Kantautori dhe mjeshtri i serrenatave korçare, Nonda Kajno

[Albo]

INTERVISTA/Flet kantautori, mjeshtri i serenatave korçare, Nonda Kajno


-Në Bukuresht, grupin “Serenada” e menaxhon një deputete Ohana Manolescu
-Vangjush Mio ishte mik i familjes dhe i jepte nënës time mësime pikture
-Nëna ime ka qenë në një bangë me Tefta Tashkon
-Todi Lubonja më ka ndihmuar shumë
-Vangjel Çërrava ka qene dhe mbetet një nga fansat e mi
-Teodor Laço vinte me grupin tonë dhe një prej nesh e ak futur personazh në film
-Pas Festivalit të 11 më çuan me punë në minierë

Albert ZHOLI
Kantautori Nonda Kajno mbetet një ndër serrenatistët më në zë të këngës korçare. Ai mbetet I pari në historinë e Shqipërisë që në vitet 1970 krijoi grupin e parë muzikot me 3 kitara që më vonë u përhap dhe në Tiranë. Pas Festivalit të 11-të edhe këngët e tij si dhe ai vetë u godit duke e quajtur “ se kisha qenë liberal, kësha sjellë rritmet dhe muzikën perëndimore, kisha koncepte mikroborgjeze, desha të degjeneroja rininë” Në fakt shokët e vërtetë e mbrojtën por kryesisht vetë Kryetari i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Korçës Petraq Zoto. Por meraku I tij në këto vite të demokracisë është që të zhvillohet një Festival I Serrenadave korçare. Sipas tij serrenadat “Nuk mund të them se janë të rrezikuara, sepse ato i mbajnë gjallë vetë korçarët. I mbajnë gjallë emigrantët kudo nëpër botë. Do të ishte më mirë që pushteti lokal mos e linte në harresë këtë vlerë që ka Korça”.

-Si e nisët rrugën e bukur të këngës si kantuautor, kush ishte nxitësi kryesor në këtë rrugëtim?

Rrugën e bukur të këngës si kantautor, e kam nisur rastësisht që në vitet e para të gjimnazit. Ishin vitet 60-70, ku grupe të ndryshme të rinjsh dilnin rrugëve dhe rrugicave të Korçës, duke ju bërë serenata vajzave që kishin për zemër. Fillimisht unë i ndiqja ata, pastaj fillova të këndoja edhe unë dhe kështu u bëra nga zërat më të pëlqyera të grupit të serenatistëve. Theksoj se në ato vite nuk kish televizorë, madje edhe radiot ishin të pakta. Si fillim unë kam kënduar me serenatistët më të mëdhenj në moshë si Ligoraq Qano, Sotiraq Mitre, Dhimitër Hreshova (Taqkë Karmeni ). Më vonë, me vëllezërit Ilija, Pandi dhe Gjergji Peleshi, Nasi Kondili etj. Në atë kohë, u krijuan shumë grupe serenatistësh që quheshin " Parera ". Dua të theksoj që korçarët ishin një popull i emancipuar, me kulturë perëndimore. Nuk mund të gjeje në atë kohë në Shqipëri ose në Ballkan prindër që ti këndojë vajzës së tyre me kitarë, këngë dashurije 3-4 metra larg dritares, dhe prindërit e vajzës të dëgjonin me kënaqësi. Ka qenë vërtet një popull me kulturë. Kjo ish si rezultat i emigracionit të korçarëve në vendet evropiane. Korçarët në emigrim zgjodhën Europën. Nga malli për vendlindjen, për familjen, për të dashurën e zemrës, ata zgjodhën këngët dhe melodite më të bukura që dëgjonin ne emigrim. Ato melodi aq të bukura, ju përshtatën edhe poezitë e bukura të dala nga shpirti i tyre. Këto ishin serenatat e para, që hynë në Korçë. Më vonë nisën edhe krijimet e para, kushtuar mallit për vendlindjen dhe më vonë, të dashurës së zemrës. Kjo është përsa i përket, këngëve të serenatës. Kori „Lira“, ka tjetër tematikë këngësh, si kënga patriotike etj.
- Nëna juaj ka qenë në një klasë me Tefta Tashkon, por mirrte mësime dhe nga piktori Vangjush Mio. Si ti ka përcjell nëna juaj njohjet me këta dy arttistë të mëdhenj shqiptarë?
Nëna ime Izmini, pasardhëse e një familje të njohur në Korçë, si familja e Janko Priftit, ka qenë në një klasë, madje në një bangë me artisten e madhe Tefta Tashko Koço. Po kështu, merte mësime edhe nga Piktori i Popullit Vangjush Mio, shtëpija e të cilit ishte disa metra larg të sajës. Miqësia me familjen e piktorit Vangjush Mio, ruhet edhe ditët e sotme, me vajzën e tij Rozeta Mio. Babai im Xhuvi Kajno, ishte tregëtar i njohur në Korçë. Ai ka realizuar edhe pllakat e gramofonit me sazexhinjtë e korçës, me këngëtare Qerimenë, të vetmen këngëtare femër të asaj kohe.
- Cila është kënga e parë si këngëtar e Nondës? - Po kënga e parë si kompozitor?
Kënga e parë si këngëtar, nuk më kujtohet, sepse unë mësova shumë këngë serenate, nga serenatistët që përmenda më lart, kurse kënga e parë e kompozuar nga unë, ishte një këngë dedikuar një vajze shumë të bukur, me emrin Dadajka. Mbaj mend në fillimet e para, kur fillova të kompozoja, nuk i vija shumë rëndësi tekstit të këngës. Kur filloja e këndoja këngën së bashku me shokët, ajo merte formë si tekst me ndërhyrjet edhe të shokëve të mij. Afër shtëpisë sime, ishte edhe shtëpija e një personazhi të njohur në Korçë, "Taqo Babucit". Taqua kishte një shtëpi me një obor të madh. Në oborin mbrapa shtëpisë, Taqua kish ndërtuar një barake, ku punonte si marangoz. Ishte edhe qejfli i pëllumbave. Ne atje mblidheshim dhe këndonim. Në shtëpinë e Taqos, vinte edhe shkrimtari Teodor Laço I cili Taqon e bwri personazh filmi me emrin Platon Burbuqi, (është pikërisht Taqo Babuci).
- Cila është vegla muzikore që ju ushtroni?
Të parën vegël muzikore që kam mësuar ka qenë kitara. Kjo më dha mundësinë që edhe të kompozoja. Më vonë fillova të mësoja pianon. Pra dy instrumentet që zotëroj janë kitara dhe pianua. Megjithatë, në një pjesë të konsiderueshme të kompozimeve të mija, në orkestracionet e tyre kam angazhuar kitaristë profesioniste si Edison Miso, i cili ka orkestruar disa nga kompozimet e mija si : “Korça”, “Qyteti i ëndrrave”, “Serenatë për qytetin e serenatave”, “Zemrën peng ma more”, “Lermë të të puth”, “Ditë karnavalesh”, “Pa ty”, “Kam një brengë në zemër”, etj.
Ndërsa këngët e kompozuara muajt e fundit, me tekstet e poetit korçar Skënder Rusi, si : “Korça qyteti magjik i serenatave”, “Dashuri rinore”, “Korçën linim pa gjumë”, Rob i shpirtit tënd”, si edhe këngët me tekstet e poetes Rajmonda Moisiu, si: “Sonte vetëm puthje dua”, “Dashuri e parë” etj.. në kitarë luan, kitaristi i talentuar korcar, Ylli Çekrezi.

-
- Kush janë krijuesit e parë të serenatave?
- . Krijuesit e parë me sa di unë janë: Loni Llogori, Mihal Ciko, Kristaq Antoniu, Thoma Nashi, Koli Rodhe, etj.
- A po ruhet tradita e serenatave?
- Traditën e serenatave, po e ruajnë vetë korçarët, sidomos ata që janë në emigracion. Më bën përshtypje se, kudo që kam shkuar në shtete ku ka emigrantë korçarë, kur bije fjala për këngët e rerenatës korçare, të gjithëve ju mbushen sytë me lot. Në Bukuresht të Rumanisë, është një grup me tre vajza e një djalë, që quhet grupi “Serenada”. Manaxhere e këtij grupi është deputetja e parlamentit Rumun me origjinë korçare, Zonja e nderuar Ohana Manolescu. Ky grup, i cili ka ardhur disa herë në Korçë për koncerte, aktivitetin e tij e ka përqëndruar vetëm tek serenata korçare.Në Rumani, sidomos në Bukuresht, është një numër i madh emigrantësh korçare. Këta emigrantë, nuk janë vetëm nga qyteti i Korçës, por edhe nga fshatrat p rrreth si, Drenova, Boboshtica, Dardha, Sinica, Voskopoja, Polena, deri nga fshatrat e Devollit, si Hoçishti, Ziçishti, Progri etj. Po kështu këngët e serenatës korçare, këndohen dhe pëlqehen shumë, edhe në Maqedoni ku ka shqiptarë. Eshtë për të ardhur keq që pushteti lokal në Korçë, nuk i ka dhënë rëndësinë e duhur, kësaj tradite të vyer që ka Korça. Megjithëse janë bërë shumë përpjekje nga ana e jonë nga serenatistët korçare, nuk është arritur që mbas 12 vjetësh të bëhet një festival i serenadës korçare –
- Sa serrenata keni në arkivin tuaj?
- Arkivi im, ka rreth 400 këngë të zhanreve të ndryshme. Nga këto, mbi 200 janë këngë të serenadës korçare. Ky numër vjen gjithmonë në rritje.
- Ju para Festivalit të 11, keni ngritur në Korçë një orkestër me tre kitara elektrike, një orkestër shumë e avancuar për kohën. Si u prit nga regjimi?
- Po është e vërtetë. Në vitin 1970, kur në Shqipëri për çudinë e të gjithëve, kish filluar era e liberalizmit në art e në kulturë, ngrita nëj orkesëtr të tillë. .Nga suksesi që kisha me këngët e mija në estradat amatore të qytetit të Korçës, mu bë ftesë nga regjisori i Estradës profesioniste të Korçës, z. Thimi Filipi që të këndoja si këngëtar në estradën profesioniste. Ftesën e prita me shumë kënaqesi. Fillova të këndoja këngët e mija dhe kisha shumë sukses, jo vetëm nga të rinjtë, por nga të gjitha moshat. Në atë kohë, sekretar i dytë qe mbulonte kulturën mbas Mihallaq Zicishtit, ishte Todi Lubonja. Nga suksesi që kisha me këngët e mija, të cilat bëheshin „biz“ sa herë që dilja në skenë, mu bë propozim, që të ngrija një grup rritmik, vetëm me kitara elektrike dhe bateri. Kështu u bë. U formua grupi, ku njerës kitarë i bija unë, njërës Vojo Memeli dhe tjetrës Ylli Cekrezi. Kurse në bateri, ishte bateristi i estradës, Agimi i Velës. Në përbërjen e grupit ishin edhe tre vajza, të veshura në mënyrë moderne, me pantallona kaubois, moda e asaj kohe. Në prova vinte pothuajse çdo natë, vetë Todi Lubonja, i cili na inkurajonte për suksesin që kishim çdo natë. Kishim nisur ta krahasonim veten me grupet perëndimore të asaj kohe. Dita ditës grupi ynë bëhej më i famshëm dhe me i suksesshëm, jo vetëm në Korçë, por kudo ku jepnim shfaqje në qytete të tjera, në fshatra, repartee ushtarake etj. Kudo i njëjti sukses. Ishte hera e parë që në Shqipëri, doli një grup i përmasave perëndimore. Salla çdo natë mbushej plot e përplot. Altoparlantët gjëmonin. Duke parë suksesin që kishim, kompozoja vazhdimisht këngë të reja ritmike për të rinjtë. Por e gjithë kjo mbeti si një ëndërr e bukur. Mbas Festivalit të 11 të këngës në Radio Televizion, ashtu si në gjithë Shqipërinë, filluan reprezaljet. kurbani për Korçën u bëra unë. U bë mbledhja e posaçme e Degës së Lidhjes së shkrimtarëve dhe Artistëve të Rrethit të Korçës. U akuzova se kisha qenë liberal, kësha sjellë rritmet dhe muzikën perëndimore, kisha koncepte mikroborgjeze, desha të degjeneroja rininë etj. Të gjitha këto më ranë si rrufe. Për të gjitha këto, u propozova të mos dilja më në skenë, por të punoja në punë të vështirë në prodhim. Për një kohë të gjatë punova në minjere dhe në bujqësi. Por fati im ish qe i shpëtova burgut. Më vonë mësova që në Komitetin e Partisë të Rrethit, më kishin mbrojtur, drejtori i Teatrit Petraq Zoto, që ish edhe Kryetari i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve për Korcën, regjisori Thimi Filipi dhe aktori Stavri Shkurti.
-
- -. Si do ta komnetonit këtë Festival?
- Në Festivalin e 11-të, kam qenë në Korçë. Për mendimin tim, këngët e festivalit, përveçse ishin të bukura, të kompozuara dhe të interpretuara me aq dashuri nga këngëtarët pjesëmarrës nuk kishin asgjë të keqe. Ai festival u politizua tej mase. Veshjet që u përdoren në Festival kishin kohë që qarkullonin në Shqipëri. Kurse dënimet ishin të rënda dhe çnjerëzore. Në asnjë vend të botës nuk dënohen artistët në atë mënyrë siç u veprua në Shqipëri në atë kohë.
- - Cilët nga udhëheqësit e kohës ke takuar në regjimin komunist, cilat janë mbresat që ruani?
- Nga udheheqesit e asaj kohe, ka qenë Todi Lubonja, ish sekretar i dytë i Komitetit të Partisë së Rrethit. Për të ruaj respektin më të madh. Një njeri i thjeshtë, me zemër të madhe, njeri me vizion, që me sjelljet e tij, dukej që admironte perëndimin. Gjithashtu, mbas Mihallaq Ziçishtit, kam takuar edhe ish sekretarin e parë të Komitetit të Partisë së Rrethit Vangjel Cerava, një njeri që e donte artin. Me sa e kuptoja, i pelqenin qe ne ate kohe kenget e mija. Edhe sot e kam nje nga fansat e kengeve te mija. –
- Në regjimin komunsit a keni pasur hapësirat e nevojshme për këngët tuaja? Cilët janë kënëgtaret që keni bashkpunuar në atë regjim dhe sa vlerësoheshin kënëgatërt dhe muzika athere?
- Gjate regjimit komunist, natyrisht qe hapesirat ishin te kufizuara, por gjeja rastin per interpretimin e kengeve te mija. Në atë kohë organizoheshin çdo vit konkurime të estradave dhe të teatrove të ndërmarrjeve, të cilat ndiqeshin me mjaft interes nga qytetarët. Po kështu nga këto shfaqje dolën edhe mjaft talente në fushat e ndryshme të artit. Shfaqjet që jepeshin gjatë konkurimeve, jepeshin edhe nëpër fshatrat, si në ato të rrethit, por edhe jashtë tij. Kur filloi që me mënyra të ndryshme, të ndaloheshin këngët e serenadës, ne ato i këndonim, kur mblidheshim në shtëpitë e njeritjetrit, me raste ditlindjesh etj.
- -Ku e gjen veten më mirë Nonda si këngëtarë apo si kompozitor?
- Te them të drejtën, nuk mund të bëj dallim. Më pëlqejnë këngët e mija, edhe kur i këndoj vetë, por edhe kur mi këndojnë këngëtarë të tjerë.
- -Cili është mendimi juaj për huazimet në muzikën shqiptare, sa e dëmtojnë ato muzikën tonë?
- – Huazimet që kanë nisur të përdoren rëndom vitet e fundit, natyrisht që e dëmtojne muzikën tonë. Për mendimin tim këto rryma muzikore, janë te momentit dhe nuk do ti rezistojnë kohës. Muzika jonë, e kam fjalën për këngët e muzikës së lehtë shqiptare, veçanërisht këngët e festivaleve, kanë qenë dhe mbeten si një thesar i pashtershëm i popullit tonë,që sa vjen dhe pasurohet. Për mendimin tim, po shikoj që nga viti në vit këngët e festivaleve, po përzgjidhen në mënyrë profesionale. Kemi gjithmonë prurje të reja dhe të pëlqyeshme në publikun shqiptar.

- -. Serrenatat, a janë të rrezikuara sot?

- Nuk mund të them se janë të rrezikuara, sepse ato i mbajnë gjallë vetë korçarët. I mbajnë gjallë emigrantët kudo nëpër botë. Do të ishte më mirë që pushteti lokal mos e linte në harresë këtë vlerë që ka Korça. Përfitoj nga rasti dhe i bëj edhe njëherë thirrje pushtetit lokal që të fillojë të bëjë festivalin e Serenadës, sepse ai do ta gjallërojë Korçën, do verë në levizje që nga poetët, kompozitorët, këngëtarët. Do dalin këngë të reja, do të ringjallen këngët e vjetra, aq të dashura për korçarët.