Shėn Sofia dhe bijat e saj; Besa, Shpresa dhe Dashuria
Martirja e shenjtė Sofia me vajzat e saj: Besa, Shpresa dhe Dashuria, rronin nė Romė nė kohėn e Perandorit Andrian (117-138 pas Krishtit). Ai ishte pagan dhe mundohej me tė mirė dhe me tė keq t'i bėnte tė krishterėt tė besonin tek idhujt.
Shėn Sofia ishte njė grua shumė besimtare dhe fetare dhe rridhte nga njė familje e madhe e njė qyteti tė Italisė. Qė e re mbeti e ve dhe u vendos mė pas nė Romė. Atje rronte me fenė, me besimin te Perėndia rriste gjithashtu dhe vajzat e saj.
Kujdesej e lumtura qė emri i saj tė ishte i njėjtė me veprat, dhe nė kėtė mėnyrė rronte dhe rriste tė bijat. Vajzat kishin tė njėjtat virtyte me nėnėn dhe ishin shumė tė bukura.
Djalli e urrejti kėtė familje tė krishterė dhe vuri dikė qė e kallėzoi Sofinė e vajzat tek perandori, se ato pėrbuznin idhujt dhe nuk u bindeshin urdhrave tė perandorit. Nė ēast i thirrėn nė gjyq dhe ato shkuan me shumė guxim, siē thotė Ungjilli "tė mos kemi frikė ata qė vrasin trupin, por jo shpirtin" dhe me fuqinė e Krishtit dhe qėndronin pa frikė dhe tė gėzuara.
Duke parė kėtė qėndrim, perandori filloi t'i marrė me tė mirė dhe i tha Shėn Sofisė:
- Shoh, zonjė, shumė dhunti tek ti, dhe nga pamja dhe menēuria. Pėr kėtė ėshtė gabim qė me zgjuarsinė tėnde tė mos kuptosh dhe tė braktisėsh idhujt e urdhrat e perandorit. Kjo gjė ėshtė shumė e rėndėsishme. Tunde qytetin duke i mėsuar hapur qė perėnditė tona nuk janė tė vėrteta, por diej tė thatė. Mė thuaj diēka mė shumė pėr atdheun tėnd, familjen, besimin, emrin.
Sofia, me hirin e Shpirtit tė Shenjtė iu pėrgjigj:
- Atdheu im ėshtė Italia dhe rrjedh nga familje aristokrate. Emri im ėshtė Sofia. Mbi tė gjitha e konsideroj si gjė tė veēantė tė quhem e krishterė, bijė e Perėndisė sė vėrtetė, tek i cili u pėrkushtova qė nė lindjen time dhe Atij ia pėrkushtova edhe fėmijėt e mi, qė nė lindje. Pėr kėtė erdhėm nė Romė qė tė predikojmė Perėndinė e vėrtetė dhe pėr Atė jemi tė gatshėm tė vuajmė, tė dėnohemi deri dhe me vdekje.
Kur i dėgjoi kėto gjykatėsi, u mahnit pėr guximin dhe menēurinė me tė cilėn u pėrgjigj, prandaj e la dhe zuri vajzat e saj. Por meqė gjeti tė njėjtin guxim dhe menēuri, i dorėzoi tek njė aristokrate pagane qė e quanin Paladia, qė t'u mėsonte besimin pagan e pas tri ditėsh do t'i rigjykonte.
Nė kėtė periudhė prej tri ditėsh, nėna e menēur nuk pushoi sė mėsuari vajzat e saj. I kėshillonte duke u thėnė:
- Bijat e mia tė dashura, unė ju linda e ju rrita shpirtėrisht e trupėrisht. Ju mėsova gjithė besimin e krishterė dhe ju dhashė armė shpirtėrore me mėsimet, por dhe me shembullin e jetės sime, qė kur t'ju ndodhė ndonjė ngacmim, tė mund t'i dilni mbanė. Ja, tani qė djalli na hapi luftė, do tė duket dhe rezultati juaj shpirtėror. Kujdes bijat e mia, se mos frika pėr mundimet ju pakėson guximin dhe dashurinė tek Krishti, mos gėnjeshtra e djallit mund tė vėrtetėn e Krishtit brenda jush. Mė bėn tė shqetėsohem, bijat e mia, mosha juaj e re, por tė keni guxim, se Krishti ju ndihmon me hirin e Tij. Jepmėni guxim nė pleqėrinė time, se me guximin dhe fuqinė tuaj do tė marr dhe unė fuqi rinore. Po e ruajtėt deri ne fund, bijat e mia, besimin te Krishti, do tė kurorėzoheni nga Ai me lule qė nuk vyshken, duke ndjerė gėzim dhe lavdi tė pėrjetshme nė Mbretėrinė e Qiellit. Eshtė shumė e menēur tė ndėrrojė njeriu gjėrat e vogla tė kėsaj bote me virtytet e mėdha tė pėrjetshme tė Mbretėrisė sė Qiejve. Me pak pika gjaku do tė gjejmė jetėn e pėrjetshme.
Pėr kėto kėshilla tė nėnės vajzat u pėrgjigjėn:
- Nėnė e nderuar, siē na mbėshtete me fjalėt e tua tė menēura dhe kėshillat, ashtu vazhdo tė na japėsh fuqi me lutjet e tua. Dhe Zoti ynė Jisu Krisht na tha qė kur tė ndodhemi para gjyqit ose para tiranėsh tė mos mendojmė qė mė parė se ē'pėrgjigje do tė japim, se Ai do tė na japė fuqi e guxim, se Ai do tė pėrgjigjet pėr ne.
Si kaloi afati i tri ditėve dhe i sollėn vajzat para gjykatėsit, ai filloi prapė t'u thotė tė njėjtat gjėra:
- Shoh bukurinė, rininė, menēurinė tuaj, bujarinė e shpirtit dhe mendoj se kėto janė dhuratat e perėndive, por meqė unė kam dashuri atėrore pėr ju, ju lutem, tė dėgjoni kėshillėn time, si tė ishte e atit tuaj. Sė pari, kujtoni pleqėrinė e nėnės suaj, se dhe ajo do tė torturohet me ju, pastaj mendoni rininė dhe bukurinė tuaj qė tani e adhurojnė, por qė duhet ta torturoj, pa e dashur aspak, sepse po nuk u bindėt t'u nėnshtroheni perėndive, do t'i humbitni kėto, bile dhe jetėn tuaj.
Me kėto mundohej gjykatėsi t'i merrte me tė mirė, por ato shpirtra tė rinj, filizat e Shpirtit tė Shenjtė, u pėrgjigjėn me guxim e thanė:
- Mėso njė herė e mirė, gjykatės, se ne as nuk pranojmė ato qė na premton, as llogarisim frikėn tėnde, por pėlqejmė mirėsitė e pėrjetshme dhe jetėn tonė pranė Dhėndrit Qiellor. Pėr kėtė, nuk na tremb kur thua se do tė torturosh nėnėn tonė, se nė vend tė frikės na jep gėzim, se ē'gjė mė tė bukur ka pėr tė krishterėt, se tė japin jetėn e tyre pėr dashurinė e Krishtit! Kur na thua se do tė na heqėsh kėto tė mira tė kota dhe nė vend tė tyre do tė na japėsh ato qiellore, dukesh sikur edhe ti nuk ke mend. As me frikė, as me tė mira nuk do tė na bėsh gjė. Ne njė Perėndi kemi, kemi Jisu Krishtin.
Duke parė kėtė mendje tė fortė dhe kėtė guxim, gjykatėsi mendoi t'i ndajė e t'i gjykojė njė nga njė duke menduar se kėshtu do t'ia dalė mė mirė e do t'i mundė. Ne fillim thirri nėnėn dhe e pyeti pėr moshėn e vajzave. Ajo iu pėrrgjigj:
- E para 12 vjeē quhet Besa, e dyta 10 vjeē quhet Shpresa, e treta 9 vjeē quhet Dashuria.
Sollėn nė fillim tė parėn dhe i kėrkoi gjykatėsi qė tė sakrifikonte tek idhujt. Ajo nė vend qė tė sakrifikonte i tha gjykatėsit:
- Si i marrė qė jeni, si tė mos ju gėnjejė djalli? Nuk mjafton qė jeni i verbėr shpirtėrisht, por shkoni dhe verboni dhe tė tjerėt. Kush ėshtė i marrė tė refuzojė Perėndinė e vėrtetė dhe tė lutet tek ato perėndi qė i bėjnė duart e njerėzve. Unė pėlqej mė mirė tė marr ēdo mundim se tė bie nė kėto marrėzi.
Kėto fjalė tė vajzės e zemėruan shumė gjykatėsin dhe meqė me fjalė nuk mundi ta bindte, filloi ta torturonte. Kėrkoi ta zhvishnin, t'ia lidhnin duart pas e ta rrihnin pa mėshirė. Kėtu u duk burrėrria e martires, e cila kishte fytyrė tė qeshur, qė ndonėse e rrihnin dukej sikur i hidhinin sipėr lule dhe trėndafila. Por sa duronte Shenjtorja, aq zemėrohej gjykatėsi. Pastaj nė vazhdim, urdhėroi t'i prisnin gjoksin dhe pasi pa qė ajo duronte, urdhėroi t'i sillnin njė zgarė tė skuqur dhe e vunė sipėr. Por sa kėrkonte ai mjete torturuese, aq i jepte Perėndia fuqi dhe gėzim. Dhe ndėrsa ndodhej mbi zgarėn e skuqur, dukej sikur ndodhej nė njė parajsė tė vėrtetė e tė freskėt. Gjykatėsi u ēmend nga inati dhe kur pa se kėto tortura nuk i ndėrruan mendjen, gjeti diēka mė tė keqe. Vendosėn ta venė nė njė tigan dhe nė vend tė vajit t'i hidhnin zift tė ngrohtė. Por zjarri e respektoi Shenjtoren, uli fuqinė dhe martirja mbeti nė njė vend tė freskėt duke psalur e duke lavdėruar Perėndinė. Gjykatėsi duke parė se asnjė dėnim nuk e mposhti, nė tė kundėrt tė gjitha qė u bėnė, treguan fuqinė e Krishtit para paganėve, dha vendimin e fundit t'i pritnin kokėn. Por ajo nė vend qė tė dėshpėrohej, u mbush me gėzim. Pėr kėtė i foli nėnės tė lutet qė dhe vajzat e tjera tė mbarojnė jetėn e tyre me vdekje martirike dhe motrave u tha tė qėndrojnė me burrėri deri nė fund pėr vuajtjet pėr Krishtin. Ato kur morėn porositė vrapuan ta pėrshėndetnin.
Pasi dėgjuan vajzat porositė e motrės martire morėn guxim dhe kur e takuan nė ēastet e fundit i thanė:
- Lutju, motra jonė, Zotit tonė Jisu Krisht tė na bėjė te denja ta mbarojmė mirė rrugėn martirike dhe tė takohemi ne Mbretėrinė e tij.
Nėna e tyre, Shėn Sofia, duke parė fėmijėn e saj ta thernin si qengj tregoi sa e duruar ishte nė rrugėn e Krishtit dhe nė vend qė tė qante e tė thėrriste, falėnderonte Krishtin qė e bėri tė denjė tė shohė fėmijėn e saj tė sakrifikohet pėr dashurinė e Tij dhe i lutej Perėndisė t'i bėnte tė denja edhe dy tė tjerat ta mbaronin mirė martirizimin dhe tė mos thyheshin.
Pak para se shpata tė binte mbi kokėn e martires, Shėn Sofia qėndroi para saj dhe i tha: "Vajza ime e dashur, unė bėra shumė mundime tė tė lind, tė tė rris, deri nė kėtė moshė dhe, ja, ti mė paguan tani dy a tre fish pėr kėto mundime. Dhe nuk ėshtė e mundur, bija ime, qė t'u japėsh shpėrblim mė tė madh prindėrve, pėr sa kanė bėrė pėr ty, sesa ti mė dhuron tani. Lavdi dhe nder tė madh mė dhuruat mua nga Krishti, tek i cili shko me bekimin tim, bija ime, e larė me gjakun e martirizimit tėnd, me tė cilat do tė gjendesh para Dhėndrit tėnd mė e bukur dhe mė me erė se lulet.
Kur dėgjoi kėto fjalė e lumtura martire, uli kokėn dhe me gėzim pranoi vdekjen me prerjen e kokės.
Gjykatėsi, duke mos duruar kėto gjėra nga martirja, mendoi se ē'duhej bėrė qė tė bindte dy tė tjerat, prandaj kėrkoi tė dytėn nga mosha, Shpresėn, tek e cila foli me mirėsi dhe i tha:
- Pėrulu tė paktėn ti tek perėndia Artemida. Shpresa iu pėrgjigj:
- E kuptove mirė qė ajo qė torturove dhe vrave ishte motra ime. Siē e provove dhe e pe se ē'besonte ajo, e njėjta gjė ndodh dhe me mua, sepse asgjė e hidhur apo e gėzuar nuk na ndėrron mendjen.
Kur dėgjoi tė njėjtat gjėra vendosi t'i bėjė tė njėjtat tortura, ta rrahin lakuriq. Por meqė edhe ajo qėndroi si e motra me gėzim dhe guxim, kėrkoi ta hidhnin mbi zjarr. Por Perėndia, qė ruajti edhe tė motrėn nga torturat pa pėsuar gjė, kėshtu ruajti edhe kėtė Shenjtore dhe si diēka e gjallė, zjarri e respektoi dhe nuk e preku fare, ndėrsa ajo nuk pushonte sė luturi dhe lavdėruari Perėndinė pėr bekimin qė i dha pėr vdekjen martirike.
Duke parė kėto, gjykatėsi ishte sikur e kishin kapur demonėt. Nga inati urdhėroi ta varnin dhe me thonj metalikė t'i ēirrnin trupin. Ndėrsa e ēirmin me thonjtė metalike, dilte nga trupi i saj aromė dhe me shikimin e gėzuar i thoshte tiranit:
- Ti, i mjerė, mendon se me tarturat do tė pakėsosh durimin tim, ndėrsa unė me fuqinė e Krishtit shpresoj tė tė tregoj tė dobėt e tė mundur nė luftėn me njė vajzė tė vogėl si unė, qė nuk ka fuqi tjetėr veē fuqisė nga qielli.
Kėto fjalė tė vajzės e bėnė tiranin mė tė tėrbuar. Urdhėroi tė sillnin njė enė me zift dhe rrėshirė qė ziente dhe ta hidhnin mbi vajzėn. Por u bė njė mrekulli e ēuditshme. Siē po ēonin ziftin me rrėshirėn, ena u shkri dhe ai e tė tjerė rrotull u dogjėn, pa arritur tė digjte vajzėn. Kur pa gjykatėsi kėto qė po ndodhnin dhe vajzėn e gėzuar, vendosi qė edhe kėsaj t'i pritnin kokėn. E sollėn edhe kėtė nė vendin e ekzekutimit. Kur ajo pa trupin e sė motrės, u hodh mbi tė dhe duke e puthur, shpresonte ta takonte nė Parajsė. Pasi i prenė kokėn edhe asaj, gjykatėsi ra nė trishtim dhe ēuditej qė nuk mundi tė arrinte gjė nga dy vajzat e vogla. Por shpresonte se me tė tretėn, qė ishte dhe mė e vogla do tė bėnte diēka.
Sollėn vajzėn e vogėl tė gėzuar, Dashurinė. Gjykatėsi mundohej qė me fjalė tė bukura ta bindte tė sakrifikonte tek idhujt. Por vogėlushja i tha:
- Mos tė tė gabojė mendimi se do tė mė bindėsh, sepse do tė kuptosh se dhe unė jam filiz nga ajo rrėnjė e bekuar dhe jam pjellė e atij barku qė e provove, por qė tė turpėroi. Nuk dua qė tė dukem mė pak burrėrore se tė tjerat, ndonėse jam mė e vogėl.
Kėtė guxim dhe besim tė vajzės nuk e duroi gjykatėsi, prandaj urdhėroi ta varnin e ta rrihnin me kamzhik, kėshtu qė me tė lidhurit e me tė rrahurit t'i zbėrtheheshin kockat e njoma.
Por fuqia e Perėndisė, qė ndihmoi tė motrat, e ndihmoi edhe atė dhe nuk ndodhi asnjė e keqe as nga lidhja, as nga rrahja me kamzhik.
Pėr kėtė, gjykatėsi urdhėroi njė zjarr dhjetė herė mė tė madh se mė parė. Zjarri dukej si det. Tirani u kthye dhe i tha vajzės:
- E sheh kėtė zjarr tė tmerrshėm? Pėr ty ėshtė pėrgatitur. Mendo se nuk do tė shpėtosh nga ky, veēse po bėre atė qė tė them. Dhe mua, meqė dua tė tė shpėtoj, mė mjafton vetėm njė fjalė e mirė pėr perėndinė Artemida dhe do tė tė lė tė lirė tė ikėsh. Dashuria e vogėl iu pėrgjigj:
- Mos lejoftė Perėndia tė fėlliq gojėn me emrin e Artemidės dhe kjo gojė qė duhet tė flasė vetėm pėr Perėndinė e vėrtetė, tė flasė pėr demonėt.
Atėherė gjykatėsi, nga inati, urdhėroi ta hidhnin nė zjarr, por vajza e vogėl sa dėgjoi vendimin, nga dashuria per Krishtin, u hodh vetė nė mes tė zjarrit.
Por zjarri, si me logjikė, u shpėrnda rrotull dhe dogji njerėzit, midis tyre dhe gjykatėsin.
Mirėpo ai e kishte kaq tė ashpėr zemėrimin sa nuk e pa ēudinė, por urdhėroi ta sillnin pėr tortura tė tjera. Por ushtarėt qė shkuan t'i afrohen, panė rreth saj tė rinj me tė bardha qė shkėlqenin nga bukuria. Ishin engjėj qė u shfaqėn nė zjarr, kur hyri atje Shenjtorja dhe kur ushtarėt zgjatėn duart ta kapnin, ata ranė tė paralizuar dhe iu lutėn Shenjtores:
Dil shėrbėtore e Perėndisė sė vėrtetė, se tė kėrkon gjykatėsi.
Doli Dashuria e vogėl nga zjarri pa u dėmtuar fare, ndėrsa tė tjerėt ishin bėrė tė paralizuar.
Duke parė tirani kėto gjėra qė bėheshin, nė vend qė tė admironte fuqinė e Krishtit, urdhėroi t'ia mbėrthenin vajzės tėrė trupin me gozhdė, ndėrsa vetė ishte gjysmė i djegur.
Por Zoti qė e ruajti nga zjarri, e ruajti dhe nga gozhdėt dhe nuk pėsoi as dhimbje e as gėrvishtje.
Atėherė duke pranuar se nuk kishte ē'tė bėnte, urdhėroi t'i pritnin edhe kėsaj kokėn. Kur Shenjtorja dėgjoi kėtė vendim, u mbush me gėzim dhe falėnderonte Perėndinė duke thėnė:
- Lavdi Trini e Shenjtė, Perėndi i vėrtetė, Perėndi i pėrjetshėm qė mė bėre tė denjė tė hyj nė vendin e njerėzve tė shenjtė, qė pėsuan pėr besimin. Tė lutem, Zot, tė bėsh nėnėn time tė rrojė pas vdekjes sime, qė tė mundet tė na varrosė siē u takon tė krishterėve.
Nėna e lumtur, kur pa se dhe vajzėn e tretė e therėn si qengj, falėnderoi Perėndinė qė i dha fuqi edhe asaj pėr t'u martirizuar dhe plot gėzim i thoshte vogėlushes sė saj:
- Sa e lumtur je, bija ime, filiz i barkut tim, qė me martirizimin tėnd edhe prindėrit nderon, edhe Perėndinė e lavdėron. Kush nuk do tė tė mburrė pėr durimin tėnd deri nė fund? Shko, bija ime, tek Dhėndri Krisht, tek gėzimi i pėrjetshėm, qė tė marrėsh nga duart e Tij kurorėn qė nuk vyshket tė martirizimit. Shoh rreth teje engjėj e shenjtorė qė gėzohen dhe presin tė marrin shpirtin tėnd. Lum unė qė jam nėna juaj, qė me tre fėmijėt e mi lavdėrova Trininė e Shenjtė dhe i dhurova si dhurata tė ēmuara nė Mbretėrinė e Qiellit.
Me kėto fjalė ngushėlluese nėna i jepte kurajo vajzės qė uli kokėn e saj dhe pranoi vdekjen pėr dashurinė e Krishtit. Nėna e lumtur mori trupin e vogėlushes, e vuri me tė tjerat dhe i varrosi si tė krishtera tė vėrteta nė njė kishė qė kishte ndėrtuar ajo vetė mė parė pėr tė lavdėruar Perėndinė. Atje i varrosi vajzat dhe tė krishterėt i kanė si lipsane tė shenjta.
Pasi u varrosėn tė tre lipsanet, nėna e mjerė rrojti vetėm tri ditė. Ditėn e tretė, ndėrsa ndodhej nė kishėn e lipsaneve dhe lutej pėr shpirtrat e tyre, ndjeu se i erdhi fundi. Ktheu sytė nga qielli dhe tha:
- Filizat e bekuar tė barkut tim, pranoni edhe nėnėn tuaj nė Parajsė, ku dhe ndodheni.
Mbylli sytė dhe dorėzoi shpirtin nė duart e Perėndisė. Kėshtu u realizua ajo qė kėrkoi Dashuria e shenjtė tek Perėndia. Tė krishterėt vunė edhe trupin e nėnės pranė vajzave, qė ashtu siē rronin bashkė nė tokė, tė rronin bashkė dhe te Krishti, te cilin e donin dhe pėr Tė cilin edhe u sakrifikuan me gjithė shpirt.
Me ndėrmjetimet e tyre tė shenjta le tė bėhemi edhe ne tė denjė qė tė jemi bashkė me to nė Mbretėrinė e Qiellit.
Kisha i kujton dhe nderon 4 martiret nė 17 shtator.
Krijoni Kontakt