maja
shumë të larta dhe mjaft të thepisura për bindjet e kohës. Veprimtaria
politike,- do të thonte Konica, aty nga fillimi i viteve 20-të,- i
dha atij mprehtësinë për të mos i kaluar fenomenet tangent, për t'u
futur ne brendësi të tyre dhe për t'i luftuar ato. Shpesh herë
kritikët mediokër, u përpoqen, ti veshin Konices së madh inate
përsonale, thua se Naimi ishte bashkëkohës i tij dhe po i prishte
karierën, duke i dhënë ngjyrime ideologjike dhe zhveshur krejtësisht
nga vlerat letrare. Pokështu, edhe me gazetën e njohur " Kombi" e me
vone" Dielli" Konica s'reshti së fshikulluari shqiptarin egoist,
patriotin pa Atëdhe, mendjemadhin fodull, që mendonte se i dinte të
gjitha, pa ditur asgjë, ligësine e mediokrit dhe disa vese të tjera,
që përbënin një dëm të madh për diasporën e atherëshme dhe të sotme
dhe, shtresa të veçanta të shoqërisë, sidomos të
pseudointeklektualëve në diasporëe, që kishin ngritur në kult
mashtrimin me më të rinjtë, për të përfituar diçka prej padijes se
tyre, prej viteve të fillimit etj… etj... Ndersa në Atëdhe, në kult
ishte ngritur plaçkitja dhe rrena. Pa dashur t'i bëjmë biografinë
Konicës së mprehtë, pa dashur të vemë në dukje vështirësitë e punes me
botimet, te cilat kuptohen qartë, vetëm në letrën që mban më pak se
20 rreshta, drejtuar nje gazetari të ri, ku e porosiste që, sido që ta
bënte ai gazetën, shqiptarët nuk do pëlqenin, etj etj.. Po i
drejtohemi, 132 vjetorit te lindjes se tij me pyetjen:

Sa është aktuale vepra e Konices ne shekullin e 21-të ?

Po bëhën afro 100 vjetë nga botimi i papërfunduar i veprës më të
njohur " Doktor Gjilpëra", që jo vetëm i rezistoi kohës, por bëhët çdo
ditë e më aktuale, veçëse ne forma të ndryshme. Doktori nuk është më
emigranti i përendimit, që viziton Atëdheun, dhe don t'u mësoj
shqipëtareve se ç'ka parë në perëndim, por është shqiptari që ka
shkuar ne perëndim, që don t'u imponohet bashkatdhetarëve te tij,
nepërmjet një diplome, që askund nuk i njihet. Nëpërmjet shoqatave dhe
mediave, pse jo edhe nëpërmjet lidhjeve specifike, duke shtresëzuar
shoqërine shqiptare, edhe në mergim, për ca interesa te ngushta,
meskine dhe individuale, ata janë gati bëjnë çdo, për te dalë ne pah
emri i tyre, e jo për të ndihmuar çeshtjen. Doktor Gilpëra i vitit
2007, nje rendomësi e diplomuar, në nivele mediokre, pa asnjë vepër,
që don të vetëquhet intelektual, që guxon të bëjë punë avokatie dhe
t'i marramend shqiptarët, duke u bërë çeshtjet per në gjykatë, edhe
pse nuk dinë të bëjnë një hartim në shkallën e arsimit te ultë,
guxojnë të bëjnë një media ( mësëshumti televizion, se ne vuajm për
gjera të mëdha) dhe t'i japim emër shqiptar, bash në mes të Amerikes,
ani pse jehon radhazi, me ditë të tëra kënga për diktatorin, në
ekranin e tij, edhe pse shumica e shqiptareve iken prej diktatorit
Hoxha, vetëm se këta dotor gjilpëra, kur erdhen në Ameriken, që i
thonin " Xhandari i botës", nuk harruan t'i lënë bindjet atje, as
diplomat e sigurimit te shtetit famëkeq. Ata duan që mendjen ta kenë
të diktatori, ndersa trupin dhe paratë ne Amerikë. Po ç'duan? T'ua
servirin këngën " Diktatori mprehi shpaten" edhe amerikanëve?! Dhe për
më keq, këtë këngë e venë në jëten e Mitursh Kutelit! Jemi ne Amerikë,
do t'u thoshte me të nxetë Faiku yne, edhe po ta kishit marrë nga
Shqipëria, atë palo këngë, mund ta kishit prerë, pa u futur ne tokën
Amerikane. Përgadisim sanduiça nëpër resorante te një klase jo te
lartë, dhe duam të bëjmë politikë, pas asnjë mandat, duam t'i heqim të
gjithë politikanët shqiptarë, kryeministra, president, ishët dhe ata
që do të vijnë, ani pse nuk kemi as nënshtetësi shqiptare, hiqemi
demokratë, duke ruajtur ne celular e treguar mesazhet e poltikanev te
djathte ( kur janë në pushtet ), ani pse presim komunistet ne darkë a
ne drekë. A nuk është ky Doktor Gjilpëra, veçëse në një kahje tjeter?!
Sa na duhej Konica në ditët e sotme, t'i përshkruante këta sharlatanë,
që të flasin me aq kopetencë, sa thua punojnë në Shtëpi të Bardhë e jo
ne coney island!

Si e nxirrte Konica gazetën?

Ne bisedën e Nolit, që pata rastin ta degjoj këto ditë, nga fjala e
mbajtur ne 50 vjetorin e gazettes " Dielli", një organ që vazhdon të
dalë edhe sot, mësova shumë per vështirësitë e daljes së një gazete,
sidomos ne emigrim, edhe pse në një koloni shqiptarësh të madhe, si
kjo e Amerikës. Në këtë bisedë, Noli thoshte, edhe pse kishte dale dy
javë nëpër Amerikë, nuk kish mundur te mblidhe më shume se 22 dollarë
abonime, dhe më shumë se gjysmën t'i kishte prishur per rrugë dhe, kur
Sotir Peci e pyeste ne kthim " Pse mo, me këto para mbahet gazeta? "
dhe pergjigja e Nolit ishte " Sikur thashë unë se mbahet". Ndersa per
Faikun shpjegonte për ndihmën që i dergonte një dajua i tij, nga
Stambolli, sa ishte gjallë, edhe pse, sipas Nolit, Faiku shkruante keq
per turqit. Kishte qëlluar një dajo i mirë, që i dergonte çekun, sa
herë Faiku i shkruante. Vdiq dajua, - vazhdon Noli, - u rrallua dhe
gazeta!

Plotësimi i munguar i Doktor Gjilpërës

Me vetëm ato pak raste që solla më sipër nga diaspora shqiptare dhe,
me nje kujdes në përzgjedhje, romani i pamabaruar " Doktor Gjilpera",
jo vetëm që do të kishte përfunduar, por edhe do ishte bërë me dhjetë
vëllime, deri sot. Në qoftë se Doktor Gjilpera vendoset ne mjediset
shqiptare te viteve njëzetë, te një shekulli më parë, është kaq afër
nesh, sa të ngjan se është shkruar dje, per nga tematika, me një
përjashtim; njerëzit e zverdhur, shendetligë e të palarë, nuk d i
shohësh më. Nepërmjet një vëzhgimi të mprehtë dhe kritik, Konica u
përpoq te studiojë të gjitha nivelet e shoqërisë shqiptare, në kohën
kur jetonte. Por, jetëgjatësia e një vepre, ka të bëjë me
largpamësinë e autorit dhe me gjetjen e temave te spikatura, që jo
vetëm i rezistojnë kohës, por bëhën pjesë e çdo kohe. Dhe. është
vërtetë, për t'u admiruar, jo vetëm gjetja e temës, por edhe skalitja
e kakarketreve tek përsonazhet, duke bërë kujdes edhe në emertimet e
tyre. Vetë titulli, është një llojë zhbirilimi,që me vogëlsinë e
gjilperës, hyn kudo, sheh çdo gjë dhe përpiqet te dijë çdo gjë, ndersa
Salemboza, ështe koha orientale e salepit dhe bozes dhe Abd'-el-katl (
rob i gjakëpirësit) dhe Ibn-el-Kelb ( bir i fundrrinës) tregon mësë
miri, se këto karaktere janë shumë të kollajshëm me u gjetë edhe në
ditët tona. Por, ajo që të bie në sy më tepër tek vepra e Konicës,
është përcaktimi i saktë dhe karakteristik i shqiptarit dhe se çfarë u
shkon atyre më shumë.

[Ali Baba Tepele]

IRONIA E EVROPËS
Mësojmë nga ekrani i televizionit se, Evropa që kërkon të bashkohet,do të tregoj se interesohet për banorët e saj! Nuk është nevoja ta theksoj unë se kjo thënie,e përsëritur dhe ripërsëritur me qindra mijra herë, është sa paradoksale aq dhe naive! Pse? Sepse për arsyen e thjeshtë nuk mund të pranohet, kjo thënie nga të gjith ata, që fati ju ra të ndodhen gjeografikisht në Evropë! Evropa kërkon të jetë trashëgimtare e traditave të qytetëruara, apo këmbëngulëse në vendosjen e qytetërimit në Evropë?Këto paranteza mund të duken si të pa përshtatëshme, apo të pa vënd, por jan dy pyetje, të cilat kërkojnë vërtet përgjigje.Përgjigjen më të saktë mund ta kthente dikush që jeton,shërben, merr pjes direktë në ingaranazhet e qeverisjes Evropiane, por mund të them me siguri se,"shijen mjaltit ja di më mir ai që e konsumon, se sa ai që e prodhon!".Vërtet evropa prodhon, (ose do të prodhoj),demokraci, por deri më sot ka treguar se nuk ka mësuar shijen e vërtet të saj, e si rrjedhim nuk mund të jet e sigurtë, se ka të drejt në atë që thotë! Demokracia është për njerzit, u shërben njerëzve,e ndërtohet nga njerzit! Po si mund të flasësh për një sistem njerëzor, pa njohur, pa kërkuar, pa mbrojtur të drejtat e shoqëris që e përbën? Nuk dua edhe unë të jet e kundërta, por duam s'duam ne Evropa e tregon fytyrën e saj të vërtet, sepse nuk mund ta fsheh! Më datën 21/ 3/ 07 mësojmë nga televizioni TOP NEWS, se BE e ka shpurë në gjykatën ndërkombëtare shtetin Grek, apo Greqinë siç thuhet shkurt në lajmin e transmetuar, për mos trajtimin e kafshëve!...Si mund të kuptohet kjo? Është shum e thjesht dhe shum e qartë.Evropa shqetësohet shumë për trajtimin e kafshëve në Greqi! Sepse kjo nuk përputhet me vendimet optimiste të Evropës.Por as me konventën bazë të të drejtave, të...Kafshëve! Pra detyra e njeriut evropian sot është shqetësimi për kafshët! Pasi për njerzit është zgjidhur problemi i trajtimit dhe i respektimit të të drejtave të tyre! Sa paradoks! Oh ç'ironi,e fatit!? Dhe meqë jemi këtu tek fytyra e njeriut...para se njerëzimi të shpikte pasqyrën,ishte më pak fajtor, sepse nuk mundej kurr të shikonte të keqen në sy! Kurse sot...Dashur pa dashur bie në kontakt ball përball me fytyrën e tij të vërtetë.Oh ç'tmerr ndjen dikush, kur sheh pamje kërcënuese para tij dhe harron se ajo është fytyra e tij! Edhe ai nuk e do, ndaj në vënd të ndërroj pamjen mizore, kërkon të hakmerret, duke thyer pasqyrën! Evropa flet e mbron të drejtat e kafshëve...! Evropa të çon edhe në bangon e të akuzuarëve...Po kjo është sa fisnike aq dhe e përsosur! Po si mundet njerëzimi të mbroj të drejtat e kafshëve, duke shkelur të drejtat e njeriut? Kafshët jan më fisnike,prandaj shohim, sa shkon e më dëndur, maninë që dikush ta ndërtoj jetën e tij me kafshët, duke përbuzur rracën njerëzore! Shohim njerëz të ndryshëm që shpenzojnë qindra euro çdo ditë, për të mbajtur një xhungël të tër me rraca të ndryshme kafshësh, vetëm e vetëm sepse ato nuk mund të ken pretendime dhe as mundësin e komunikimit! ,Në vënd që gjysmat e këtyre shpenzimeve t'i hidhnim për ata që enden rrugëve! Për ata që flën pa ngrënë! Për ata që mbeten analfabet! Për ata që shesin trupin për kushtet më themelore të jetës!Për ata që vdesin nga SIDA! Për ata që ngushëllohen me drogë! Dhe tani dikush del "Më katolik se papa", kërkon të tregoj anën më të bukur të humanizmit,kujdesin për çdo gjë të gjallë!
Përse nuk përqëndrohet kjo Evro-Plaka në respektimin e të drejtave të emigrantëve dhe komplet pakicave kombëtare në Greqi? Përse nuk ka kërkuar një proces gjyqësor? E në qoftë se mua më mungon iformacioni,nuk do të thot gjë kjo, sepse nuk më mungon kurrë praktika dhe praktika është realiteti i hidhur.Sado të më thotë dikush se jan bër përpjekje nga KE për këtë punë, këto jan disa detyra të mbetura në letër.
Sa herë më jepet rasti të shkruaj, e të flasë për respektimin e të drejtave të njeriut, për të cilat disa njerëz intelektual kanë hartuar edhe një bazë ligjore, të njohur nga shumë shtete të botës. Aq herë shoh, se sa të prapambetur jemi akoma,(për të mos thën keqdashës).Por do thosha edhe një herë se, të gjitha ato përpjekje që bëhen në emër të humanizmit, jan një demagogji tashmë të shkuar kohe, për të tërhequr vëmëndjen e asaj pjese të prekur nga cënimi dhe cungimi i të drejtave njerëzore.

Aty këtu në hijet
e flamujve
mund të shifet
një mund, një përpjekje
e madhe përmbi vdekje,
për të pjellë diçka të madhe,
për të qitë në dritë një xhind!
Por, (o ironi)
nga ajo përpjekje lind
vetëm një mi.
(Migjeni)
Kjo ishte thirrja e Migjenit! Mësoje dhe ti Evropë se Migjeni Shqiptar t'i dinte mendimet,t'a njihte vrapin, para se ti Evropë të kërkoje bashkim mendimesh e kufijsh! Sa herë që ti Evropë je mbarsur me mendimin dhe dëshirën të lindësh gjeni,koha ka treguar se veç minj jan dukur! Minj që kan livadhisur sa kan dashur, e pastaj jan strukur nëpër vrimat e tyre nga ku nuk kan guxuar të dalin më! Le të mësojm më në fund se hipokrizija nuk është as e pa kuptueshme dhe as e pa shmangëshme.Pasi të rritet edhe pak Evropa do bëhet më e gjykueshme. Por që të rritet duhet të aktivizoj gjith gjymtyrët e trupit të saj.Një trup i cunguar do të mbetet gjithmon një invalid i gjymtuar.