Po e rihap kete teme. Duke qene se pak a shume vrojtoj se si behen punet ne forum, cdo gje interesante e ruaj pak a shume. Tani Baptist besoj se do jesh i kenaqur. Uroj gjithashtu qe ai qe e hoqi mos ta heqi me, ose te pakten ta harroj per disa kohe sic ka "harruar" dhe temen e pornografise shqiptare dhe te kurverizimit te popullates tone. Mbase ky eshte dhe objektivi me i ri i Forumit.
----------
Njė kullė shqiptare nė Malin Athos
ARTA SEITI
24 Maj
Mali Athos ėshtė njė tokė prej afro 400 km², ku unė nuk mund tė shkel.
Sepse gratė janė rreptėsisht tė ndaluara tė shkelin. Madje, dhe kafshėt e gjinisė femėrore.
Nė veri tė Greqisė, i shtrirė nė detin Egje, e ku maja mė e lartė ėshtė 2033 metra, ky vend ka afėrsisht vetėm 1500 banorė. Me njė ndryshim, banorėt janė murgjėr qė jetojnė nė 20 manastire tė fesė ortodokse, tė vendosura aty qė prej shekullit tė X-tė.
Kjo «republikė» gėzon njė status tė veēantė, autonom, tė garantuar nga e drejta ndėrkombėtare, sipas traktatit tė Lozanės tė vitit 1923.
Kjo botė ireale, ku nuk ka nėna, teze, halla, motra, ku kalendari ėshtė ai i Jul Ēezarit, ku ora ka mbeteur si nė kohėn e Bizantit e mesnata pėrkon me perėndimin e diellit, ku elektriciteti funksionon nė ēdo manastir me gjeneratorė, e ku banorėt janė vegjetarianė, i ėshtė pėrkushtuar tėrėsisht lutjes dhe devotshmėrisė sė zotit; andaj quhet ndryshe Mali i Shenjtė.
Murgjėrit janė grekė e tė kombėsive tė tjera, por tė gjithė janė qytetarė grekė dhe gėzojnė tė drejta tė njėjta. Vendi administrohet nga njė guvernator civil, i emėruar nga shteti grek.
Kjo njėsi autonome, e pėrfshirė ne Listėn e Trashėgimisė botėrore tė Unesco-s, ėshtė e vyer pėr koleksionin e artit ortodoks, pėr ikonat, afresket e dorėshkrimet e vjetra, pėr arkivat e ēmuara.
Kėrshėria pėr kėtė vend lidhet jo vetėm me vlerat e historisė e tė artit, jo vetėm me mėnyrėn e jetesės.
Nė njė bisedė me profesorin B.Bojovic, tė Shkollės sė lartė tė studimeve nė shkencat shoqėrore nė Paris ( EHESS), i cili e kishte vizituar Malin Athos, para disa vitesh, mė tėrheq nė fillim, njė ngjarje e vogėl, qė do tė mė sherbejė mė pas si nyje pėr vlerat historike e ikonografike qė paraqet ky vend pėr Shqipėrinė. Ai mė tregon se nė vaporin qė merrte pėr tė shkuar nė Malin Athos, hyn nė bisedė me njė punonjės tė rendit, kontrollues i lejeve tė vizitave, i cili e pyet se « ēdo tė thotė tė jesh shqiptar ? » Sepse, tė gjithė e quanin « shqiptar », pėr arsyen qė vinte nga Greqia e Veriut, e sepse ai ishte « qimekuq », tipare qė nuk pėrngjanin me banorėt pėrreth. « Unė, nuk e di se ēfarė ka tė veēantė tė qenit shqiptar, ia pret ai, por njė gjė ėshtė e sigurt, muzika rumune, sllave, shqiptare ėshtė e njėjtė, e mė pėrket ».
E pikėrisht, nė Malin Athos, mė tregon mė pas, profesori Bojovic, ndodhet « Pirgu shqiptar », kulla shqiptare nė manastirin e Hilandarit, tė cilin ai e kishte vizituar. Mėsoj qė i ati i Skėnderbeut, Gjon Kastrioti, bleu nė shekullin e XV-tė, pirgun e Shėn Gjergjit, i njohur me emrin « Pirgu shqiptar », ku Gjon Kastrioti ka jetuar me njė nga djemtė e tij, Reposhin. Mėsoj nė tė njėjtėn kohė, qė Manastirit tė Hilandarit, babai i Skėnderbeut, i dhuroi dhe dy fshatra nga pronat e tij.
Lidhja me historinė tonė mė shtyn tė kėrkoj nė « Historinė e Shqipėrisė », e gjegjėsisht tė ndjek gjurmėt shqiptare tė Malit Athos. Nė kreun e tretė tė « Historisė sė Shqipėrisė », tė titulluar Fundi i sundimeve tė huaja Formacionet shtetėrore shqiptare nė shekullin XIV fillimi i shekullit XV », nė paragrafin « Shteti i Gjon Kastriotit », shkruhet : «Kėshtu shpjegohen, p.sh., lidhjet e tij me manastirin e Hilandarit nė Malin e Shenjtė, qė gjendet nė brigjet e detit Egje. Kėtij manastiri, Gjon Kastrioti i dhuroi nė vitin 1426 dy fshatra nga pronat e veta nė rajonin e Gostivarit, i bleu pirgun e Shėn Gjergjit (i njohur edhe me emrin Pirgu Shqiptar), dhe nė kėtė manastir njė nga djemtė e tij, Reposhi, e kaloi jetėn si murg derisa vdiq mė 25 korrik 1431. »
Nga kėrkimet e mėpasme, pėr Malin Athos e lidhjen e tij me ikonografinė shqiptare, mėsoj qė emra tė shquar piktorėsh shqiptarė tė afreskeve, kanė punuar nė manastiret e kėtij vendi.
David Selenica (1715), ka pikturuar afreske nė manastirin e Laurės sė Madhe, nė Malin Athos ; vėllezėrit, Kostandin dhe Athanas, tė mbiquajtur « Zografi », krijimtaria e tė cilėve shtrihet nga 1741-1783, nė afresket e tyre, kanė ruajtur karakterin krahinor tė veshjeve.
Eshtė pėr tu pėrmendur, Grigor Zdruli (vdiq nė 1906), prift, qė profesionin e zografit e morri nė Malin e Shenjtė. Atje, formoi dhe atelienė e tij, ku i mėsoi zanatin tė rinjve shqiptare si Grigor Zdruli (i riu), Spiridhon Dunka, Dhimitėr Papaveshi e tė tjerė. Anton Zengo, prift, i cili ka ushtruar krijimtarinė e tij nė gjysmėn e parė tė shekullit te XIX-tė e deri nė fund tė po kėtij shekulli ; ka punuar nė malin Athos.Nė kėtė republikė murgjėrish, ku siē shprehen dhe ata vetė, ēdo lėvizje pėrshkruhet « brėnda dhe jashtė nesh » (B.Bojovic), gėrshetohen mitikja me realen : sipas mitologjisė greke, Athos, nė betejė me Posejdonin, e qėllon me njė copė shkėmbi atė, por nuk arrin ta zerė ; shkėmbi bie mbi det nė formė piramide, duke krijuar kėshtu, Malin Athos.
Thuhet qė vizitorėt e pelegrinėt janė tė shumtė, specialistėt e ikonave bizantine, kėrkuesit qė nguliten nė arkivat e Malit tė Shenjtė. Raporti i njė deputeteje evropiane qė daton prej 2003-shit, pėr barazinė e gjinive, nė kėtė zonė, nuk ėshtė votuar, pėr ēudi, nga deputetėt grekė.
Republika autonome e Malit Athos, vazhdon tė mbetet e shkėputur nga bota. Por pasuritė etnografike, tė ikonografisė ortodokse peshojnė.
Nė brendėsinė e njė forme tjetėr tė kėrkimit shpirtėror, nė qetėsinė e murgjėrve qė vėshtrojnė njeri-tjetrin, shpresoj qė njė ditė tė shkel ; shpresoj tė vizitoj gadishullin e thepisur e pa dyshim, « Pirgun shqiptar ».
Metropol.
----------------
------------
----------------
Humdinger
i/e regjistruar
Anėtarėsuar: 19-11-2004
Postime: 627
Humdinger i respektuarHumdinger i respektuarHumdinger i respektuarHumdinger i respektuarHumdinger i respektuarHumdinger i respektuar
Citim
Postuar mė parė nga Xhuxhumaku
Njė kullė shqiptare nė Malin Athos
Eshtė pėr tu pėrmendur, Grigor Zdruli (vdiq nė 1906), prift, qė profesionin e zografit e morri nė Malin e Shenjtė. Atje, formoi dhe atelienė e tij, ku i mėsoi zanatin tė rinjve shqiptare si Grigor Zdruli (i riu), Spiridhon Dunka, Dhimitėr Papaveshi e tė tjerė. Anton Zengo, prift, i cili ka ushtruar krijimtarinė e tij nė gjysmėn e parė tė shekullit te XIX-tė e deri nė fund tė po kėtij shekulli ; ka punuar nė malin Athos.Nė kėtė republikė murgjėrish, ku siē shprehen dhe ata vetė, ēdo lėvizje pėrshkruhet « brėnda dhe jashtė nesh » (B.Bojovic), gėrshetohen mitikja me realen : sipas mitologjisė greke, Athos, nė betejė me Posejdonin, e qėllon me njė copė shkėmbi atė, por nuk arrin ta zerė ; shkėmbi bie mbi det nė formė piramide, duke krijuar kėshtu, Malin Athos.
Metropol.
Tė gjithė mbiemrat e pėrmendur mė lart, kanė qenė nga Dardha e Korēės dhe ka shkrime pėr ta. Njė shkrim i tillė, ka titullin "Piktorėt dardharė"... ku mund tė informoheni, pėr kėta shqiptarė qė kanė lėnė emėr nė Athos, sidomos nga familja Zengo.
LEXONI SHKRIMIN E MĖPOSHTĖM:
Piktorėt Dardharė
Ishte tradite ne te kaluaren ne Shqiperi qe profesionin e ushtruar nga nje pjesetar i farmiljes, me i vjeteri ne moshe, t'ua mesonte, e t'ia linte trashegim vellazerve, bijve ose te afermevs te fisit. Tipik e'shte rasti i nje plejade te tere piktoresh dardhare, te cilet duke ushtruar profesionin e zografit e kane lene ate trashegim brez pas brezi. Kjo brezni piktoresh, fillon me Nikolla Zengon ne gjysmen e dyte te shek. 18 -te e perfundon me piktore te kesaj familjeje ne ditet tona, si Andromaqi e Sofia Zengo.
1
NIKOLLA ZENGO - Ka jetuar ne gjysmen e dyte te shekullit te 18 -te dhe gjysmen e pare te shekullit te 19 - te. Per te kemi pak te dhena. Dime se ka qene ne Rusi. Prej asaj periudhe trashegojme 25 skica te bera ne laps. Ato paraqesin figura e portrete aristokratesh te asaj kohe, me veshjet e tyre karakteristike ruse si dhe skena fetare si "Kryqezimi", "Ngjallja e Krishtit". Skicat deshmojne se autori eshte piktor, qe e njeh mire mjeshterine e tij dhe se ato perbejne punen pergatitore te piktorit per pune te tjera perfundimtare, te cilat fatkeqesisht nuk i njohim por tregojne se autori i tyre ishte piktor i njohur per kohe'n dhe jo person pa talent dhe kulture profesionale.
2
ANTON ZENGO - Djali i Nikolla Zengos, trashegoi profesionin e zografit nga i ati. Ka jetuar nga gjysma e pare e shek. 19 - te, deri ne fund te atij shek. Edhe ai si i ati ka qene prift ( 1839 ). Ka punuar si kinograf ne Agios Oros ( Mali i Shenjte ) dhe ne Rusi.
3
PAPA JANI ZENGO - ( 1832 - 1912 ). Kreu shkollen fillore greke ne Dardhe, me vone largohet nga fshati e shkon si girak zografi ne Malin e Shenjte e ne Korfuz. Ne vitin 1855 punon ne Larisa, ku mesoi dhe profesionin e fotografit, eshte nder fotografet e pare shqiptare ( ne mos i pari ) Fotografia e pare qe ruhet deri me sot eshte ajo e shkolles se Dardhes me 1876. Ne vitin 1855 ai ndjek ne Korce. Ishte drugdhendes. Me 1886 ai merret me levrimin e shqipes e ne kete drejtim na ka lene doreshkrim nje alfabet shqip me 33 germa, me te cilin beri perpjekje per te kthyer ne shqip Ungjillin. Ka mbetur nga veprat e tij te shumta vetem nje ikone "Peritoni" ( Rreth prerja e Krishtit ) e vitit 1864, qe me sa duket duhet te jete nga punet e tij fillestare ne fushen e piktures. Papa Jani Zengo profesionin e fotografit dhe piktorit ua me'soi edhe djemve te tij Vangjelit, Nikolles e Eftimit.
4
GR1GOR ZDRULI - Vdekur me 1906, emri i vertete i tij ishte Sotir. Ishte prift dhe profesionin e zografit e mori ne Malin e Shenjte. Atje mbasi aftesohet ne kete drejtim, formon ateliene e vet, ku mesuan pikture shume djem te rinj shqiptare, si tre djemte e Papa Jani Zengos, Grigor Jeromanak Zdruli (i riu ). Thanas Zengo,Pancli Gjino, Spiridhon Dunka,Dhimiter Papaveshi nga Lehova, Marko Ballkameni, etj. Ka punuar ne ikonografi dhe afreske ne Manastiret Sinopetra, Votopet dhe Kseropotam. Ne Shqiperi ka pikturuar Kishen e She'n Thanasit ( Dardhe ). Ne Muzeuinin Mesjetar ne Korce hdodhen prej tij vetem tre ikona, te cilat deshmojne se ai ka qe'ne piktor i afte dhe me talent.
5
NIKOLLA ZDRULI - Vdekur (1899 ), veilai i voggl i Grigorit, qe si piktor njihet me emrin e tij fetar Neofit. Ka punuar bashke me te vellane ne Malin e Shenjte.
6 SOTIR PAPA ILIA - ( 1870 - 1958 ). eshte nga fa-milja Kere, ka qe'ne prift. Ne Muzeun e Artit Mesjetar ne Korce ndodhen 15 ikona te tij. Ka punuar edhe ne kishat e She'n Gjergjit ne Dardhe e ne Korce. Pervec veprave me karakter fe*tar, ka lene disa punime laike qe tregojne se ato jane vepra te dala nga dore e stervitur e me dhunti. Ai konsiderohet si nje pikturen e tij vihet re nje fare shkeputje nga piktura lindore dhe ndikirn nga ajo perendimore. Vdiq ne Amerike' me 1932.
10
EFTHIM ZENGO - Djali me i vogel i Papa Jani Zen-gos, Kreu shkollen fillore ne Dardhe'. Profesionin e zografit e rne'soi nga vellai i madh Vangjeli. Ka ndihmuar vellane e madh Vangjelin ne pikturimin e Xhamise se Mirahorit ne Korce me 1921 dhe kishert e Shen Gjergjit ne Dardhe. Te dy se bashku kane punuar edhe ne Greqi. Me 1928 kthehet perfundimisht ne Shqiperi.
11
THANAS TODI ZENGO, lindi ne Dardhe ne vitet 50 te shekullit te kaluar dhe vdiq ne vitin 1920. Ka punuar si piktor ne Rumani, ku ka marre pjese ne pikiurirrrin e pallatit te mbretit rumun, bashke me piktore te tjere. Me Korce ne Muzeun Mesjetar ruhet prej tij vetem nje ikone e titulluar "Shikimi i te verberit". Eshte marre edhe me pikture lajke. Prej tyre ka mbruur vetem nje portret i Skenderbeut.
12
KRISTO THANAS ZENGO . Ka mesuar profe-sionin nga babai i tij Thariasi dhe e ka ushtruar ate ne Greqi ku dhe vdiq me 1887.
13
PAPA HARALLAMB DARDHIOTI - Ka lindur rreth vitit 1885 dhe ka vdekur para vitit 1920. Ka punuar si pik*tor ne Greqi dhe ne Shqiperine e Jugut, ne Sarande e gjetke.
14
KRISTO LIGOR VISHNJA - 1878 - 1954. Ka punuar ne pikturimin e banesave populiore ne Korce e Dardhe e me se fundi ne Amerike ku emigroi dhe vdiq ne vitin 1954. Vepra e tij eshte pak e njohur. Ne Amerike eshte aktivizuar ne levizjen patriotike te shqiptareve.
15
KRISTO JANI RACI - Ka zhvilluar veprimtarine e vet ne pikture ne Greqi, ku ka marre pjese ne zbukurimin e pal*latit mbreteror bashke me piktore te tjere. Ne Shqiperi ka punuar ne gjysmen e dyte te shekullit te 19 - te.
16
LEONIDHA* shofka - Ka punuar si piktor ne Malin e Shenjte dhe ne Korce. Vepra e tij ka mbetur e pa njohur dhe e Da studiuar. Ka punuar deri ne vitet e para te shekullit te 20 - te.
17
GRIGOR JEROMONAK ZDRULI ( I riu - 1885 -1958 ). Emrin e vertete e ka Kristo Andon Zdruli. Mesimet e para per pikture i mori ne Malin e Shenjte ne qeline atelie te gjyshit te tij Grigor Zdriui. Perveg panes si piktor ne Malin Athos, ka zhvilluar aktivitet te gjere patriotik. Per kete eshte arrestuar dhe mbajtur 3 muaj ne burg. Pas daijes nga burgu e largojne nga Greqia si person "non grata" Vjen ne Shqiperi, ku sherben si Kryeprift ne Pogradec ( 1924 ) si dhe ne Manastirin e Shen Gjon Vlasdimirit ue Elbasan. (c)korcavizion)Vdiq ne Kucove me 1958. Ne Muzeun e Korces ndodhen dka ikona te tij te vitit 1903. Ai dallohet ne artin e tij per kompozimet e paraqitura me vertetesi, madje edhe me peizazhe nga vendlindja e tij, Dardha.
18
SPIR1DHON DUNKA ( vriekur 1915V Ka punuar si piktor prane dajes se vei Papa Grigor Zdrulit { i vjetri ) ne Athos dhe ne Dardhe.
19 - 20. PAPA MeRKURI dhe PAND! GJINO. Kane punuar ne funsd te shekullit te 19 - te dhe deri ne vitet 1920, ne disa kisha te Shqiperise. Si piktore jane rnesuar dhe formuar ne ateliene e Papa Grigor Zdruiit (i vjetri ) ne malin Athos. Kane pikturuar kishen e Shen Gjergjit ne fshatin Grapsh ( Devoll).
21
THOMAIDHA ZENGO ( 1905 1961 ). Nga i ati Vangjeli mesoi profesionin. ne fillim si ndihmese e dj ne kishat e Shen Thanasit dhe Shen Triadhes. Me vone ka punuar shume ikona e piktura laike. Me 1935 emigroi bashke me buirin ne Amerike, ku vazhdoi te punoje si piktore, ne zbukurimin e kishes shqiptare . Vdiq ne Boston me 1961.
22. SOFIA ZENGO PAPADHIMITRI (1915 - 1976 ). Krahas talentit te lindur, ajo me'soi mjeshterine nga i all, dhe ka qene ndihmese, me te motren Thomaidha vine punimet e te atit ne kishat e Shen Gjergjit e te Shen Thanasit. Me 1941 kreu studimet ne Akademine e Arteve te Bukura ne Athine. Po ate vit kthehet ne atdhe dhe punon si mesuese vizatimi ne Korge. Ne vitin 1942 bashke me te motren Andromaqin, celen ne Tirane ekspoziten e pare, Me 1965 bashke me burrin e saj A. Papadhimitri dhe te motren Andromaqi, pikturojne kishen ortodokse te Tiranes. Po me 1965 cel ne Tirane ekspoziten e dyte vetiake. Piktura e saj dalloliet per ndertime me plane te medha, per ngjyrat e ngrohta e te thella. Me interes eshte vepra "autoportret". Ka lene edhe shume ikona te shperndara ne shume familje ne Dardhe e ne Korce, Tirane e gjetke. Ne Muzeumin Mesjetar ne Korge, gjenden 5 ikona te punuara prej saj. te reaiizuara me nivel te larte artistik. Sofia dhe motra e saj Andromaqi, jane piktoret e para shqiptare. Punimi i saj i fundit i takon vitit 1976.
23
SOTIRA ZENGO - Lindur me 1922. Ka punuar si piktore ndihmese e babait te saj Vangjelit. Ka kryer punime te ridryshme ne studion e te atit.
24
KOSTANDIN ZOGRAFI nga Dardha pikturoi me 1825 nje ikone te Krishtit per kishen e Shen Gjergjit te Dardhes. Gjithashtu me nentor 15 1831, . nje ikone te Krishtit po per kishen e Shen Gjergjit ne Dardhe. Me 1934 pikturon nje ikone te Krishtit per Manastirin e Shen Ilias ne Hocisht. Piktori Jani A ... nga Dardha, pikturoi nje ikone te Shen Mitrit, per kishen e Shen Mitrit ne Kamenice te Korces me 1864.
PS: Shkrimi ėshtė copy-paste... kėshtu qė tė mė falni pėr gabimet drejtshkrimore dhe ato ortografike.
----------------
------------
----------------
Darius
Deny Ignorance
Ne kete ishull duhet te jete dhe varri i Jan Kukuzelit qe u internua dhe vdiq aty...
__________________
----------------
------------
----------------
fejer_nagy
Zot
Maska e fejer_nagy
Anėtarėsuar: 18-08-2005
Vendndodhja: ketu
Postime: 217
fejer_nagy shumė i dashurfejer_nagy shumė i dashurfejer_nagy shumė i dashurfejer_nagy shumė i dashur
Citim
Ne kete ishull duhet te jete dhe varri i Jan Kukuzelit qe u internua dhe vdiq aty...
Nuk eshte ishull, eshte gadishull plako ..... !
PS: Ai filmi me Ndricim Xhepen qe zografiste muret e kishave dhe te manastireve, dhe qe ne fund helmohet nga hermiti Mirush Kabashi ne nje ishull te pabanuar, mos valle i 'kushtohet' Jan Kukuzelit? Nuk me kujtohet titulli i filmit ....
-----------------------
-----------------------
-----------------------
Darius
Deny Ignorance
Maska e Darius
Anėtarėsuar: 25-04-2002
Vendndodhja: Agartha - Underground Kingdom
Postime: 1,847
Doja te thoja mali dhe gabimisht kam shkruar ishull... (ne te njejten kohe po merresha me dicka tjeter). Cne Jan Kukuzeli bashkekohor me David Selenicarin mer?
Kukuzeli ka qene me origjine nga Durresi po lindur dhe rritur ne Itali dhe eshte shume e shume kohe perpara Selenicarit
------------------------
----------------------
-------------------------
Fejer_nagy:
Citim
Kukuzeli ka qene me origjine nga Durresi po lindur dhe rritur ne Itali dhe eshte shume e shume kohe perpara Selenicarit
Ke te drejte, Kukuzeli ka jetuar aty nga shek X - XI ne mos gaboj, dhe te qenurit e tij nje shqiptar etnik eshte thjesht nje spekulim. Vetem dihet se ka qene nga Durresi, por perkatesia e tij etnike nuk dihet me siguri...
----------------------------
----------------------------
----------------------------
Darius :
Jo jo, shqiptar ka qene, puro fare biles. Kam patur dikur biografine e tij dhe nje si lloj peme gjeanologjike qe ndodhej ne arkivat e Venedikut po sbesoj se e gjej dot.
-----------------------------
-----------------------------
----------------------------
Humdinger:
Citim
Postuar mė parė nga fejer_nagy
Nuk eshte ishull, eshte gadishull plako ..... !
PS: Ai filmi me Ndricim Xhepen qe zografiste muret e kishave dhe te manastireve, dhe qe ne fund helmohet nga hermiti Mirush Kabashi ne nje ishull te pabanuar, mos valle i 'kushtohet' Jan Kukuzelit? Nuk me kujtohet titulli i filmit ....
I kushtohet Onufrit.
-----------------------
-------------------------
-------------------------
Julius:
E kam vizituar shume here malin Athos. Te shkosh aty sidomos ne periudhen pas-provimeve eshte relaksuese, njesoj sikur ndodhesh ne nje bote tjeter. Kam dhe shume foto nga vajtja e fundit. Kur te kem kohe do i postoj.
p.s Humdinger po ty te jepet ndonje cike per ikonografi apo jo? Para ca vjetesh jam marre me kete pune. E kam mesuar kete lloj arti pikerisht ne nje manastir aty. lol
__________________
-------------------------
--------------------------
-------------------------
Krijoni Kontakt