Eno Peçi

[Fiori]

Eno Peçi, balerini shqiptar në Teatrin e Vjenës


Alma Mile

Kur drejtori i baletit në Teatrin e Operës së Vjenës, Renato Zanella, shpjegoi se një nga arsyet që kishte ardhur në Tiranë, ishte balerini shqiptar Eno Peçi, solist në trupën që ai drejtonte, shumë pak ishin ata që kishin dëgjuar për këtë djalë. Eshtë 22 vjeç, nga Tirana, ka kryer Shkollën e Baletit këtu dhe prej vitesh jeton në Vjenë. Nuk ka trashëguar asnjë gen artisti nga familja. I ati, Fatmiri, është inxhinier, e ëma stomatologe, ndërsa gjyshi i tij ka qenë një gjeneral i ashpër. Ka nisur të kërcejë që fare i vogël. I pëlqente shumë muzika ritmike dhe siç tregon edhe vetë, nuk ia kishte haberin muzikës klasike. Por duket se të kërcyerit nuk ishte thjesht pasion fëmijërie. Ai vazhdoi shkollën e baletit, konkurroi më tej në Vjenë, fitoi, dhe në vitin 2003 do të bëhej solist i teatrit të famshëm të Vjenës. Prej 7 vitesh jeton në Austri. Në repertorin e tij gjen “Romeo e Xhulieta”, “Hirushja”, e shumë të tjerë, por më i dashuri për të është “Spartaku”. Një rol që sipas tij është jo thjesht teknik, por edhe psikologjik. U desh ky rol që atë ta thërrisnin “Spartaku shqiptar”. Këto ditë është kthyer nga një turne në Bukuresht, ndërkohë që po përgatitet, për të marrë pjesë në koncertin madhështor të Vjenës. Ai do të jetë një prej kavalierëve që do të kërcejë valset e famshme të Shtrausit në 1 janar.

Ju nuk keni ndonjë prejardhje artisti. Si ju lindi dëshira për t’u marrë me balet?
Dëshira për t’u marrë me balet lindi fare natyrshëm. Më pëlqente të kërceja rrok dhe rrep dhe gjithmonë prisja me padurim ditëlindjet, se aty, përveç shtëpisë, kisha mundësi që të kërceja. Sigurisht që dëshirën time për të kërcyer e kishin kuptuar edhe prindërit e mi, megjithatë u thashë se më pëlqente baleti. Fillimisht shkova në cirk që të bëja “hapje”, sparkatat, ura, etj. Së bashku me tim atë kam shkuar në Akademinë e Lartë të Arteve, që ndonjë profesor të më shihte në kisha të dhëna dhe a ia vlente që të merresha me balet. Mbaj mend aty ishte një grup balerinësh që i drejtonte balerini i njohur Donald Martini. Së bashku me mua ishte edhe një vajzë tjetër, që dëshironte të hynte në shkollën e baletit. Donald Martini vuri një kasetë me muzikë dhe kam kërcyer deri sa mbaroi kaseta. Ai i tha babait që kisha talent dhe kështu, konkurrova në shkollën e baletit dhe për fat dola i pari.

Kishit dëshirë të kërcenit muzikën ritmike, po “marrëdhënia” juaj me atë klasike?
Pikërisht këtu qëndronte problemi. Unë do të hyja në një klasë klasike, madje me streçe të shkurtra dhe deri këtu s’ma kishte marrë mendja, pasi kisha menduar që streçet i vishnin vetëm femrat. Pastaj ku e dija unë se çfarë ishte klasikja! Gjithmonë kisha menduar se do të kërceja rrok dhe rrep… Pak sa e çuditshme, por me kohë, duke dëgjuar muzikë dhe duke parë video klasike filloi të më pëlqente baleti klasik. Pas dy - tre vjetëve doja që të bëja diçka më shumë për karrierën time, për të ardhmen, por e shihja që nuk kishte shumë mundësi në Shqipëri.

Cilat ishin mundësitë që iu ofroheshin atëherë?
Për fat kisha motrën që jetonte në Austri dhe shkova që të provoja veten në shkollën e baletit në Vjenë. Atje, u përballa me të tjera vështirësi. Kisha 2 muaj që nuk kisha bërë stërvitje, isha shqiptar dhe nuk dija gjuhën. Por dhe aty pata fat. Më ngritën dhe dy klasë më lartë. Në shkollën e baletit të Vjenës kam bërë 2 vjet shkollë, ku brenda përmbahej klasa klasike, klasa e variacioneve, klasa moderne, klasa jazz-it, klasa e karakterit dhe repertor. Gjatë dy viteve të para jetoja në një “internat” (pension), ndërkohë që e kisha për detyrë që të shkoja në kursin e gjermanishtes, anglishtes dhe të frëngjishtes. Në këtë kohë prindërit e mi kanë sakrifikuar shumë për mua nga ana financiare dhe më kanë ndihmuar shpirtërisht dhe psikologjikisht. Uroj që çdo njeri të ketë prindër të tillë si unë.

Si hytë në Teatrin e Operës së Vjenës?
Në vitin 2000 më angazhuan në Teatrin e Operës së Vjenës dhe në vitin 2003 si solist. Më është dashur shumë punë dhe do më duhet akoma, sepse e përkryera nuk ka limit! Ambicja ime është të krijoj. Kam dëshirë që në të ardhmen të bëhem koreograf.

Ç’donit të thoshnit që kishit edhe vështirësi si shqiptar?
Në fillim kam pasur probleme nëpër udhëtime. Më është dashur të pres me orë në disa aeroporte të Europës, kur kontrollonin pasaportat, kurse me kolegët dhe profesorët, në fillim, problem përbënte vetëm “nami” që kanë marrë shqiptarët. Kurse tani janë të gjithë të dashur, në qoftë se punon dhe je i rregullt, nuk të urren njëri, përkundrazi.

Sa orë në ditë punoni?
Dita ime fillon që herët në mëgjes, në orën 10.00 deri në 11.30 është klasa klasike dhe nga ora 11 e 50 deri në 17.00 ose 18.00 janë prova të ndryshme. Ditëve që kemi shfaqje, punojmë deri në orën 14.00 dhe në orën 19.00 apo 19.30 dalim në skenë.

Në repertorin e roleve, do të veçonit ndonjërin si më të vështirin? Po më të preferuarin?
Çdo rol është gjithmonë i vështirë në qoftë se bëhet ashtu siç duhet, kështu që të gjitha rolet të bëhen të dashura. Megjithatë mund të them, se mes të gjitha roleve që kam luajtur, më i vështiri ka qenë “Spartaku”, sepse ka të bëjë me teknikën, por dhe me ndjenja. Eshtë një balet shumë emocional dhe e pranoj se është baleti im i preferuar. Kështu që në këtë rast, i vështiri dhe i preferuari janë i njëjti.

I larguar për disa vjet, ç’lidhje keni ruajtur me Shqipërinë?
Sa herë që vij në verë, përveç familjes, takoj shokët që më kanë mbetur dhe profesorët. Ndërsa lidhjet artistike, nuk janë shumë të forta, edhe pse dëshira ime është që të kërceja në vendin tim.

[sirena_adria]

Documentary “The Soloist” about ballet dancer ENO PECI

This film was premiered in URANIA Kino in Vienna in October 2018.

[sirena_adria]

Flet Eno Peçi: Shqipëria, dashuria ime. Takimi me Papën dhe talentet Hushi, Jaho, Pirgu, Gjipali, Kerni dhe Inva Mula

Eno Peçi: Shqipëria është vendi im , dashuria ime


Nëse doja të thoshit diçka për vitet e fëmijërisë suaj, çdo të thoshit në këto momente?

Vitet e fëmijërisë i kam kaluar nëShqipëri dhe kam kujtime shumë të bukura. Luaja gjithë ditën jashtë dhe harroja të shkoja në shtëpi, derisa më thërriste mamaja nga dritarja që të futesha brënda. Pastaj erdhën trazirat e viteve 97 – 98.

Cili motiv lindi brënda jush për të ndjekur rrugën e artit? E menduat që kishit bërë zgjidhjen e duhur ?

As nuk e kisha idenë se çfarë ishte baleti dhe nuk e njihja botën e artit. Për mua ishte një botë krejtësisht ndryshe. Nuk e kisha idenë se çfarë do të më sillte ky profesion në të ardhmen. Dhe kur vendosa të shkojë në shkollën e baletit nuk më shkonte mëndja që ishte vendimi i duhur që unë po përzgjeidhja. Thjesht më pëlqente të kërceja.

Përse shkuat në Austri dhe jo në një vend tjetër, kur ende ishit 17 vjeç ?

Ka qenë viti 1998 si tani muaji gusht kur arrita në Austri. Dhe kam qenë 16 vjeç. Motivi ishte motra ime. Ajo jetonte në Austri dhe për mua ishte e vetmja mundësi të ikja nga Shqipëria. Jo me mëndje që të vazhdoja profesionin e baletit, por të ikja sa më parë nga ky vend, ku do gjë po merrte fund.

Sa kohë ju është dashur juve për t’u integruar me jetën dhe kulturën austriake, duke u përballur me to si student shqiptar ?

Më është dashur shumë kohë të ambientohesha. Mentaliteti, mënyra e jetesës, shoqëria sociale, kultura, komunikimi e shumë të tjera. Çdo gjë funksiononte ndryshe nga çfarë unë isha mësuar. Kështu që hapa librin dhe fillova të shkruaja një kapitull të ri të jetës time.

Ndoshta e pa pritur, ardhja e rolit tuaj të parë si solist. Në moshën 21 vjeçare befasues për ju roli intrigues i Spartakut. Cili ju besoi këtë rol të veçantë me përmasa botërore ?

Ka qenë vërtetë befasues për mua fakti që të kërceja përkrah artistëve të mirënjohur, dhe aq më tepër të interpretoja rolin e Spartakut në atë moshë! Nuk e merrja dot me mend. Por drejtori atëhere ka qenë Renato Zanella dhe ishte ai që më angazhoi në teatrin e operës së Vjenës. Më vëzhgonte përherë: shikonte gjithmonë se si punoja dhe gjithashtu se si bëja procesin e punës. Ishte pikërisht ai që më zgjodhi të interpretoja rolin e Spartakut, këtë figurë botërore. Ishte pikërisht koreografia e tij: e Spartakut. Për mua ishte një moment i paharruar. I mbetem mirënjohës për besimin që ai kishte ndaj meje. Isha vetëm 21 vjeç.

Çfarë tipare të veçanta duhet të zotërojë një balerin i kompletuar për të prekur suksesin ?

Në çfarëdo lloj profesioni, nëqoftëse është diçka që ti e do me gjithë zemër dhe me pasion, atëhere ti fillon dhe sakrifikon shumë gjëra në jetën tënde pa u menduar dy herë. Ai moment është fillimi i një suksesi të garantuar në karrierë.

Në harkun kohor të një dekade keni arritur të ngjisni suksesshëm shkallët e karrierës. Sa punë ju është dashur juve për të arritur këtë lartësi ku ndodheni sot ?

Duhet shumë kohë, por edhe shumë durim. Karriera e një balerini apo balerine profesionist/e është e shkurtër. Kështu që është shumë e domosdoshme të punosh shumë dhe të sakrifikosh gjithashtu, për të arritur suksesin, por edhe për ta shijuar atë disa vite. Sepse vjen një kohë dhe aftësitë fizike nuk janë si mëparë. Me kalimin e viteve, trupi nuk ka më atë forcë dhe intensitet që ka pasur në fillim.

Si solist i parë i Filharmonisë shtetërore të Vjenës,vlerësoheni si më i preferuari i regjisorëve! Çfarë vlerësojnë ata më shumë në artin tuaj si solist ?

Mendoj se puna, kreativiteti dhe durimi, janë pikat ku regjisorët mbështeten më tepër të një balerin. Baleti është shumë i bukur në skenë, por ka shumë përkushtim mbrapa skenës. Eshtë një profesion shumë i ngarkuar dhe plot stres, prandaj humori është i domosdoshëm.

Keni interpretuar Don Kishotin, Çaplinin….A është e lodhshme, përshtatja nga interpretimi i një roli komik në atë tragjikomik ?

Aspak. Përkundrazi, është motivim. Personalisht më lodh më shumë kur kërcej vetëm një rol për një kohë të gjatë. Më pëlqen të interpretoj dhe të shprehem në skenë nëpërmjet karaktereve të ndryshme. Eshtë e nevojshme të interpretosh role të ndryshme, sepse kur kthehesh përsëri në atë rol që ke kohë pa e interpretuar, fillon ta rimendosh përsëri interpretimin.

Eksperienca juaj për më se njëzet vjet,ju ka bërë të realizoni me mjaft mjeshtëri, besueshmëri e origjinalitet çdo rol që ju interpretoni. Ku qëndron sekreti i suksesit ?

Dashuria dhe respekti që kam për këtë profesion të bukur. Dhe këtë afro njëzet e dy vjet eksperincë, që vazhdon akoma në teatrin e operës së Vjenës.

Shpesh interpretoni i vetëm si solist në skenë. Si jeni ndier si artist dhe njëkohësisht si balerin gjatë interpretimit të një roli ?

Eshtë një ndjesi shumë e bukur! Kur del në skenë, pavarësisht se jam balerinë nuk mendoj se si ti bëj lëvizjet apo të hidhem më shumë etj. Ky proçes ndodh në prova. Sapo del në skenë, je diçka tjetër. Je i karikuar me ato ndjenja që do t‘i transmetosh para publikut dhe në fund mbasi shfaqja mbaron je i zbrazët, bosh, sepse gjithçka ndieje e le në skenë. Në qoftë se arrin të realizosh këtë ndjesi mbas çdo shfaqjeje, atëhere je me fat.

Publiku artdashës i Kosovës ka vlerësuar premierën tuaj si balerinë dhe koreograf, e cila lidhet me ngjarjet e errëta të vitit 1997-1998 në Shqipëri. Si është mirëpritur kjo premierë ?

Mendoj që ishte një nga shfaqjet e mija më të suksesshme. Patjetër që kisha obligim në arritjen e suksesit përballë publikut artdashës të Prishtinës. Natyrisht në Kosovë u ndjeva si në Shqipëri. Nuk shikoj ndonjë ndryshim mes tyre.

Padyshim keni interpretuar role në Shqipëri. Si jeni ndjerë ?

(Buzëqesh lehtë) Publiku shqiptar është dhe do të mbetet më i dashuri për mua. Është vendi im, dashuria ime. Ndaj në do kohë do të kërcej pa u lodhur për atdheun tim, popullin tim. Këto fjalë shpreh shpesh dhe këtë periudhë pushimesh të mia, të cilat padyshim po kaloj në mrekullitë e Bregut. Ndodhem pranë të afërmve të mi nga Kuçi, ku unë linda dhe kalova fëmijërinë, njerëzve të mi, miqve e shokëve. Pra unë jam vlonjat.

Keni prekur suksesshëm skena me fame botërore në Gjermani, Amerikë, Japoni, Itali, Austri, Angli, Francë…Cili publik i këtyre vendeve ju ka lumturuar më shume ?

Çdo vend reagon ndryshe. Diku janë më të përmbajtur edhe pse shfaqja u ka pëlqyer shumë, diku bërtasin ose fishkëllejnë nga gëzimi, ose diku duartrokasin me takt të gjithë së bashku. E rëndësishme është që publikut t‘i pëlqejë shfaqja dhe ato dy orë që ai vjen dhe shikon shfaqjen, të harrojë gjithçka çfarë ndodh jashtë teatrit.

Çdo të thoshit për artistët e tjerë shqiptarë Inva Mula, Agim Hushi, Ermonela Jaho, Saimir Pirgu, Ilir Kerni, Josif Gjipali…të cilët kanë lënë emrin e tyre në skena botërore ?

Patjetër ndiej krenari. Ndonëse një pjesë e këtyre që ju Fadil i përmëndët janë miqtë e mi, mua më gëzon fakti që artistët shqiptarë kudo që ndodhen jashtë Shqipërisë arrijnë të bëjnë një karrierë të shkëlqyer.


Jeni ndër artistët më të veçantë shqiptarë, madje keni patur fatin e mirë, që jeni takuar me Papa Françeskun…Si u përjetua tek ju ky takim ?

Ishte diçka e bukur e veçantë.Një kujtim që skam për ta harruar.

Vitet e fundit janë konsideruar të frutshëm bashkëpunimet në fushën e artit midis Austrisë dhe Shqipërisë. Çfarë ,kanë të përbashkët mes tyre këto dy vende ?

Shqipëria dhe Austria janë dy shtete që shkojnë shumë mirë me njëra tjetrën. Në Austri ka disa artistë shqiptarë dhe them se bashkëpunimi mes artistëve shqiptarë, por edhe austriake, është një nga motivet që i bashkon këto dy vënde.

Ju dhe bashkëshortja juaj, Dagmar Kronberger, jeni pjesë e trupës së baletit të Vjenës. Ndërkohë në jetën tuaj keni dy fëmijë të bukur, vajza Lea 12 vjeçe dhe djali Enea 6 vjeç. Sa ju duhet të sakrifikoni kohën e qëndrimit me fëmijët tuaj ?

Kur kanë qenë më të vegjël kemi sakrifikuar shumë, sepse familja është shumë e rëndësishme. Padyshim u kushtojmë kohën dhe kujdesin e duhur. Pa diskutim edhe tani, por janë më të rritur. Por ka qëlluar dhe disa raste, që i kemi marrë edhe në prova dhe në shfaqje. Vajza fillon klasën e tetë tani në Shtator, ndërsa djali është në vitin e fundit të kopshtit përpara se të fillojë vitin e parë të shkollës.

Mendoni se fëmijët tuaj po marrin diçka nga nektari i prindërve të tyre artistë ?

Ata të dy artistikisht kanë dhunti. Ushtrojnë vegla muzikore si piano dhe kitarë, por se çfarë do të bëhen në të ardhmen duhet ta zgjedhin vetë. Ne do i mbështesim plotësisht.

Keni patur shpesh raste të zhvilloni në kushte pandemie, prova jo vetëm në skenë por madje dhe në ambiente shtëpie. Si e keni përjetuar këtë periudhë, e cila ende nuk është larguar…?

Në fillim të pandemisë mbylljet e teatrove kanë qenë kohë shumë të vështira. Asnjë gjë nuk funksiononte. Mundoheshim të stërviteshim në shtëpi, por nuk mjaftonte. Baleti ka nevojë për hapësirë, për studiot e baletit dhe skenën, ndryshe është e kotë. Por gjithsesi edhe në pandemi na është dhënë mundësia të shkojmë në teatër dhe të ushtrojmë profesionin tonë. Sigurisht duke u testuar çdo ditë dhe duke ndjekur të gjitha masat e duhura, por pa publik. Mbas një kohe të caktuar filluam të performojmë edhe përpara publikut, por me një sasi të vogël audience dhe duke ndjekur masat e duhura gjithashtu. Ne tani jemi të gjithë në teatër të vaksinuar, falë drejtuesve të teatrit të operës së Vjenës dhe qeverisë austriake. Tani ne zhvillojmë shfaqje në teatër, por me një sasi më të vogël audience.

Në mjaft vende njihen trupa baleti të famshme, ndërkohë ju vlerësoni vetëm dy prej tyre, Rusinë dhe Francën. Vërtetë baleti i këtyre dy vendeve është i mahnitshëm ?

Metodat e baletit kanë filluar në Rusi, France, por edhe në Itali.Më vonë këto metoda janë përhapur kudo. Por me kalimin e kohës baleti është i zhvilluar më shumë dhe këto metoda janë perfeksionuar edhe më shumë. Gjithësesi baza është e njëjtë.

Kërcimet Danc, Vals, Tango, Twist…janë të njohura kudo. Cila nga këto kërcime mbetet preferenca juaj ?

Janë kërcime që ne nuk i frekuentojmë aq shumë përveç Valsit. Sepse jetoj në qytetin e Vjenës dhe kam kërcyer shpesh herë në koncertet e Vjenës në 1 Janar. Kështu që valsi në Austri është i domosdoshëm.

Kohët e fundit jeni cilësuar nga regjisorë dhe kritika e artit Vjenez si koreograf me të ardhme të shkëlqyer. Mendoni se kjo do të jetë e ardhmja juaj ?

Unë kam që në vitin 2009 që kam filluar me krijimtarinë dhe koreografinë. Kam krijuar edhe për teatrin e Vjenës, por gjithashtu edhe në teatro të ndryshme të botës. Projektet koreografike të ardhshme për këtë sezon deri në fund të këtij viti, ndodhen në Gjermani, Slloveni dhe Hungari.

Keni pohuar se do të dëshironit që një ditë të kishit shkollën tuaj të baletit. Eshtë e vërtetë ?

Jo aspak. Të hapësh një shkollë baleti është një përgjegjësi shumë e madhe. Mua më tërheq dhe më intereson më shumë bota e kreativitetit.. .krijimi.

A është në planet tuaja, dëshira për të dhënë një tjetër shfaqje në Shqipëri ?

Me shumë kënaqësi por edhe bashkëpunime me artistë të ndryshëm.



Intervistoi: Fadil Shehu - Gazeta Telegraf

https://telegraf.al/kulture/flet-eno...dhe-inva-mula/

[sirena_adria]

Balerini shqiptar Eno Peçi zbulon surprizat e mbrëmjes së 6 Korrikut

Balerini dhe koreografi i njohur i skenave botërore me origjinë shqiptare, Eno Peçi i ftuar në emisionin “Wake Up” në Top Channel së bashku me koordinatoren e titullit “Tirana, kryeqyteti Evropian i Rinisë 2022” Aspasjana Kongo zbuluan surprizat e mbrëmjes së nesërme të aktivitetit “Vals me të rinjtë”, që do të zhvillohet në Sheshin “Skënderbej”.

“Ne në fillim do bëjmë një hapje me pesë balerinë shqiptarë që janë këtu, madje ata dhe unë bashkë kemi krijuar një pjesë kërcimi që do ta prezantojmë si hapje. Sigurisht do jetë “vals”, sepse nuk do jetë ai valsi profesional, pavarësisht edhe ideja me të rinjtë, jemi në 2022, do jetë paksa më i thjeshtë më i lëvizshëm, vals pak më i thyer, me i përditësuar. Është ajo tradita vjeneze që ka valsin, pozicionet janë klasike dhe ashtu siç janë krijuar, por ne do i thyejmë pak. Nuk ka rëndësi që ata të jenë perfektë, por e rëndësishme është atmosfera dhe të bëhemi bashkë”, u shpreh balerini Eno Peçi.

Nga ana e saj drejtoresha e Rinisë, në Bashkinë e Tiranës Aspasjana Kongo theksoi se përzgjedhja e kësaj rryme ishte pikërisht se valsi arrin të përçojë një mesazh shumë të mirë për të rinjtë.

“Mendoj se ka një lidhje mes të rinjve dhe balerinit. Unë e mbaj mend kur ka qenë imazhi i Festivalit të Vjenës, në atë kohë kam qenë studente dhe shumë të rinj kanë folur për atë performancë, ka qenë në 1 janar dhe ka vijuar gjatë gjithë muajit, kështu që ne menduam që ekziston një lidhje por kjo erdhi në fakt edhe si propozim nga ambasada austriake, kështu që thjesht u bëmë dy gjëra bashkë, u bënë klik shumë gjëra. Nesër është një leksion i hapur për vals. Nesër është vals. Do jetë në sheshin “Skënderbej”, do të fillojë në orën 20: 00. Arsyeja pse ne zgjodhëm valsin, pasi mund të kishim zgjedhur edhe në rrymë tjetër për hir të së vërtetës është se jep një mesazh shumë të mirë për të rinjtë”, tha Kongo.

Ky aktivitet organizohet nga Kongresi Rinor Kombëtar në kuadër të “Tirana Kryeqyteti Evropian i Rinisë 2022” në bashkëpunim me Bashkinë Tiranë dhe Ambasadën e Austrisë në Tiranë.


Koha Jonë

https://kohajone.com/balerini-shqipt...se-6-korrikut/

[sirena_adria]

https://www.youtube.com/watch?v=Ggqt6bTklQE

Rudina - Eno Peci, ylli shqiptar i skenës së Vjenës kthehet në Tiranë për “Vals me të rinjtë”

Korrik 2022