Kjo teme eshte plotesim i Temes "Lufta III Boterore dhe fundi i Botes"
http://www.forumishqiptar.com/showthread.php?t=66979
Kudsi mes premtimit tė vėrtetė dhe premtimeve tė rrejshme
Biseda rreth kėsaj teme ėshtė mė se e nevojshme nė kėto ditė, sidomos tani kur intifada e popullit mysliman nė Palestinė dita-ditės ėshtė duke u shtuar, kurse myslimanėt e trojeve tona akoma nuk e dinė prapavijėn e kėtij konflikti, andaj edhe shpeshherė nėpėr biseda dhe polemika pozicionohen negativisht. Pėr ta pasur myslimanėt e vendit tonė sa mė tė qartė kėtė ēėshtje do tė mundohemi tė flasim rreth kėtij problemi nga kėndvėshtrimi islamik dhe ai historik.
Ne jemi dėshmitarė tė njė situate tė cilėn mediat e ndryshme botėrore e quajnė “proces i paqes”. Kjo ēėshtje zė njė vend tė madh nė bisedat dhe shkrimet e mediumeve tė mėdha botėrore, qofshin ato tė shkruara ose elektronike. Vallė, ēka ėshtė shkaku qė tėrė bota interesohet kaq shumė pėr kėtė ēėshtje?! Procesi i paqes ėshtė njė kthesė e madhe nė konfliktin mes dy akideve, dy civilizimeve dhe dy historive tė kundėrta mes vete. Kėtu fillojnė rrėnjėt e kėtij problemi:
Mes dy premtimeve
Kėto stacione qė i pėrjeton procesi i paqes nuk janė as tė parat e as tė fundit, por janė stacione tė njė procesi tė gjatė pesė mijė vjet i cili do tė vazhdon deri nė Ditė tė Kijametit. Kurse Osloja, Madridi, Uashingtoni ose ndonjė tubim tjetėr qė mund tė ndodhė mbi kėtė proces janė vetėm stacione kalimtare tė kėtij procesi tė gjatė. Kjo ėshtė rruga e premtimit, tė cilin ia ka dhėnė All-llahu [subhanehu ve teala] Pejgamberit dhe tė Dashurit tė Tij, Ibrahimit [alejhis-selam] dhe pasardhėsve tė tij tė mirė.
Tė ky premtim takohen qė tė tre fetė e njohura nė botė.
Myslimanėt kanė premtim tė vėrtetė, tė mbėshtetur nė Kuran dhe nė sunetin e Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], siē do tė sqarojmė mė vonė, kurse ēifutėt dhe tė krishterėt kanė kuptim tjetėr tė kėtij premtimi, tė cilin ia kanė shpifur All-llahut [subhanehu ve teala].
Pėr kėtė, ky konflikt nuk ėshtė mes dy forcave dhe dy taboreve, por ėshtė mes dy premtimeve, mes premtimit tė vėrtetė dhe premtimit tė rrejshėm, pra, ėshtė konflikt mes dy akideve, mes akides sė tevhidit me tė cilin ka ardhur Ibrahimi [alejhis-selam] dhe e ka pėrtėrirė Muhammedi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], e tė cilėn do ta ripėrtėrijė nė kohėn e fundit Isa [alejhis-selam] dhe nė anėn tjetėr thirrjes sė shirkut, bestytnive dhe mashtrimeve qė i kanė shpikur priftėrit dhe murgjėrit, tė cilėt i kanė shkruar kėto gjėra vet, e pastaj kanė thėnė se kėto janė prej All-llahut, duke filluar nga rabinėt ēifutė e deri te Pali, pastaj papėt mashtrues e deri te Hertzli, njė varg i mashtruesve qė pėrfundon me mesihun e tyre tė premtuar Dexhallin. Kur tė takohen dy mesihat, mesihu Isa [alejhis-selam] i biri i Merjemes dhe mesihu Dexhall, atėherė do tė shkrihet Dexhalli, ashtu siē shkrihet kripa nė ujė, sikur mos tė ndėrhyjė Isau [alejhis-selam] dhe ta mbysė. Vetėm nė kėtė moment do tė pėrfundon beteja e gjatė mes dy akideve dhe mes dy bartėsve tė kėtyre akideve, ummetit Islam nė njė anė dhe krishterėve dhe ēifutėve nė anėn tjetėr.
Kjo ėshtė esenca e kėtij problemi dhe e kėsaj ēėshtjeje. Andaj, ajo qė ngjan nė vende tė ndryshme tė botės, nė takime dhe negociata, ėshtė pėrkrahje e premtimit tė rrejshėm dhe mohim i premtimit tė vėrtetė. Kjo ėshtė esenca, kurse gjėrat tjera janė detaje tė pavlera.
Para pesė mijė viteve
Ju e dini shumė mirė se All-llahu i ka zgjedhur vendet e Shamit, kur ėshtė betuar:
﴿ وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ وَطُورِ سِينِينَ وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ ﴾
“Pasha fikun dhe ullirin! Dhe (kodrėn) Turi Sina-nė! Dhe kėtė qytet tė sigurisė!” (Et-Tin; 1-3).
Nė kėtė vend e solli tė banojė Ibrahimin [alejhis-selam] dhe kėtu filloi ky premtim para pesė mijė viteve. Prej kėtu filloi ēėshtja dhe beteja. Pra, prej momentit kur All-llahu e bėri Ibrahimin [alejhis-selam] imam tė njerėzimit dhe e urdhėroi tė shkojė nė vendin e mirė dhe tė bekuar, nė Mekė, qė ta ndėrtojė Shtėpinė e Lashtė (Qaben).Kėtu filloi konflikti mes tre feve.
Baza e premtimit tė rrejshėm
Ēifutėt mbėshteten nė citate tė Tevratit nė kėtė premtim tė rrejshėm, kurse premtimin e vėrtetė, me tė cilin All-llahu u ka premtuar mbarė njerėzve, e dinė tė gjithė, kurse ne do ta pėrmendim nė fund. Dėshirojmė tė fillojmė me gjėrat nė tė cilat mbėshteten ēifutėt nė pretendimin e tyre, mbi tė cilat Pėrėndimi e mbėshtetė qėndrimin e tij ndaj kėsaj ēėshtje.
Nė librin e Zanafillės, kapitullin e Krijimit, qė ėshtė libri i parė nė Bibėl, tregohet njė tregim i ēuditshėm nga koha e Nuhit [alejhis-selam], i cili nė fakt ėshtė ēelėsi i premtimeve tė All-llahut dhėnė Ibrahimit [alejhis-selam].
Ky Tevrat i falsifikuar thotė: “Noehi qė ishte bujk, nisi tė mbjellė njė vreshtė. Pasi piu verė, u deh dhe u zhdesh nė ēadrėn e vet. Kur Kami, i ati i Kenaanit, e pa, d.m.th. tė atin ashtu lakuriq, u lajmėroi dy vėllezėrve tė vet qė ishin jashtė. Atėherė Semi dhe Jafeti morėn mallotėn, e vunė nė krahė, e duke ecur prapazi, e mbuluan lakuriqėsinė e t’et duke mos e shikuar babėn lakuriq. Noehi, kur e lėshoi pija, si e kuptoi se ē’kishte bėrė i biri i vogėl, tha: Qoftė mallkuar Kenaani; skllav bir skllavi qoftė pėr vėllezėrit e vet! Pastaj shtoi: Qoftė bekuar Zoti, Hyji i Semit! Kenaani qoftė skllavi i tij! Hyji e zgjeroftė Jafetin! Banoftė nė tendat e Semit, e Kenaani qoftė skllavi i tij!”
Njeriu qė e lexon kėtė citat i rrėnqethet trupi nga kjo sjellje e keqe dhe shpifje mbi tė dėrguarit e All-llahut. Por, sa ta hapė njeriu Biblėn e lexon kėtė tekst. Kush na qenka ky Kenaani i mallkuar i cili tre herė qenka potencuar tė jetė rob?! Ai ėshtė gjyshi i arabėve dhe paraardhėsi i tyre, para Ismailit [alejhis-selam].
Me kėtė citat fillon mėsimi nė shumė shkolla evangjeliste nė Amerikė, numri i tė cilave ėshtė pėrmbi 20000 shkolla, ku mėsojnė milon nxėnės, me kėtė citat ata e fillojnė shkollėn e tyre dhe kuptimin e tyre pėr kėtė ēėshtje.
Toka e Kenaanit
Nė disa libra tė Biblės pėrshkruhen kufijtė e tokės sė Kenaanit. Bibla e falsifikuar nė kapitullin e dhjetė thotė: “Kufijtė e Kenaanit shkonin prej Sidonit (Sajda e sotme), nė drejtim tė Gerarės deri nė Gazė, dhe nė drejtim tė Sodomės dhe Gomorės, Adamės e tė Seboimit deri nė Lesė”.
Kėto janė kufijtė nga lindja nė pėrėndim. Pėr kėtė ata lėshojnė pe pėr Gazėn, mirėpo nuk lėshojnė pe kur ėshtė nė pyetje Rafshnalta e Golanit.
Nė citatin tjetėr qėndron: “Zoti i tha Ibramit, dil prej vendit tėnd dhe prej vėllezėrisė sate, e prej shtėpisė sė babės tėnd, nė drejtim tė njė toke qė do ta tregoj. Prej teje do tė bėjė njė popull tė madh dhe do tė tė bekojė. Dhe do ta bėj tė madh emrin tėnd. Ti vetė do tė jesh bekim. Do ti bekojė ata qė do tė bekojnė ty dhe do ti mallkojė ata qė do tė mallkojnė ty. Tė gjithė fiset e tokės do tė bekohen nė ty. Atėherė Abrahami u nis sikurse i kishte urdhėruar Zoti dhe me te shkoi edhe Loti. … Abrahami e pėrshkoi tokėn deri te vendi Siham, deri te Qarri More. Nė atė vend atėbotė banonin kenaanėt.Zoti iu shfaq Abrahamit dhe i tha: kėtė tokė do tia jap Farės tėnde”.
Mbreti i synetuar
Nė kapitullin e 17 tė librit tė Zanafillės flitet pėr besėlidhjen me Abrahamin:
“Do tė bėj besėlidhje me ty ndėrmjet meje e teje, dhe pas teje me brezni qė do tė rrjedhin prej teje. Kjo besėlidhje e pėrhershme mua do tė mė bėjė Hyjin tėnd dhe Hyjin e pasrdhėsve tė tu pas teje. Ty dhe pasardhėsve pas teje do tua jap tokėn e ēojeve tė tua, mbarė dheun e Kenaanit, pronė tė pėrhershme. Dhe unė do tė jem Hyji i tyre”.
Nė po tė njėjtin kapitull tregohet edhe shenja e atyre qė do ta trashėgojnė kėtė tokė . Kjo shenjė ėshtė synetimi.
“Hyji i tha pėrsėri Abrahamit: Ti duhet ta ruash besėlidhjen time, po ashtu edhe pasardhėsit tu brez pas brezi. Ja, besėlidhja ime qė duhet ta mbani ndėrmjet meje dhe juve, d.m.th ndėrmjet pasardhėsve tu pas teje: tė gjithė meshkujt t'u do tė rrethpriten- do ta rrethpresin lėkurėn e gjymtyrės suaj, qė tė jetė shenjė besėlidhjeje ndėrmejt meje dhe juve”. (Bibėl, fq. 36, ose 17: 9).
Kjo na e pėrkujton hadithin qė gjindet nė "SahihulBuhari", hadithin e Heraklit, i cili thotė: “Kam parė nė ėndėrr se ka dalė mbreti i synetimit”. Njerėzit i kanė thėnė: Vetėm ēifutėt synetohen, andaj nėse dėshiron urdhėro ta vrasim ēdo ēifutė qė gjindet nė mbretėrinė tėnde; Mirėpo kur i erdhi Ebu Sufjani, pas pyetjeve qė ia bėri,e kuptoi komentin e vėrtetė tė ėndėrrės dhe kuptoi se Muhammedi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ėshtė ai qė ėshtė premtuar. Por, edhe pėrkundėr kėsaj ata i ndryshojnė dhe i falsifikojnė krejt kėto pėrgėzime dhe lajmėrime.
Ty dhe pasardhėsve tu
Nė kapitullin e pesėmbėdhjetė Tevrati i devijuar e pėrcakton tokėn e cila ėshtė pronė dhe e drejtė e pėrhershme e tyre: “Atė ditė Zoti e lidhi kėtė besėlidhje me Abrahamin: kėtė tokė do t'ia japė farės sate prej lumit tė Egjiptit deri nė lumin e madh- Eufrat”. (Bibėl, fq. 34, ose 15: 18.)
Pastaj thotė: “Tė shėrbefshin popujt, para teje u pėrkulshin fiset! Qofsh zotėria i vėllezėrve tu, para teje u pėrkulshin bijtė e nanės sate! Qoftė i mallkuar kush tė mallkoftė ty dhe qoftė i bekuar kush tė bekoftė ty.” (Bibėl, fq. 49, ose 27: 29).
Kėtė lutje Ishaku e bėn pėr Jakubin [alejhis-selam], ngase sipas Biblės, ai e mashtron babanė e vet, sepse shtiret se ėshtė Ezau.
Pastaj ata tregojnė se Jakubi [alejhis-selam] paska fjetur mes BerSabesė dhe Karranit nė Palestinė, ku e ka parė Zotin, i cili i ka thėnė:
“Unė jam Zoti, Hyji i Abrahamit, atit tėnd, dhe Hyji i Izakut. Tokėn nė tė cilėn fle, unė do t'ia jap ty dhe farės sate. Trashėgimtarėt tu do tė jenė posi pluhuri i dheut. Do tė shtrihen nė drejtim tė pėrėndimit, tė lindjes, tė veriut e tė jugut. Nė ty dhe nė farėn tėnde do tė jenė tė bekuara tė gjitha fiset e dheut.” (Bibėl, fq. 50, ose 28: 10-15).
Kurse sot, njerėzit me numėr mė tė vogėl nė botė janė ēifutėt, edhe pse shumica e ēifutėve nuk janė nga bijtė e Jakubit [alejhis-selam], por janė ēifutė arab, evropjan ose tė tjerė. Pra, mbesin shumė pak ēifutė nga bijtė e Jakubit [alejhis-selam]. Me kėtė kuptohet se realiteti dėshmon se kėto premtime nuk janė pėr izraelitėt, por se ata gėnjejnė dhe shpifin mbi All-llahun [subhanehu ve teala], pasi qė kėto citate ia mveshin vetvetes edhe pse ato janė pėr bijtė e Ismailit [alejhis-selam].
Mirėpo ēka kanė lidhje tė krishterėt me kėtė?!
Kėtu vetvetiu parashtrohet pyetja: Ēka ka tė bėjė kjo me tė krishterėt? Kėtu del nė shesh se besimi i ēifutėve ndaj kėtyre premtimeve pėr tė cilat thonė se gjinden nė librin e tyre tė falsifikuar, dhe kjo ėshtė normale, mirėpo pse edhe tė krishterėt tė pėrzihen nė kėtė problematikė?! Pse tė krishterėt i shohim sot nė anėn e tyre, tė cilėt dhe mundohen pėr tė zbatuar kėtė premtim tė rrejshėm dhe tė shpifur?!
Shkurtimisht mund tė themi se: Ēifutėt e kanė shfrytėzuar librin e tyre tė falsifikuar, i cili pėrbėhet prej dy pjesėve, ku pjesa e parė ėshtė Dhjata e Vjetėr, kurse pjesa e dytė ėshtė Dhjata e Re. Pra, pjesa e parė Tevrati (Tora), kurse pjesa e dytė Inxhili (Ungjilli). Tevrati i pėrmban kėto citate, andaj secili krishter qė e lexon Biblėn do tė fillojė prej kėtyre citateve, dhe pėr kėte nuk ėshtė pėr t’u habitur pse ata u besojnė kėtyre citateve.
Ju mund tė thoni: Tė krishterėt gjatė tėrė historisė e kanė lexuar Biblėn dhe i kanė lexuar kėto citate, mirėpo i kanė mposhtur ēifutėt dhe kanė bėrė gjenocide ndaj tyre deri nė fillim tė kėtij shekulli tė andaj ē’ėshtė shkaku qė kaq shumė ndryshuan raportet?!
Ju them: Kjo nuk ėshtė gjė, kur ta dini se ata qė e bartin pėrgėzimin me kėtė lajm janė mediumi i tyre mė i zhvilluar i cili udhėhiqet prej tė krishterėve, e sidomos prej ca fundamentalistėve tė Amerikės. Andaj, pėr ta qartėsuar kėtė ēėshtje duhet biseduar pėr disa gjėra thmelore.
Fetė dhe mesihu i pritur
Tė tri fetė janė tė pajtimit se nė betejėn e fundit dhe mė tė madhe, ku do tė fitojė feja e vet, do tė realizohet premtimi i dhėnė dhe armiku i tyre do tė shkatėrrohet. Kjo nuk do tė udhėhiqet nga lloj i natyrshėm pėr njerėzit, por kėtė flamur do ta bart njė njeri i premtuar dhe i pritur, i cili do ta ketė pėrkrahjen e All-llahut [subhanehu ve teala]. Ai quhet Mesih.
Ibėn Kajimi [rahimehull-llah] thotė: “Tė tri fetė e presin njė njeri i cili do tė vijė nė kohėn e fundit. Tė gjitha fetė janė premtuar me kėtė gjė”.
Bin Gorioni, kryetari i parė i Izraelit, thotė: Cionizmi, ekzistencėn dhe gjallėrinė e tij e mbėshtet nė dy burime: njė burim i thellė emocional dhe i pėrhershėm, i cili ėshtė i ndarė nga koha dhe hapėsira dhe ėshtė i vjetėr sa vet populli ēifut. Ky burim ėshtė premtimi Hyjnor dhe shpresa pėr kthim, premtim, i cili i ėshtė dhėnė ēifutit tė parė nga qielli: “Ty dhe pasardhėsve pas teje do t'ua jap tokėn e ēojeve tua, mbarė dheun e Kenaanit, pronė tė pėrhershme”. (citat qė e pėrmendėm pak mė parė). Kėtė premtim pėr trashėgimi tė tokės, populli ēifut e sheh si njė pjesė e besėlidhjes sė pėrhershme me Zotin e tyre, qė t'ua zbatojė dhe aplikojė. Besimi se do tė vijė Mesihu pėr ta ngritur mbretėrinė ėshtė bėrė burim esencial nė fenė ēifute, tė cilin ēifutėt e pėrsėrisin nė faljet e tyre tė pėrditshme, kur nė devocion dhe frikėrespekt thonė: “Besoj absolutisht nė ardhjen e Mesihut, andaj unė pėr ēdo ditė do ta pres edhe nė qoftė se vonohet”. Kurse burimi i dytė ėshtė burimi i ripėrtrirjes dhe aktivitetit, i cili ėshtė fryti i mendimit aktiv politik i dalur nga situata e kohės dhe vendit, i inicuar nga zhvillimet dhe revolucionet qė i kanė dėshmuar popujt evropian nė shekullin e nėntėmbėdhjetė dhe gjurmėt e mėdha qė i kanė lėnė kėto ndodhi nė jetėn ēifute”.
Dy mesiha
Duke u mbėshtetur nė kėtė bazė, mund tė konkludojmė se, beteja e ardhshme do tė jetė mes dy mesihave, njėri mesihut Dexhall, nė tė cilin besojnė ēifutėt dhe e quajnė “Mbreti i paqes” , dhe e pėrgatisin terenin pėr tė dalė, por nuk e quajnė Dexhall dhe tjetri mesihu Isa [alejhis-selam] biri i Merjemes, pėr ardhjen e tė cilit besojnė edhe myslimanėt edhe tė krishterėt.
Ēifutėt dhe tė krishterėt janė nė ujdi se mesihu i pritur do tė del nga izraelitėt dhe se ata do tė jenė pėrkrahėsit dhe ushtarėt e tij, kurse baza e mbretėrisė sė tij do tė jetė Kudsi (Jerusalemi) dhe tė dy palėt janė tė pajtimit se koha e zbritjes sė tij ėshtė numėr mijėfishor, duke u mbėshtetur nė disa komentime tė ėndėrrės sė Gjonit dhe tė disa priftėrve tjerė, siē ėshtė Nostradamusi, ku parashikimet e tija amerikanėt i kanė bėrė film, i cili ka zgjuar interes tė madh nė dekadėn e parakaluar, icili sėrish u bė aktiv nė rastin e luftės sė Gjirit, mes Perendimit dhe Irakut.
Me afrimin e vitit 2000 nga lindja e Isaut [alejhis-selam] dhe besimit se ėshtė afruar koha pėr zbritjen e Isaut, siē besojnė fundamentalistėt krishterė dhe evangjelistėt, u pajtuan dy ėndėrrat nė bazė tė tė cilavė ndėrtohet premtimi i rrejshėm: ėndėrra e tė krishterėve pėr ardhjen e Isaut [alejhis-selam] nė tokė dhe vrasja e tė gjithė ēifutėve dhe myslimanėve dhe tė gjithė atyre qė s'e kanė besimin e tyre nė betejėn hermexhdun dhe ėndėrra e ēifutėve pėr daljen e njė mbreti nga pasardhėsit e Davudit [alejhis-selam], i cili do t'i vret krishterėt dhe myslimanėt, kurse mbarė njerėzit do t'i mposhten shtetit izraelit. Ai ėshtė mesihu Dexhall. Pika e pėrbashkėt mes ēifutėve dhe tė krishterėve ėshtė se tė dyja ngritja e shtetit izraelit nė Palestinė ėshtė hyrje nė zbritjen e Mesihut, siē e komenton secili prej tyre.
Njė shikim i logjikshėm i kėtij parashikimi do tė na binte nė pėrfundim se ngritja e shtetit izraelit dhe ardhja e vitit 2000 duhet tė shkaktojė luftė tė fuqishme dhe tė pandalur ndėrmjet tė krishterėve dhe ēifutėve, nė bazė tė kundėrshtimeve tė mėdha dhe luftės qė pritet mes dy mesihave. Nė kėtė etapė tė krishterėt duhet tė jenė mė afėr myslimanėve dhe tė bashkėpunojnė nė kėtė drejtim ngase tė dyja palėt e presin mesihun, Isaun [alejhis-selam] dhe nga shkaku se kanė armiqėsi kundėr ndaj mesihut tė ēifutėve, Dexhallit. Mirėpo kėtu ėshtė pika kryesore. Kėtu dalin nė shesh kurthet dhe dredhitė e ēifutėve dhe mllefi i madh i tė krishterėve kundėr myslimanėve. Kurthet dhe dredhitė e ēifutėve dalin nė shesh me lajkėn qė kanė bėrė rabinėt cionist, me tė cilėn janė pajtuar edhe udhėheqėsit evangjelistė (sepse disa prej tyre janė ēifutė tė futur nė radhėt e tyre), dhe i cili ėshtė pajtim pėr vonim tė hyrjes nė polemika detajizuese, interesim pėr principin e ardhjes sė mesihut, duke planifikuar dhe bashkėpunuar pėr pėrgatitje tė zbritjes sė tij, e vetėm pasi tė zbresė do tė shohim se a do ti besojnė ēifutėt ose do tė vjen ai qė tani i besojnė ēifutėt?! Le tė mbetet kjo ēėshtje anash, kurse ne tė bashkėpunojmė pėr ta shkatėrruar armikun tonė tė pėrbashkėt-myslimanėt thonė kėta fundamentalistė dhe udhėheqės cionist dhe evangjelist. Kryetarėt e dy feve janė pajtuar qė tė krijojnė maska me tė cilat do ta fshehin fytyrėn e komplotit nga sytė e neglizhentėve prej tė krishterėve dhe prej atyre myslimanėve qė shtiren se janė neglizhentė.
Por mllefi krishter del nė shesh, kur tė krishterėt vrapojnė pas ēifutėve edhe pse sipas mendjes, logjikės dhe interesit duhet tė jenė nė anėn e myslimanėve, ose sė paku t'i kuptojnė myslimanėt. Sidomos kėtu do tė duhej tė ishin katolikėt qė nuk besojnė nė vėrtetėsinė e Tevratit, mirėpo nuk i lė zilia dhe mllefi qė e kanė si ehlu kitab kundėr myslimanėve siē edhe ka treguar All-llahu nė Kuran.
Lidhja mes rendit tė ri ndėrkombėtar dhe qeverisė sė mesihut Dexhall
Parashtrohet pyetja: ēka do tė jetė pėrfundimi i njerėzimit pasi tė zbres mesihu i pritur?
Tė gjithė janė tė pajtimit se pas zbritjes sė mesihut dhe shkatėrimit tė armiqve, njerėzimi do tė ketė vetėm njė qeveri. Kjo ėshtė ēėshtja e parė esenciale, kurse ēėshtja e dytė se paqa do ta kaplojė mbarė botėn, sepse nėn sundimin e kėsaj qeverie nuk do tė ketė luftė ndėrmjet shteteve dhe popujve , bile bota nuk do tė ketė nevojė pėr ushtri e armatim!!
Kėtė e pėrgėzojnė edhe parashikimet e feve, andaj pse mos tė jetė ky njė rast pėr shfrytėzuesit, qofshin ata diplomatėt e politikės sė krishterė ose gjenitė e kamatave prej nipave tė Rotshildit!?
A nuk ėshtė ky njė “rast i madhe”, siē thoshte Niksoni, pėr ta asgjėsuar mendimin e njė qeverie e cila do ta sundonte edhe Amerikėn dhe mendimin e paqes sė pėrgjithshme, shfrytėzoni disa aparate ndėrkombėtarė pėr shkatėrrimin e forcės arabe, tė cilat pas njė kohė mundet t'i zotėrojnė fundamentalistėt mysliman. Pėr kėtė ata krijojnė proces tė paqes!!
Ky ėshtė rast edhe pėr Amerikėn, sepse kur Bushi, ose secili kryetar amerikan, harxhon pasuri tė mėdha dhe njerėz pėr tė realizuar njė interes tė pėrbashkėt mes tyre dhe ēifutėve, ai medoemos duhet ta ngritė flamurin e vetmimit tė amerikanėve nė sundimin e botės, kurse kjo godinė e madhe mbi tė cilėn qėndron ai, ėshtė rrėshqitėse fėmijėrore (e ēifutėve), e nė interes tė tyre ėshtė qė ky shtet tė jetė sa mė i madh dhe sa mė i lartė. Nė kėtė mėnyrė pėrputhet aspirata personale ose partiake me ėndėrrėn e vjetėr ēifute dhe ndodhė qė secili tė shfrytėzojė tjetrin, siē thotė All-llahu pėr ta:
﴿ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ ﴾
“Zoti ynė ne pėrfituam njėri prej tjetrit,..” (ElEnam; 128). Kėtė shumė bukur e ka sqaruar Ibėn Tejmiu nė librin e tij “El Ubudije”. Kėshtu secila palė e tyre e shfrytėzon rrymėėn fundamentaliste konzervative duke pasur parasysh forcėn e tyre nė popull.
Duke u mbėshtetur nė kėto fakte do ta paraqesim mundin e atyre qė mundohen ta zbatojnė premtimin e rrejshėm, paraqitje pėrshkruese dhe statistikore, nė bazė tė sė cilės do t'i paraqesim synimet dhe rrugėdaljen, duke mos hyrė nė prapavijė tė komplotit.
Mijėvjeēari dhe Hermexhdoni
Treguam pak mė parė se tė krishterėt besojnė se Mesihu do tė kthehet pas njė mijė vjetėve, e pastaj do tė sundojė njė mijė vjet tjera. Nė kėtė besim i mbėshtetėn shpresat dhe parashikimet e tyre nė vitin 1000 sipas Krishtit. Mirėpo, nė atė vit Mesihu nuk zbriti, andaj u harrua kjo gjė dhe u largua nga realiteti, mirėpo mbeti nė ėndėrr. Me fillimin e shekullit XIX filluan tė lindin sėrish kėto pretendime duke thėnė se nėse nuk zbret mesihu nė fillim tė shekullit XX, do tė zbret nė fundin e kėtij shekulli. Kurse, pėr vendin e zbritjės sė tij do tė jetė vendi ku ai ka lindur, andaj patjetėr duhet pėrgatitur vendin pėr pritjen e tij, duke i mbledhur izraelitėt nė tokėn e Palestinės ku do tė bėhet beteja e madhe dhe vendimtare, beteja e Hermexhdonit (ose lugina e Mexhidunit) qė ėshtė njė luginė e vogėl nė Palestinė. (Nė proviniencėn krishtere emėrtimi i saj ėshtė Armagedon sh.r.) Ata thonė se kjo betejė do tė bėhet nė kėtė vend, nė tė cilin do tė grumbullohen ushtri tė mėdha deri nė 400 milionė ushtar, siē pretendojnė disa prej tyre.
Gris Halsil nė pėrfundim tė librit tė saj thotė: “Pasi qė ata janė tė bindur se Hermexhduni do tė jetė luftė bėrthamore, nga e cila nuk mund tė iket, sepse ėshtė pėrcaktim hyjnor, shumė evangjelistė qė besojnė nė pėrgatitje e kanė detyruar vetveten tė ecin me Izraelin, sepse kjo drejtpėrsėdrejti do tė shpie nė Holokaust edhe mė tė egėr,dhe edhe mė tė madh sesa ka mundėsi ta pėrceptojė mendja e kriminelit Hitler”.
Kėtė besim e kanė shumė njerėz nė Amerikė duke filluar nga kryetarėt e deri te populli i thjeshtė.
Janė shkruar shumė libra qė flasin mbi kėtė paralajmėrim dhe janė pranuar nga njė masė e gjerė e njerėzve. Mė tė rėndėsishėm janė dy libra:
1.: “Drama e kohės sė fundit”, nga Utral Luberts.
2.: “The Late Great Planet Earth” (Fundi i rruzullit tė madh tokėsor), nga Hal Lindsey.
Qė tė dy librat e pėrshkruajnė nė formė dramatike dhe emocionale pėrfundimin e afėrt tė botės, rrėnimin e civilizimeve dhe shkatėrrimin e ushtrive nė betejėn e Hermexhdunit. Bile njėri prej tyre thotė: “Nuk duhet tė mendojmė pėr borxhet e jashtme tė Amerikės, ngritjen e tatimeve ose pėr tė ardhmen e gjeneratave tė ardhshme, sepse pėr disa vite ēdo gjė nė botė do tė ndėrrohet rrėnjėsisht”.
Ky besim u ngrit edhe mė tepėr nė luftėn e Gjirit dhe u shpeshtua biseda pėr te, saqė disa njerėz besonin se lufta e Gjirit ėshtė Hermexhduni dhe shumė ndodhi tė saj i komentonin nė pėrputhje me ėndėrrėn e Gjonit.
Ata besojnė sė fundi i betejės do tė jetė fitore e sigurt e tė krishterėve dhe shkatėrrim i plotė i idhujtarėve, domethėnė myslimanėve. Tė krishterėt do tė ngriten me Isaun pėrmbi qiell, kurse myslimanėt do tė fundosen nė detin e zjarrit nga sulfuri. Domethėnė ata tė krishterė qė i mvishen rrejshėm Isaut [alejhis-selam], ata tė cilėt e konsiderojnė atė zot pėrveē All-llahut, do tė shpėtojnė. Do tė shpėtojnė lakuriqėt e Ēikagos dhe Parisit, ata qė luajnė bixhoz nė Las Vegas, homoseksualėt e San Fransiskos, narkomanėt e Majamit, kurse besimtarėt me besim tė pastėr dhe tė kulluar do tė shkatėrrohen edhe po tė jenė te Qabeja sepse ata janė nga fisi i Kenaanit. Kurse zjarrin e sulfurit e kanė komentuar me raketat bėrthamore qė do tė hidhen mbi myslimanėt!
Shtatė kryetarė
Kėtė e besojnė fundamentalistėt evangjelist, por kėtė e kanė besuar edhe shtatė kryetarė amerikanė para Bushit.
Autori i librit me titull: “Dimenzioni fetar” tregon se Karteri ka thėnė: “Shtatė kryetarė amerikanė kanė besuar nė kėtė gjė. Ata e kanė personifkuar kėtė besim duke nxjerrė nė shesh lidhjen tonė me Izraelin ecila ėshtė mė tepėr se lidhje e veēantė. Ajo ėshtė lidhje e dalluar, sepse ėshtė thellė e thelluar nė ndėrgjegjen, moralin dhe fenė e vet popullit amerikan. Izraeli dhe ShBA-tė i pėrbėjnė emigrantėt e parė andaj ne e ndajmė trashėgiminė e Tevratit”.
Kėta shtatė kryetarė besojnė se lufta mes arabėve dhe ēifutėve ėshtė lufta mes Davudit dhe Xhalutit.
Regani mė shumė se njėmbėdhjetė herė ka thėnė sė fundi i botės ėshtė afėr dhe se beson nė ndodhinė e betejės sė Hermexhdunit. Ai duke biseduar me drejtorin ekzekutiv tė lobit izraelit “IPAK” ka thėnė: “Kur i shfletoj paralajmėrimet e juaja tė vjetra nė Besėlidhjen (Dhjatėn) e Vjetėr dhe shenjat qė e lajmėrojnė Hermexhdunin, e pyes vetveten, vallė mos jemi ne ajo gjeneratė qė do ta sheh kėtė me sytė e vet. Nuk e di se a e kam vėrejtur ndonjė shenjė, mirėpo, mė beso, ai pėrshkrim qindpėrqind pėrputhet me realitetin nė tė cilin jetojmė ne”.
Nėse kjo ka qenė gjendja e Reganit, ēka mund tė themi pėr Bushin, i cili ka qenė zėvendės i tij dhe ndihmėsi i tij kryesor. Njeriu i cili ua ka dhėnė ēifutėve atė qė askush nuk ua ka dhėnė, i cili nė krizėn e Gjirit shprehu afėrsi me fundamentalistėt, gjė qė askush para tij s'e pat bėrė!?
Pa marrė parasysh se ēka thonė pėr tė kaluarėn e ti, ai nė librin “Shikim pėrpara” tregon se ėshtė njeri fetar dhe se gjyshi i tij ka qenė prift, kurse ai dhe familja e tij pėr ēdo ditė e lexojnė Biblėn. Pastaj tregon pėr problemin qė ka pasur gjatė kryqėzimit tė vajzės sė tij kur ka qenė ambasador nė Kinė.
Nėse ata kanė pasur kėso qėndrimi ndaj fundamentalizmit krishter, ky qėndrim krejtėsisht ndryshon ndaj islamit dhe myslimanėve.
Fundamentalizmi islamik
Do t'i marrin nė kėtė kontekst fjalėt e Niksonit, sepse ai konsiderohet kryetari qė mė sė shumti ka pasur mendime dhe ka teoretizuar. Ai nė librin e tij “1999 fitore pa luftė” qė ėshtė njė aludim nė mijėvjeēarin dhe sundimin e botės nga njė qeveri, thotė: “Konflikti ndėrmjet arabėve dhe ēifutėve ėshtė duke u zhvilluar nė konflikt mes fundamentalistėve islamikė nė njė anė dhe Izraelit dhe shteteve arabe joekstreme nė anėn tjetėr”.
Mė tej vazhdon: “Nė botėn Islame, nga Marokoja deri nė Indonezi, fundamentalizmi islamik ka trashėguar komunizmin, nė konotacion tė mjetit kryesor pėr ndryshim tė dhunshėm”.
Ai librin e tij pėrfundon me shprehje tė cilat vetėm njė fundamentalist i vrazhdė mund t'i thotė: “Kur ishte Amerika e dobėt dhe e varfėr, para 200 viteve, besimi ynė ishte ai qė na mundėsoi tė mbetemi gjallė pasi jemi duke hyrė nė shekullin e tretė dhe jemi duke e pritur mijėvjetorin e ardhshėm, duhet ta zbulojmė sėrish besimin tonė dhe t'ia kthejmė gjallėrinė”.
Revista e mirėnjohur “Foreign Affairs” Ēėshtje tė jashtme e publikon njė koment tė saj nga takimin i tij me Gorbaēovin, ku ai thotė: “Rusia dhe Amerika duhet tė bashkėpunojnė ngushtė pėr ta goditur fundamentalizmin islamik”.
Kush punon pėr ta realizuar premtimin e rrejshėm?!
Para Hertzlit
Si filloi lėvizja cioniste qė e kėrkonte Palestinėn dhe e konsideronte tokė ēifute dhe nga erdhėn ndjenjat botės se premtimi qė ia ka dhėnė All-llahu Ibrahimit [alejhis-selam] ėshtė pėr ēifutėt e jo pėr myslimanėt?!
Ajo qė e kemi dėgjuar dhe qė e lexojmė nė studimet historike e shohim se qenka Hertzli dhe ēifutėt.
Mirėpo, realiteti ėshtė krejtėsisht tjetėr. Tė parėt qė e kanė filluar thirrjen pėr tubimin e ēifutėve nė njė vend dhe zbatimin e paralajmėrimeve tė Tevratit, kanė qenė tė krishterėt katėr shekuj para ēifutėve dhe para lėvizjes cioniste. Nėse nuk e kuptojmė kėtė realitet, nuk do tė mundemi ta kuptojmė as qėndrimin e Pėrėndimit nė pėrgjithėsi dhe tė Amerikės nė veēanti ndaj kėtij konflikti qė jemi duke e jetuar. T’i bėjmė njė retrospektivė historisė sė kaluar dhe ta shohim kėtė qė e thamė.
“Malarja e zezė” apo si kanė qenė ēifutėt nė Evropė?
Ēifutėt janė tė mallkuar nė Inxhil (Ungjill), por ata edhe mė parė All-llahu i ka mallkuar:
﴿ لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَى لِسَانِ دَاوُودَ وَعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذَلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ ﴾
“Ata qė e mohuan tė vėrtetėn nga Beni Israilėt, u mallkuan prej gjuhės sė Davudit dhe tė Isait, tė birit tė Mejremes. Kėshtu u veprua sepse kundėrshtuan dhe e tepruan” (ElMaide; 78).
Mirėpo, se pse ata janė tė mallkuar, se pse vėllezėr tė derrave dhe tė majmunave, adhurues tė viēit dhe thithės sė gjakut, nuk ėshtė shkaku i vetėm armiqėsia ndaj tė krishterėve. Tė tė krishterėt ēėshtja ėshtė edhe mė e madhe. Ata nuk i akuzojnė ēifutėt pėr mohim tė All-llahut ose pėr vrasje tė pejgamberėve, por pėr vrasje tė Zotit, sipas tyre, i lartėsuar qoftė All-llahu, i cili e thotė tė vėrtetėn kur thotė:
﴿ وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ ﴾
“Po ata as nuk e mbytėn as nuk e gozhduan (nuk e kryqėzuan nė gozhda), por atyre u pėrngjau.” (EnNisa; 157). Prej kėtu filloi armiqėsia ndėrmjet kishės papiste nė Romė dhe ēifutėve e cila kurrė nuk u ndal. Ata i mallkonin dhe i armiqėsonin nė mėnyrė tė ēuditshme dhe tė madhe…
Prej gjėrave tė ēuditshme nė kėtė kontekst ėshtė se nė njė periudhė nė pėrėndim u pėrhap njė malarje e rrezikshmė. Ata kėtė malarje e quanin “malarja e zezė”, sepse ishte shkak pėr tė vdekur miliona njerėz dhe pėr t'u varfėruar shumė qytete e fshatra. Nė kėtė kohė, Papa, doli me deklaratė publike ku pėr kėtė malarje i akuzonte ēifutėt si shkaktarė tė saj!
Ēdo fėlliqėsirė ose e keqe qė ndodhte nė botė iu mvishej ēifutėve, andaj papa ndėrmori njė aksion pėr t'i pastruar shoqėritė evropiane nga ēifutėt. Ky aksion zgjati nė shekujt e XII, XIV dhe XV. Me kėtė aksion prej ēifutėve u pastrua Britania, Gjermania, Franca dhe shumė shtete evropiane, pasi qė i shikonin ata si krijesat mė tė kėqija dhe mė tė rezikshme, ēka nė fakt edhe janė.
Ēifutėt duke ikur nga ferri evropian shkuan dhe gjetėn strehim nė Andaluzinė myslimane. Mirėpo, kur tė krishterėt ngadhnjyen ndaj myslimanėve dhe e morėn Madridin, atėherė ata ndėrmorėn aksion tė ashpėr kundėr myslimanėve, gjė e cila i kaploi edhe ēifutėt, me ē’rast ata u shpėrngulėn nė vilajetet osmane, sidomos nė Greqi. (nė gjithė Ballkanin i cili atėherė ishte nėn sundimin osman sh.r.)
Nė kėtė etapė kohore, ndodhėn dy ndodhi tė mėdha, njė gjeografike kurse tjetra fetare. Me pėrzierjen e kėtyre dy elementeve, u krijua forca mė e madhe qė e armiqėsonte Islamin dhe premtimin e vėrtetė tė All-llahut, duke vepruar pėr ta realizuar premtimin e rrejshėm duke bėrė parapėrgatitje pėr ardhjen e mesihut Dexhall.Kėto dy ndodhi janė: Zbulimi i Amerikės dhe dalja nė shesh e lėvizjes protestante.
Protestantėt
Protestantėt i kundėrvihen papės, kryetarit tė katolikėve dhe nuk i nėnshtrohen. Ata besojnė se njerėzit nuk ka mundėsi tė jenė ndėrmjetėsues mes tyre dhe Zotit dhe thonė se secili njeri duhet ta lexojė vetė Biblėn, librin e shenjtė dhe drejtpėrsėdrejti ta zbatojė atė. Ata refuzojnė qė vetėm njerėzit kishtarė tė kenė mundėsi ta mėsuojnė fenė dhe ta komentojnė Ungjillin. Ata nė kėtė janė ndikuar prej myslimanėve nėpėrmjet kontakteve qė i kanė pasur mes vete gjatė luftėrave tė kryqėzatave. Ata atėherė panė se te myslimanėt secili prej tyre vet e lexon Kur'anin dhe askush nuk ndėmjetėson mes tyre dhe Zotit tė tyre.
Kur filluan njerėzit ta pasojnė kėtė besim, filluan qė vetė ta lexojnė Tevratin, kurse Martin Luteri, lideri i protestanizmit, e pėrktheu Tevratin nė gjuhėn gjermane dhe angleze, andaj kjo lėvizje mė tepėr u pėrhap nė Gjermani dhe Britani. Kėta njerėz i besuan tekstualisht librit tė shenjtė dhe pagabueshmėrisė sė Tevratit duke besuar se ēdo shkronjė e Tij ėshtė e vėrtetė dhe prej Zotit. Pėr kėtė, ata filluan t’i lexojnė tekstet e premtimit tė dhėna Ibrahimit dhe Jakubit, tė cilat i pėrmendėm mė lart. Ata u besuan kėtyre teksteve me bindje se doemos duhet t’i zbatojnė, kurse ia kthyen shpinėn komenteve tė papės dhe njerėzve tė kishės mbi marrėdhėniet me ēifutėt.
Ēifutėt u gėzuan me kėtė lėvizje dhe pėr vete gjetėn rrugėdalje dhe rast pėr hakmarrje nga papa dhe pasuesit e tij duke i futur tė krishterėt nė pėrleshje mes vete. Pėr ta pėrhapur kėtė lėvizje, ata i shfrytėzuan kurthet, dinakėrinė dhe pasurinė e tyre.
Kėshtu, nė mėnyrė graduale, filluan tė pėrmirėsohen marrėdhėniet ndėrmjet ēifutėve dhe tė krishterėve, saqė tė krishterėt filluan tė besojnė se Palestina ėshtė toka e premtuar e ēifutėve dhe se e kanė detyrė fetare realizimin e kėtij premtimi.
Ēifutėt kėto parime i pėrhapėn nė tė gjitha fraksionet krishtere.
Dy shekujt e fundit ishin dėshmitarė tė luftėrave tė papara nė histori mes sekteve nė Evropė, kurse Amerika u zbulua nė kohė kur protestanizmi luftohej vrazhdė dhe egėr nga katolikėt, gjė e cila i detyroi tė shpėrngulen nė botėn e re. Kėshtu filluan tė shkojnė grupe grupe, saqė edhe sot ata e pėrbėjnė numrin mė tė madh tė banorėve tė Amerikės. Ata dolėn nga Europa me shpirt fetar tevratik dhe kur hynė nė Amerikė ishin optimist, sepse kjo i ngjante daljes sė izraelitėve nga Egjipti dhe hyrjes nė Tokėn e shenjtė. Andaj edhe filluan t’i emėrtojnė qytetet e reja nė Amerikė me emra nga Tevrati, duke menduar se kjo tokė e re ėshtė pėrgėzim me tė cilin ėshtė duke i pėrgėzuar Zoti qysh nė dynja. Kjo ishte shkak qė shoqėria amerikane tė bazohej nė baza protestante tevratike, siē e treguam kur i cituam fjalėt e Karterit.
Ndoshta tani e kuptuat fillimin e pėrgjigjes sė pyetjes suaj, pse vetėm nė kėtė shekull tė krishterėt punojnė pėr ta realizuar premtimin e ēifutėve dhe shndėrrohen prej njerėzve qė i kanė shtypyr ata nė njerėz qė u shėrbejnė?! Tani e kuptuat pse Amerika ishte shteti i pėrgatitur pėr tė futur nė gjirin e saj qeverinė e mesihut Dexhall, i cili ėshtė premtuar nė kėtė vit, nė vitin 2000!
Dy cionizma
Lėvizja protestante dhe tevratizmi nė tė, ishte nisja e idesė sė cionizmit krishter para se tė fillonte ideja e cionizmit ēifut. Ata e pėrvetėsuan idenė e kthimit tė ēifutėve nė Palestinė, si hyrje e kthimit tė mesihut qė sipas disave duhej tė jetė nė fillim tė kėtij shekulli, siē treguam mė parė.
Njeriu mė i njohur i kėsaj lėvizje nė Amerikė ishte Blakstoni. Kėtė njeri e pėrkujton Izraeli. Ky njeri nuk ka qenė ēifut, por ka qenė protestant. Ai ėshtė lindur nė vitin 1841 dhe ka thėrritur nė cionizėm shumė kohė para Hertzlit, nė librin e tij “Isa ėshtė duke ardhur”. Ky libėr ėshtė pėrkthyer nė mė shumė se 48 gjuhė. Ėshtė pėrkthyer edhe nė gjuhėn hebreje, ėshtė botuar disa herė dhe prej tij janė shitur mė shumė se njė milionė kopje. Ky ishte libri mė i pėrhapur nė pėrėndim gjatė shekullit tė nėntėmbėdhjetė.
Rezymeja e mendimit tė Blakstonit ėshtė: populli ēifut ta kthejė pėrjetė tokėn e Kenaanit. Pas kėsaj Blakstoni me ndihmėn e pėrkrahėsve tė tij arriti ta bėjė njė deklaratė, tė cilėn e kanė nėnshkruar mė shumė se 413 personalitete tė rėndėsishme amerikane, parlamentarė, gjykatės, avokatė e tė tjerė e tė cilėn ia dorėzuan Benjamin Herisonit, ku kėrkonin prej tij qė t'i shfrytėzojė mundėsitė e tija pėr t'i realizuar kėrkesat e izraelitėvė qė tė kthehen nė tokėn palestineze. Kjo deklaratė ėshtė dorėzuar nė vitin 1891.
Nė Britani, nė kohėn e Viktorisė, protestantėt e kishin bėrė njė arkė tė cilėn e kishin emėrtuar “Arka e zbulimit tė Palestinės”, kurse kryetar i kėsaj arke ishte bėrė kryetari i peshkopėve, Kanterberi, i cili konsiderohej peshkopi mė i madh nė Britani. Kjo u bė me qėllim qė tė zbulohen kufijtė dhe shenjat e tokės sė premtuar, ashtu siē pėrmendet nė Tevrat.
Pas kėtij erdhi Belfori, pronar i premtimit tė njohur. Ajo qė ka shkruar mbi jetėn e tij, vajza e motrės sė tij, thotė: “Ai besonte thellė nė Tevrat, e lexonte dhe i besonte atij tekstualisht. Si rezultat i kėtij besimi nė Tevrat, ai e deklaroi kėtė premtim”. Nė kohėn e kėtij njeriu, kryeministėr i qeverisė sė Britanisė ishte Liud Xhorxh, i cili pėr tė thoshte: “Ai ėshtė cionist dhe i beson asaj qė gjindet nė Tevrat se ēifutėt medoemos duhet tė kthehen nė vendin e tyre, sepse kthimi i ēifutėve ėshtė parathėnie e ardhjes sė mesihut”.
Ka shumė argumenta qė tregojnė se cionizmi krishter ėshtė shumė para cionizmit ēifut. Do tė pėrmendim vetėm thėnien e Hajim Vajzmanit: “Prej shkaqeve kryesore qė tė fitojnė ēifutėt premtimin e Belforit nga Britania dhe ta themelojnė shtetin e fortė izraelit, janė ndenjat e popullit britanez tė ndikuara nga Tevrati”.
I biri i kujdestarit tė kishės
Pas kėsaj kohe doli nė skenė Vudrov Tomas Vilsoni, i cili ishte kryetar i Amerikės gjatė Luftės sė Parė Botėrore, kur arabėt luftonin nė anėn e aleatėve. Ky njeri thotė: “I biri i kujdestarit tė kishės duhet tė jetė i fuqishėm qė tė ndihmojė pėr t'i kthyer tokėn e shenjtė popullit ēifut”.
Disa shkrime ēifute pėr tė thonė: “Kryetari Vilson ishte i pėrpikshėm nė cionizėm. Ai i jepte rėndėsi tė veēantė mendimit cionist krishter, aq sa nuk i shihte rezultatet morale, politike dhe fetare tė programit cionist”.
Prej gjėrave qė tė habisin dhe tė shtyjnė tė qeshesh ėshtė edhe fakti, qė e tregon njė shkrimtar se: “Vilsoni, kryetari i shtetit mė tė madh qė pretendon kulturė tė gjerė, mendonte se nė botė ka 100 milionė ēifut, nė kohėn kur ata nuk arrinin as nė 11 milionė”.
Shikoni se si e kanė edukuar qė tė nguliten nė mendjen e tij kėto informata!
Nė kohėn e Vilsonit dhe pas tij nė skenė doli njė njeri shumė i rėndėsishėm nė politikėn amerikane, Ky ishte kryetar i komisionit pėr marrėdhėnie tė jashtme pranė Kongresit amerikan pas Luftės sė Parė Botėrore. Ky njeri nė fjalimin e tij qė e mbajti nė Boston tė vitit 1922 mes tjerash tha: “Ėshtė pėr tu lavdėruar dėshira e popullit ēifut nė mbarė botėn qė tė kenė vatan nacional pėr individėt e kombit tė tyre qė dėshirojnė tė kthehen nė vendin qė ka qenė djep i tyre dhe ku kanė jetuar dhe vepruar me mijėra vite. Unė nuk kam mundėsi ta duroj mendimin se Kudsi dhe Palestina janė nėn sundimin e muhamedanėve”.
Ky ėshtė fjalimi i kryetarit tė komisionit pėr marrėdhėnie me jashtė pranė Kongresit amerikan, fjalim tė cilin e ka mbajtur 26 vjet para se tė themelohet shteti izraelit, gjė qė e pėrforcon idenė se ai nuk mund tė tolerojė qė Kudsi dhe Palestina tė mbesin nė sundimin e myslimanėve!!
Kėtė e pėrmendim qė tė kuptojmė se para se tė fillojnė tė kthehen ēifutėt me tė madhe nė Palestinė, tė krishterėt besonin se medoemos duhet “Izraeli” tė themelohet nė Palestinė.
Njė rezultat tjetėr bashkėkohor protestant ishte se nė Amerikė doli nė shesh njė ringjallje e madhe fetare kjo ishte ringjallje tė cilėn e cilėsonin si fundamentalizėm, fundamentalizėm ungjillor. Duhet tė ndalim dhe tė flasim mbi kėtė ringjallje qė tė shohim se ēfarė neglizhence na ka kapluar neve myslimanėve, sidomos mediumet tona tė cilat nuk na e paraqesin kėtė fytyrė tė civilizimit amerikan nė fytyrėn e tij tė vėrtetė si vend tė nihilizmit, sekularizmit dhe atezimit.
Ne medoemos duhet tė flasim mė gjerėsisht rreth kėsaj ringjalljeje ose fundamentalizmi, i cili e merr pėrsipėr realizimin e premtimit tė rrejshėm, ndikon nė udhėheqjen e politikės amerikane dhe opinionit tė pėrgjithshėm amerikan dhe e pėrkrah plotėsisht shtetin ēifut, ne mėnyrė qė tė mund t'i njohim ideologėt dhe veprat e tyre.
Ringjallja evangjeliste- ungjillore
Libri qė ta njofton Amerikėn, libėr i cili shpėrndahet nė secilėn atashe kulturore amerikane, me titull “Amerika sot”, thekson se “amerikanėt nuk janė popull jofetar, ashtu siē mendohet”. Normalisht, ngase feja e tyre ėshtė e lirė dhe e gjerė-mjafton t’i besosh kishės qė tė jesh anėtar i saj.
Statistikat tregojnė se shteti krishter mė fetar nė botė ėshtė Irlanda, e pastaj Amerika.
Instituti pėr statistikė Galop tregon se mė shumė se 94% prej banorėve tė Amerikės besojnė nė Zot, normalisht sipas besimit tė tyre, dhe se 71% prej banorėve tė saj besojnė nė ringjallje, sipas akides sė Ungjillit. Disa statistika tjera thonė se numri i anėtarėve tė kishės nė SHBA gjatė vitit 1970 ka aritur nė 131 milionė, kurse nė vitin 1980 ėshtė ritur nė 135 milionė kurse nė dy vitet pas 1980-tės ka kėrcyer nė 139 milionė e 600 mijė.
Sa shpenzojnė kėta njerėz pėr kishėn? Sipas statistikave qė i kemi, tė cilat konsiderohėn si tė vjetra nė vitin 1982, ata kanė shpenzuar 60 mijė milionė dollarė, kurse libri nė fjalė “Amerika sot” e tregon vetėm gjysmėn e kėsaj shifre. Mirėpo, prapėseprapė kjo ėshtė shumė.
“Revista botėrore pėr studime tė misionarizmit” ka publikuar se nė vitin 1979 lėmoshat qė janė dhėnė pėr kishėn, pėr qėllime tė misionarizmit, kanė arritur nė 151 mijė milionė dollarė. Kjo nėnkuptonė Amerikėn dhe vendet tjera. Por kjo shihėr nė vitin 1990 ėshtė ngritur nė mė shumė se 180 miliardė. Ata vetėm pėr misionet e evangjelizimit tė Somalisė kanė pėrgatitur 196 miliardė dollarė.
Universitetet dhe shkollat
T’i shohim universitetet, shkollat dhe rrjetin e televizionit nė Amerikė…Sa mendoni se janė? Mos mendoni se ringjallja krishtere ėshtė si kjo ringjallje e jona islame, e cila nuk ka as revistė, as gazetė, as radiostacion, e mos tė flasim pėr ndonjė program televiziv satelitor!! Jo! Ata posedojnė kisha, udhėheqin me qindra shkolla, universitete dhe institute nė Amerikė. Nė vitin 1981-82, numri i instituteve tė arsimit tė lartė ka arritur nė 1948. Vallė, sa mund tė jenė tani?!
Sa u pėrket shkollave, ata nė vitin 1954 kishin 123 shkolla, kurse nė vitin 1980 numri i tyre arriti nė mė shumė se 18 shkolla.
Nuk ėshtė gjė e re nėse themi se universitetet kryesore mė tė mėdha nė Amerikė janė themeluar nė bazė fetare protestante siē janė Harvardi, XhorxhTauni, Bilori, Denveri, Bostoni, Velli, etj..
Si rezyme mund tė themi se fundamentalistėt evangjelistė nė Amerikė kanė mė shumė se 20 mijė shkolla, institute, fakultete dhe me miliona nxėnės, tė cilėt e mėsojnė Tevratin dhe tė gjithė i besojnė kėtij besimi tevratik qė e pėrmendėm nė fillim.
Kryetarė dhe priftėrinjė
Prej argumenteve me tė cilat vėrtetohet se Amerika ėshtė fetare, ėshtė fakti se dy kyetarėt para Bushit kanė qenė nga radhėt e fetarėve konzervativė-Karteri dhe Regani. Karteri ishte i pėrpiktė nė kishėn evangjeliste, andaj deri mė sot ka mbetur misionar, duke udhėtuar mes Afganistanit, Sudanit dhe vendeve tjera duke e mbrojtur misionarizmin dhe duke e luajtur rolin e misionarit. Kėtė e di secili qė i pėrcjell lajmet e tij. Ai ėshtė misionar dhe prift. Kurse, kryetari qė erdhi pas tij, Regani, pėrmendėm edhe mė parė sė nė njė fushatė zgjedhore mė shumė se 11 herė ka thėnė se u beson parashikimeve tė Tevratit dhe betejės se Hermexhdunit.
Edhe njė fakt i cili ndihmon pėr ta pėrforcuar konkludimin se Amerika ėshtė shtet fetar ėshtė statistika e cila tregon se librat mė tė shitur janė librat fetarė. Kėshtu nė vitin 1984 njė e treta e tregut tė librit tė shitur ka qenė tregu i librit fetar. Kėto libra kanė kushtuar njė miliardė dollarė, kurse i kanė blerė 37 milionė blerės.
Mediumi fetar
Ajo qė habitė edhe mė tepėr ėshtė ndikimi i fesė nė mediumin amerikan. Stacionet televizive dhe tė radios janė pėrplot bisedė pėr Tevratin dhe figurat e tija, kurse revistat janė pėrplot me fotografitė e figurave mė tė spikatura kishtare siē ėshtė Xheri Grahami, Xheri Vilijami, etj. Kėta figura, siē ėshtė edhe Svegarti, i cili dėshtoi nė debatin qė e pati me Ahmed Didatin, kanė publicitet mė tė madh, sesa qė kanė figurat e kinemasė dhe sportit. Disa statistika tregojnė se numri i pėrcjellėsve tė programeve fundamentaliste fetare gjatė vitit 1980 ka qenė 47% e banorėve tė Amerikės. Ata ēdo javė hapin radiostacion tė ri, kurse ēdo muaj stacion televiziv tė ri. Kjo ėshtė statistikė para disa viteve, e vallė si ėshtė tani situata?!
Nė Amerikė ekziston njė ligė e njohur e cila quhet “Liga nacionale e punėtorėve tė radiostacioneve fetare”. Kjo ligė ėshtė themeluar nė vitin 1944. Atėbotė ka pasur vetėm 49 stacione, nė vitin 1980 numri i stacioneve ka arritur nė 800, kurse nė vitin 1982 u bėnė 1000 stacione qė bėjnė produksion dhe organizojnė emitimi tė programit fetar.
Pasi kjo ligė u zgjerua kaq shumė, qė nga viti 1980 ka filluar tė mbajė kongres vjetor pėr anėtarėt e saj. Nė kėtė kongres mbahet liturgji mėngjesi nė interes tė “Izraelit”. Lėvizja fundamentaliste krishtere i zotėron tė gjitha rrjetet e video dhe audio kishave, kurse dy yjet e kėtyre programeve, Xheri Folijoli dhe Pet Robertsoni marrin mė shumė donacione, sesa dy partitė kryesore nė Amerikė, ajo demokrate dhe republikane.
Krejt kėto fakte janė nga gazetat amerikane. Lėvizja fundamentaliste amerikanė ėshtė bėrė fenomen politik i shekullit njėzet, andaj shumė sociologė dhe psikologė janė duke e analizuar kėtė fenomen.
Video kishat
Tė habit televizioni fetar nė Amerikė. Aq shumė programe fetare ka, sa qė nuk mund t'i numėrojmė. Liga e tyre thotė se ka 1000 radiostacione televizive dhe tė radios qė punojnė nė koordinim mes tyre. Kėto programe u ofrohen 115 milionė njerėzve nė javė ose, thėnė ndryshe 14 milionė njerėz i shikojnė video kishat. Disa studime thonė se dhjetė video kishat mė tė mėdha i shikojnė 40% tė atyre qė shikojnė televizion amerikan.
Normalisht kėtu e gjen dallimin mes lehtėsisė sė islamit dhe vėshtirėsisė sė feve tjera. Neve na ėshtė bėrė toka xhami dhe e pastėr't, kurse atyre pėr t'u falė u duhet kishė. Atėherė ata thanė se ne ju vijmė me kishė nė shtėpi duke bėrė video kisha. Nė ēdo moment qė do ta hapėsh televizionin para vetes do ta shohish kishėn. Kėshtu familjet amerikane shkojnė nė kishė duke e hapur programin televiziv qė paraqet video kishė.
Instituti pėr statistikė Galop thotė se nė vitin 1982, 52 milionė amerikanė kanė shikuar programe tė video kishės ose tė mė shumė video kishave. Kurse nė vitin 1983, kur u zbulua virusi Aids, numri i tyre u rrit nė 60 milionė njerėz.
Nė njė studim vėzhgues qė e ka bėrė “Organizata e radiostacioneve tė shteteve islame” me qendėr nė Xhide mbi radiostacionet misionare, shihet se vetėm nė Amerikė ka 38 stacione televizive, 66 kompani pėr TV kablorė dhe 1400 radiostacione. Katėr stacione televizive prej tyre, pėr ēdo program, kanė buxhet mė shumė se 50 milionė dollarė nė vjet. Le ta krahasojmė kėtė me realitetin e mediumeve islame!
Programe e programe
Kjo energji e mediumeve tani ka filluar t'i shfrytėzojė edhe satelitėt. Parashihet se gjysma e kėtyre stacioneve janė duke i pėrdorur satelitėt. Kjo informatė ėshtė sipas informatave tė vitit 1985, kurse tani sigurisht tė gjitha stacionet janė satelitorė. Domethėnė mbarė bota i shikon dhe i dėgjon.
Sipas listės do t'i shohim programet kryesore, udhėheqėsit dhe numrin e atyreve qė i pėrcjellin ato:
Emri i programit Udhėheqėsi Emitimi Pėrcjelles javor Pėrcjellės mujor
(The 700 club) (Pet Robertson) Ditor 4.420.000 16.300.000
(Weekly Crusade) (Xhimi Svagert) Javor 3.640.000 9.254.100
(Hour of power) (Robert Shuller) Javor 2.720.000 7.641.000
(Praise the Lord) (Xhim Beker) Ditor 2.462.100 5.773.200
(Expect a Miracle) (Oral Roberts) Javor 3.037600 5.773.200
(Old-Time Gospel Hour) (Xheri Falvell) Ditor 1.870.000 5.603.400
(Kenneth show) (Keneth Kopland) Javor 1.782.900 4.924.200
(A stydy in the Word) (Xhimi Svagert) Ditor 1.867.800 4.584.600
(Day of Discovery) (Poll V. Gorder) Javor 1.443.300 4.075.200
(Rex Humbard show) (Reks Humbard) Javor 1.613.100 3.735.660
(Kėto tė dhėna janė sipas Dajvid V. Klark, ( Religious Television Audience, paper presented at : The Soceity for the Scientific Study of Religion, Savannah, Georgia, 25 October 1985, p.27.)
Nė kėtė kontekst duhet ditur se edhe nė lėminė e kinematografisė jepen mė shumė se 100 milionė dollarė pėr prodhim kinematografik nė Holivud, tė cilat prodhohen nė sipėrmarrjen GENIUS, e cila ka prodhuar 15 filma me pėrmbajtje nga kapitulli i Zanafillės dhe 18 filma nga Ungjilli i Lukės.
(Xhimi Svagert) thotė: “Ndiej se Amerika ėshtė e lidhur me njė litar sekret me Izraelin. Kjo lidhje sipas bindjes time, krijohet, shumė kohė para se tė zbulohet Amerika, ashtu si kthehet ideja ēifuto-krishtere nė Izrael dhe te premtimi i Zotit dhėnė atij, premtim i cili e kaplon edhe Amerikėn. Sepse, Zoti akoma thotė: "Unė e bekoj atė qė e bekon Izraelin dhe e mallkoj atė qė e mallkon atė". Prej dhuntive tė Zotit ndaj Amerikės ėshtė edhe fakti se kjo akoma ėshtė e fuqishme, kurse unė jam i bindur se kjo ka tė bėj me pėrkrahjen qė ia jep Izraelit dhe i lutem Zotit qė ajo pėrherė t’i jep mbėshtetje atij.
Nė vijim do tė flasim shkurtimisht pėr disa figura kryesore tė fundamentalistėve krishterė:
1- (Xheri Fallvel)
Ky ėshtė njeriu mė autoritativ dhe me ndikim shumė tė madh. Ky njeri e ka njė organizatė me emrin “Shumica morale”. Ai ka thėnė: “Pėrkrahja qė duhet t’ia jep Amerika Izraelit, nuk ėshtė vetėm nė interes tė Izraelit, por edhe nė interes tė Amerikės“.
Ky njeri nė fillim i thėriste njerėzit tė jenė tė krishterė, e mė pas filloi tė thotė se Amerika duhet tė jetė republikė krishtero-ēifute. Ai thotė: “Tė dalėsh kundėr Izraelit domethėnė tė dalėsh kundėr Zotit”.
Duke folur pėr premtimin e dhėnė Ibrahimit para katėr mijė viteve ai thotė: “Pėr kėtė Amerika duhet vazhdimisht ti ndihmojė Izraelit edhe materialisht edhe ushtarakisht”.
Kur u themelua Izraeli nė vitin 1948, ai kėtė nuk e konsideronte vetėm ēelės tė parashikimeve tė Tevratit, por edhe: “Shenjė se Zoti e ka bekuar dhe ia ka pėrmbushur premtimin”.
Kėtij nuk i mjaftojnė vetėm kufijtė momentalė tė Izraelit, por i kėrkon edhe vendet tjera arabe, prej Nilit deri nė Eufrat. Ai nė programin e tij “Njė orė kohe nga Ungjilli” kur ēifutėt e sulmuan Libanin dhe e okupuan Bejrutin nė vitin 1982, tha: “Kapitulli i Zanafillės nė Tevrat thotė se kufijtė e Izraelit do tė jenė nga Nili deri nė Eufrat, pra gjithė kjo tokė ėshtė tokė e premtuar”. Sipas tij toka e premtuar kaplon: “Irakun, Sirinė, Turqinė, Saudinė, Egjiptin, Sudanin, Libanin, Jordanin dhe Kuvajtin”. Ata e konsiderojnė krejt kėtė tokė tė Kenaanit dhe si e tillė e tėra u takon izraelitėve. Ky njeri ėshtė mik i ngushtė i Bushit, siē pėrmendėm edhe mė parė.
2- Poseduesi i linjės 800
Ky ėshtė njeriu i dytė si figurė televizive fetare. Ky njeri ka stacion televiziv qė mbulon mė shumė se 60 shtete qė kanė transmetim satelitor. Ky njeri thotė se i vijnė mė shumė se 4 milionė biseda telefonike nėpėrmjet numrit falas 800. Kėto biseda pėrmbajnė pėrgjigje fetare, konsultime, udhėzime kishtare etj.
Ky njeri nė vitin 1988 e kandidoi vehten pėr kryetar tė Amerikės si kundėrkandidat tė Bushit, mirėpo ndėrkohė e tėrhoqi kandidaturėn.
Kjo ėshtė situata me fundamentalistėt krishterė, mirėpo politika ėshtė e ndaluar pėr fundamentalistėt islamikė.
Ekziston njė stacion i njohur televiziv CBN, tė cilin e posedon Pet Robertsoni dhe grupi i tij evangjelist fundamentalist, i cili punon 24 orė i pėrqėndruar nė kėshilla fetare. Ky stacion posedon edhe universitet me tė njėjtin emėr.
Nju Jork Tajmsi thotė se nė mendjen e Pet Robertsonit nuk gjindet asgjė tjetėr pėrveē ditėve tė fundit tė kėsaj botė, ardhja e Mesihut dhe beteja e madhe e Hermexhdonit. Ky njeri ka pritur ardhjen e Mesihut nė kėtė vit, duke e arsyetuar kėtė me atė se themelimi i shtetit izraelit ėshtė sinjal i numėrimit tatėpjetė dhe se me lindjen e Izraelit parashikimet biblike do tė realizohen nė mėnyrė tė shpejtė.
Ai thotė se arabėt janė armiqtė e Zotit dhe se nuk mundemi tė jemi tė drejtė me palestinezėt pėrderisa kėtė e kėrkon vullneti i Zotit.
Me rastin e sulmit tė Izraelit kundėr Libanit, ai e themeloi stacionin televiziv, tė cilin e emėrtoi “Ylli i shpresės”. Ky stacion emitonte program nga pjesa e cila ishte nėn okupim izraelit dhe nėn komandė tė forcave kolaboracioniste. Nė hapje tė kėtij programi ai thoshte: “Kurani dhe mėsimet islame nuk mund t'i pėrmbushin kėrkesat shpirtėrore tė njeriut. Islami ėshtė duke pėrjetuar momente tė vėshtira, ngase ėshtė ndarė mes vete”. Ai thotė: “Edhe pse tė shumtė janė ata qė kanė ndenja tė thella negative, mirėpo kohėn e fundit kanė filluar ta pranojnė mesazhin e Ungjillit nėse u ofrohet nėpėrmjet televizionit”.
Ky njeri ka qenė nė shoqėrim tė Bushit nė udhėtimin e tij nė Sudan, nė vitin 1985, kur u bė marrėveshja amerikano-sudaneze pėr ekstradimin e ēifutėve Flasha nga Sudani nė Izrael. Ai ka organizuar edhe aeroplanė pėr udhėtimin e ēifutėve nga Libani pėr nė Izrael. Ky njeri nuk ėshtė ēifut, por ėshtė i krishter fundamentalist evangjelist.
3- (Xhorxh Otson)
Ky ėshtė njeriu i tretė nė radhėt e fundamentalistėve krishterė. I beson tekstualisht Tevratit dhe beson nė themelimin e Izraelit si hyrje pėr ardhjen e dytė tė Mesihut. Ky njeri plotėsisht i pėrkrahė ēifutėt. Nė njė reklamė tė tij ai thotė: “Ne jemi tė detyruar t'i sigurojmė siguri Izraelit ashtu si besojmė se krejt toka e shenjtė ėshtė trashėgimi e popullit ēifut, nuk ka mundėsi ta merr dikush tjetėr ose tė bėhen ndryshime. Ky ėshtė premtimi qė ia ka dhėnė Zoti Ibrahimit, Is’hakut dhe Jakubit, premtim i cili kurrė nuk ėshtė anuluar”.
4- Majk Ivanz
Edhe ky njeri ka marrėdhėnie miqėsore me Bushin, por ėshtė njeriu mė ekstrem prej tė krishterėve. Ky mendon se Amerika me gjithė forcėn e vet duhet tė ndihmojė nė krijimin e Izraelit dhe se kjo vepėr ėshtė pėr hirėė tė Zotit, nė shenjė tė pėrkrahjes sė Fjalės sė Zotit. Ai Posedon njė program i cili emėrtohet si “Izraeli ėshtė ēelėsi i mbetjes sė Amerikės”. Ky program emitohet njė orė nė ditė, nė mbi 50 stacione dhe nė mbi 25 shtete amerikane.
Ky njeri thotė: “Nėse Izraeli lėshon pe nga bregu pėrėndimor, kjo do tė sjellė shkatėrrimin Izraelit dhe tė Amerikės pas tij. Nėse Izraeli ua jep palestinezėve bregun pėrėndimor, kjo do tė thotė pėrgėnjeshtrim i premtimit hyjnor nė Tevrat, gjė qė do tė shkaktonte shkatėrrimin e Izraelit e mė vonė edhe tė Amerikės nėse e sheh se ėshtė duke kundėrshtuar Librin e Zotit dhe e konfrimon nė kėtė vepėr".
Ky njeri ėshtė shumė i shkathėt nė metodat e marketingut. Pėr kėtė edhe e quan Kudsin, Kuds D.C. (Jerusalem D.C.) sikur qė amerikanėt e quajnė kryeqytetin e tyre Uashington D.C. qė ta dallojnė nga njėsia federative Uashington. Me kėtė ka pėr qėllim se Jerusalemi, domethėnė Kudsi, ėshtė qendėr e Davudit (David Center).
Ai nė deklaratėn e tij me titull Jerusalem D.C. i drejtohet kryetarit amerikan edhe atij Izraelit duke u thėnė: “Ne besojmė se Kudsi ėshtė gjė e veēantė e Zotit tė gjithmundshėm. Fjala e Zotit nuk pranon negociata. Ne besojmė se Librat e shenjtė e pranojnė Kudsin si kryeqytet shpirtėror tė Izraelit dhe se Mesihu ēifut do t’i kthehet sėrish”. Pastaj vazhdon dhe thotė: “Ne i besojmė fjalės sė Zotit kur thotė: 'Do ta bekoj atė qė i bekon dhe do ta mallkoj atė qė i mallkon'. Ne besojmė se detyrė e Amerikės ėshtė tė qėndrojė nė krah tė Izraelit. Fjala e Zotit e pranon Kudsin, kurse ne jemi tė obliguar tė pranojmė fjalėn e Zotit”.
Kėtė deklaratė e kanė nėshkruar 1 milionė amerikanė dhe kėto nėnshkrime ia kanė dėrguar edhe kryetarit amerikan edhe atij izraelit.
Krijoni Kontakt