Pagezimi dhe Martesat Shqiptare

[NoName]

PAGËZIMI DHE MARTESAT SHQIPTARE

Nga Beqir ELSHANI

Pagëzimi i fëmijëve shqiptarë


Kaloi koha kur Bibla dhe Kur´ani lexoheshin në gjuhët origjinale. Tani këta libra të shenjtë botohen të përkthyera edhe në gjuhën shqipe. Sot lipset që populli shqiptar t´i pagëzojë fëmijët me emra vetjakë shqiptarë. Gjuha shqipe, jo vetëm që është një ndër gjuhët më të vjetra në Ballkan dhe në Evropë, por ka edhe fushë të gjerë antroponimike. Shqiptarët le të shkojnë edhe në xhami, edhe në kishë, por të obligohen që fëmijët e tyre të pagëzohen me emra vetjak të gjuhës dhe kulturës shqiptare, sepse mbi të gjitha siç shkruan Vaso Pashë Shkodrani: "Feja e shqiptarit është shqiptaria".

Institucionet fetare duhet të bashkëpunojnë me Institutin Albanologjik në Prishtinë rreth pagëzimit të fëmijëve me emra të antroponimisë shqiptare. Si ndihmës literature është edhe libri me emra shqiptarë i botuar nga autorët Qamil Batalli dhe Hasan Hasani: "Si t´i pagëzojmë fëmijët". Ky libër i çmuar duhet të shpërndahet edhe në diasporën shqiptare, dhe sa më shumë të përhapet në familjet shqiptare. Librin "Si t´i pagëzojmë fëmijët", është kënaqsi të ketë çdo familje shqiptare, i cili njëherit kryen funksionin e leksikonit nga fusha e antroponimisë së trashëgimisë ilire-shqiptare. Psh. Vetëm nga emri i mbretit ilir Genci mund të përfitohen emra të ndryshëm, siç janë: Genti, dhe Gentiani të gjinisë mashkullore, kurse Genta e Gentiana të gjinisë femërore. Pastaj nga emri i vjetër i qytetit ilir Theranda, mund të përfitohen emra të ndryshëm po aq edhe të bukur: Erandi dhe Eranda. Jo vetëm kaq, por emrat e gjuhës shqipe janë elastik, që vetëm nga emri i përgjithshëm drita të gjinisë femërore mund të krijohen emra të ndryshëm të përveçëm, siç janë: Drita, Dritare të gjinisë femërore dhe Dritani, Dritoni, Dritëro të gjinisë mashkullore.

Dëshirohet që fëmijët e prindërve shqiptarë të kenë emra të trashëgimisë kulturore shqiptare, pa marr parasysh bindjet e tyre fetare; në mënyrë që emri Drita dhe Dritani të jetë i barabartë për të gjithë fëmijët e ardhshëm shqiptarë pa dallim feje. Eshtë fjala vetëm për pagëzim me emra të fjalorit të gjuhës shqipe, pa i cenuar normat fetare. Pagëzimi i fëmijëve shqiptarë me emra të trashëgimisë autoktone iliro-shqiptare është detyrë e shenjtë ndaj gjuhës dhe ndaj atdheut. Kundërshtimi fanatik i pagëzimit me emra shqipe, njëherit dth. kundërshtim me Biblën dhe Kur´anin shqip.

Ne kemi patur raste kur disa fëmijë shqiptarë ankoheshin tek prindërit e tyre: përse nuk quhen Teuta, Agim apo Dardan, por Osman dhe Zarife, ose Pjetër dhe Katarina. Me anën e këtyre emrave jashtë leksikut të gjuhës shqipe tek fëmijët shqiptarë krijohet një kompleks me pasoja psikologjike. Mjafton të shikojmë mbiemrat fisnor shqiptarë, siç janë: Krasniqi, Berisha, Kuqi, Thaçi, Kastrati, Kodra, Gashi etj. janë shumë të vjetër dhe me burime autoktone shqiptare - pa dallim feje. Në bazë të mibemrave vetiakë shqiptarë të njerëzve ne mund të konstatojmë më lehtë përkatësinë kombëtare, sidomos në diasporën shqiptare. Gjatë mësimit të gjuhës suedeze mësuesja praktikonte që në tabelë të shkruante emra të ndryshëm të nxënësve sipas përkatësisë së tyre kombëtare, ku në klasë ishim dy shqiptarë me përkatësi të ndryshme fetare, atëherë ne detyroheshim që të tregonim emra vetijak shqiptarë, dhe jo fetare siç janë: Vjosa, Lindita, Gëzimi, Artani etj. Për çdo kritikë është edhe pagëzimi me emrat e personaliteteve të ndryshme botërore, siç janë: Elvis, Indira, Elizabeta, Robert, etj. Që janë krejtësisht të huaja dhe kumbojnë si emra karrieristë të kozmopolitizmit.



Sa i përketë emrave historikë të kulturës, letërsisisë dhe historisë kombëtare, siç janë të: Naim Frashërit, Mihail Gramenos, Bajram Currit, Adem Jasharit, Fehmi Lladrovcit etj. janë emra personalitetesh të shquara kombëtare që populli shqiptar i nderon, me emërtimin e rrugëve të qyteteve, objekteve shkollore, klubeve si dhe shumë institucioneve të ndryshme kulturore. Duhet të kemi parasysh dashurinë e tyre të madhe ndaj Nënës Shqipëri, prandaj dëshirohet që fëmijët të pagëzohen vetëm me emra të gjuhës dhe kulturës shqiptare. Konkretisht porosia ime e fundit që do t´ju lerë fëmijëve të mi është që emri im Beqir të nderohet si personalitet familjar, por jo ta trashëgohet, sepse nuk i përket fjalorit të gjuhës shqipe; kurse emrat e fëmijëve të mi, për të cilët kam bërë një luftë kundër ndikimit fetar: Arben, Dritan, Dardan, Adriatik dhe Genta janë emra shqiptarë, ndaj mund të trashëgohen brez pas brezi. Kujtoni fjalët e poetit të madh, Naim Frashërit:


Gjuha jonë sa e mirë, sa e ëmbël, sa e gjerë, sa e lehtë sa e lirë, sa e bukur, sa e vlerë.


Vetëm me këto vargje atdhedashurie obligojnë që çdo shqiptari t´i dali zot çështjes sonë të madhe kombëtare. Pagëzimi i fëmijëve të porsalindur me emra bashkëkohorë shqiptar, njëherit dth. emancipim kombëtar të cilën kuzhina serbe me çdo mjet e ka penguar.



Plisi i bardhë dhe tungjatjeta


Shovenizmi serb shkoi aq larg saqë këndoi hymne raciste kundër pasthirmës tradicionale tungjatjeta - që është përshëndetje karakteristike shqiptare, po aq e vjetër, siç është vetë plisi i bardhë dhe kostumi ynë kombëtar. Policia jugosllave në bashkëveprim me burokracinë shqiptare, e cila në Kosovë njihet si viti i inkuizicionit serb, bëri edhe një lojë të ndytë duke denuar dhe larguar shumë të rinjë shqiptarë nga shkolla dhe puna vetëm pse e bartnin plisin e tyre të bardhë tradicional. Në anën tjetër, gjersa në Beograd fotografitë e Titos shkarraviteshin dhe përfundonin nëpër nevojtoret e qytetit; në Kosovë bëhej tmerr dhe panik po qe se në librin shkollor të nxënësit nuk figuronte fotografia e Titos. Ky ishte një lloj karremi inkuizicionist për torturimin psiqik të popullit shumë të vuajtur shqiptar me përmasa tragjike, ku si pasojë e torturimit psiqik ra viktimë nxënësja e shkollës fillore në Gjilan. Kjo është një dukuri e rrallë në botë që për shkak të mungesës së fotografisë së "qenit", siç e quante populli shqiptar në atë kohë, ia larguan babain nga puna, ku pas kësaj e bija bën vetvrasje.



Kjo tregon edhe mosangazhimin e personelit pedagogjik, që sipas normave pedagogjike ta pengonte komitetin komunal (inkuizicionin e kuq) që të ndërhynte në procesin mësimor të shkollës. Pra vet shkollat duke treguar tolerancë ndaj komitetit satrap komunal ishin fajtor për shkeljen e etikës dhe normave pedagogjike, edhe pse ishte gjysmëvjetori dytë i vitit shkollor, gjë që është normale që librat gjatë përdorimit dëmtohen. Ky ishte një nga mjetet e torturimit fashist në mënyrë që nxënësit e shkollave fillore dhe të mesme të Kosovës të jetonin nën ankthin e frigës dhe tmerrit sipas diktatit të LKJ-së. Ngjashëm veprohej edhe me anën e lojës shoviniste të Serbisë, e cila burgoste rininë shqiptare me plisa të bardhë. Kështu që rinia shqiptare mund të dilte me çfarëdo kapele në rrugë, pos plisit të bardhë, meqë kjo nuk i pëlqente Serbisë, por edhe burokracisë së Kosovës në pushtet. Ashtu siç nuk munden serbët të shikojnë diellin me sy, po ashtu edhe nuk mund ta shikojnë plisin e bardhë tradicional shqiptar.


Sa i përketë plisit të bardhë tradicional sot, shqiptarët e Kosovës në krahasim me shqiptarët e shtetit amë janë më të qëndrueshëm. Duket sikur disa shqiptarë po "evropianizohen" duke flakur plisin e bardhë dhe kjo është gjë e gabuar. Po kështu disa të rinjë shqiptarë për interesa të ngushta komerciale e ndërrojnë emrin e tyre me anën e së cilës i shkelin normat e etikës kombëtare dhe fetare, dhe kjo ndodh më së shpeshti në Greqi, atje ku rrënjët e fundamentalizmit ortodoks janë më tendencioze. Poashtu në Kosovë dhe në Shqiperi me ndikim të fesë islame disa vajza shqiptare rivishen me ferexhe. Ku po na shpie ky fanatizëm i zymtë? Ne kemi veshjen tonë tradicionale shqiptare. Xhelozia ndaj ferexhes domethënë mohimi i veshjes popullore shqiptare, mohim i traditës kombëtare shqiptare që është trashëgim qysh nga të parët tanë. Kjo dukuri e fanatizmit bie në sy edhe në diasporën shqiptare, ku gravitojnë shumë të reja shqiptare të veshura, apo të mbuluara me ferexhe të zymta fetare.


Këtu mund të ndihmojnë edhe organet fetare shqiptare duke ua transmetuar të rinjëve shqiptarë se ne kemi veshjen tonë tradicionale shqiptare sa të pasur, po aq edhe të mrekullueshme të cilën tërë bota na e ka lakmi. Më në fund, ne jemi qytetarë evropianë dhe duhet të vishemi në stilin evropian. Kam patur raste kur unë një nënes me foshnje ia lirova vendin në autobus duke pandehur se është qytetare arabe, përkundrazi ajo më falenderoi shqip. Ajo grua ishte e re, shqiptare, banon në Malme të Suedisë dhe të vishet me rroba të fanatizmit fetar, të bënë që nga habia të flasësh me vetveten. Dikur asaj i kisha dhënë mësim në shkollën fillore, prandaj më kishte njohur. Kjo dukuri dallohet edhe tek disa të reja suedeze, apo polake të cilat i nënshtrohen ndikimit të bashkëshortit me fe myslimane dhe rivishen me ferexhe. Nuk ka gjë më e tmerrshme se femra suedeze të mbulohet me shami për hir të bashkëshortit të fesë islame, gjersa në Kosovë femra shqiptare kaherë e ka flakur ferexhen.


Tungjatjeta, apo merhaba, është çështja sot! Nuk është fjala për përshëndetjen reciproke "merhaba" në mes të shqiptarëve, boshnjakëve dhe arabëve, por shqiptarët në mes veti. Nëse shqiptarët në vendlindje dhe në diasporë vazhdojnë ende të përshëndeten me pasthirrmën orientale "merhaba", atëherë përshëndetja jonë tradicionale shqiptare "tungjatjeta" do të shuhet. Kjo dukuri duhet evituar dhe shqiptarët të përshëndeten shqip - tungjatjeta, pa marrë parasysh pikëpamjet e tyre fetare si dhe vendin ku jetojnë. Përshëndetja jonë tradicionale shqiptare tungjatjeta është jo vetëm autoktone dhe e vjetër, por edhe aq e bukur dhe poetike që dth. "t´u zgjattë jeta". Shumë suedezë janë kurreshtarë për të mësuar se si përshëndetet shqip, por edhe kuptimin e fjalës tungjatjeta.


Toleranca dhe martesat shqiptare


Martesat shqiptare me fe të ndryshme nuk duhet të pengohen. Mbi të gjitha duhet të respektohet dashuria e tyre reciproke. Familjet shqiptare duhet të kultivojnë traditën e miqësisë shqiptare, qoftë myslimane, katolike, apo ortodokse. Nëse neve nuk na pengon martesa e disa të rinjëve shqiptarë me suedeze dhe gjermane, por edhe martesa në Kanadanë e largët, sidomos të veja etj, atëherë pse të mos pranojmë martesën mbrenda shqiptare me fe të ndryshme - martesë që ka mbështetje autoktone dhe flitet vetëm shqip; kur dihet se në historikun tonë shqiptarët janë tolerantë ndaj fesë. Ka raste kur fundamentalizmi i disa prindërve vie në atë shkallë që ta mohojë - anatemojë bijën po qe se martohet me djaloshin shqiptar të fesë katolike - myslimane. Përkundrazi që për ato familje me qëndrime ekstreme ku pärësore është feja, pastaj kombi. "Historikisht - shkruan shkrimtari ynë Petro Marko - identitetin e vet shqiptari nuk e ka mbështetur edhe aq te feja se sa te gjuha, historia, origjina dhe humusi kulturor i përbashkët. Ndaj edhe mes bashkësive fetare s´ka pasur probleme madhore. Prandaj edhe Shqiperia nuk mund të quhet vend musliman, as ortodoks, as katolik. Eshtë Shqiperi"


Gjatë aksionit të Pajtimit Kombëtar në Kosovë që i printe plaku dhe intelektuali kombëtar prof. Anton Çetta, populli shqiptar fare nuk ka dyshuar në bindjen fetare të Anton Çettës, por ka treguar respekt. ashtu siç ka treguar respekt edhe ndaj Plakut të Maleve - Bajram Currit. Ç´prej kohës së Bajram Currit dhe gjer më sot askush nuk ka pasur respekt dhe nderim më të madh nga populli shqiptar sikur prof. Anton Çetta.